Noord- en Zuid Italië, twee enorme contrasten
Welvaart en nijpende werkloosheid
onder de mediterrane hemel
Een nieuw filmwerk van
Henri Clouzot
Vijf millioen Italianen leven
in bittere armoede
Werken-eten-zuigen
slapen
Enorme voorraden
aardgas in de
Po-vlakte
Internationale samenwerking als motief
WOENSDAG 30 DEGEülBER 1953
Er is een begin gemaakt met het
ontginnen van het lege land in het
Zuiden.
ander uitspaart. Voorts heeft Fiat
zich door het kopen van bundels
aandelen invloed verzekerd in pe-
kon hij zijn eerste machine te
koop aanbieden. Thans heeft zijn
zoon en opvolger zesduizend mensen
in dienst. Er werken echter nog zes
duizend meer in de dochteronderne
mingen, in Turijn, Barcelona, Glas
gow, Johannesburg, Buenos Aires en
andere steden in binnen- en buiten
land Olivetti heeft voorts negentien
handelshuizen in Italië en dertien
in het buitenland. Behalve schrijf
machines worden er ook telexmachi
nes, rekenmachines en precisiewerk-
tuigen gemaakt. In Ivrea, dat thans
de rijkste gemeente van het gehele
land is, bedraagt het arbeidsloon ge
middeld 3840.- netto per jaar. Daar
naast bestaan zeer vele sociale voor
zieningen voor het personeel, zoals
bijvoorbeeld vaeantiekolonies in de
bergen en rusthuizen voor herstel
lende zieken.
Auto's aan de lopende band: een
beeld uit de fabriek te Turijn,
waar er zeshonderd per dag wor
den gemaakt.
FEW ITALIAANS spreekwoord
zegt, dat Milaan werkt,
Rome eet, Napels zingt en
Sicilië slaapt. Helemaal juist
is dit natuurlijk niet, maar er
steekt een grond van waar
heid in. En toch is het niet
helemaal eerlijk, als de Mila-
nezen, zich deswege op de
borst slaan en met onverholen
minachting spreken over de
eters, de zangers en de slapers
ver in het Zuiden. Want dat
ligt niet aan de ijver der Lom
barden zoals vele Noord-
Italianen zich gaarne noemen
als zij behoefte gevoelen af
stand te scheppen), of aan de
luiheid der Grieken (zoals
men, al te zeer generalise
rend, de Zuid-Italianen wel
eens wil aanduiden). De na
tuurlijke omstandigheden spre
ken een geducht woord mee.
De bodem van Italië bevat geen
kolen, geen ertsen, slechts een
klein beetje aardolie, maar de
talloze watervallen op de zui
delijke hellingen der Alpen
leveren goedkope electrische
stroom, het klimaat in de Po-
vlakte houdt de bodem vrucht
baar en bovendien heeft men,
ook al weer in het Noorden,
een jaar of wat geleden
enorme hoeveelheden aard
gas ontdekt. De schijnbare lui
heid in het Zuiden is een te
langen leste als onvermijdelijk
aanvaarde massale werkloos
heid. Pas in de laatste jaren is
men bezig daar verandering
in te brengen. Reeds is er heel
veel bereikt en als men weet
vol te houden, zullen de slapers
weldra kunnen werken als de
Milanezen, eten als de Romei
nen en zingen als de Napolita-
nen. Dan zal men niet meer
kunnen spreken over de twee
Italië's, het Noorden en het
Zuiden, maar ever één welva
rend land. dat een eervolle
plaats inneemt in de rij der
West-Europese naties.
HET EVEN ZONNIGE als woelige Italië maakt van de verte uit de ene keer de indrukdat men er struikelt
over de millionnairsde andere maaldat er geen bitterder armoede bestaat dan juist in dit land. Het
vreemde is, dat beide indrukken gedeeltelijk overeenkomstig de waarheid zijn, hoe paradoxaal dit
ook schijntLangzamerhand heeft echter een grote ommekeer plaats in dit land van felle contrasten.
