Bermuda's een aards paradijs
Bescherm Uw auto
Versterken de communisten de
druk op West-Berlijn?
Van boerenknecht tot generaal
Joe, de barman, vertelt
de vreemde historie
van de eilanden
De Grote Drie naar een zonovergoten land
Het jaartal van de
ontdekking is
onbekend
T\
Een concurrent
D
Einde en begin
Heeft breuk in coalitie grote gevolgen
Lemmer:
te belangrijk"
MILOJE MILOJEVIC
Verdeeldheid
Troebel water
ZATERDAG 28 NOVEMBER 1953
FEN eeuwig zingende branding vormt de grens van de prachtige tropen-eilanden de Bermuda's.
Zachtjes wuivende palmen, strak getekend tegen de diep blauwe lucht, wenken de reiziger
naar dit uiterst modern geoutilleerde vacantie-centrum. Voor velen zijn de Bermuda-eilanden
onbekend, en men weet niet waar ze precies liggen. Geheel onbekend zijn ze momenteel niet
meer, ze staan door het jongste bezoek van Koningin Elizabeth van Engeland en de a.s. conferentie
van de Grote Drie in het brandpunt der publieke belangstelling. De Bermuda's liggen in de At
lantische Oceaan pal ten Oosten van de beruchte Kaap Hatteras en op dezelfde hoogte als de
Azoren. Veel stormen moeten de Bermuda's trotseren, letterlijk en figuurlijk, het figuurlijke zal
echter door de tijd op de achtergrond raken; maar de echte stormen uit de Oceaan donderen soms
met een snelheid van 125 kilometer per uur over de eilanden heen. Ze vervolgen hun weg, de
aarde sidderend achterlatend. Schepen hebben het soms zwaar te verduren, verscheidene zijn op
de verraderlijke riffen van de Bermuda's te pletter gelopen.
JACHTJES glijdt het bootje
over de spiegelgladde
baai, aan de kim rijzen de
heuvels achter een nevelig
waas, omhoog. Indrukwek
kende wolkenbanken drijven
statig, als een statie-koets,
over het vredige landschap.
Piepend, bewegen de rie
men met een nijdig rhythme
in de dollen, het geplas in
het water is het enige ge
luid wat de intense stilte
verstoort. In. de verte ligt
Hamilton, de hoofdstad van
de Bermuda-eilanden te bla.
keren in de zon; het doel
van de reis nadert. De pas
sagier, die door de veerman
naar de stad wordt ge
bracht, tuurt met verlangen
de ogen naar de huizen.
„Hoe lang is het nog va
ren?" vraagt hij.
De veerman neemt er de
tijd voor. Hij neemt zijn
meerschuimen pijp uit de
tandeloze mond en zegt „On.
geveer nog vijftien minuten,
mijnheer" „Vindt U het hier
mooi, op onze eilanden,
mijnheer?" vraagt hij.
„Ik kan geen woorden
vinden om mijn bewonde
ring te uiten", zegt de reizi
ger; „kijk daar Hamilton
eens mooi liggen, en die zeil
jachten als statige zwanen
scheren zij over het vrater.
Het lijkt of er geen woelige
wereld bestaat".
Langzamerhand nadert men
de stad, het geroezemoes van
het stadsleven is nu flauw
hoorbaar. Met een handige
zwaai draait de veerman
aan de steiger.
„Dank U wel, mijnheer",
zegt hij aan zijn pet tikken
de, als de reiziger hem be
taalt.
Palmen langs de wegen
buigen gedwee hun kruinen
voor de wind, het aange
name klimaat lokt veel in
woners op straat. Luchtig
gekleed lopen rijke Ameri
kaanse touristen over de
boulevards te wandelen met
bewondering opkijkend naar
de trotse ceders.
