Veel zout op tafel betekende
de Middeleeuwen rijkdom
in
Fa. T. Wolzak - Mient 20
Taart Cadeau
I
I
1
I
I
i
Laatste hand gelegd aan restauratie
Ned. Herv. kerk te Oude Niedorp
2
Ook trouwe partijgenoten leven
in voortdurende angst
A. SYPERDA ZN
10% KORTING
49'
35'
Enorme hoeveelheden doen hel
product goedkoop zijn
UW OMZET
VERGROTEN
Wij verzorgen
Jubileum - Verkoop
f25.00
I
Delfstof van grote betekenis
Armoede en Communisme regeren in Bulgarije
Zware industrieën voor
de bewapening
W!J BRENGEN EEN GROTE SORTERING
COSTUUMS
REGENJASSEN
SPORTCOLBERTS
PANTALONS
Heemskerk
Bliksemafleider op
gemeentetoren
de
De opvoeding van de jeugd
JONGELUI DIE TROUWEN GAAN
KOM EENS EVEN BIJ WOLZAK AAN
BIJ FA, WOLZAK OP DE MIENT
WORDT IEDEREEN MET ZORG BEDIEND
TELEFOON 2266
VROOM DRE.ESMANN
UW ADVERTENTIES
IN ALLE BLADEN
N.V. v.h. HERM. COSTER Zn.
bij aankoop vanaf
s
1
Spaart Cassabons
EXTRA AANBIEDINGEN
1.90
2.65
0.89
0.49
i
Interieur wordt veel fraaier dan men
oorspronkelijk had verwacht
De kosten vielen mee
(Van een bijzondere medewerker)
HET MEESTE menselijke voedsel is gemaakt van lucht, water en zon
licht, want dieren voeden zich met planten en planten trekken hun
bouwstoffen voornamelijk uit water en kool-dioxyde in de lucht. Maar
er zijn een aantal voedingsstoffen, die, hoewel ze gering in aantal zijn,
toch absoluut noodzakelijk blijken. De mens krijgt de meeste er van
kalk, pliosfor, ijzer en andere metalen uit zijn plantaardig en dier
lijk voedsel. Maar er is één mineraal, dat direct uit de aarde komt en
dat de mens ook direct lot zich neemt. Dat is het zout, het keukenzout,
zo schrijft dr Gerarld Wendt in Unesco Features. Zout is zuiver, goed
koop en algemeen. Daarom gebruiken we het geregeld en we vinden
dat gewoon. Maar als het ooit te eniger tijd of plaats ontbrak of schaars
was, dan speelde het een belangrijke rol in de wereldgeschiedenis. Ro
meinse soldaten ontvingen vroeger een deel van hun soldij in zout. Hun
zoutrantsoen werd een „sallarium" genoemd, waaraan het tegenwoor
dige „salaris" is ontsproten. Zout dient nu nog steeds als betaalmiddel
in sommige delen van Afrika en op enkele eilanden in de Stille
Zuidzee.
Met de opbloei van de Romeinse be
schaving nam de vraag naar zout toe,
maar de fabricage-methoden waren
nog ontoereikend. Daar kwam bij, dat
de gebrekkige vervoersmogelijkheden
het moeilijk en ook kostbaar maakten
het zout over grote afstanden te ver
voeren.
Toen de Romeinen door Europa trok
ken ontdekten zij nieuwe zoutvoor-
raden in Duitsland en in Polen, maar
vooral de enorme hoeveelheden onder
grondse zoutrotsen in Roemenië brach
ten een ommekeer in de bestaande ver
houdingen. Deze zoutmijnen zijn nu
reeds 2000 jaar in gebruik en er zijn
onderaardse grotten ontstaan, die aan
het binnenste van een cathedraal doen
denken. De Romeinen voerden nieuwe
methoden van zoutwinning in bij de
overwonnen volken en deze methoden
zijn bijvoorbeeld in Salskammergut in
Oostenrijk nog steeds in gebruik.
