J.
v. d. Berg won sprintduel voor
Aad de Koning en Charisius
Hjallis Andersen wil revanche
nemen op Kees Broekman
Vele Elfstedenrijders kwamen
meer dood dan levend binnen
Favoriet Verhoeven maakte
fatale vergissing
Drie en zestig rijders
op tijd binnen
Dramatische laatste minuten
Met Noren over de
straat
Schoonrijden
De Noordhollanders
excelleerden
De tournee van de
Noorse rijders
Marinemannen in de
Elfstedentocht
Elfstedentocht in recordtijd (7 uur 35 min.)
Hoogschagen door pech
uitgeschakeld
DONDERDAG 4 FEBRUARI 1954
Met zijn moeke samen in de grote
krans van het elfstedenbestuur, werd
hij door fotografen en filmmensen on
der schot genomen en toen bekend
werd gemaakt, dat de winnaar en ook
de andere rijders van de eerste groep
het record van Sietse de Groot (1942:
8 uur 44 min.) met meer dan een uur
hadden verbeterd, klaterde het applaus
nog eens luider op. Later bleek, dat
maar liefst 31 rijders binnen de tijd
van 8 uur 44 min. de wedstrijd hadden
beëindigd.
JN DE grote loods waar de 138 wed
strijdrijders waren verzameld, ston
den de kanspaarden te trappelen van
ongeduld op het moment dat starter
De Jong het vertreksein zou geven.
Als een troep briesende paarden stort
ten de wedstrijdrijders zich naar bui
ten de weg naar het kanaal op. Luid
schreeuwend en elkaar verdringend
ging het de schuine weg af. Sommi
gen struikelden over de bevroren kar-
resporen en ook bij het betreden van
de ijsvlakte waren er enkele valpar
tijen. Het was gelijk een goldrush en
holderdebolder zochten de rijders zich
een plaatsje op een van de banken
om zo gauw mogelijk te kunnen on-
derbinden en zo snel mogelijk weg te'
kunnen rijden. Het was nauwelijks
zes uur, toen in een spookachtig schijn
sel van schijnwerpers en fakkels de
eerste rijders op de ijsvlakte versche
nen. Een slechte ijsvlakte was het,
dat eerste gedeelte van de Zwette in
de richting Sneek, maar langs de Oos
telijke oever, waar de wind niet zo
veel invloed bij de bevriezing van het
water had kunnen hebben, was een
smalle baan, die uit goed ijs bestond
en het was dan ook deze kant van de
Zwette, die door de rijders werd ge
kozen. Voort ging het de donkerte in
naar Sneek. Binnen enkele minuten
waren alle 138 man op weg. al h-d-
den enkelen bij het opbinden even ver
traging ondervonden door het breken
van een riempje of een veter. Op dat
moment waren allen nog vol illusies,
maar valpartijen maakte aan verschei
dene wensdromen gedurende de 290
kilometer lange tocht een einde. Het
ergste was dat voor Verhoeven de
Fraai overzicht van de kopgroep in
Franeker met duizenden belangstel
lenden. Voorop Charisius, Jeen v. d.
Berg en Nauta.
De elfstedentocht begon met de
symbolische start met 200 meter
hardlopen voor de schaatsenrijders
naar de aanbindplaats. Derde van
rechts is de winnaar van 1947, Van
Hoorn.
Precies twee uur na de aan
komst van de winnaar, om vijf
minuten over half vier dus, werd
de eindcontrole voor de wed
strijdrijders op de Noordersingel
gesloten. Hei spandoek met de
letters „Finish" werd dadelijk
weggehaald en opgehangen in de
kegelbaan van de „Groene Wei
de" waar de vermoeide rijders,
die de wedstrijd tot een goed
einde hadden gebracht, werden
vertroeteld door vrouwen en fa
milieleden. Van de 138 gestarte
wedstrijdrijders zijn er 63 binnen
de vastgestelde tijd binnengeko
men. Deze rijders krijgen dus het
Elfstedenkruis.
