Herinnering aan vreselijke rampnacht
Stemn
DE WONDERE WAERELT
Verschei
Kruiser „De Ruyter
in Oslo
Rijper jongeling kreeg visioen
Januari 1654: het trotse De Rijp ging
in vlammen op
Staatsmijn Beatrix in 1964
in bedrijf
Welvaart verdween
Ambonees wegens moord
tot twaalf jaar veroordeeld
VRIJDAG 22 JANUARI 1954
Directie:
j. bijlsma en C. i
Hoofdredacteuj
H. m. k0ema1
Redactie:
Achterdam 18, Tel,
advertentie
en abonnemen1
Voordam 11 Tel.
Postgiro 18729'
Ged. Staten van Limburg hebben
meegedeeld, dat de nieuwe staatsmijn
Beatrix in midden Limburg, naar ver
wachting omstreeks het jaar 19(S4 in
bedrij! zal worden genomen.
£)E JONGENS van de
PTT zijn toch ook
aikwjjls niet te benij
den. Zjj moeten de won-
dcriijkste opdrachten
uitvoeren. Zo s.uurue
onlargs een Amerikaan,
die zich in 1944 in
Maastricht vele vrien
den had verworven, een
brief naar de Limburgse
hoofdstad, met alleen de
voornaam van de ge
adresseerde erop, voorts
een portret, dat op de
enveloppe was geplakt,
en de aanduiding, dat de
geadresseerde in een
kleine zijstraat woonde
met een bordje „Verbo
den te wateren". Maar
de posterijen hadden er
geen moeite mee, met
net bezorgen.
re laten lopen, omdat dan
het lommerrijke plekje,
waar hij iedere middag
een uurtje lag te medite
ren, in het gedrang zou
komen.
Hofstad heeft gedurende
twee dag :i. in grote m
gerusthe i verkeerd. On
een avond miste hij na
melijk zijn twee Airdale
terriers, die elk f 3500,—
waard zijn. De ijlings ge
alarmeerde politie zocht
ijverig, maar tevergeefs
naar de weggelopen kost
baarheden. Twee dagen
later kwam het honden
echtpaar echter weer
aar lopen. Wij rekenen
overigens bij honden lie
ver met andere maatsta
ven dan financiële.
schilderij, dat in twee stukken is ver
deeld. stelt het dorp De Rijp in volle
bloei en na de hevige brand voor. Het
onderschrift luidt:
„Aanschouwers ziet omhoog,
het Dorp eerst staat te pronken
Omlaag, die Heerlijkheid
in gloed en vlam verdronken.
Zoo draid een storm het kruis,
nog draid zoo 's werelds rad
Dat nu de sterre raakt,
leid morgen weder plad".
Na de brand werd een vasten- en
boetedag ingesteld, welke voortaan
ieder jaar op 7 Januari zou worden
gehouden. In het midden van de acht
tiende eeuw, toen de personen, die de
brand hadden meegemaakt niet meer
leefden, begon men deze dag als een
bezwaar te voelen. De boete- en vas
tendag werd dan ook in een keur van
1768 tot gedenkdag verklaard onder de
[)E RUSSEN HEBBEN
een zeer modern hos
pitaal in Addis Abeba, de
hoofdstad van Abessinië,
dat bijzonder populair is
bij de Abessijnen en pro
pagandistisch veel ge
vaarlijker is dan welke
andere Soviet-activitelten
ook. Er werkt een aantal
zeer goede Russische art
sen en verpleegsters en
alle patiënten zijn vol lof
over de .behandeling. Er
we, ken voorts vele man
lijke en vrouwelijke
Abessijnen uit alle delen
van het land. Deze ge
hele inheemse staf moet
Russisch leren, krijgt een
opleiding in de commu
nistische leer en ver
dwijnt dan na een jaar
weer naar alle delen van
het land. om te worden
opgevolgd door een nieu
we ploeg leergierige
Abessijnen. De ingewij
den worden na hun te
rugkeer in hun dorp of
stad beschouwd als ont
wikkelde mensen, wier
mening van niet onbedui
dend gewicht is. Vandaar,
dat de communistische
invloed in Abessinië bui
en kijf toeneemt, dankzij
dat ziekenhuis, dat de
Russen veel prestige geeft
en behalve genezen men
sen ook vele enthousiaste
propagandisten aflevert.