FT de bar „The Old Timer" is het
nog stil. Joe de barman hangt ver
veeld te suffen op zijn tapkast, niets
ziende staart hij voor zich uit. Ge
ruisloos stopt een grote Amerikaanse
limousine voor zijn zaak. Joe veert
op, plotseling is hij één en al activi
teit. Buigend loodst hij de klanten
zijn bar in. „We zullen het je ge
makkelijk maken", zegt een van de
klanten. „We gaan op de krukken
aan de bar zitten, dan behoef je niet
te lopen." „Zeg Joe", zegt een ander,
„we hebben in de stad van je ge
hoord, je bent een afstammeling
van oude kolonisten; nu, terwijl je
met ons een potje drinkt, moet je
ons de geschiedenis van de eilanden
vertellen, wil je dat?"
„Natuurlijk heren, tijd heb ik ge
noeg. daar niet van, maar ik zal
maar zeggen, eerst dan maar in
schenken, hè, en daarna een ver
haaltje."
Instemmend knikken de bezoekers.
Het verhaal van Joe, de barman
luidde ongeveer als volgt.
„Een vast jaartal over de ontdek
king van de eilanden kan ik U niet
zeggen, men neemt aan dat om
streeks 1500 de Spanjaard de Bermu-
dez het eerst voet aan wal heeft
gezet. Door hevige stormen werd hij
naar de eilanden voortgestuwd, drei
gend dreunde de branding op de
riffen, iedereen aan boord zag het
einde voor ogen. Doch wonder boven
wonder kwamen ze er zonder kleer-
schuren af, ze richtten een verblijf
op en installeerden zich zo goed en
zo kwaad als dat ging. Na verloop
van tijd verlieten zij de Duivels
eilanden op een vlotje, alles achter
latende. De eilanden raakten weer
in het vergeetboek tot 1609.
In dat jaar omstreeks Juni, vertrok
een Engels handels-eskader, onder
bevel van George Somers, uit het
Moederland naar Amerika. Nabij de
Bermuda's werd het verband tussen
de schepen, door een vliegende storm
verbroken, acht schepen kwamen
door het noodweer heen, doch het
negende leek spoorloos verdwenen.
Wat was van het laatste schip ge
worden? Inziende dat men het scnip
niet kon houden, liet George Somers
het op de kust van een der eilan
den vastlopen? Allen brachten het
er heelhuids af. Een gedwongen ver
blijf van jaren volgde. Men onder
nam twee pogingen per vlot het
vaste land van Amerika te bereiken.
De eerste mislukte jammerlijk, de
tweede echter zette de kroon op het
werk. De Bermuda's kregen daar
door bekendheid, sommige kolonis
ten gingen eens een kijkje nemen
en vonden het wel de moeite waard
voor goed te blijven. Men ging zich
op de land- en tuinbouw toeleggen
en voor een te beginnen tabaks-cul
tuur liet men slaven uit Amerika
overkomen.
Aan het einde van de achttiende
eeuw kreeg het bekendheid als va-
cantie-centrum. Het heerlijke kli
maat bleef geen geheim; diverse
Amerikaanse millionnairs gingen
daar hun vacantie doorbrengen.
Daardoor werden de ogen van mijn
voorouders geopend", vertelde Joe
verder. „Ze gooiden landbouwge-
CANADA,
U.S.A.
reedschappen in een hoek en stamp
ten in korte tijd talrijke hotels en
recreatie-oorden uit dé grond."
Tijdens de laatste oorlog zijn de
Bermuda-eilanden een belangrijk
steunpunt voor de geallieerde' oor
logsvloot in de Atlantische Oceaan
geweest. Eigenlijk zijn de Bermuda's
een Engelse kroonkolonie, doch eco
nomisch zijn de eilanden van de Ver.
Staten afhankelijk.
EEN klein plezier-wagentje getrok
ken door een paard verlaat rate
lend de stad, achterop zit een jong
paartje dat de wittebroodsweken op
de Bermuda's doorbrengt. Langzaam
hobbelt het voertuig door de omge
ving, iedereen geniet met volle teu
gen van de schoonheid der natuur.
Voor de man die het paard bestuurt
is het steeds nieuw. Hij raakt nooit
uitgekeken. Na verloop van tijd
rijden ze door het heuvelland, een
prachtig panorama ontvouwt zich
voor hun ogen. Beneden hen ligt
Hamilton.
„Vroeger", vertelt de koetsier: „be
stond Hamilton niet. De enige stad
was St. George. Op een ander eiland.