stoere Brabander die een consumptie
tent voor de finish aanzag. Naar alle
waarschijnlijkheid heeft hem dat een
eerste plaats gekost. Naast de gedes-
illusionneerde Verhoeven zagen wij
kort na de finish de dolgelukkige win
naar staan. Het duurde geruime tijd
voor wij de gelegenheid kregen enkele
woorden met hem te wisselen. Hij ver
telde ons, dat de tocht hem erg was
meegevallen, vooral toen Dinsdag de
vooruitzichten niet zo gunstig bleken
te zijn en de mogelijkheid van sneeuw
val onder het oog moest worden ge
zien. De 25-jarige onderwijzer uit Nij
Beets .was tijdens._de jSlfoierentpcljt
derde geworden en had op deze oefen-
rit gevoeld, dat hij tot meer in staat
was. „Ik had nooit geweten, dat ik
al aan zo'n snelle 200 km toe was.
Toen het Maandag zo goed ging kwam
het plan onmiddellijk bij mij op om
zo gauw ik kon mij na de start bij de
kop te voegen en daarbij te blijven
en dat is geloof ik nogal aardig ge
lukt. In 1947 had ik de Elfstedentocht
al een keer gereden maar ik eindigde
toen in de middengroep. Natuurlijk
ben ik blij, dat ik nu als winnaar
hier in Leeuwarden ben binnengeko
men. Ik ben Fries en het is fijn om
door je streekgenoten te worden toe
gejuicht".
De uitslag luidt:
1 J. van den Berg, Nij Beets, 7 uur
35 min.; 2 A. J. P. de Koning, Pur
merend, 7 uur 35 min. 3.8 sec.; 3 J.
W. P. Charisius, Leeuwarden, 7 uur
35 min. 4.2 sec.; 4 J. Nauta, Wartena,
7 uur 36 min.; 5. A. Verhoeven, Dus-
sen, 7 uur 36 min.; 6 K. Leffertstra,
Stobbega, 7 uur 37 min.; 7 W. Wijnia,
Cornwerd, 7 uur 59 min.; 8 H. Lam
berts, Wageningen, 7 uur 59 min.; 9
J. van der Hoorn, Ter Aar, 7 uur 59
mm.; 10 P. Zwart, Warga, 8 uur 7 min.
(Van een speciale
verslaggever)
IN de grote hal van het
deftige Palace Hotel te
Davos zaten Hjalmar An
dersen en Kees Broekman
in druk gesprek. De
Noor, die uitsluitend zijn
moedertaal spreekt met
een heel enkel woord
Engels en Duits, onder
streepte zijn betoog
beide rijders wogen de
kansen af voor het Euro
pees kampioenschap, dat
over enkele dagen wordt
verreden met zijn ex
pressieve gelaatstrekken.
Een paar heldere ogen in
een scherp getekend ge
zicht wezen op een hard
rijder in topvorm, die
over enkele dagen zijn
technisch en athletisch
kunnen nog zal opvoeren
door zijn ijzeren wils
kracht en verbeten ener
gie. „Wij" en met dat wij
bedoelde Andersen,
Broekman, Haugli, Aas,
Ericsson en zichzelf,
„hebben evenveel kans
om de titel te veroveren
als de Russen. We moeten
wat gelukkig zijn met de
loting en oppassen, dat
wij met korte afstanden
onze ruiten niet ingooien.
Maar de Russen zijn te
slaan", verklaarde Hjal
lis. „net zo goed door jou,
Kees, als door mij. Dit
Europese kampioenschap
is volkomen open."
Andersen is een aparte
figuur in de internatio
nale schaatsenrijders we
reld. Niet alleen omdat
hij houder is of was van
vele Europese- en we
reldtitels en drager van
drie gouden medailles
van Olympische winter
spelen, maar ook door
zijn karakter. Hij sluit
zich niet gauw aan bij
zijn schaatsmakkers, is
wat egocentrisch zonder
egoïstisch te zijn, hij kan
volkomen in zichzelf ge
keerd zijn en in die ogen
blikken is het onmogelijk
enig contact met hem te
hebben.
