Elk huis herbergt dit jaar een bescheiden ju bilaresse Aetherpiraten verdienen geld met unfaire praktijken De gloeilamp bestaat 75 jaar De „chocolade-rechter" van Darmstadt voedt de jeugd op Honderd gulden per dag is nog betrekkelijk weinig wf Hoe ouder hoe beter Onderzoek naar gevolgen van melksanering BESOMMINGEN IJMUIDEN Vliegtuigen gehinderd door overbezette golflengten Moderne methode van kinderrechtspraak Sedert oorlog werden 300 zenders opgespoord Jonge dieven moeten schenkingen doen aan de armen f4 i.J Bloemlezing voor de politierechter Papierpakhuis te Zutphen uitgebrand Tien dagen wegens steunfraude Monty's neef als debutant DONDERDAG 85 MAART 1954 JiV 1879 vond Edison de electrische gloeilamp uit. Voor mensen van de tegenwoordige tijd lijkt zo'n gloeilamp niets bijzonders, want ieder een, tot in de kleinste dorpen en gehuchten, kent haar sinds jaar en dag. Maar vijf en zeventig jaar geleden was dat anders. Toen tvas men al heel gelukkig met een petroleumlamp of met een vleermuisgasbran der. Na verschillende pogingen van Göbel, Davy, Moleyn e.a.J, die echter voor de practijk weinig betekenden, wierp in 1871 's werelds meest bekende uitvinder Thomas Alva Edison, die toen pas 31 jaar was, zich op het probleem van de electrische gloeilamp. Van alles heeft hij geprobeerd; duizenden proeven heeft hij gedaan, met allerlei soor ten draad als gloeidraad. Eindelijk echter vond hij een draad, die bij het monteren heel was gfbleven en die bij het inschakelen van de elec trische stroom niet onmiddellijk doorbrandde. fJA ZOVELE mislukkingen moet het voor Edison en zijn medewerkers een onbeschrijfelijke emotie zijn ge weest, toen de seconden verstreken en de lamp haar helder licht onverander lijk bleef uitstralen. Verrukt bleven Edison en zijn medewerkers naar dit licht kijken, maar toch vol angst, om dat zij vreesden dat ook deze lamp, evenals haar vele voorgangers, het elk ogenblik zou begeven. Geen van hen kon of wilde die nacht naar bed, doch op den duur was dit niet vol te houden, want de minuten werden uren en nog steeds bleef het lampje branden. Vijf en veertig uur lang. Toen doofde het licht met een ontstellende onverwachtheid. De elec trische gloeilamp was echter geboren. Dat was op 21 October 1879. Koortsachtig werd er nu in de labo ratoria en werkplaatsen van Edison ge werkt aan de verbetering van de gloei draad, zodat deze niet uren lang, doch dagen lang zou kunnen blijven bran den. Uit alle delen van de wereld liet Edison verschillende vezelsoorten ko- als gloeidraad zouden gedragen. Eén bepaalde bamboevezel uit Japan bleek men om te onderzoeken, hoe deze zich het allerbest te voldoen. Op 31 December van datzelfde jaar 1879 inviteerde Edison het gemeente bestuur en ruim drieduizend bezoekers in de tuin van zijn Menlo Park te New Jersey, waar zijn laboratoria en werk plaatsen waren gevestigd, om hen het sprookje van de electrische gloeilamp te doen beleven. Toen 's avonds de honderden lampjes, die hij tussen de bomen had laten ophangen, plotseling werden ontstoken en hun stralend licht, dat bovendien nog door de SnêëiXW op de grond werd teruggekaatst, ver spreidden, leverde dit een fantastisch en feeëriek gezicht op, waar iedereen ten zeerste van onder de indruk ge raakte JVJU MOET men niet denken, dat na deze zo snel behaalde successen de electrische gloeilamp onmiddellijk haar zegetocht door de wereld kon begin nen om haar licht te laten schijnen in fabrieken, werkplaatsen en huiska mers. Want daarvoor waren bovendien nog nodig dynamo's, die de electrische stroom leveren, draden en kabels, waarlangs de stroom moet gaan, scha kelaars en verbindingen isolatiemate riaal, meters om de stroom, die men gebruikt, te meten, enz. Met alle energie, die in hem was en dat was een niet geringe wierp Edison zich op' al deze problemen. Hij stichtte een