In de Middeleeuwen stond het rijk
en was het een teken van waardigheid,
wanneer men veel dout op tafel kon
zetten. Men bewaarde het in prachtige
zoutpotten, die de eeuwen door als
pronkstukken in de kasteelzalen ston
den. Voorname gasten kregen aan tafel
een plaats „boven de zoutpot., en de be
dienden en anderen moesten plaats ne
men „beneden het zout".
In vele landen werd het zout tot een
staatsaangelegenheid gemaakt en het
vormde als zodanig een belangrijke
bron van inkomsten. In Frankrijk wer
den de mensen gedwongen een bepaal
de hoeveelheid zout te kopen tegen een
vastgestelde prijs. Wie er te veel of te
weinig vn gebruikte kreeg een boete
en zwarUraffen bedreigden hen, die
zelf i gingen winnen. Het zout-
accijns, bekend als de „gabelle", heeft
belangrijk bijgedragen tot de onrust,
die vooraf ging aan de Franse revolutie
in 1789.
Later speelde gebrek aan zout een
rampzalige rol in Napoleons terug
tocht van Moskou. De troepen ver
zwakten, doordat er een zouttekort
was. Hun weerstand tegen infectie ver
minderde en dit leidde tot het uitbre
ken van epidemieën; wonden die in
normale omstandigheden geheeld zou
den zijn, bleken nu dodelijk.
Bij lichamelijke inspanning, vooral
met warm weer, wanneer er veel zout
door transpiratie verloren gaat, zijn er
extra hoeveelheden nodig om het
lichaam voor uitputting te bewaren en
om krampen en andere ernstige symp
tomen van zoutgebrek te voorkomen.
In een diepe mijn bijvoorbeeld, waar
de temperatuur voortdurend boven de
veertig graden is, kregen vele mijn
werkers zware hoofdpijnen. Ze moes
ten herhaaldelijk in het ziekenhuis op
genomen worden. Toen aan hen dage
lijks een glas water of een zouttablet
werd gegeven, was de hoofdpijn als bij
toverslag verdwenen.
Hoe nodig zout ook mag zijn, een te
véél is ook schadelijk. Medisch onder
zoek heeft tot de conclusie geleid, dat
een lang-aanhoudend te hoog zoutge-
(Van een medewerker)
DE WEINIGE smalle kanaaltjes, waardoor nog wel eens berichten over
de toestand in Bulgarije naar het Westen doordringen, zijn die, welke
zich langs de weg van de onlangs weer opgenomen diplomatieke be
trekkingen kronkelen, eventueel langs de verbinding tussen de Bul
gaarse hoofdstad en de consulaire missie van Bulgarije in Wenen. Hoe
sterk de Bulgaarse regering onder de minister-president Tsjerwenkoff,
een Moskou-getrouwe CP-functionnaris van de oude Kremlinscliool,
tegenwoordig streeft naar een zo mogelijk nog intensievere afsluiting
van Bulgarije ten opzichte van het Westep, blijkt uit de aanwijzing
aan de laatste Bulgaarse studenten, die zich nog aan universiteiten in
hel Westelijke buitenland, vooral in Wenen en Parijs, hadden laten in
schrijven: hen werd gelast naar huis te komen. Ze mochten behalve in
Sofia alleen nog maar aan hogescholen in andere landen van het Ooste
lijke lilok studeren. Ook het bezoeken van Joegoslavische hogescholen
werd hun, tenminste tot dusver, niet toegestaan, hoewel kort geleden
het vroegere contact tussen Bulgarije en het Titoïstische Joegoslavië
weer is opgefrist.
JJ'tzonderingen op het verbod om naar
het niet-communistische buitenland
te reizen worden slechts uiterst zel
den gemaakt. Enkele van de laatste
toestemmingen van deze aard werden
verleend, toen een Bulgaarse economi
sche commissie naar Nieuw-Delhi
moest, om daar een handelsverdrag
met India te ondertekenen, waarbij
Bulgarije enige duizenden tonnen
levensnoodzakelijke goederen zal krij
gen, die dit land door de Sovjet-Unie
niet in voldoende mate geleverd kun
nen worden. Toch was het voor de
Bulgaarse regering heel moeilijk de
Russische toestemming te verkrijgen,
daar deze transactie met India alleen
afgesloten kon worden ten koste van
een deel van de industriële productie
van Bulgarije, die bijna uitsluitend
naar Sovjet-Rusland pleegt te gaan.