In Noorwegen kent men
een spreekwoord, dat vrij
vertaald luidt: Slechts
een kogel kan iemand uit
Drontheim klein krijgen.
En als men dan weet, dat
Hjalmar Andersen een
geboren en getogen
Drontheimer is, dan zal
het duidelijk zijn, dat al
leen een goed sportkame-
raad als Kees Broekman,
die de Noorse taal even
vlot beheerst als de Ne
derlandse, het ijs tussen
Andersen en de overige
wereld kan breken. An
dersen liet Broekman
duidelijk merken, dat hij
blij is een keer naar Ne
derland te komen.
„Ik zal vechten voor de
overwinning, want jij.
Kees, hebt mij enkele
weken geleden in het
Bislet stadion te Oslo in
ene strijd van man tegen
man, zowel op de 5000 als
op de 10.000 meter over
wonnen, iets wat mij nog
nimmer in mijn schaats-
loopbaan is overkomen.
En daarom zal ik trach
ten jou voor het Hol
landse publiek op de 5000
meter te kloppen".
Broekman lacht harte
lijk om die uitdaging en
hij mompelt zoiets als:
„Dat moet je dan maar
proberen" en hij, Broek
man voegt eraan toe: „Er
staan geen 30.000 Noren
aan de kant, Hjalmar, zo
als op Bislet, om je aan
te moedigen, maar wel
vele duizenden landgeno
ten van mij, die in mij
hun favoriet zien."
Als Kees aan zijn Noor
se vriend vraagt of Hjal
lis aan het eind van dit
seizoen er definitief mee
uitscheidt, wil Andersen
daar geen positief ant
woord opgeven. Want hij
denkt de volgende winter
nog wel aan enkele wed
strijden deel te nemen.
Intuïtief voelt Broekman
aan. dat de Noor nog een
kans wil wagen om het
5000 meter wereldrecord
van hem af te nemen. Za
terdag heeft Andersen te
Davos een gelegenheid
daartoe als de omstandig
heden meewerken. En
anders zal Hjallis moeten
wachten tot het volgend
jaar.
MISSCHIEN hebben velen in de veronderstelling verkeerd, dat de Elfsteden
tocht dit jaar een zacht eitje is geweest. Misschien zijn zij misleid door de
berichten, die spraken over zonnig weer, minder wind en daardoor snellere
tijden. Indien deze zelfde lieden echter tegen het middernachtelijk uur de laatst
binnenkomenden hadden gezien, zouden zij stellig een andere indruk hebben
gekregen. Voor velen was de tour 1954 in het geheel geen zacht eitje. Tallozen
zullen zich onderweg hebben afgevraagd, of het niet beter ware geweest thuis te
blijven, bij de warme haard. Volkomen uitgeput, soms niet meer in staat op de
been te blijven, strompelden tegen twaalf uur 's nachts nog deelnemers van
het ijs. Voor de meesten bleek de schuine opgang naar de straat echter een te
grote opgave. De gang naar het aanmeldingslokaal werd geheel vrij gehouden
om de laatste groepjes gelegenheid te geven nog op tijd de eindcontrole sloot
om 12 uur precies de kaarten in te leveren.
Krachtig gebouwde mannen werden
nu met matte blik in de moede ogen, ge
steund door vrienden en omstanders,
naar binnen geholpen. Meer dood dan
levend. Sommigen hadden zich geen
tijd gegund de schaatsen af te binden
en beschadigden de kostbare Noren
door een tocht over de straatstenen. De
strijd tegen het slechte ijs, maar vooral
tegen de duisternis, was hun bijna te
machtig geworden en was het daarom
te verwonderen, dat enkelen hun tra
nen de vrije loop lieten uit pure blijd
schap nog op tijd te zijn, al restten
soms - maar enkele minuten! Het fel
begeerde elfstedenkruis kon deze dap
peren niet meer ontgaan. Tot de laat-
sten behoorden ook de oud-voorzitter
van de Nederlandse ski-vereniging, mr
Enthoven, en de bekende Hilversumse
zwemcoach Jan Stender.
yOOR twee deelnemers dreigde de
limiet fataal te worden. Zij kwamen
slechts twee a drie minuten na de on
verbiddelijke sluiting binnen en vielen
doodmoe op de stoelen voor de
nu reeds half ontruimde tafels neer.
