De vrouw nog steeds niet gelijk
gerechtigd met de man
SASKIA
Voor de heer des huizes
32ES2MZ
EEN BONS OP DE DEUR
ROOS
RIDIAUX
Confectie-industrie
voelt niets voor
wespentaille
Na een strijd van 150 jaar
Maria Aletta Hulshoff beraamde een
aanslag op Napoleon
Te weinig belangstelling
bij huidige jeugd
DAMPO GENEEST
verkoudheden
Erg leuk, maar....
Britse koningin-moeder
ook naar Canada
(Van een speciale verslaggeefster)
jVJU HET deze maand honderd jaar geleden is, dat de belangrijkste
strijdster voor gelijke rechten voor vrouw en man, dr Aletta Jacobs,
werd geboren, nu het zestig jaar geleden is, dat de Vereniging voor
Vrouwenkiesrecht werd opgericht, is het de moeite waard de geschiede
nis van de emancipatie van de vrouw in ons land eens na te gaan. Wij
richten ons hierbij wel in de eerste plaats tot de jonge vrouwen van he
den, die op zeer opvallende wijze afzijdig blijven, waar zij de stuwkracht
en steunpilaren moesten zijn voor de verschillende vrouwenorganisaties.
Dit gebrek aan belangstelling bij" de jongeren wordt veroorzaakt door
de vanzelfsprekendheid, waarmee de gelijkwaardigheid van de vrouw
thans in onze maatschappij erkend wordt. Het merendeel van de hui
dige leden van de vrouwenverenigingen hebben in hun jeugd zelf de
knellende banden gevoeld, waarmee ook in die tijd nog de vrouwen
aan huis en haard geketend waren; zij hebben gevoeld hoe deze ban
den steeds losser werden, er zelf wellicht van tijd tot tijd ook een ruk
aan gegeven, en zich met hun medestrijdsters in dit succes verheugd.
pEEN wonder, dat zij blijven strijden
V voor haar ideaal: een volkomen ge
lijkgerechtigde positie van de vrouw.
Anders is dit met de jonge vrouwen,
die nooit anders dan vrijheid gewend
geweest zijn. Die nooit 's avonds door
de kruier gechaperoneerd moesten
worden, omdat het niet betamelijk was
dat jonge meisjes 's avonds alleen
over straat gingen; ook hebben zij het
niet meegemaakt, dat zij, als onge
trouwde vrouw, niet alleen met een
heer in een restaurant konden gaan
zitten, omdat dat toch werkelijk niet te
pas kwam. Zij aanvaarden de huidige
opvattingen als zo vanzelfsprekend,
dat alleen bij sommige groepen jonge
ren, die door bepaalde tenachterstellin-
gen persoonlijk getroffen worden (b.v.
gehuwde ambtenaressen), dé wil tot
aansluiting bij een vereniging bestaat.
Toch is het helemaal niet zo, dat het
streven van alle bestaande vrouwen
verenigingen in de eerste plaats op
verbetering van de positie der vrouw
gericht is. Er zijn gezelligheidsvereni
gingen en ook organisaties die er zich
op toeleggen de vrouwen in het al
gemeen nader tot elkaar te brengen,
b.v. door eens per maand een gezamen
lijke maaltijd te houden, waarbij een
van haar vertelt over haar werkzaam
heden, hetzij in beroep of in gezin.
En dan nog de verenigingen voor
Vrouwenbescherming, Volksgezondheid,
Jeugdzorg, de Algemeen-maatschappe
lijke en culturele verenigingen, enfin,
te veel om op te noemen. Op allerlei
gebied wenden de vrouwen thans haar
geestkracht aan om tot een oplossing
der moeilijkheden te komen.
HAT dit algemeen geaccepteerd en
gewaardeerd wordt danken wij,
vrouwen van de twintigste eeuw, in be
langrijke mate aan de voorvechters
van de vrouwenbeweging, die ondanks
spot en hoon, soms zelfs verlaten door
hun familieleden, doorgingen, met het
wakkerschudden van hun tijdgenoten.