fabriek, waarin de beno digde hulpmiddelen werden gemaakt en tegelijkertijd ontwierp hij plannen voor het bouwen van een electrische centrale, die de woningen van enkele straten in New York van licht zou kun nen voorzien. Deze centrale, die een capaciteit van 400 lampen had, leverde op 4 September 1882 voor het eerst haar stroom. Het jaar daarvoor had Edison met zijn inzending van electrische gloei lampen op de wereldtentoonstelling te Parijs een daverend succes behaald. Daarmee deed de gloeilamp ook in Europa haar intrede, en weldra ging men zich nu ook daarop de fabricage van gloeilampen toeleggen. Een van hen was ir Gerard Philips, die in 1891 te Eindhoven zijn gloei lampenfabriek stichtte, waarin de eer ste jaren slechts enkele tientallen men sen werkten en waar ongeveer 400 lampen per dag konden worden ge maakt. Philips heeft voor zijn gloeidraad in de lampen nooit Edisons bamboedraad gebruikt, maar steeds de zogenaamde gespoten kooldraad, zoals ook nu nog het geval is voorzover men nog kool- draadlampen maakt. De draad wordt daarbij op dezelfde manier gespoten als kunstzijdedraad. "pOEN in 1891, de Philipsfabrieken werden gesticht, stond de fabricage van gloeilampen nog pas in haar kin derschoenen. Tal van nieuwe, belang rijke, en soms diep ingrijpende uitvin dingen stonden haar nog te wachten. Dat Philips met zijn tijd meeging, blijkt wel hieruit, dat in 1902 de elec- triciteitstentoonstelling te Dusseldorf geheel met Philipslampen werd ver licht. Philips was in 1911 een der eerste firma's in Europa, die lampen met ge trokken draad vervaardigde. In 1912 volgde opnieuw een zeer be langrijke en principiële verbetering. Langmuir vond toen, dat het nuttig effect van de gloeilamp opnieuw aan merkelijk vérbeterd kon worden, in dien men de lamp met een gas vulde, waarin de draad niet kon verbranden, terwijl men tegelijkertijd de draad bin nen de lamp spiraliseerde. De beroemde uitvinder Thomas Alva Edison In 1933 was Philips de eerste, die er in slaagde lampen met dubbel gespi- raliseerde draad te maken. Een volkomen andere richting werd ingeslagen met de ontwikkeling van de gasontledingslamp. Hierin wordt het licht niet voortgebracht door het gloeien van een draad, maar door het lichten van een gas of damp, waarin een electrische ontlading plaatsvindt. De natriumplamp en de kwiklamp zijn de eerste voorbeelden van een derge lijke gasontladingslamp. In kort bestek gaven we hier de boeiende geschiedenis van de gloei lamp, die stormenderhand de w;ereld veroverde. We zijn er zeker van, dat u na lezing van dit artikel de jubilaresse een extra dankbare blik zult gunnen. In haar dienende taak heeft zij ons leven ongemeen verrijkt. Een kleine handbeweging en ze schrikt uit haar rust op. Ze schijnt voor allen, die inhuis zijn. Op hoog niveau worden besprekin gen gevoerd over de gevolgen van de melksanering in verschillende gemeen ten des lands. Een reeks klachten over dit streven tot het gezond maken van de melkdistributie, waaruit in ernstige of minder ernstige mate monopolie posities in verschillende takken van dè melkhandel zijn voortgekomen of dreigen te ontstaan, waardoor een nor male concurrentie soms onmogelijk wordt gemaakt, is thans onderzocht. Verwacht kan worden, dat de mi nisters van Landbouw en Economi sche Zaken en de staatssecretaris voor Middenstandszaken zich op korte ter mijn over deze aangelegenheid zullen beraden. In welingelichte kringen wordt aangenomen, dat maatregelen om excessen bij vrijwillig ondernomen saneringspogingen in de melkdistribu tie te vermijden of ongedaan te ma ken, aanstaande z;;n. Besommingen van Woensdag: VI 77 „Abraham" f 20.340, Ym 85 „Wij- ker" f 20.680, Ym 32 „Elie" f 11.980, Ym 116 „Eveline" f 14.350, KW 9 f 2930, Ym 209 f 6580, Ym 23 f 1910, Ym 11 f 2640, Ym 229 f 2480, TX 33 f 1740, KW 27 f 1110, HD 79 f 7616. Aanvoer 