Eén van de deelnemers was een mi
nuut vóór het middernachtelijk uur
van het ijs gestapt, maar had zo lang
werk om binnen te komen, dat een
jongen hem de kaart uit de handen
griste en er mee naar binnen holde.
Mevrouw Brinkmeyer uit Beets (N.
H.) bij de dames en Hazelbag uit
Gouda bij de heren hebben te Almelo
het Nederlands kampioenschap schoon
rijden gewonnen. Bovendien legden
deze twee rijders beslag op de natio
nale titel bij de paren. De uitslagen
van deze onder ideale ijs- en weers
omstandigheden op de baan van de
ijsclub „Twenthe" gehouden kampioei -
schappen, waarin 16 deelnemers uit
kwamen en waarvoor grote publieke
belangstelling bestond, luiden:
Dames: 1 mevr. Brinkn.eyer (Beets,
N.H.) 319.5 pnt.; 2 mevr. Rommelaar
(Enschede) 301.5; 3 mej. Molenaar
(Nieuw Vennep) 294.5; 4 mej. Wai-
boer (Bergen, N.H.) 291.
Heren: 1 Hazelbag (Gouda) 317 pt
2 Visser (Schagen) 312.5; 3 Blaauw-
boer (Middenmeer) 308.5; 4 De Ruiter
(Zaandam) 307.5.
Paren1 mevr. BrinkmeyerHazel
bag 1281.5 pnt.; 2 mej. Molenaar
Van der Woude (Zaandam) 1233.5; 3
mevr. Rommelaar—Blaauwboer 1230;
4 mej. WaiboerVisser 1206?
Naar wij vernemen zijn door het
bestuur van de KNSB, in overleg met
Klaas Schenk, bondscoach te Davos,
de volgende data en plaatsen vastge
steld voor de tournee van de Noorse
ploeg door Nederland, vooropgezet dat
de vorst aanhoudt: Dinsdag 9 Febru
ari: Rotterdam, Kralingen. Wedstrij
den georganiseerd door de ijsclub
„Hard gaat ie" uit de Lier. 500 en 5000
meter. Hieraan neemt de volledige
Noorse ploeg deel, bestaande uit Hjal
lis Andersen, Knut Johannessen, jan
Kristiansen, Sverre Farstad, Vigo K.
Hansen en Arne Johansen. Ook de
Nederlandse toprijders komen aan de
start. Woensdag 10 Februari: wed
strijden te Heerenveen, georganiseerd
door de ijsclub Thialf, 1500 en 3000
meter. Sverre Farstad, Vigo K. Han
sen en Arne Johansen benevens de
Nederlandse toprijders nemen er aan
deel. Donderdag 11 Februari: Wed
strijden te Almelo, georganiseerd door
de ijsclub Twenthe, 1000 meter en
5000 of 10.000 meter. Zelfde deelne
ming als te Heerenveen
De man zelf was uitgeput. „De kaart
moet persoonlijk ingeleverd worden",
luidde het strenge oordeel van de or
ganisatie, die zich strikt aan cV: regels
wilde houden. Maar de aanblik van
deze stumpers, die in de vroege mor
gen later waren gestart, omdat de bus
naar de startplaats defect was geraakt,
maakte de harten van de commissie
leden murw en de kaarten werden
geaccepteerd met de restrictie, dat deze
twee gevallen in een bestuursvergade
ring besproken zullen worden.