Het is niet precies te zeggen, wan
neer de vrouwen in Nederland tot het
besef begonnen te komen, dat haar
aandeel in het gezins- en maatschap
pelijk leven zich niet moest bepalen
tot het (respectievelijk letterlijk en fi
guurlijk) aandragen der pantoffels van
de heren der schepping. Wel staat
vast, dat ten tijde van de revolutie in
Frankrijk die in de overige delen van
Europa ook onrust en een streven naar
veranderingen wekte, en in de jaren
daarna in ons land reeds een enkele
maal door vooruitstrevende geesten
duidelijke taal gesproken werd over de
vooraanstaande plaats, die de vrouwen
in een goed geregeerd land zouden
moeten innemen.
Bijzonder aardig is in dit verband
het toekomstbeeld, dat de Delftse pa
triot Gerrit Paape in 1798 schiep van
de Bataafse Republiek, zoals die in
1998 zou zijn. Hierin voorspelde en
propageerde hij tal van hervormingen,
waarvan de gelijkstelling van man en
vrouw er een was. Hij schrijft in zijn
Revolutionnaire Droom o.m.: „Inzon
derheid, Bataafse bestuurders, behoort
gij uwen aandagt te vestigen op de be
minnelijkste helft van het menschlijk
geslagt; op die wezens, welken ons, in
dit leeven, kunnen zaligen, wij be
doelen de Vrouwen Natuur en Wijs
begeerte plaatsen hen in den rang der
vrije menschen, en tot nog toe hadden
zij ter nauwernood een half Vader
land! en inderdaad maaken wij er
onze slaavinnen van: Wij sluiten ze
buiten alle Regeering, schoon het hen
aan geen verstand, aan geen doorzigt en
beleid ontbreekt! Wij onthouden hen
alle geleegenheeden, allen toegang tot
de hooge Schooien en de geleerdheid,
schoon zij er even als wij alle ge
schiktheid toe hebben". Dezelfde
schrijver vindt het ook onrechtvaardig,
de vrouwen buiten de beschaving te
houden en „derzelver aangebooren ver
stand en ontwikkelend vernuft in den
keukenrook te versmooren".
pAAPE was trouwens niet de enige
man, die tot dit revolutionnaire in
zicht was gekomen. In 1795 was er al
een pamflet verschenen „ten betooge,
dat de vrouwen behooren deel te heb
ben aan de regering van het land", dat
getekend was door een mysterieuze
P.B.v.W „waarvan men de identiteit
tot nu toe niet heeft kunnen vaststel
len. Algemeen wordt echter aangeno
men, dat dit pamflet door een man ge
schreven is.
Toch waren er in die dagen reeds
vrouwen, die in het openbaar voor het
feminisme pleitten. Etta Palm bijvoor
beeld, die in Parijs heel goed werk
gedaan heeft, en een andere Neder
landse, Belle van Zuylen, die in Zwit
serland leefde en werkte. Belangrijker
voor ons is echter de naam Maria Alet
ta Hulshof f, die reeds in 1804 zelf pam
fletten schreef en de verantwoording
voor andere publicaties op zich nam.
Zij is na vele wederwaardigheden tot
een jaar verbeterhuis veroordeeld, en
beraamde, toen zij deze straf had uit-
Enkele prentjes over de strijd van
de vrouw voor emancipatie, wat
humoristisch voorgesteld. Optocht;
superioriteit van de „heer der
schepping"; eens beschouwden de
studenten een vrouwelijke collega
als een rariteit en een aantasting
van hun waardigheid. Het kan
verkeren
gezeten, een aanslag op Napoleon.
Haar vrienden hebben haar nog bijtijds
van het schavot kunnen redden door
haar naar Engeland te laten ontvluch
ten.