Men gelooft overigens
niet, dat de Russen van
Addis Abeba de Mau
Mau-activiteiten in het
aangrenzende Kenia be
ïnvloeden.
restrictie, dat de gedenkdag zou vallen
op de eerste Zondag na 7 januari, up
me gedenkdag was net verboden om te
werken (het was immers toch Zor.dagi
en de winkels en herbergen moesten
zijn gesloten. Zelfs mocht men geen
waren uitstallen. Medio de negentienue
eeuw werd zelfs deze gedenkdag op
geheven. Men bepaalde, dat slechts een
herdenking zou plaats hebben, indien
de 7 Januari op een Zondag viel. En
ook die bepaling is later niet meer toe
gepast.
Hoewel onmiddellijk na de ramp
van vele zijden hulp werd geboden, is
het welvaartspeil van vóór de brand
nimmer teruggekeerd. Het dorp, waar
eertijds honderd haringschepen thuis
voeren en vele molenwieken ten hemel
rezen geraakte tot verval. De vele
banden, tussen Amsterdam en De
Rijp, die door de handel waren ont
staan, geraakten los.
Slechts de tongval van de tegen
woordige Rijpers herinnert ons nog
aan de verbondenheid van de twee
steden. Men vindt er nog een spraak,
die ons herinnert aan het dialect van
de hoofdstedelingen. Ook heeft De Rijp,
evenals Amsterdam, zijn Dam met
raadhuis en kerk. Want de grote kerk
i3 herrezen. Zij toont ons nog de vier
en twintig schitterend gebrandschilder
de ramen, die de steden van Holland
in 1655 en 1656 bij de herbouw van de
kerk schonken. Het speelwerk keerde
echter niet weer; een noodspits nam de
plaats in. Het uurwerk is een kostbare
bijzonderheid. En hier rondom staan
de oude geveltjes te dromen van de
gouden tijd. De Rijp is. mét het moe
derdorp Graft, thans geworden tot een
dorp vol herinneringen. De beide ge
meentehuizen getuigen nog van de
welvaart, die hier vroeger heerste.
Slechts de doortrekkende vreemdeling,
die niet met onze gschiedenis bekend
is, blijft verwonderd staan bij het zien
van de schoonheid van beide gebou
wen, en vraagt de inwoners naar de
herkomst. En de dorpeling vertelt hem
dan met weemoed van het vroeger zo
welvarende dorp, dat als door Gods
hand werd gestraft voor een al te tie
rig bestaan. Getuigde Claes Bruijn hier
niet van in zijn in 1732 verschenen
Noordhollandse Arcadia:
„Men leer ook hoe de Alwijsheid
hem besnoeit
Wiens wijngaard-rank hier al te
welig groeit
Opdat hij een gewenste vrucht
mag geven
Van ootmoed en een onberispelijk
'eeven
Waardoor hij 't hart kan voeren
naar zijn schat,
Voor hem bewaard, in Sions
Vredestad
Die nimmer door een vuurgloed
zal verteren
Daar 't vroom gemoed voor
eeuwig zal regeeren
Op 's Heilands troon, bevrijd
van ramp en druk
De Almachtige vergunne ons dit geluk".