Vluchtelingen, die uit Bulgarije naar
Griekenland of Joegoslavië komen, be
richten unaniem, dat het leven op het
land en in de steden van Bulgarije
in de laatste jaren tegen veler ver
wachting in niet beter geworden is.
Nog steeds is de armoede het meest
verspreide nevenverschijnsel van de
communistische regeringswijze en in
politiek opzicht de onderdrukking van
iedere oppostionele of zelfs naar vrij
heid strevende opwelling. Ongeveer
7000 politieke gevangenen zouden zich
alleen in de gevangenissen van de
hoofdstad bevinden. Over het totale
aantal gearresteerden die voor het
grootste deel in strafwerkkampen leven,
bestaat bij -e bevolking geen zeker
heid het kan alleen geschat worden
maar men acht het cijfer van 60.000
niet te hoog.
DE vluchtelingen berichten echter ook
over de steeds meer geforceerde „op
bouw van het Bulgaarse socialisme",
die zich overwegend uitwerkt in het
ontstaan van centra van de zware in
dustrie vopr de bewapening. Ze wer
den in de laatste tijd verschillende,
voor Bulgaarse omstandigheden vrij
grote en productieve waterkrachtcentra
les gebouwd, de transportwegen werden
verbeterd en niet in de laatste plaats
werden de clootbases aan de Zwarte
Zee belangrijk uitgebreid, die vooral
betekenis hebben als steunpunten voor
Sovjet-Russische oorlogsschepen. In 't
Zuiden van deBulgaarse Zwarte Zeekust
ontstaat op het ogenblik onder toezicht
van Russische deskundigen een uiterst
moderne duikboothaven, bij Sofia werd
een extra vliegveld aangelegd, dat
bijna uitsluitend ter bescnikkmg zal
staan van vliegtuigen, die het verkeer
met Albanië onderhouden, dat alleen
door de lucht direct .bereikbaar is. Want
meer dan ooit is Albanië ten gevolge
van zijn in de laatste tijd weer hoogst
critieke economische toestand aange
wezen op levensmiddelen en industrie
goederen uit het bevriende buitenland,
in de buurt van de stad Vratsja is
men begonnen met het bouwen van
een grote stuwdam, die „Rode Dijk"
wordt genoemd.
Intussen wordt het wederzijdse wan
trouwen zelfs onder de partijfunctio
narissen steeds groter. In de kranten
worden dagelijks als afschrikwek-
ke.,d voorbeeldde namen van Bulga
ren gepublceerd, die als staatsvijanden
of spionnen ter verantwoording wor
den geroepen. Vele ouders kunnen hun
kinderen niet meer vertrouwen en vele
volkomen partijgetrouwe communisten
worden het slachtoffer van onbedachte
of door eerzuchtige rivalen met opzet
verkeerd uitgelegde uitlatingen. Het is
dan ook begrijpelijk, dat er steeds weer
Bulgaren zijn, die trachten te vluch
ten naar het naburige Joegoslavië of
Griekenland, hoewel ze weten, dat ze
hun leven op het spel zetten, als ze er
niet in slagen de reddende stap over
de bijna overal scherp .bewaakte grens
te doen.
bruik leidt tot een beschadiging van
de nieren.
Zout is een van de meest voorko
mende bestanddelen van de aardkorst.
Regen en rivieren voeren het af naai
de zee, waar het water verdampt en
het zout achterblijft, zodat het zeewa
ter geleidelijk een steeds hoger zout
gehalte krijgt. Op het ogenblik is dit
gehalte reeds drie-en-een-half-procent.
Wanneer men alle zout in de zee in
een laag water over de aarde zou leg
gen, dan is er voldoende om deze met
een dertig meter dikke korst te bedek
ken.
