New York: Augiasstal waar misdaad
en corruptie welig tieren
De gedrukte wandlappen
Heeft vliegboot nog toekomst?
Maar burgemeester Wagner is geen Hercules
nekkramp
ersfoort
Staatsloterij
lolf Hitier mag
gedraaid
Kwade erfenis van O'Dwyer en Impellitteri
Nieuwe vormen in een qude kunst
De resultaten van La Guardia's bewind
gingen grotendeels weer verloren
Bevolking is volkomen
gedesillusioneerd
Het succes van twee
schilders
Er is nieuwe inter'esse voor de
gigantische Princess
Hoger beroep in
Veiser affaire
Een merkwaardig verschil
bij aanbesteding
VRIJDAG II l.'t.v Mi-I'.-t 1953
ij het vierde escadron
tdoelartillerie, dat is
is Willem III-kazerne
geval van nekkramp
imiddellijk zijn de
nemaatregelen geno-
natsloterij, 4e klasse
js gevallen op:
L 7276 10798 20662.
met premie 3.000,
an Binnenlandse Za-
tduitse landen hebben
;n, dat de film „Tot
twaalf" over het le-
wel mag worden ge-
Iers waren van oor-
noch een bedreiging
I, noch een vorm van
;unste van de Nazi's
n Buitenlandse Zaken
ts besloot de produ-
te verzoeken enkele
;en.
veer bij kennis ge-
is vermoedelijk ont-
:hte trek in de schoor-
t feit, dat de kachel
loten terwijl er verse
een speciaal laisser-
eerst als u er uitgaat
joort weer terug). Op.
i admiraals niet zou-
zij van deze veilig-
verschoond blijven,
wartiercommandant bij
bord laten plaatsen,
heren beleefd maar
den verzocht zich, net
bij de security-desk te
s ook logisch, immers,
:n heus niet alleen in
rnteurs en werkmeisjes
er binnen te komen,
ok doen als generaals
ouwens als u weet dat
ra soms vijftig gene-
ralspetten liggen, dan
orstellen dat ook de
erde deurwachter ze
:an houden.
Prettige sfeer
[AATREGELEN moe-
ïaar ze worden op een
alle dikdoenerij ge-
genomen, De ingewik-
welke sommige lieden
m bij wie liet „super-
e saamgeperste lippen
- we kennen ze ten
zijn bij de S.H.A.P.E.,
ither's hoofdkwartier,
:n gaat daar van het
nt uit, dat alles wat
iedereen mag we'enen
geheimen moet bewa-
1 gezicht kan zetten,
mers zitten de korpo-
even groot bureau als
■- en vlagofficieren. Er
:ttige omgang zonder
en ieder weet zijn
in het hoofdkwartier
in Palais de Chaillot
politieke toporganisatie
;zelfde worden gezegd,
ook mensen van de
inde nationaliteiten met
;ch samenwerken,
de kleinste bedienden
functionnarissen toe,
enminste twee talen
zo correct mogelijk
ar met het „leert el-
taan en spreken" heeft
iC de grondslag gelegd
jke samenwerking. El-
i het gewone dagelijkse
k de kern, van hetgeen
mor velen onverstaan-
egratie aanduidt,
integratie", die op dèze
ingen van de N.A.T.O.
ondergeschikte organen
;h zou kunnen verwij-
;rotere kringen der be-
dan hebben de staats-
el moeite meer het.za-
ar eens te worden en
;de en de veiligheid te
ons allen.
verhing, uitgedrukt tt
Alleen de sol-'aat, die
over de hoofddeksels
ren, heeft er wel eens
>eite mee.
(Van onze correspondent).
HET TRIESTE van de burgemeestersverkiezing, die zojuist in onze stad heeft plaatsgevonden, is
dat de meest-belanghebbenden het New Yorks publiek er weinig beter op zullen wor
den. Onze stad is in menig opzicht te vergelijken met een Augias-stal. De wantoestanden, die
uiteraard in een metropolis van zo betrekkelijk kleine omvang als Manhattan (57 km2) sterk ge
accentueerd aan de dag treden, vereisen een Hercules. Dat zijn, eilacie, de allerlaatste kwaliteiten
die men onze nieuwe burgemeester, Robert Wagner Jr., kan toeschrijven. Vandaar, dat wij het
wagen te voorspellen, dat New York in de komende vier jaar verder zal vervallen tot noodlijden
de stad en dat de New Yorkers, die ertoe in staat zijn de stenen stad te ontvluchten, dit proces in
versnelde mate in de hand zullen werken.