Sedert enige jaren wordt er namelijk bezitsspreiding doorgevoerd. Daar is uiteraard veel verzet tegen, zowel
van de zijde der rijken, die zich in hun bezit zien aangetast, als van de kant dercommunistendie
met de armoede hun kiezerscorps zien slinken. En de regering moet maar zien, tussen Scylla en Cha-
rybdis doorzeilend, haar nobel doel te bereiken
(Van een filmmedewerkster)
J)EZE internationale samenwerking
is het motief dat Clouzot zijn
nieuwe film ten grondslag wil leg
gen. Het eerste positieve geluid van
hem zouden we geneigd zijn aan te
nemen (Zijn „Quai des Orfèvres", die
niet meer dan een thriller beoogde
te zijn, buiten beschouwing gelaten).
We vragen ons echter voorzichtig
heidshalve eerst af, of hij ook dit
positivisme weer niet offeren gaat
BLIJKBAAR heeft de critiek, die zich tot nu toe vrijwel unaniem aan de uiterlijke schijn en zijn tech-
heeft uitgesproken tegen Henri Georges Clouzot, meer in het bijzonder nisch meesterschap. Vooral omdat hij
tegen het demoraliserende karakter van zijn films Manonen vooral "die ^ot het betere
„Salaire de la Peur", de Franse filmregisseur niet op het gewenste goede stuntwerk behoren, maar met de
pad en tot zelfinkeer gebracht. Want de film, waar hij momenteel de filmkunst als zodanig weinig hebben
handen en het hoofd vol mee heeft, zal niet alleen m kleuren zijn, uit ^^fUnf van clouz^t"^^sfeer
maar bovendien opgenomen en vertoond worden volgens het cinema- van dc djverse werelddelen (Poolge-
scope-systeem. bied en Afrika) des te sterker spre-
JIOE de film heten
gaat, is zelfs aan
schepper nog niet be
kend. Tot nu toe heeft
Clouzot niet anders ge
daan dan aan het scé
nario gezwoegd samen
met Jacques Rémy, die
de stof voor het ver
haal leverde. Deze stof
is ontleend aan het be
gin van één van Rémy's
vertelsels: „Ne quittez
pas l'écoute". Dit ver
haal behelst de lotge
vallen van de beman
ning van een vissers
vaartuig in de Poolzee,
die ernstig ziek is ge
worden. Het serum,
waarmee zij genezen
zou kunnen worden, is
slechts te krijgen bij
het Instituut Pasteur te
Parijs! Er worden van
af het schip radiobood
schappen de wereld in
gezonden, maar de
draagwijdte van de zen
der is niet groot ge
noeg om de aandacht te trekken.
Slechts over de kortegolfzenders is tenslotte toch de henndiede Vmln studio-opnamen, Augustus draaien
contact mogelijk. Zo komt de roep m Noord Scandinavië, September in
om hulp terecht bij een Afrikaanse kri.igt, heelt zij te danken aan een Afrika. Met trucage, nasynchronisa-
amateurzender. Op' dat punt splitst internationale samenwerking, zoals tie en montage wordt het hoopt
het verhaal zich in twee naast elkaar wij die allen blijvend zouden wen- Clouzot Pasen 1955 als zijn nieu-
gelijktijdig voortbestaande handelin- we film in roulatie komt.
gen: dé weg, die de radioboodschap Een film over levende mensen,
aflegt vanuit Afrika via het korte Dit wordt nog eens extra duidelijk worstelend met nroblemen die ar
golfnet van diverse radioamateurs gemaakt in de persoon van de vlie- worslel.ena ™et problemen, die ac-
naar het Instituut Pasteur te Parijs: genier, die het serum het eerst moet tueel zl!n- Want Clouzot houdt niet
de gebeurtenissen aan boord van overvliegen. Hij is een Pool, en dat van doden, heeft hij gezegd. Ze kun-
het schip; en als vervolg op de tocht komt aan het licht bij zijn landing nen zo weinig getuigen van onze
van de radioboodschap, de reis per in Oost-Berlun. Zijn mvrnheidsstel- ,::j „N.* j
vliegtuig van het serum vanuit Pa- ling hangt dan af van dé overheid bluft echter nog de vraag
rijs via Frankrfort en Malmö naar ter plaatse, en de piloten „achter het °f zÜn spreken beter is dan hun
het schip. IJzeren Gordijn", zwijgen!
ken en door de diepte de mogelijk
heid bestaan grotere groepen perso
nen tegelijk binnen het gezichtsveld
van de toeschouwer te voeren. Maar
wat Clouzot tot nu toe in effen-
zwart-wit en twee dimensies ons te
vertellen had en ook te vertellen
wist, heeft ons eerlijk gezegd
al zodanig overdonderd dat we aan
het schepje-er-bovenop beslist geen
behoefte voelen.