Zout is op het ogenblik zuiver en
goedkoop verkrijgbaar. Het wordt
vooral gewonnen uit prea-historische
zeebekkens, die diep in de aarde ver
scholen liggen, soms in pakketten, die
meer dan een kilometer dik zijn. Wan
neer het zout erg diep zit, wordt het
wel door middel van een sterke oplos
sing in water omhoog gepompt, waar
na het van verschillende onzuiverhe
den wordt ontdaan. Dit gebeurd bijv.
in Boekelo. Na kristallisatie is het ge
schikt om gedistribueerd te worden.
In grove kristallen komt het in de fa
brieken en in fijne verschijnt het op
de etenstafel.
v.a. 92.50 tot 165.—
katoen en Gabardine v.a. 45.75 tot 115.
v.a. 39.75
v.a. 29.75
SCHOUTENSTRAAT 16
ALKMAAR
Men is momenteel doende de ge
meentetoren te voorzien van een blik
semafleider, hetgeen een zeer gevaar
lijk karwei blijkt te zijn. Voor dat
doel moet de torenhaan naar beneden
worden gehaald, zijnde een werk dat
alleen door iemand die geen last van
hoogtevrees heeft, kan worden ver
richt. Hiervan heeft de man uit Amers
foort, die dit werk verricht, klaarblij
kelijk niet de minste last, want hij
klautert tegen de ladders op alsof het
hier het gewoonste karwei van de
wereld betreft. De toeschouwers be
neden denken er klaarblijkelijk an
ders over, want telkens groepen inwo
ners aan de voet van de toren samen,
om de gevaarlijke evoluties van de
Amersfoortse torenbeklimmer gade te
slaan.
Weliswaar voor een klein aantal be
langstellenden, doch daarom op beslist
niet minder leerzame wijze heeft pater
Bergman gisteravond in de zaal van
gebrs. Dam het woord gericht tot een
aantal ouders. Het onderwerp van
deze door de Raad van Overleg der
Katholieke Actie georganiseerde avond,
was „de moeilijkheden bij de opvoe
ding van de jeugd". Op bevattelijke
wijze schilderde de pater, hoe er tus
sen vroeger en „nu" veel is veranderd.
De opvoeding der jeugd dient daarbij
te worden aangepast, hetgeen tal van
ouders helaas niet beseffen. Echter
drukte hij de ouders op het hart, om
hun kinderen op de juiste wijze voor
te lichten. Zowel over de moeilijkhe
den des levens als over het huwelijks
leven.
Tal van jongens en meisjes hebben
moeilijkheden, welke met de hulp van
de ouders kunnen worden opgelost.
Aan de hand van vele voorbeelden uit
de practijk staafde de pater zijn be
toog, dat met grote aandacht werd ge
volgd en aan het einde waarvan ver
schillende vragen werden gesteld.
„EEN SCHIP VAART UIT"
De Nederlands Hervormde Jeugdraad
is voornemens, om Zaterdagavond in
de concertzaal van gebrs. Dam een to
neelvoorstelling te geven. De titel van
het toneelstuk is „Een schip vaart uit".
Medespelenden zijn: T. Wendink, mej.
A. Jongejans, G. Spruit, A. v. Pell, C.
de Bie, A. Huesman, mej. J. <r. d. Oute-
naar en de heer P. Janse. De regie s
in handen gelegd van de heer A. de
Koning.
Nieuw prodnct
bekend maken?'
üp de meest
afdoende wijze
kunt U dit be
reiken door Uw
advertentie in
deze courant
te plaatsen. U
bereikt dan een
koopkrachtig
publiek
geven wij tot 1 APRIL op al onze huishoudelijke artikelen
(uitgezonderd merkartikelen).
Ruime keuze in HOUTWAREN, SCHOONMAAKARTIKELEN,
EMMERS, TEILEN ENZ., EMAILLE, ALUMINIUM SER
VIESGOED.