L A AT MEN vooropstellen, dat het bestieren van een zo heterogene
bevolking als New York te enenmale biedt, geen eenvoudige taak
is. Het vereist een genie als Fiorello „Bloemetje") La Guardia was.
La Guardia, flamboyante figuur wiens imposant gesticuleren reeds zijn
Italiaanse afkomst verried, verstond niet alleen de gave zichzelf bij
het publiek populair te maken: hij was een geboren „manager" of
administrateur en hij ivas zo eerlijk als goud. Hij pousseerde zijn
vrienden alleen indien deze op hun speciaal terrein bij uitstek des
kundig waren. Gunsten werden noch gegeven, noch gevraagd. Zolang
hij de scepter voerde ivas de stad allerminst ingeslapen: er ivaren
misstanden, gangsters, dieven, moordenaars, oplichters en zwendelaars,
die meenden dat zij voorbestemd waren om niet tegen de lamp te
lopen. Maar dit soort lieden vindt men tenslotte in elke stad. De hoofd
zaak was, dat La Guardia de gemeente, politie, brandiveer, gezond
heids- en ophaaldiensten, volledig in de hand had. In de hogere regio
nen werden geen oneerbare praktijken getolereerd. Dat was het resul
taat van de 11 jaar (19341945) van zijn bewind.
CINDSDIEN is het met New York
D bergafwaarts gegaan. Menig
vooraanstaand Amerikaan heeft zijn
afschuw uitgesproken over de mis
standen, die zich sinds 1945 in onze
metropolies hebben geworteld.
„New York is de vuilste stad van
d wereld", heeft een opinieonder
zoek uitgewezen. Dat is nog niet eens
de ernstigste beschuldiging. Voor de
jeugd van New York bestaan weinig
uitwegen. Naast het vele particuliere
werk, dat er op dit gebied geschiedt
(doch dat altijd aan beperkingen
gebonden is) punt de gemeente zich
uit innietsdoen.
Speeltuinen zijn schaars, ook al
staan er daarvoor ruimten beschik-
1 baar. „Speelstraten" (waarin de
automobilist niet meer dan 10 mijl
per uur mag rijden) zijn nog steeds
de voornaamste oplossing, die de ge
meente voor het jeugdprobleem wist
te vinden. Geen wonder, dat de po
litie machteloos staat tegen een toe
nemende 'misdadigheid onder de
jeugd, een steeds erger wordende
verkoop van verdovende middelen,
en telkens opnieuw verbijsterende
w oning-wantoestanden.
Met de ophaaldienst is het droe
vig gesteld. In de gemeentezieken
huizen zijn de staven overwerkt en
is de verpleging vaak het omge
keerde van wat het zou moeten zijn.
De ondergrondse spoorweg, onmis
baar bestanddeel van een metro
polis- van zo'n inwonertal, is failliet
ondanks het feit dat de bevolking
thans per rit het drievoudige be
taalt van het tarief van vijf jaar
geleden. De verhouding tussen de
gemeente en de vakbonden die de
buschauffeurs vertegenwoordigen, is
nauwelijks een verhouding te noe
men. „City Hall" staat dagelijks
bloot aan chantage van allerlei aard.
De boeken zijn als gevolg van
boekhoudkundige kunstgrepen in
vergaande staat van ontreddering.
I)IT ALLES laat zich gemakkelijk
y °f snel. herstellen. Men zou zich
derhalve kunnen indenken, dat de
bevolking de gelegenheid van een
burgemeesterverkiezing zou hebben
aangegrepen om in grote getale ter
stembus te gaan en een man te kie
zen die welke partij hij ook mocht
aanhangen het vertrouwen genoot
deze reuzen-taak met redelijke kans
op succes op zich te kunnen nemen.
Minder kiezers dan ooit zowel
In aantal als ook relatief in verhou
ding tot de uitbreiding van het in-
tvoncrstal trokken echter naar de
kicslokalen. Er was geen candidaat,
die groot vertrouwen genoot.