Omstreeks 1800 stichtte gouverneur
Hamilton deze stad."
De Pembroke Valley heeft zich
op haar mooist uitgedost, kleurige
plantsoenen breken het effen wit
der stad. De oude St. John kerk ver
heft trots haar toren naar de strakke
lucht, de in 1621 gebouwde kerk is
reeds zoveel gerestaureerd, dat van
het ware karakter niet veel is over
gebleven. Kalm sjokt het paard
heuvel op, heuvel af; in de verte
ontwaart men witte, deinende vel
den met lelies. De lucht is bezwan
gerd door de zwaar geurende bloe
men. Van Januari tot Mei wedijvert
het landschap van Bermuda met
onze Hollandse bollenvelden; dui
zenden snijbloemen worden jaar
lijks door de lucht naar Amerika
geëxporteerd en vormen voor de
Bermuda's een goede bron van in
komsten. Bamboe-gewassen, slanke
palmen en hoge ceders wisselen el
kaar af. Niemand spreekt een woord.
Verwondering straalt uit de ogen
van het bruidspaar en schuchter
vragen zij zich af, of ze het voor
recht genieten in een aards paradijs
rond te rijden. Ze bewonderen de
vaak rotsachtige stranden, het wordt
hun daarbij vergund de koraaltuinen
te bezichtigen. Het glasheldere,
EIS DIT MERK
POLISHES-CLEANERS-WAXES.
Zorg dat Uw auto niet van het winterweer heeft
te lijden. Bescherm lak- en chroomwerk tegen
alle weersinvloeden. Dat spaart Uw kostbare
auto. Niet Iedere auto kan op dezelfde wijze
worden behandeld. VALMA heeft echter
voor elke auto het Juiste onderhouds
middel. Vraag Uw garagehouder.
(Advertentie Ing. Med.)
blauwachtige water opent voor deze
jonge mensen haar schoonheid.
Bont gekleurde vissen spelen hun
spel tussen de riffen, en verdwijnen
in de diepste schaduwen
iE AVOND daalt, wonderlijke
aan het zwerk, de zeilers op de tal
rijke baaien wenden het roer en
varen naar huis; touristen die van
de stilte in de heuvels hebben ge
noten trekken weer naar hun hotels.
Sommigen dwalen nog even door
de stad met haar echt tropisch ka
rakter. De grote, ruime huizen heb
ben vreemde trapvormige daken,
want eik druppeltje regenwater
moet worden opgevangen. De Ber
muda's beschikken namelijk niet
over voldoende voorraden drink
water.
Dit is Hamilton de hoofdstad van
de Bermuda-eilanden, een stad zon
der een tak van industrie. Nergens
ziet men fabrieksschoorstenen rook
uitbraken. Negentig procent van de
inwoners leeft van de toeristen.
Daarbij is Hamilton een belangrijk
internationaal knooppunt voor alle
trans-Atlantische telegraafkabels,
hetgeen straks tot gevolg heeft, dat
eventuele berichten betreffende de
aanstaande conferentie in korte tijd
in Europa bekend zullen zijn.
Gelijk in ons land gaat op Ber
muda twee van de drie inwoners
op de fiets naar het werk. Het
korte wegennet van 155 km. maakt
het gebruik van veel auto's onmoge
lijk; bussen hebben indertijd de ruim
40 km. lange spoorweg geheel ver
drongen. Het trans-Atlantisch vlieg
verkeer maakt doorgaans op de uit
stekende vliegvelden een tussen
landing, alvorens de grote sprong
over de Oceaan te maken.
Koningin Elizabeth, die met haar gemaal een reis door het Gemenebest maakt, sprak in het parlement van de
Bermuda-eilanden een rede uit. Geheel links de hertog van Edinburgh.
(Van onze correspondent te Berlijn).