EXTRA KAASAANBIEDING: Oude Edam
mer Meikaas, 40+, 3 pond zwaar,
buitengewoon fijn van smaak,
per hele kaas
75
SMYRNA SULTANA ROZIJNEN,
zeer fijn van smaak, hoog zoetge-
halle, nu als koopje van de week,
400 gram voor
LEVERPASTEI, prima huishoud- A C c
kwaliteit, blikken inh. 200 gram,
per blik
APPELMOES VAN GOUD-
REINETTEN, merk „Bato", per
flacon van 720 gram
UIT EIGEN BAKKERIJ onze over
heerlijke cake, per 100 gram
ALKMAAR
VOOKDAM 11 ALKMAAR - TELEF. 3320
I
I
I
0
I DAMES ÊANTASIESCHORTJES
Grote collectie, vanaf
TAFELKLEEDJES 90/90,
frisse ruitdessins
BADSTOF KEUKENDOEKEN
NV
NXXNXXXXXXXXNXXXXXXVNXXXNXNXNXXNXXX
GRIJZE KEUKENDOEKJES
DAMAST TAFELLAKENS 4.25
VITRAGE, wit en écru, A TQ
diverse dessins, vanaf U. 7
MARQUISETTE met kant, vanaf I .20
CRETONNE, 120 cm breed, IA
pracht kwaliteit J.JW
FNIDSEN 89
ALKMAAR
rjPNIEUW HEBBEN we een onderhoud mogen hebben met betrokken autori-
leiten bij de restauratie van de Nederlands Hervormde kerk in Oude
Niedorp en wel, toen we er juist waren, toen architect Van Iepercn van
Monumentenzorg en mr Hotke van het departement van Onderwijs op hun
landelijke inspectietocht Oude Niedorp aandeden en met kerkelijke autori
teiten een rondgang door het gebouw maakten. Beide lieren waren opgetogen
over de tot dusverre bereikte resultaten, vooral, daar hieruit duidelijk is
gebleken, dat een restauratie niet altijd een tegenvaller behoeft te zijn, maar
ook op eenvoudiger wijze en toch goed uitgevoerd, voor een veel lager bedrag
kan worden verricht, dan men oorspronkelijk had geraamd.
ook de banken, de zgn. regerings-
banken, alsmede de deur die naar de
consistoriekamer toegang geeft, kun
nen er zijn. Bovendien is het gewelf
onvergelijkelijk schoon gebleken Het
gewelf was met een vieze gore verf
laag bedekt, preekstoel en banken door
een laag lak, die de fijnheid van het
houtsnijwerk verdoezelde. Alles is nu
afgeloogd en het resultaat overtreft de
verwachtingen.
Immers, de oorspronkelijke restau
ratie van de kerk had men geraamd
op ongeveer honderd en tienduizend
gulden. Monumentenzorg was niet be
reid de minister voor te stellen deel
te nemen in een dergelijk bedrag en
er werd overeenstemming bereikt op
een bedrag van f 50.000. Toen men
echter die f 50.000 had opgebruikt
bleek, dat het resterende werk, dat
men had willen laten wachten, kon
worden uitgevoerd voor f 12.500. Op
nieuw werd de administratieve molen
in gang gezet en het geld kwam er.
De werkzaamheden werden hervat en
uitgebreid en nu is het dan zover, dat
men de laatste loodjes onder handen
heeft, die gelukkig niet al te zwaar
blijken te zijn, al ontkomt men bij
dergelijk werk natuurlijk nooit aan
bepaalde tegenvallers.
De grootste aantrekkelijkheid van
het gebouw, aldus de heer Van lepe
len, is niet het gebouw zelf. Dat was
meer het oude meubilair, dat uit om
streeks 1650 stamt. Vooral de preek
stoel is van grote schoonheid, maar
Sieraad en practisch
We hebben ons er inderdaad zelf
van kunnen overtuigen. Men herkent
het fraaie oude eikenhouten gewelf,
waarschijnlijk ook meer dan driehon
derd jaar oud, niet meer. Wat een
voornaam gezicht, wanneer de zon
door de ramen schijnt en het gewelf
zo'n zachte warme glans aanneemt.