De Rijp, Januari 1954
MAAR OM NOG even
op die PTT terug te
komen: het telegraaf
kantoor te Mainz kreeg
dezer dagen een tele-
gram te bezorgen, dat
was gericht aan de
„Duitse BeroepsvoetbaL
bond te Mamz". De Ne-
uerlanase Beroepsbond
had het afgezonden in
een poging om met die
organisatie contact te
zoeken. Tot grote spijt
van de Mainzer poste
rijen moest het telegram
echter met de aanteke
ning „Geadresseerde on
bekend" naar Amster
dam worden terugge
zonden.
fftlNDER VLOT verliep
het met de brief, wel
ke een Almeloër, die het
niet eens was met zijn
aanslag hondenbelasting,
had gezonden aan de in
spectie der belastingen,
afdeling bezwaarschriften
honden. Inplaats van hon
den lazen de postbeamb
ten Londen en hierdoor
werd een hoop extra
werk verschaft aan de
Londense PTT, aan per
soneel van de Nederland
se ambassade in de En
gelse hoofdstad en aan
deskundigen van het
Britse departement van
Buitenlandse Zaken. Wij
hopen, dat de hond het
Nederlandse antwoord op
het bezwaarschrift rog
zai mogen beleven. Zo erg
oud worden die dieren
niet
2^0ALS U ongetwijfeld
weet, maakt de fa
meuze New-Yorkse
Broadway in Manhattan
een scherpe bocht. Bq
oorzaak hiervan schijnt
volgens oude kronieken
te zijn, dat ene Hendrïck
Brevoort die daar in de
achttiende eeuw een wel
varende boerderij had
slaan, weigerde de in
aanleg zijnde straat recht
uit over zijn grondgebied
OVER HONDEN gespro
ken, een inwoner van de
ai AI7 -J* wo j~u Tengevolge van de buitengewoon stren-
Ijl I J, jj, Q OT ge hygiënische eisen van de veeartse-
nijkundige dienst van het Amerikaanse
leger zullen de abattoirs van Amsterdam en Den Haag voorlopig geen vee meer
mogen slachten voor de Amerikaanse bezettingstroepen in Duitsland. Slechts het
slachthuis van Rotterdam werd door de Amerikaanse deskundigen rein genoeg
geacht om verdere op drachten uit te voeren. Het gevolg is, dat men thans in
allerijl in de hoofd- en hofstedelijke abattoirs verbeteringen aan het aanbrengen
is. Ongetwijfeld is liet Haagse slachthuis het ernstigst door deze Amerikaanse
maatregel getroffen, omdat daar veel meer voor de bezettingstroepen werd ge
slacht dan elders. De militaire veterinairs bleken onder meer afgeschrikt te zijn
door de afwezigheid van warm en koud water, van voortdurend schone hand
doeken of electrische handendroogmachlnes en door het ontbreken van vliegen-
gaas op bepaalde plaatsen. Wij Nederlanders behoeven nu niet onmiddellijk
bevreesd te zijn, dat wij bedorven of besmet vlees voorgezet krijgen, noch be
hoeven wij ons aangetast te voelen in onze nationale „bezem in de mast"-eer,
want met de hygiëne in ons vaderland zit het over het algemeen heus wel goed
en slaan wij internationaal beslist geen vuil figuur. Maar de Amerikaanse leger
leiding is nu eenmaal zeer bezorgd voor het welzijn van de honderdduizenden
aan haar toevertrouwde G.l.'s.
barende ontdekking mededeling doen
aan de afdeling natuurkunde van de
Kon. Academie van Wetenschappen.
Het gevolg hiervan is geweest, dat op
1 Juni 1860 kon worden overgegaan
tot de inrichting van een stormwaar-
s huwingsdienst. Daarnaast ondergin
gen de magnetische metingen, in 1848
begonnen, voortdurende uitbreiding.
Ook tie tweede afdeling leverde na
enige jaren belangrijke gegevens. Zij
waren voor de zeilvaart op Indië van
eminente betekenis.
Het spreekt vanzelf, dat Buys Ballot
ook internationaal stimulerend werkte.