JJE KWESTIE der regeringsvorming in het „land" Berlijn is na
wekenlange politieke koehandel beslist. De sociaal-democraten
zijn uit de West-Berlijnse regering getreden en daarmede is een
einde gekomen aan een politiek, waarmede alle partijen zich aan
de baar van de kortelings overleden opperburgemeester Reuter,
nog tot elke prijs solidair verklaarden. Met het stoffelijk omhulsel
van prof. Reuter werd vrijwel gelijktijdig ook zijn politiek ten
grave gedragen, die voor de viersectorenstad zulke gunstige resul
taten afwierp. De grote coalitie der drie Berlijnse partijen is uit
eengevallen en overgebleven is een regering van christen-democra
ten en liberalen, die tezamen in de senaat over een meerderheid
van vijf stemmen beschikken. Het nieuwe opperhoofd is nu dertien
maanden lang dr. Schreiber, een man uit Adenauer's partij, die
volgens beoordelingen van verschillende zijden over meer goede
wil dan vermogens schijnt te beschikken. Maar dit is niet zo
catastrofaal. Over een goed jaartje wordt er in Berlijn weer ge
stemd en tot dan toe zal het wel nauwelijks iemand gelukken
ernstige brokken te maken.
H. STEENSMA,
Wil doen veel Maar van de andere gewezen coa-
litie-partners kan men zeker niet
hetzelfde zeggen. Sommige toonaan
gevende christen-democraten, zoals
de fractie-voorzitter Ernst Lemmer,
betreuren de breuk met de socialis
ten en hopen slechts, dat Schreiber
en zijn nog sterker rechtsstaande
liberale medewerkers niet aan het
experimenteren slaan. Lemmer is be
ducht, dat zijn partijgenoot Schrei
ber met de hulp der liberalen nu
eens „schoon schip" zal gaan maken
en zo het vormen van een grote
coalitie het volgend jaar bij voor
baat verhindert.
West-Berlijn is weliswaar een „land"
voor de Bondsrepubliek officeel
HET UITEENVALLEN der grote
coalitie wordt hier in het alge
meen betreurd. Men kan misschien
een uitzondering maken voor de li
beralen. Deze hebben de noodzake
lijkheid van nauwe politieke samen
werking met de sociaal-democraten
vanwege de bijzondere politieke si
tuatie van Berlijn eigenlijk nooit in
gezien en zijn daarom nu ook de
enigen, die een vreugdedans uitvoe
ren, omdat zij de sociaal-democraten
kwijt zijn.
(Van onze Haagse redactie)
EEN EN VEERTIG jaar was
de Joegoslaaf, die in dat
Haagse hotel tegenover ons zat
een man in de kracht van
zijn leven. Hij had dat voor
Noorderlingen typische en ook
interessante „Balkan"-gezicht:
verweerd, door de zon ge
bruind, diepe rimpels en
plooien, zware, borstelige
wenkbrauwen, gitzivart haar en
donkeremelancholieke ogen.
Het was heel gemakkelijk deze
korte, gedrongen gestalteals een
eenvoudige boerenknecht voor te
stellen. Want dit en niet meer
dan dit is Miloje Milojevic tot
zijn 24ste jaar geweestOp de
naar water dorstende berggron-
den rondom het Servische ge
huchtje Ursula heeft hij geploe
terd voor een armzalig bestaan.
Geld was er vrijwel niet; alles,
tot de betaling toe, geschiedde in
natura.
En nu, nog geen zeventien jaar,
nadat hij achter de ploegstaart
tussen de mystieke bergen van
Servië liep? Miloje Milojevic con
stateert het slechts als een ver
schijnsel, als een onontkoombaar
iets, waarvan hij de eer graag aan
anderen laat.. „Ik ben luitenant-
generaal in het Joegoslavische
leger, lid van de Generale Staf en
commandant van de troepen, die
aan de Zuidoostelijke grens van
mijn land gelegerd zijn
Kortaf klinkt zijn stem, die ge
wend is bevelen te geven. Bondig,
doch nooit zelf verheerlijkend
zijn trouwens al zijn antwoorden.
Welk een carrière! Van boeren
knecht tot generaal; van rechter
hand van een machteloze Servi
sche pachter tot rechterhand van
de machtige maarschalk Tito, een
andere self-made Joegoslaaf.