{-JET systeem van de geheime con
troles, ingevoerd om fraudes van de
deelnemers uit te sluiten, heeft het in
tussen onmogelijk gemaakt, dat afge
lopen nacht reeds bekend kon zijn,
hoeveel toerrijders de tocht met succes
hebben volbracht. Pas over enkele da
gen, misschien zelfs over enkele weken,
als alle kaarten zijn gecontroleerd, zal
het mogelijk zijn definitieve cijfers te
geven.
De Elfstedentocht 1954 behoort weer
tot het verleden. Hoewel velen waar
schijnlijk doodop en stijf van deze on
gewone lichaamsbeweging zijn thuis
gekomen, zal iedere deelnemer zonder
twijfel met een dankbare herinnering
terugdenken aan deze tvpisch Holland
se sportmanifestatie, die geheel ons
volk gedurende één dag in haar ban
houdt.
Onder de marinemannen uit Den
Helder, die gisteren aan de Elfsteden
tocht hebben deelgenomen, waren ook
twee „illegalen". Het Friese bloed in
de aderen van matroos derde klasse
G. Bakker en chauffeur derde klasse
D. Dijkstra was sneller gaan kloppen,
toen gepubliceerd werd dat de minis
ter van Marine vrij van dienst wilde
geven aan adspirant-deelnemers van
de Elfstedentocht, die reeds eerder e.en
dergelijke prestatie haden geleverd.
Dergelijke privileges gelden uiteraard
onder de bekende restrictie „indien de
dienst het toelaat". Dat bleek tot te
leurstelling van Bakker en Dijkstra
niet het geval, maar de verleiding, om
zich met de andere stedendwingers te
meten was hun toch te groot. Zij ris
keerden een „douw" en reisden Dins
dagavond naar Leeuwarden, waar zij
gistermorgen om zeven uur aan de
start verschenen. Om één uur bereik
ten, in het bezit van negen stempels,
Franeker. Dat was voor hen het eind
punt van de Elfstedentocht, want de
maréchaussée stelde hen in arrest en
werd niet gemachtigd, hen de tocht te
laten uitrijden.
'n Genoegen
om te schenken
'n Genot
om te drinken
'n moscatet
geïmporttcrd door:
OUD Haarlem
(Advertentie, Ing. Med.)
FRIESLAND heeft gistermiddag vanaf enkele minuten over half twee
tot diep in de nacht feest gevierd. Dat is begrijpelijk als men weet
dat vrijwel iedere Fries zijn hart heeft verpand aan de schaatsensport
en zeer speciaal aan de elfstedentocht. De man die deze schaatsmara-
thon op zijn naam weet te brengen staat in Friesland hoog in aanzien.
J. van der Berg, de 25-jarige onderwijzr uit Nij-Beets heeft gisteren
kans gezien zijn naam onverbrekelijk te verbinden aan het grootste
schaatsevenement. In de eindspurt versloeg hij drie andere Friezen,
Charisius (Leeuwarden), die als 5e eindigde, J. Nauta (Wardena) 4e,
en K. Leffertstra (Stobbega) 6e, de Hollander Aad de Koning, die een
fraaie 2e plaats veroverde en de Brabander A. Verhoeven, die als 5e
eindigde. Dagenlang zal zijn naam op de lippen van de Friezen liggen,
zal men spreken over het gigantische duel dat dit zestal op de bevro
ren vaarten en kanalen van Friesland heeft uitgevochten in de record
tijd van 7 uur en 35 min., waarin Van der Berg finishte, 1 uur en 9
min. sneller dan het oude record dat sinds 1942 met 8 uur 44 min. op
naam stond van S. de Groot.
TUSSEN Bolsward en Harlingen heeft het zestal dapperen de vlucht
genomen. Reeds bij Hindelopen hadden zich een 25 rijders los ge
maakt van de grote groep van 138 renners die 's morgens om 6 uur
van start waren gegaan. In deze groep zaten vrijwel alle kanshebbers
als A. Verhoeven (Dussen), W. Vermeulen (Ter Aar), A. de Koning,
(Purmerend), Wijnhout (Haarlemmermeer), Scheer (Amsterdam),
Segers (Purmerend). Piet Keyzer (Werkhoven). Beijen (Amsterdam),
J. Vermeulen (Breukelen), Van Woudenberg (Breukelen), Van der
Pol (Hilversum), Van der Vinden (Amsterdam), van Aarsen (Schoter
zijl), Schipper (Steenwijkerwold), Charisius (Leeuwarden), Zwart
(Warga) en Hoogschagen (Alkmaar).