Maar ja, de voortschrijding van de
techniek schijnt ook in Frankrijk
haar slachtoffers te hebben ge
maakt, en waarom zou Clouzot dan
niet de eerste zijn om de kans eens
te wagen? Om zoveel mogelijk pro
fijt te trekken uit het nieuwtje gaat
Clouzot na de jaarwisseling naar de
Verenigde Staten, waar men in de
afgelopen vier maanden bijzonder
goede resultaten met het systeem
Cinemascope volgens de methode
van de Franse prof. Chrétien heeft
bereikt, om er iets van de kunst af
te kijken.
Eind Februari is het scénario
klaar. Enige maanden van regelin-
Dat de bemanning van het schip Ken, laatste voorbereidingen. Juni
Henri Georges Clouzot en zijn vrouw Vera.
Ook schrijfmachines worden aan
de lopende band gemaakt.
Arbeidersflats aan de voet van de
Alpen te Ivrea, de rijkste gemeente
van Italië.
vanni Agnelli werd opgericht zijn
familie bezit nog steeds een derde
der aandelen is van geheel an
dere aard. Het is geen bedrijf meer,
maar een belangengroep van naar
onze maatstaven monsterachtige af
metingen. Een dikke 64.000 arbeiders
maken er zeshonderd auto's per dag.
En zij leven er niet slecht van. Dui
zenden van hen rijden rond op een
scooter en het merendeel van het
kantoorpersoneel houdt er een eigen
auto op na. De lonen en salarissen
liggen ongeveer op hetzelfde peil
als in Nederland, maar daarboven
betaalt de firma nog gemiddeld ze
ventig procent per man voor sociale
voorzieningen. De gepensionneerden
hebben een gegarandeerd minimum
inkomen van ongeveer honderd gul
den per maand. Fiat maakt ook trac
tors, vliegtuigen, scheepsmotoren,
dieseltreinen, locomotieven, trams,
ijskasten en wasmachines. Daar de
Italiaanse wet een hoge omzetbe
lasting eist bij elke overdracht van
enig goed, heeft Fiat bovendien
eigen mijnen, hoogovens, non-ferro-
metaalgieterijen, rubber- en plastic-
fabrieken, en eigen verf- en gereed-
schapsfabrieken, hetgeen zo een en
Een der nieuwe electrische cen
trales in de Po-vlakte, die met
aardgas worden gestookt.
troleumraf finaderij en, bouw bedrij
ven, in autobus-, tramweg-, scheep
vaart- en luchtvaartondernemingen,
in banken, verzekeringsbedrijven,
kranten, drukkerijen, hotels enz.
EEN ANDER ENORM bedrijf
ook in het Noorden van het land
is de Olivetti schrijfmachinefa-
briek in het plaatsje Ivrea aan de
voet van de Alpen, dat door deze
fabriek tot de rijkste stad van Italië
is geworden. In 1908 stichtte de jonge
ingenieur Camillo Olivetti een
schrijfmachinefabriekje in zijn ge
boortestadje Ivrea, in 1911 hij
had toen veertig arbeiders in dienst
{JET AARDGAS wordt wel, evenals
in Nederland, door de overheid
gedistribueerd. De hoge druk-aard-
gasleidingen zijn echter zeer kost
baar, zodat de industrie buiten de
Po-vlakte hoofdzakelijk is aange
wezen op dollar-kolen. Het voor
naamste centrum van de aardgas
winning ligt bij het kleine dorp Cor-
Een gloednieuwe woning van het
type, dat men thans reeds bij hon
derden aantreft op de in ontgin
ning genomen onteigende landgoe
deren. Beneden schuur en stal,
boven woon- en slaapvertrekken.