Er was geen La Guardia onder
net drietal waartussen men kon kie
zen. Kolonel Riegelman was de Re
publikeinse candidaat en de Republi
keinen hebben het in het eerste jaar
van Eisenhower's bewind maar pover
laten liggen.
Er was voorts een „liberaal", Ru-
dolf Halley, wiens persoonlijke pres
tatie ais de rechterhand van Senator
Estes Kefauver tijdens het onder
zoek tegen de onderwereld wat ver
bleekt was en die zich voorts slechts
had ontpopt als een voze demagoog.
Bleef over Robert-Wagner Jr., zwak
ke zoon van een sterke vader, aan
wie de overwinning nauwelijks kon
ontgaan.
ALS STEEDS was de verkiezings-
•c* campagne „zwaar" van de schan
dalen. Politici en vakbondsleiders
hadden saamgespannen om de over
heid en de arbeiders te bezwendelen.
Een geheimzinnige „Mr. X" nog
steeds niet met naam en toenaam
genoemd zou daarin een grote rol
hebben gespeeld. Bovendien: „Mr.
X" zou weer relatie? onderhouden
met de Republikeinse partijgroten.
Kortom, democraten, republikeinen
en de duistere elementen van de
onderwereld zouden in het duister
van de nacht samenspannen tegen
de gemeenschap, ook al betichtten zij
elkaar overdag van het instigeren
van deze duistere daden.
Of Robert Wagner Jr. „zijn" stad
in de hand zal kunnen nemen is aan
grote twijfel onderhevig. Hij is een
voorman van de democratische par
tij en als zodanig zal hij loyaal moe
ten zijn jegens de mindere goden,
die er prat op kunnen gaan het ver
eiste stemmental voor zijn verkie
zing te hebben opgebracht. Met an
dere woorden: jegens al degenen,
die hij bij voorkeur zou moeten ont
slaan, is Wagner dank verschuldigd.
Een moeilijke situatie.
De apathie van het publiek laat
zich gemakkelijk verklaren. Twee
jaar geleden stemde een overwel
digende volksmenigte op de „onaf
hankelijke" candidaat Impellitteri.
Men hoopte dat een niet-partijman
deze Augiasstal althans ten delé zou
kunnen reinigen en zuiveren. Maar
Impellitteri bleek een nietsnut en
een prul. Hij liet de stad nog verder
in het honderd en het deficit in
de millioenen lopen. Geen won
der, dat de New Yorker, na zijn er
varingen met „Impy" (geen Ameri-
we bezems" wat gedesillusioneerd is
kaan die van vijf-lettergrepige na
men houdt) op het gebied van „nieu-
geworden.
Een kleed in wording. Ulco Kooistra aan het werk.
JJET WANDKLEED, de gobelin, is opgestaan uit de toestand van
schijndood waarin het verkeerde sedert de uitvinding van het
machinale patroonweven. In verschillende landen is men zich op
nieuw gaan interesseren voor deze zo oude kunstvorm en de resul
taten zijn vaak verrassend mooi. Vooral in Frankrijk, waar zeer
vooraanstaande schilders de ontwerpen verzorgen, zijn hoogte
punten bereikt welke moeilijk te evenaren, laat staan te overtref
fen zijn. Naast deze geweven kleden hebben zich tegenwoordig ook
de geborduurde en geappliqueerde wanddoeken een plaats ver
overd, terecht, gezien de prachtige voorstellingen, welke met deze
technieken op verschillende stoffen zijn aangebracht. Een groot
nadeel kleeft echter aan deze kunstvormen: de zeer hoge prijs.
Moet men voor een schilderij reeds veel betalen, omdat de schilder
zijn kunnen beloond wil zien, bij het wandkleed moet naast de
schilder-ontwerper ook de kunstzinnige uitvoerder voor zijn lang
durige en moeilijke arbeid worden beloond, terwijl tenslotte het
materiaal vaak ook nog een woordje meespreekt.
ROBERT F. WAGNER
zwakke zoon van sterke vader
p]ET succes van iemand, die via een
geheel nieuwe techniek wand
doeken zou gaan maken, evenzeer
artistiek verantwoord als de gewe
ven of geborduurde kleden, zou dus
redelijkerwijs van tevoren vast
staan, mits zijn producten voor een
redelijk bedrag te koop zouden zijn.