5820 kisten. Prijzen per 1 kg: Heilbot 325240, gr. tong 160152, grm. tong 126115, kim. tong 140124, kl. tong 1 142130, kl. tong 2 126108, tarbot 205160. Per 50 kg: Tarbot 2 77—72, tar.bot 3 70, tongschar 7266, kl. tongschar 27, schartong 2516, gr. schol 1712, grm. schol 1913, kim. schol 3618, kl. schol 1 2816, kl. schol 2 268, schar 2711, bot 138, v. haring 17— 10.50, makreel 2317. Per 50 kg: Gr. schelvis 6746, grm. schelvis 6050, kim. schelvis 5751, kl. schelvis 1 64—48, kl. schelvis 2 42— 14, wijting 22—8, gr. gul 38—24, mid gul 33—22, kl. gul 24—15, kl. leng 34— 24, ham 6254, kl. wolf 3330, poontjes 218. lommen 1913, kl. koolvis zw. 1512, kl. koolvis wit 26. Per 125 kg: Gr. kabeljauw 14059, gr. koolvis zw. 3430, gr. koolvis wit 5955, gr. leng 6252, gr. wolf 72-60. (Van onze correspondent) HET duurt nog wel een paar weken vóór het Pasen is, maar in de uit» stalkasten van de Duitse banketbakkers en snoepgoedwinkeliers kan men nii al grote hoeveelheden chocolade-paashazen zien staan. Die hazen hebben de hier al vrij bekend geworden kinderrechter Holzschuh in Darmstadt vermoedelijk op het idee gebracht een merkwaardig vonnis tegen een 18-jarige jongen uit te spreken, die twee konijnen uit een stal gestolen en geslacht had. Het diefje moest namelijk chocolade-hazen a twee mark per stuk dat is ongeveer één gulden tachtig! kopen en die aan een tehuis voor arme kinderen cadeau doen. Bovendien legde deze rechter hem tot straf op twaalf maanden achtereen telkens een bedrag van tien mark aan een vereniging voor dierenbescherming af te .<taan. Al sedert eeuwen heeft men zich met het moeilijke vraagstuk bezig gehouden, hoe zwaar en van welke aard straffen mogen zijn, die men kinderen en opgroeiende jonge mensen mag opleggen voor een mis stap, die zij vaak uit onbezonnenheid of uit domheid hebben begaan. [)E vier vrienden in Rijswijk waren opgetogen. Hun zelfgebouwde zen dertje werkte. Maanden geleden hadden ze op school iets gehoord over de grondslagen van de radiotechniek en direct al waren ze ge grepen door het idee een eigen zendstation te bouwen. In een oud boekje hadden ze nog meer wijsheid over dit onderwerp gevonden en vele weken lang besteedden ze hun zakgeld uitsluitend voor de aan koop van radio-onderdelen. Nu was hun eigen zender al enige dagen in de lucht en hun stoutste verwachtingen waren overtroffen. Maar de P.T.T. stak een stokje voor dit spelletje. Er waren klachten van Ypen- burg gekomen, dat het radiografisch contact met vliegtuigen ernstig werd gestoord. De Bijzondere Radiodienst van de P.T.T. te Voorburg loog op onderzoek uit en met behulp van peilapparatuur kon de zen der worden opgespoord. Tijdens televisiedemonstraties werd het beeld geregeld gestoord. De jongelui werden in de kraag gegrepen. Ze waren hogelijk verontwaardigd, vooral, omdat ze volgens hun zeggen een „nieuwe" golflengte hadden ontdekt. Ze zaten op de vijf-meter-band! Een ce.oie lampen van Edison. Zy bevat een gloeidraad van verkoold karton. Dit is, in enkele woorden, het ver haal van één clandestiene zender. Er zijn er, helaas, nog meer en de PTT is genoodzaakt er met kracht tegen op te treden. De zo oneindig lijkende aether is namelijk al net zo overbe volkt als ons eigen land en de beschik bare ruimte voor alle mogelijke radio golven moet zo eerlijk mogelijk ver deeld worden. Er is geen plaats meer voor „loslopende" zenders. Het kwaad van de clandestiene zen ders is niet van de laatste jaren. Ook vóór de oorlog waren er al zulke aetherpiraten. Er zat toen echter nog wel een sportief element in, maar dat is nu niet meer zo. De bedrijvers van dit kwaad hebben namelijk geen enkele techni sche interesse. Ze gebruiken nog het zelfde schema als destijds en de op sporingsambtenaren worden thans meer dan eens bedreigd". De heer D. Neute-boom, die er ge regeld op uittrekt om deze