Deze eerste pogingen om verande
ring te brengen in een eeuwenlang ge
volgde gedachtengang waren echter
nog te individueel en te veel een uit
vloeisel van de Franse revolutie, om
werkelijk van invloed te kunnen zijn
op het leven van de Nederlandse
vrouw. Het waren naast en voor vele
andere de beide schrijfsters Elisabeth
Wolff en Agatha Deken, die door haar
boeken en geschriften die een voor die
tijd zeer moderne geest ademden, de
nieuwe begrippen meer en meer ver
breid hebben. Zo dringt dan toch ge
leidelijk het besef, dat juist een meer
ontwikkelde vrouw een betere echtge
note en moeder zijn kan, in brede kring
door.
J^ELAAS kunnen wij in het bestek van
dit artikel niet verder ingaan op de
interessante ontwikkeling van het
maatschappelijk leven in ons land in
de negentiende eeuw, en wij moeten
dus met een grote sprong overgaan op
een andere fase in de emancipatie van
de vrouw: de strijd om het kiesrecht.
Deze is in Nederland minder sensa
tioneel geweest dan bijvoorbeeld in En
geland, waar een enkele „suffragette"
zelfs zelfmoord pleegde om de aan
dacht op de zaak der vrouwen te ves
tigen. In ons land zijn ook de herinne
ringen aan deze strijd verbonden met
de naam Aletta Jacobs, wier geboorte
men in deze dagen herdenkt. Niet al
leen was zij de eerste, met de vinger
nagewezen, vrouwelijke student, zij
was ook, na het behalen van haar
graad in de medicijnen, de eerste
vrouw die (in 1879) politieke verga
deringen bezocht en daar herhaaldelijk
de vraag stelde, of men onder het toen
gepropageerde algemeen kiesrecht ook
het kiesrecht voor de vrouw rekende.
Deze vraag werd meestal met algemeen
gelach begroet. Zij liet zich echter door
dit begin niet afschrikken, maar moest
bij de grondwetsherziening van 1885
waarbij (in tegenstelling tot wat er in
de oude grondwet vermeld was) uit
drukkelijk alleen aan mannelijke Ne
derlanders en mannelijke ingezetenen
het kiesrecht werd verleend, toegeven
voorlopig verslagen te zijn.
In 1893 deden o.a. Wilhelmina Druc-
ker en Theodora Haver een beroep om
te komen tot een vereniging tot ver
krijging van het vrouwenkiesrecht en
in 1894 werd de Vereniging voor Vrou
wenkiesrecht opgericht, waarvan in
1907 de Nederlandse Bond voor Vrou
wenkiesrecht zich afscheidde. Boven
dien werd in 1909 de Mannenbond voor
Vrouwenkiesrecht opgericht. Aletta Ja
cobs werd enkele jaren na de oprich
ting presidente van het Hoofdbestuur
der Vereniging, hetgeen zij bleef tot
het doel in 1919 bereikt was.
Voor het zover was hadden de strij
dende vrouwen echter nog een bittere
pil te slikken gekregen bij de grond
wetsherziening van 1917, toen het
vrouwenkiesrecht wel danig in de Ka
mer besproken, doch tenslotte toch
niet in de grondwet opgenomen werd.
jyju willen wjj geenszins de indruk b(j
u wekke.i, dat de Nederlandse vrou
wenorganisaties na het verkrijgen van
het kiesrecht op haar lauweren zijn gaan
rusten. Integendeel, zoals aan het be
gin van dit artikel al is aangeduid, is <le
vrouw nog steeds niet volkomen gelijk
gerechtigd; denkt u maar aan de ge
huwde ambtenares, de huwelijkswetge
ving, en „het gelijke loon voor gelijke
arbeid", dat de vrouw nog steeds niet
krijgt. Ook wordt er op allerlei gebied
zegenrijk werk gedaan, waarvan de
grote tentoonstelling van 1948 „De
Vrouw", te Den Haag gehouden ter ge
legenheid van het 50-jarig regerings
jubileum van koningin Wilhelmina ge
tuigenis afllegde.