Wanneer nu in de kunst ook de lo
gica een rol speelde, dan lag de op
lossing voor de hand. In de textiel
industrie waren de gedrukte stoffen
in staat die met ingeweven patroon
voor een belangrijk deel te vervan
gen, omdat de productie eenvoudiger
en goedkoper is. Gedrukte wand
kleden zouden dus een goede kans
maken hun zoveel moeizamer tot
stand gekomen zuster te beconcur
reren.
Inderdaad zijn sedert enige jaren
twee Nederlandse schilders bezig te
experimenteren met deze materie en
zulks met groot succes. Zij kwamen
echter niet tot dit procédé via de
redenering, maar door een toeval.
(Van een luchtvaart-
medewerker)
ER zijn na de oorlog in
Engeland twee reus
achtige vliegtuigtypen ont
worpen: de Bristol Bra-
bazon en de Saunders-
Roe Princess. De Brabazon
het grootste verkeersvlieg
tuig ter wereld, heeft met
succes gevlogen. De ma
chine bleek echter te
groot en te onhandelbaar
te zijn en moest daarom
gesloopt worden. Het heeft
er een tijdlang uitgezien
alsof het met die andere
Britse luchtreus, de Prin-
cess-viiegboot, dezelfde
kant zou opgaan. Thans
echter schijnt de toekomst
voor de Princesses weer
wat rooskleuriger te zijn.
Eén Princess vliegt ai se
dert Augustus 1952 en
wordt nog steeds aan diep
gaande proeven onderwor
pen. Twee andere staan
half opgebouwd in de
hangars en kunnen binnen
enkele maanden voltooid
worden.
Het proto-type van de
140-ton zware Princess-
vliegboot, die in staat is
om 102 passagiers of wel
250 soldaten te vervoeren,
is uitgerust met tien
schroefturbines van het
Ret proto-typ.e van de 140 ton zware Princess-vliegboot
die met 10 schroefturbines is uitgerust. Omstreeks 1958
komen drie van deze vliegboten mogelijk op de
luchtroutes.
type Bristol Proteus. Vier
van deze motoren zijn
twee-aan-twee gekoppeld
op één schroefas, zodat
het net lijkt alsof de Prin
cess maar met zes motoren
is uitgerukt. Met behulp
van deze motoren is de
Princess echter niet econo
misch te exploiteren. En
dit is dan ook de reden
geweest dat de Engelse
luchtvaartmaatschappij
BOAC, die eerst van Lon
den naar New York met
de Princesses zou gaan
vliegen van haar bestel
ling afzag.
Intussen heeft men bij
de Bristol-fabriek de Pro-
teus-schroefturbine een
straalmotor die een pro
peller aandrijft verder
ontwikkeld. Het is waar
schijnlijk dat deze zoge
naamde Proteus-3 straks
in staat zal zijn een ver
mogen te ontwikkelen van
3780 pk. Deze Proteus-3
wordt thans o.a. in grote
series gebouwd voor de
Bristol Britannia, het
prachtige turbo-prop ver
keersvliegtuig waarvan
er o.a. 26 door de BOAC
besteld zijn, alsmede een
aantal door de Austra
lische Qantas. Ais straks
de Princess-vliegboot met
de Proteus-3 kan worden
uitgerust, zal wellicht met
zes motoren per vliegboot
kunnen worden volstaan
in plaats van de tien,
waarmee het proto-type
thans is voorzien.
FIOREI.I.O l.A GUARDIA
•■■zegenrijk bewind....
IN Engelse luchtvaartkringen is men
bang geweest dat het lot van de
Princess hetzelfde zou zijn als dat
van de Brabazon. Dit zou niet al
leen jammer zijn, gezien de prach
tige constructie van deze vliegboot,
doch tevens een groot weggegooid
kapitaal betekenen. Want in Juni
1952 had men aan de drie Prin-
cess-vliegboten al een bedrag van
10.800.000 Engelse ponden (Meer dan
110 millioen gulden) besteed!