Tito en zijn dappere partisanen
driehonderdduizend van hen
hebben het leven op het slagveld
gelaten hebben een grote rol
in het bestaan van Miloje Miloje
vic gespeeld. De man, die bij het
uitbreken van de oorlog tegen
Duitsland nog korporaal was,
doorliep in een ongekend snel
tempo alle legerrangen. In 1941
werd hij kapitein in de onsterfe
lijk geworden Levacki-.compagnie;
in 1942 bevelvoerend off icier van
de even beroemde derde Kraguje-
vac-compagnieop wier vanen de
plaatsnamen Knica en Bumbare-
vog Brda met bloed zijn geschre
ven. Als commandant van de
21ste Servische Divisie beëindig
de Miloje Milojevic tenslotte zijn
veelbewogen partisanencarrière.
Doch niet, nadat men hem om zijn
weergaloze moed tot nationale
held had uitgeroepen en ook tot
bevrijder van de Joegoslavische
hoofdstad, Belgrado.
yOOR het Duitse schroot is deze
Joegoslavische verzetsheld niet
gespaard gebleven. Zijn gelaat
draagt er de onuitwisbare sporen
van, want het licht van zijn rech
teroog ts uitgeblust. In 1943, juist
op het moment, dat hij in een
vliegtuig wilde stappen om zijn
land op de conferentie in Cairo te
vertegenwoordigen, ontsprong hij
op het nippertje de dood, toen een
Duitse bom in zijn onmiddellijke
nabijheid explodeerde. Zijn vriend
en medestrijder, de door de Joego-
slaven nog steeds herdachte ver
zetsleider, Lola Ribac, stierf in
zijn armen.
Met horten en stoten en met
bijna merkbare tegenzin zijn de
antwoorden er uit gekomen. Want
Miloje Milojevic praat niet graag
over het verleden. „Het verleden
is voorbij en moet daarom rus
ten", zegt hij simplistisch, maar
toch ook wijsgerig. „Het heden is
veel belangrijker
Wat is het heden? Zijn hobbies
misschien?
De generaal heeft ze niet en
heeft er ook geen behoefte aan.
Zijn werk om het Joegoslavische
leger te helpen opbouwen, acht
hij als zijn grootste hobby. „Vroe
ger", zegt hij met de eerste lach,
die wij aan zijn gezicht kunnen
onttrekken, „hield ik van het
voetbalspelMaar ik ben bang
dat mijn leeftijd en alle gebreken
van dien mij niet meer in staat
stellen anderhalf uur lang achter
een bal aan te hollen
Het probleem Triest ligt zeker
ook in het heden. Het is een pro
bleem van de dag zelfs, brandend
als vurige kolen. Miloje Miloje
vic heeft het volgende krachtige
en ook veelzeggende commentaar:
„Het is mijn heilige overtuiging,
dat de kwestie Triest in der minne
geschikt zal wordenJoego
slavië is sterk beschikt zelfs
over het sterkste leger in Europa
op Rusland naDit is geen
propaganda, doch een werkelijk
heid, waarop wij ons verheugen
Waren we zwak geweest, dan was
de zaak beslist heel anders gelo
pen
Geen verwijten aan het adres
van Engeland, Amerika of Italië
komen uit de mond van de kleine
generaal. Geen grootspraak ook en
geen verbitterde woorden. Als een
hartstochtelijke, doch niet door
slaande nationalist zoekt hij dit
wereldprobleem te analyseren
vanuit een gezichtshoek, die Rus
land noodlottig is geworden en die
het Westen sterker heeft gemaakt:
de kracht namelijk van een door
zelfverdediging en zelfontplooiing
groot geworden natie.
zelfs „buitenland" met bijvoorbeeld
onafhankelijke politie- en toldien-
sten maar van de andere kant is
het feitelijk niet meer dan een ge
halveerde millioenenstad, die door
een gemeenteraad wordt geregeerd.
De bevoegdheden der stedelijke com
mandanten zijn in West-Berlijn veel
groter dan die der hoge commissa
rissen in West-Duitsland. De senato
ren zijn in feite heel gewone wet
houders. Daarom heeft Lemmer er
ook altijd de nadruk op gelegd, dat
men de betekenis van het verdelen
der zetels in het gemeentebestuur
niet mocht overdrijven. Dikwijls ont
stond de laatste weken een situatie,
alsof de regering van een grote
mogendheid moest worden gevormd.