Het zou te ver voeren om alle aspec
ten van de vrouwenbeweging in Neder
land hier te bespreken, maar een uit
zondering moeten wij maken voor het
Internationaal Archief voor de Vrou
wenbeweging, gevestigd in Amsterdam,
Keizersgracht 264. Dit I. A. V. werd in
1935 opgericht door een aantal dames,
die het grote belang ervan inzag voor
de vrouwenbeweging in het algemeen.
Het doel van het archief is: Documen
tatie en wetenschappelijke studie be
treffende de vrouw in de maatschappij
en gezin, heden en verleden, Nederland
en buitenland.
Ondanks het feit, dat het archief in
1945 volkomen leeggeroofd bleek te
zijn, is men er toch weer in geslaagd
een aanzienlijke bibliotheek op te bou
wen. Allerlei soorten boeken, tijdschrif
ten, brochures en brieven over vrou
wen, vrouwenbeweging en vrouwelijke
bezigheden in de ruimste zin kan men
er vinden, lezen en lenen, terwijl ook
van tijd tot tijd grote en kleine werken
gepubliceerd worden. Zo is In 1948 een
prachtig standaardwerk over „het aan
deel van de vrouw in een veranderlij
ke wereld" onder auspiciën van het
Internationaal Archief voor de Vrou
wenbeweging uitgegeven door E. J.
Brill in Leiden, getiteld „Van Moeder
op Dochter". Dit boek, dat iedere vrouw
in haar boekenkast zou moeten hebben,
behandelt de ontplooiing' van de vrouw
van de negentiende eeuw tot 1948 en
geeft daarover behalve een boeiende
beschrijving, een schat van feitenma
teriaal. De gegevens voor dit artikel
zijn grotendeels daaraan ontleend.
J-JET zal er heus van moeten komen
dat ik die brief eindelijk eens ga
beantwoorden. Elke lezeres die mij
iets vraagt of vertelt, dat is mijn on
wrikbare stelregel, heeft recht op ons
aller aandacht in deze kolom. Maar
niettemin het nakomen van deze
vrijwillige opdracht valt mij niet al
tijd licht.
Want soms komt er zo'n velletje pa
pier aanwaaien waarbij 3e na lezing
denkt: Ach lieve beste mevrouw, wat
zal ik daarop nu zeggen? En als ik
werkelijk, na rijp beraad, mijn mening
DOORv
publiekelijk ten beste geef: is die dan
misschien voor u niet al te hard om
te verdragen?
Hoe het zijik zal ook dit keer de
netelige vraag niet omzeilen, maar de
kwestie rechtuit en zr. objectief moge
lijk ter tafel brengen. Alle lezeressen
mogen dadelijk en onvervaard in
haar pennen gaan klauteren, als zij
vinden dat ik het mis heb. Saskia
kan alleen Luther maar nazeggen
Hier sta ik.—ik kan niet anders.
Goed danhef onderhavig schrijven
is van een moeder, die bij mij haar
hart uitstort. De oude, oude historie:
AFGEPASTE GlASGORDUNEN
(Advertentie, Ing. Med.)
QP verzoek van een zorgzame
echtgenote gaan we manlief
eens verrassen met een gezellige
kamerjas of een comfortabel huis
jasje. Ons model heeft een royale
overslag, aangeknipte sjaalkraag,
flinke zakken en naar verkiezing
brede of geen manchetten. U kunt
het geheel van dezelfde stof ma
ken, dan heeft U voor een lange
jas ca. 3,25 m van 1.40 of 5,25 m
van 80 cm breedte nodig. Als gar
nering brengt U stiksels of koord
aan. Een andere stof of kleur
voor het beleg van de kraag,
manchettten en zakken ziet men
ook. veel. Bij gestreepte badstof
neemt U voor zakken en beleg de
streep dwars.