Het merkwaardige doet zich nu
voor, dat de BOAC eensklaps weer
grote interesse voor de Princess
toont. Hoewel deze Engelse lucht
vaartmaatschappij vroeger enthou
siast was voor de vliegboot, en tal
van vliegdiensten (o.a. naar Zuid-
Afrika, Australië en Amerika) met
vliegboten vloog, heeft zij enige ja
ren geleden al haar vliegboten door
landvliegtuigen vervangen.
Toch heeft de President van de
BOAC, Sir Miles Thomas, onlangs
verklaard, dat hij nog altijd in de
vliegboot geïnteresseerd is. Het is
nog te vroeg om te zeggen op welke
routes de Princesses uiteindelijk
zullen gaan vliegen, maar de BOAC
is van mening dat zij wellicht ge
schikt zullen zijn voor zowel de
Trans-atlantische route naar Ame
rika als voor de Commonwealth-
route naar Australië.
Het ziet er thans naar uit dat er
straks nog om gevochten zal worden
wie de Princess-vliegboten zal kun
nen kopen. Ook de Engelse charter
maatschappij Aquila Airways is na
melijk in de Princess-vliegboot uiter
mate geïnteresseerd. Al op 5 Nov.
j.l. heeft deze maatschappij aan het
Britse Ministerie van Bevoorrading
aangeboden om de drie Princess-
vliegboten te kopen voor een prijs
van „aanmerkelijk meer dan een
millioen Engelse ponden per ma
chine".
Aquila Airways is op het ogen
blik de enige Britse luchtvaart
maatschappij die met vliegboten
vliegt. Zij heeft twee vier-motorige
Solents alsmede vier viermotorige
Hythes in dienst, waarmee zij o.a.
van Engeland naar Madeira vliegt
en in April straks ook naar Capri.
Aquila is onlangs overgenomen door
een grote maatschappij, waartoe ook
de bekende Silver City Aairways be
hoort, die zo bekend werd door haar
auto-veerdienst over het Kanaal.
Al met al mogen wij aannemen,
dat de Princess omstreeks 1958 op
de luchtroutes zal verschijnen. Zes
krachtige schroefturbines zullen deze
prachtige vliegboot dan in staat stel
len om economisch te vliegen en te
concurreren met overeenkomstige
landmachines. Of het uiteindelijk ae
BOAC of de Aquila Airways zal zijn
die de trotse Princess-vliegboten in
dienst zal stellen, zullen wij moeten
afwachten. Eigenlijk doet dit er dan
ook niet zo heel veel toe. Hét voor
naamste is echter dat de vliegboot
dan zal kunnen bewijzen, dat zij
niet voor het landvliegtuig behoeft
onder te doen. Het zou best kunnen
zijn dat de vliegboot nog een grote
toekomst tegemoet gaat, vooral wan
neer straks van atoomvoortstuwing
gebruik zal kunnen worden ge
maakt. Ook in Amerika ligt reeds
jarenlang een enorme vliegboot, de
acht-motorige Hughes, op krachtige
motoren te wachten. En volgens ge
ruchten is er een kans dat ook deze
vliegboot met atoom-motoren zal
worden uitgerust.
Ulco Kooistra moest voor een tex
tielfabriek een stofontwerp maken
en wilde het ontwerp op de stof zien
voor hij het afleverde. Om het te
drukken maakte hij gebruik van
een techniek, welke hij als jong
kunstenaar had toegepast om flu
welen gordijnen met goudkleurige
taferelen te bedrukken. Hij sneed ae
figuren in linoleum, bedekte deze
met een dun laagje verf en drukte
ze af op de stof. Het resultaat was
bevredigend en de tekeningen gin
gen naar de fabriek. De gedrukte
lap echter bleef en zwierf door het
huis. Zij bleef zwerven totdat de
geestelijke vader op het idee kwam
dat er met deze techniek wel iets te
beginnen viel. Samen met Gras Hey-
en ging hij aan het werk, waarbij
zij ervan uitgingen, dat hun pro
ducten geen imitatie mochten wor
den van schilderijen of gobelins. Een
geheel eigen beeldvorm moesten zij
ontwikkelen en zij zijn daarin uit
stekend geslaagd. Zij' zochten naar
variatie- en uitdrukkingsmogelijk-,
heden en bereikten waarlijk ver
rassende resultaten. Kooistra, die
zich altijd intensief met de dans
kunst heeft beziggehouden, vond hier
een ideaal middel om de dans uit te
beelden, terwijl Gras Heyen zijn ge
liefde Noord-Afrika in zeer simpele
motieven tot leven wist te brengen.