In 1872 legde hij zijn denkbeelden
daaromtrent vast in een publicatie
„suggestions on a uniform system of
meteorological observations". Het ge
volg was, dat Buys Ballot te Wenen
in 1873 president werd van het per
manente comité der internationale
meteorologische organisatie. Hieruit
vloeide ook voort deelneming van de
eerste grote onderneming dezer orga
nisatie: het internationale pooljaar
1882/1383.
Ondanks de omstandigheid dat het
expeditieschip „Varna" verloren ging
kon het meteorologisch deel van het
programma der expeditie, onder lei
ding van dr M. Snellen, toen directeur
der eerste afdeling, worden uitgevoerd.
Teen in 1890 Prof. ys Ballot stierf,
werden de voorbereidingen tot een
verplaatsing door zijn opvolger dr M.
Snellen, krachtig voortgezet. In 1893
werd de hand gelegd op het landgoed
„Koelenberg" in De Bilt en in 1897 op
de eerste Mei kon het vernieuwde
hoofdgebouw in gebruik worden ge
nomen. Men was intussen reeds op
1 Nc.ember 1896 de waarnemingen in
De Bilt begonnen, terwijl die op Son-
neburgh nog werden voortgezet. De
aldus gedurende 25 maanden parallel
gedane observaties maakten een be
trouwbare deductie der waarnemin
genreeks van Utrecht op die van De
Bilt mogelijk. De magnetische pavil
joens konden in 1902 worden ingericht.
In 1902 werd nogmaals een derde af
deling ingericht (deze naam voor de
Amsterdamse filiaal-inrichting was in
middels reeds lang weer verloren ge
gaan). De nieuwe afdeling werd de
naam gegeven van „magnetische en
seismologische waarnemingen".
Eerste directeur dezer nieuwe afde
ling werd dr M. Snellen, in wiens
plaats dr C. H. Wind tot hoofddirec
teur werd benoemd. Intussen was dr
Wind, die hoogleraar te Utrecht was
geworden, opgevolgd door prof. Van
Everdingen die van 1907 af 31 jaar
lang deze belangrijke functie vervulde.
Zijn opvolgers zijn geweest prof. Ve
iling Meinesz en ir Warners, welke
laatste thans deze functie vervult.
Hr. Ms. kruiser „De Ruyter", die 18
Januari uit Vlissingen vertrok, is gis
termorgen voor een bezoek van orie
dagen in Oslo aangekomen. Toen het
schip de haven binnenvoer, werden
van een fort saluutschoten gelest.
Vice-admiraal A. de Booy, die de
reis naar Oslo meemaakte, legde bij
diverse autoriteiten in de Noorse
hoofdstad bezoeken af, ontving aan
boord en keerde in de namiddag per
vliegtuig naar Nederland terug. Tijdens
een persconferentie op de „De Ruyter"
sprak de vice-admiraal de hoop uit,
dat nog dit jaar een Noors-Nederland
se vlootoefening zal kunnen worden ge
houden.
De oorlogsbodem zal morgen uit Os
lo vertrekken om de eerste grote reis,
die drie maanden zai duren, te maken.
Bezocht zullen o.a. worden de Franse
oorlogshaven Brest, Canada en de Ver.
Staten. Aan boord bevinden zich on
geveer 600 man met inbegrip van 48
officieren en de commandant.
De rechtbank te 's-Hertogenbosch
heeft de 27-jarige Ambonees J.T. we
gens moord op z'n echtgenote comform
de eis veroordeeld tot een gevangenis
straf van twaalf jaar met aftrek van
het voorarrest.
In October verleden jaar heeft de
man zijn vrouw, nadat zij samen
's avonds een bezoek hadden gebracht
aan Nijmegen, over de leuning van de
Maasbrug te Grave geworpen.
Het trotse gebouw van het Konink
lijk Nederlands Meteorologisch In
stituut in De Bilt, welk instituut op
31 Januari een eeuw bestaat.