Wat een prachtige deur, toegang ge
vend tot de consistoriekamer. Maar
vooral, wat doet het snijwerk op de
preekstoel, product van een kunste
naar uit de Gouden eeuw, wiens naam
waarschijnlijk niet meer te vinden zal
zijn, het uitstekend.
Wat is er, laat ons dat er aan toe
voegen, geknoeid in die kerk, heeft
men tussen de eiken banken slechte
stukken gezet, heeft men met verf en
lak gewerkt, omdat men te zuinig was
om eikenhout te nemen.
Wat springen de schoongemaakte
pilaren prachtig naar voren op de ge
witte wanden. Nog is het te vroeg om
een eindindruk te geven. Nog is het
eikenhout niet geheel droog, moet het
nog in de was gezet worden en uitge
wreven, maar reeds staat onomstote
lijk vast, dat hier een voorname sfeer
wordt geschapen. Daarnaast is er ook
wat de practische indeling van de kerk
betreft, een en ander geschied. Niet
alleen is de consistoriekamer iets gro
ter gemaakt, waardoor een zaaltje is
ontstaan, waar een zestig a zeventig
mensen in kunnen worden onderge
bracht mede doordat ook de kachel gaat
verdwijnen, aan de andere zijde, onder
de toren heeft men een prachtige
bibliotheek- en bestuurskamer met
daarnaast een archiefkamer gemaakt,
zodat men nu als het ware van alle
gemakken voorzien is.
Moeilijk probleem
De president-kerkvoogd deelde ons
mede, dat het bijeenbrengen van het
benodigde geld een moeilijk probleem
is geweest. En klaar is men nog niet
helemaal. Er komt immers zoveel kij
ken. Maar men heeft voldoende ver
trouwen, dat men wat dat betreft klaar
zal komen. Moeilijker nog was het
echter, ten aanzien van verlichtir en
verwarming. Daar speelden niet al
leen financiële problemen een rol,
maar de grote moeilijkheid was, over
eenstemming te bereiken tussen de
verschillende mensen die bij de res
tauratie van de kerk betrokken zijn
Architect Fledderus, die een architec
tonisch verantwoorde oplossing wilde
Er zal in de kerk in Oude Nie
dorp, die binnen enkele weken
zal worden geopend, een verwar
ming worden aangebracht met
de zgn. infraroodstralers. In bij
gaand artikel hebben wij het
reeds gehad over de moeilijk
heden die men ondervond om een
goede oplossing te vinden. Men
heeft die nu gevonden en het
gevolg zal zijn, dat men in deze
kerk niet meer zal zitten met
kolenstof, met schoorsteenpijpen,
met oliestook, met centrale ver
warming of wat dan ook. Er
komt op de kerk niet eens een
schoorsteen meer. Heel eenvou
dig kan de koster vlak voor de
dienst de stralers, die gestookt
worden met Essogas, omdat de
gasfabrieken niet zo bijzonder
toeschietelijk waren, aansteken
en overal in het gebouw heerst
een aangename temperatuur.
hebben, architect Van Ieperen, die een
verwarming wilde, passend bij het
historische van het gebouw en het
kerkbestuur dat een verwarming wil
de, die niet alleen zo voordelig moge
lijk was, in verband met de financiële
moeilijkheden van de kerkelijke ge
meente, maar ook een verwarming,
waardoor de mensen die de kerk be
zoeken, niet in de koude zullen moe
ten zitten.
Er is tenslotte een oplossing gevon
den, die alle partijen zoveel mogelijk
bevrediging schenkt, maar gemakke
lijk is het niet geweest. Zomin als
het gemakkelijk zal zijn, een passende
oplossing te vinden voor de verlich
ting.
Over een poosje zullen echter al die
moeilijkheden uit de weg zijn geruimd,
dank zij de zeer grote medewerking
van alle zijden ondervonden en dan
zal heel West-Friesland met trots kun
nen opzien naar een kerk, waarvan de
eerste fundamenten stammen uit de
dertiende eeuw. En dan zal kunnen
worden begonnen met de wederop
bouw van het geestelijke leven in
Oude Niedorp