Een prachtige vondst was het
twee- of driemaal afdrukken van
een figuur, welke slechts eenmaal
met verf was ingerold. De steeds
lichter wordende afdruk weet diepte
te suggereren, terwijl het de moge
lijkheid schept ornamenten voor de
meest verschillende doeleinden te
gebruiken.
De twee schilders drukken op jute
of ongeruwde molton, dus grove
weefsels, wat een levendig oppervlak
geeft. Zij hebben zelfs voorstellin
gen gemaakt van steden (Amster
dam, Den Haag, Rotterdam, Parijs),
welke vooral bij toeristen grote af
trek vinden in een Amsterdamse an
tiekzaak en in Den Haag. Ondanks
dit succes kunnen wij deze pogingen
niet zeer bewonderen. De techniek
leent zich niet goed voor zulke inge
wikkelde beelden, welke bovendien
gemakkelijk vervallen in enigszins
afgezaagde clichévoorstellingen.
Hoewel voor verschillende kleden
dezelfde gesneden linoleumvormen
worden gebruikt, zijn geen twee doe
ken aan elkaar gelijk, omdat de
kunstenaar zich tijdens het drukken
steeds door stemming en gevoel laat
leiden en daardoor steeds andere
resultaten in kleur en compositie
bereikt. Dit meerdere malen ge
bruiken van de linoleumsneden en
de eenvoud van beelden en mate
riaal maken echter, dat de prijs
van deze wandkleden voor niemand
bezwaarlijk is. Ondanks hun rijkdom
aan kleur vormen deze lappén een
rustige wandversiering, welke ook
in de ogen van vele kieskeurige bin
nenhuisarchitecten genade heeft ge
vonden en in vrijwel ieder smaakvol
interieur past. Naar onze mening
biedt deze kunstvorm nog vele mo
gelijkheden en wij hopen, dat Ulco
Kooistra en Gras Heyen ertoe zullen
komen ook grote wandkleden te
maken, teneinde te bewijzen, dat
hun techniek zich ook hier met
weven en borduren kan meten.
Mr. W. H. Overbeek uit Den Haag,
die officier van justitie was tijdens de
behandeling van de zaak van de twêe
vroegere Velser politiemannen door de
bijzondere strafkamer van de Haar
lemse rechtbank, heeft volgens H.D.,
beroep in cassatie aangetekend tegen
de uitspraak van de rechtbank, waar
bij de verdachten ontslagen werden
van rechtsvervolging. Deze was ten
laste gelegd ten nauwste betrokken
te zijn geweest bij de gevangenneming
van een groep illeealen. die on 16
Januari 1945 een overval had gepleegd
op de boerderij van een landbouwer in
de Velserbroekpolder.
De zaak zal te zijner tijd door de
Hoge Raad worden behandeld.
Een verschil tussen de hoogste en
laagste inschrijver, zoals gisteren is
voorgekomen bij de aanbesteding van
grond- en drainagewerken door de
dienst van openbare werken van
Zwijndrecht, zal slechts zelden zijn
voorgekomen.
De hoogste inscbrijfster, fa. Gebr.
van Gilst uit Rotterdam, had voor dit
werk ingeschreven met f 25.360. De
laagste inschrijfster. Fa. J. P. Baas uit
Capelle aan de IJssel meende echter
dit werk voor f 5450 dus voor ongeveer
f 20.000 minder, te kunnen uitvoeren.
Weliswaar heeft de Fa. Baas een
kleine vergissing in de berekening ge
maakt, doch de op een na laagste in
schrijver bleef nog beneden f 6000 met
zijn inschrijving. Verder lopen de be
dragen nogal uiteen.
BOEUANDA BLIJFT RUSTIG
De regering van Oeganda heeft be
paalde noodmaatregelen verzacht, om
dat het in Boeganda rustig blijft. In
Boeganda, de centrale provincie van
Oeganda, was op 30 November de
noodtoestand afgekondigd, nadat de
Britse regering erkenning van koning
Moetesa de tweede van Boeganda had
ingetrokken.
Marokko, een kleed met motieven van Ulco Kooistra en Gras Heyen.