Terecht beschouwt Lemmer een der
gelijke overdrijving als schadelijk
voor de onderlinge politieke ver
standhouding, temeer nog omdat deze
door de bevolking in het geheel niet
wordt begrepen. Zij verlangt een
sociaal vooruitstrevende politiek en
gelijktijdig het afbreken van de bu
reaucratische partijdictatuur der so
cialisten in het gemeentebestuur.
90% van alle belangrijke baantjes
zijn door sociaal-democraten bezet,
alhoewel zij minder dan de helft der
kiezers achter zich hebben.
IN de socialistische partij is de toe
stand nog verwarder dan bij de
christelijk-democraten. Bij de socia
listen bestaan twee ongeveer even
sterke groepen, die geheel verschil
lende wegen willen inslaan. De ene
stelt de samenwerking met anders
denkenden op de voorgrond, is onder
andere voorstandster der EDG en
stelt zich bijvoorbeeld op het stand
punt, dat de proletariër in de oude
zin des woords feitelijk niet meer be
staat en het partijprogram naar dit
inzicht moet worden gewijzigd. De
andere volgt daarentegen nog steeds
de stoere politiek van' wijlen Schu
macher. Zij is tegen de EDG, stelt
eisen vóór verplichtingen, is de voe
dingsbodem voor een proletarisch
nationalisme, leeft in de roes van de
socialistische eeuw en is uitsluitend
bereid aan een regeering deel te ne-
nemen, wanneer deze haar program
ongewijzigd overneemt. Deze groep
heeft het in Berlijn met één stem
van de andere gewonnen en zo kwam
een einde aan de grote coalitie. Met
welke bedenkelijke argumenten ge
opereerd werd, blijkt onder andere
hieruit, dat een vooraanstaand lid
der socialistische partij verweten
werd een ontvangst der geallieerden
te hebben bezocht. Deze voortdu
rend toenemende arrongantie kan
men overigens vrijwel overal con
stateren.
DE COMMUNISTEN in Oost-Berlijn
hebben het uiteenvallen der gro
te coalitie vanzelfsprekend in alle
toonaarden bejubeld. Zij zijn on
middellijk actief geworden én heb
ben de socialisten tot nauwe samen
werking uitgenodigd. Alhoewel de
communistische vakbeweging de
Oost-Duitse arbeiders veertien dagen
geleden officieel heeft doen weten,
dat eisen om loonsverhoging niet mo
gen worden gesteld, heeft zij de so
cialisten in West-Berlijn voorgesteld
loonsverhogingen, een verbetering
der steungelden en kersttoelagen te
eisen. „Weg met de Schreiber-senaat,
de senaat van de openlijke reactie
en de dictatuur der concernheren!"
heet het in een officiële oproep der
communisten tot de socialisten. Deze
zullen op geen aanbiedingen tot sa
menwerking ingaan, alleen reeds
omdat tussen socialisten en commu
nisten de vele duizenden socialisten
staan, die in de Oost-Duitse gevan
genissen zuchten. De nu ontstane
toestand vereist echter de hoogste
waakzaamheid. De Oost-Duitse com
munisten zouden hun druk op West-
Berli.m belangrijk kunnen gaan ver
sterken, wat gezien de moeilijke
positie, waarin deze stad en haar
bevolking zich bevinden, niet zonder
gevolgen zou kunnen blijven. Ont
staan in West-Berlijn twee elkaar
fel bestrijdende kampen, dan kan
Moskou zich gereed maken de ap
pel op te vangen, waarnaar het al
zo lang heeft verlangd. Het is daar-
™-,ue-J?°u.el?' ua,f P)atifiing en bezon
nenheid het beleid in West-Berlijn
tot de naaste verkiezingen bepalen
en de kleine coalitie zich van bra-
vourstukies onthoudt, die een van
alle zijden bedreigde, niet eens zo
sterke vestiging als de drie Weste-
lilke sectoren van Berlijn zich nu
eenmaal niet kunnen veroorloven.