De onderkant van het korte jasje
is met een lijn in het patroon
aangegeven. Het onderste gedeel
te van het beleg vanaf 56) kan
aangeknipt worden. U stikt de
van garnering voorziene zakken
op de voorbanen en maakt het
kleine figuurnaadje tussen kraag
en schouder. Zij- en schouderna
den sluiten, waarbij de laatste
iets ingehouden worden. U stikt
het achternaadje van de kraag
en verbindt deze met de rug
hals. Het beleg zonder fig uur
naadje, wordt tegen voorkanten
en kraag genaaid. Bij dunne stof
is een linnen inlegsel wel aan te
bevelen. U verbindt de onder
mouw met de bovenmouw, die op
elleboogshoogte van voren even
gerekt en van achteren ingehou
den wordt. De mouw inzetten en
de manchetten van dubbele stof
c.anstikken. De ceintuur is S cm
breed en ca. 2 cm lang. De ein
den schuint u af. Op de zijnaden
stikt u in de taille een paar lus
jes om de ceintuur door te halen.
Gebruikt u dat zware flanel voor
ochtendjassen, dat aan beide zij
den te dragen is, dan kan het be
legstuk desnoods vervallen en
werkt u de voorkanten en de
kraag met boorlint of schuine
biezen af.
„Mijn dochter van achttien heeft enige
tijd omgang gehad met een jongen
van een-en-twintig. De gevolgen zijn
niet uitgebleven, ze verwacht van
hem een baby".
U moet mij goed begrijpen, vrou
wen die dit leest. Als ik zo'n brief
neerleg heb ik altijd zo bitter te doen
met moeder zowel als dochter. Zo'n
gedwongen huwelijk (als het er van
komt), is voor beide een wrange his.
torie. Moeder vooral ziet haar zoete
droom van een dochter in tulle en zij
de, een plaatje van een bruid, die na
een verloving een vlijtig sparen en
strootjes aanslepen het veilige nieuwe
nest betrekt in snel verwaaide rook
opgaan. Er blijft alleen maar een
haastig improviseren, een jacht om
het gerucht voor te blijven, een nood
sprong.
Voor de dochter brandt (diepstever
nedering voor een vrouw) de angst:
Zal hij bij me blijven, of moet ik
straks en levenslang, de verantwoor
delijkheid alleen dragen? Met alle
moderne tolerantie en brede blik kan
nog niemand de bitterheid van die
angst wegpraten.
En juist hier is die bitterheid zo
groot, omdat tussen haar en een hu
welijk niet de onverschillige ontrouw
van de aanstaande vader staat
maar de invloed van de aanstaande
schoonmoeder. Dat maakt het lezen
van deze brief voor mij zo'n pijnlijke
ervaring.
De jongen ontwijkt zijn plicht niet
hij heeft de ouders van het meisje on
middellijk opgezocht en plechtig be
loofd: wij zullen zo spoedig mogelijk
trouwen. Van zijn vader lees ik ner
gens enige directe verklaring, nega
tief noch positief. Maar alle tegen
stand, alle volslagen gemis aan ver-
antwoordelijksheidsgevoel en solida
riteit komt van Ma.
Ma verbiedt zoonlief verdere be
zoeken of aanhouden van de relatie
Ma neemt de telefoontjes aan en ant
woordt kordaat aan de andere kant
van de lijn! dat zoonlief niet thuis
is en altijd niet thuis zal geven, om
dat zij dit huwelijk niét wil.
Immers, zoonlief verdient niets, en
zij is er ook niet zeker van dat de ko
mende babyu begrijpt het, Dus
schuift zij overdrachtelijk de knip op
de deur, wetende dat zij, mits haar
been volhardend strak houdend, toch
aan het langste eind zal trekken.