Nadat Hoogschagen, die met zijn
schaats in een scheur van het ijs was
bleven steken, te Bolsward had moe
ten opgeven, vielen er spoedig meer
slachtoffers in de groep. Het hoge
tempo, dat mede door de vrijwel idea
le weersomstandigheden mogelijk was,
begon zich te wreken. Spoedig was
de positie van de vluchtelingen Lef
fertstra, De Koning, Charisius, Ver
hoeven, Van der Berg en Nauta vrijwel
onaantastbaar geworden. Bij Harlin
gen bedroeg de voorsprong op het
drietal jachtende achtervolgers Lam
berts, Wijnia en Van der Hoorn reeds
ruim twee minuten, bij Franeker was
dit tot 5i/2 minuut aangegroeid en bij
het passeren van Dokkum had de kop
groep ruim 16 minuten voorsprong op
de achtervolgers. Het was duidelijk,
dat de eerste prijs bij een van deze
zes terecht zou komen. Zouden de rij
ders bij elkaar blijven om ieder voor
zich te trachten in de eindsprint te
zegevieren? Of zou een van hen op
de Dokkumer Ee de euvele moed heb
ben er tussenuit te gaan? Misschien,
dat een paar man dit laatste weieens
heeft geprobeerd, doch dan bleek over
hoeveel energie de anderen nog be
schikten. Onmiddellijk werd dan het
contact ondanks het hoge tempo her
steld en was de rij van zes weer ge
sloten.
werd hij misleid door een consumptie
tent, denkende, dat hij met de eind
controle te maken had. Hjj zag zijn
fout te laat in en kon toen niet meer
de energie en de geestkracht opbren
gen zich tijdig te herstellen.
70 ZOU het dus een beslissing wor
den op de laatste paar honderd me
ter en de kijkers op de groene wal
len langs de singels van Leeuwarden
hadden niets liever gewild. Duizenden
en nog eens duizenden hebben, staande
op deze fraaie natuurlijke tribunes,
maar ook van uit de bomen, de lan
taarnpalen en van de daken het laat
ste gedeelte van het traject gevolgd.
Het was een fantastisch schouwspel in
de vrolijke zon met de kleurige vlag
gen, het rood, wit en blauw, de Friese
pompebledden en de stadsvlag van
Leeuwarden aan de hoge masten op
het ijs, wuivend naar de dundoeken
boven op de Oldehove. Een gejuich
steeg op om enkele minuten over half
twee. „Daar komen ze", klonk het uit
de dichte gelederen en ja, daar, in
een der bochten, verscheen de eerste
groep, niet meer met de vaste streek
van een paar uur voordien, maar toch
nog in goede glijdende stijl.
Terwijl hij zijn handen in wanhoop
naar het hoofd bracht stoven Jeen
van der Berg en Jan Charisius hem
voorbij, waarna de eerste met een
voorsprong van ongeveer twintig me
ter als eerste door de finish ging. De
strijd tussen de vier Friezen, Braban
der en de Hollander was gewonnen
door een Fries. Was het wonder, dat
de Leeuwarder bevolking gul was
met zijn hulde. Een ovatie daalde van
de wallekant neer, terwijl Van der
Berg zijn dolgelukkige vader en moe
der in de armen sloot.
De kopgroep in Hindelopen met o.a.
v. d. Berg Verhoeven, Charisius en
Wynia, passeren een bruggetje.
Het gejuich plantte zich voort langs
de dichte rijen, maar plotseling ver
stomde het gerucht, toen de voorop
rijdende Verhoeven in zijn oranje pak
een fatale vergissing maakte. Even