Bij deze boerderij behoort 10 hec
tares grond. Nieuwe wegen maken
het oude land toegankelijk.
het ogenblik wordt per dag in Italië
tussen de zes en zeven millioen ku
bieke meter gas geraffineerd, ver
voerd en verbruikt. De prijs is vast
gesteld op negen lire per kubieke
meter (ongeveer zes cent) en wel
licht is op den duur nog prijsverla
ging mogelijk. Er wordt per jaar nu
reeds twintig millioen gulden aan
deviezen mee bespaard. Het aardgas
wordt in alle mogelijke fabrieken ge
bruikt, meestal ter vervanging van
stookolie. De belangrijkste afnemers
zijn de electriciteitsmaatschappijen.
TWEE BELANGRIJKE autofabrie-
ken in Italië zijn de Alfa Romeo
te Milaan en de Fiat te Turijn. De
Alfa Romeo-fabriek, waar 5600 ar
beiders twintig auto's (de goedkoop
ste kost vijftienduizend gulden) per
dag maken, is een IRI-bedrijf, d.w.z.
een staatsbedrijf in de gedaante van
een naamloze vennootschap. IRI is
de afkorting van een naam, welke
zoveel betekent als Instelling tot
herstel der industrie. Dankzij de
IRI, welke de beschikking heeft ge
had over een groot deel der Mars-
hallgelden, heeft Alfa Romeo na de
oorlog kunnen herbouwen, niet al
leen te Milaan, maar ook te Napels,
waar een grote fabriek van straal
motoren gereed staat om orders voor
„all weather fighters" waar de
NAVO zo'n behoefte aan heeft
uit te voeren. Maar die orders blij
ven merkwaardigerwijze nog steeds
uit. Men krijgt het gevoel, dat deze
ïKl-fabriek drijft op een kunstmatige
financiële injectie over het vol
doen van de tegenwaarderekening
aan de staat moet men de onderhan
delingen nog beginnen! op de
vrees om 5600 arbeiders werkloos te
maken en op de reputatie van een
naam, welke een hoge prijs recht
vaardigt.
£)E PARTICULIERE Fiat-fabriek te
Turijn, welke in 1899 door Gio-
VOOR ONS Nederlanders is Italië een van de minst bekende part
ners in de zes der Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal, in
de veertien van de NAVO, in de vijftien van Straatsburg en in de
negentien der OEES. Wij zullen echter veel meer met Italië te
maken krijgen, wanneer de EDG werkelijkheid wordt en wanneer
de Europese Grondwet eenmaal wordt aanvaard.
Hoewel de economische toestand in het Italië van vandaag
geenszins ongunstig is te noemen en er een gestage vooruitgang
is te bespeuren, is er een werkloosheidsvraagstuk van grote om
vang. Er zijn twee millioen werklozen, dat is negen procent van de
in het arbeidsproces opgenomen bevolking, hetgeen naar Neder
landse maatstaven bijzonder veel is. Wanneer men de gezinsleden
der werklozen meetelt, kan men zeggen, dat minstens vijf millioen
Italianen in bittere armoede leven. Toch is dit cijfer nog veel groter
geweest. De regering heeft bij de bestrijding der werkloosheid
reeds aanzienlijke successen geboekt en zet haar strijd stelselmatig
en onvermoeibaar voort. Het merkwaardige is, dat men in het
Noorden van het land een opeenhoping van welvaart aantreft en
in het Zuiden welhaast louter armoede vergaard vindt. De over
gang is vrij abrupt. De welvaart reikt zover als het electriciteitsnet
der waterkrachtcentrales en het aardgasnet reiken. In de practijk
is het zeer moeilijk dit probleem op te lossen. Het transport van
electriciteit en aardgas zou door de enorme afstanden kapitalen
kosten. Daar komt bij, dat de winning en de distributie van electri
citeit geheel in particuliere handen zijn.
temaggiore in de Po-vlakte. Er zijn
drie partijen bij betrokken: de AGIP,
de aardoliemaatschappij welke het
gas heeft aangeboord, de SNAM, de
overheidsinstelling, welke voor de
distributie zorgt, en de industrie,
welke onmiddellijk grote belangstel
ling toonde. Door deze belangstelling
werd de aanleg van een aardgaslei
ding van Cortemaggiore uit gewet
tigd. De SNAM heeft thans een net
van 2090 kilometer in bedrijf, ter
wijl volgend jaar alsnog een buizen
net van drieduizend km. gereed zal
komen. En dan te bedenken, dat
het in aanleg zijnde Nederlandse
aardgasnet van vierhonderd kilome
ter dertig millioen gulden vergt. Op