Gezien zijn financiële afhankelijk
heid zal de zoon daarin ook wel moe
ten berusten, om van zijn blijkbare
psychologische afhankelijkheid nog
maar te zwijgen.
Inderdaad, mevrouw, er kan, zo
als u schrijft: „alleen maar ingegre
pen worden als het kind geboren is
en dan kan hij in het gunstigste ge
val alleen financieel boeten, anders
niets". En of u dan van deze jeugdige
kikker enige veren zult kunnen pluk
ken, valt ook nog te bezien. Maar om
hem wettelijk tot een huwelijk te
dwingen ik zou niet weten hoe u
dat kunt bewerkstelligen.
Blijft alleen een beroep op het mo
reel besef, het verantwoordelijkheids
gevoel van de ongehuwde vader in
dit geval; van zijn moeder. En hier,
mevrouw, wil ik voor u nog één keer
met alle kracht op die gesloten deur
rammeien, in de hoop dat Ma dit le
zen en er tenminste één nacht van
wakker liggen zal.
Want weet dit goed, waarde Ma: u
treft met uw grof egoïsme niet alleen
een andere moeder, u verbittert niet
enkel het leven van een jong meisje;
u straft in de eerste plaats een on
schuldige weerloze derde: dat onge
boren kind.
Ook al is onze samenleving niet zó
hard meer ten opzichte van het on
wettig kind dat geeft u nog niet
een vrijbrief om het datgene te ont
houden waarop iedere pasgeborene
een natuurlijk recht heeft: het op
groeien in een normaal gezin.
De natuur heeft niet voor. niets
twéé mensen, een moeder én een va
der, aan het begin van elk nieuw le
ven geplaatst. Maar u schuift die dub
bele taak die menige weduwe of
gescheiden vrouw zwaar valt op de
schouders van een achttienjarige.
Daarom uitgeslapen Ma, wéét wat
u doet. Besef, dat op de volle
schuld neerkomt van de woordbreuk
en de trouweloosheid van uw zoon.
Het is geen kunst, zich te wreken op
een klein kind. Maar ik stond niet
graag in uw schoenen als het, groot
geworden, u ter verantwoording komt
roepen.
Het wintert nog en reeds komen
de Parijse ontwerpers met hun
eerste voorjaarsmodellen voor
de dag. Hier zijn er drie. Links
een geheel wollen fantasie
ensemble van de ontwerper Ber.
In het midden een combinatie
van een rechte rok en een wijd
jasje van grove fantasiestofuit
gebracht door Gattegno, en
rechts een katoenen cocktail
japon met kant broderie van Ber.
bij Vader, Moeder en Kind
(Advertentie, Ing. Med.)
KOU GEVAT...
Bedek keel en borst met de pfln-
•tillende Thermogène; de welda
dige warmte verjaagt verkoudheid
(Advertentie Ing. Med./
internationale confectie-indusi
trie is allesbehalve enthou
siast over Fath's Wespentaille. En
kele prominenten uit deze krin
gen, die wij spraken, zeiden: „erg
leuk, maar wij blijven er af! De
japon van Fath met een zeer
groot aantal figuur-naden is voor
de confectie absoluut ongeschikt
om de eenvoudige reden, dat het
figuur van de ene vrouw met maat
40 niet hetzelfde is als dat van een
andere vrouw met maat 40. Hier-
door zal slechts een doodenkele
vrouw deze confectie japon wer
kelijk „afkleden". De overgrote
meerderheid heeft een japon die
eigenlijk niet past. Neen, ivij
voorspellen Jacques „wespen
taille' Fath met al zijn naden
geen groot succes en dan drukken
wij ons nog voorzichtig uit.
De Can se regering heeft koningin
moeder Elizabeth van Engeland offici
eel uitgenodigd na haar bezoek aan de
J.S. in de herfst enige dagen in Cana
da te komen doorbrengen.