zenders op te sporen, kan er over meepraten. „Voor geen geld ter wereld ga ik er alleen op af. Altijd gaan leden van de Rijks- of Gemeentepolitie met mij mee. Ik heb er al een hersenschudding op zitten en dat ik eens bedreigd ben met een grote bijl, herinner ik me nog als de dag van gisteren, om nog maar te zwijgen over de voor ons bestemde valkuil". De wetgevende macht is ook niet meer zo lankmoedig als vroeger. Was het gebruiken van een clandestiene zender destijds een overtreding tegen woordig is het een misdrijf in de zin der wet geworden. Maximaal zes maanden gevangenisstraf kan er wor den geéist (in bepaalde gevallen kun nen de straffen nog verdubbeld wor den) en de Rechtbank in Assen heeft al gedreigd voortaan in alle gevallen de maximumstraf op te leggen. bezield die mensen om dit alles te trotseren. „Het zijn de verdien sten", zo zegt de heer Neuteboom. „Deze geheime zenders gaven name lijk gramofoonmuziek (f 0.50f 1.per plaaf), Teclame (f 2.00—f 4.00) en be ledigingen. Die gelden komen op mys terieuze wyze binnen. De zenders wor den namelijk elke Zondag verplaatst, maar niettemin weten de opdrachtge vers de omroeper te vinden. Bij de op sporing verleent de bevolking weinig medewerking, misschien ook door de slechte ontvangstkwaliteit van de Hil- versumse zenders in het Oosten en Noorden van ons land. Dat het bedrijf overigens nogal lonend is, blijkt uit een uitlating van een gearresteerde: „Ik heb toch een slechte Zondag ge had. De verdiensten bedroegen maar honderd gulden...." Hoewel niet uitsluitend, wordt toch veelal voornamelijk op Zondag clan destien uitgezonden. Ze zitten vooral tussen de 200 en 250 m. en deze golf lengten beschouwen ze als hun „eigen band". Soms komt het voor dat ze, be halve de officiële zenders, ook elkaar storen en dan ontstaat er een hevige ruzie, die niet alleen tot het luchtruim beperkt blijft. Voor een goed .begrip van de zaak diene, dat er eigenlijk twee soorten clandestiene zenders zijn, nl. die op de omroepbanden en die op de amateur- II. De apparatuur van een geheime zender, die te Markelo in beslag 'Werd genomen. Een dermate rommelig opge bouwde zender, waarbij bovendien nog gebruik is gemaakt van een volkomen verouderd schema, bewijst dat de boutver geen enkele technische inte resse heeft. Kinderrechter Holzschuh in Darm stadt schijnt de juiste psychologische methode gevonden te hebben zijn jeug dige „klanten" te behandelen. Meisjes, die uit snoepzucht aan het stelen waren gegaan, werden er door hem toe ver oordeeld gedurende een bepaald aantal maanden geregeld chocolade van hun zakgeld te kopen en dat naar inrich tingen voor arme kinderen en tehui zen voor ouden van dagen te brengen. Jongens, die uit pure baldadigheid hout waren gaan zagen, waar ze helemaal niet hadden mogen aankomen, moesten een paar weken achtereen iedere vrije Zaterdagmiddag in een oude-mannen- en-vrouwenhuis grote blokken hout doormidden zagen om er daarna brand houtjes van te hakken. Twee jonge dieven moesten een half jaar lang iedere week een deel van hun zakgeld aan een liefdadigheidsin richting afstaan en de strookjes van de postwissels aan de kinderrechter stu ren. Een 14-jarig meisje, dat tulpen bij een tuinman had gestolen, moest in haar vacantie veertien dagen voor niets bij hem gaan werken. En een jongen, die bij een oude man appelen uit een boom gehaald had. moest bij die baas de hele tuin omspitten. C^chooikir.deren, die om de een of an dere reden „kwaad" op hun onder wijzer waren geweest en die Om hem e is flink te ergeren boompjes in diens tuin hadden afgezaagd, móesten niet alleen precies zulke' niéuwe hWampjéS kopen en die netjes bij hem in de grond zetten, maar ze kregen tevens opdracht drie maanden lang geregeld bij een paar oude mensen in het dorp de tuin te begieten en het onkruid te wieden. „Dan kunnen jelui zelf eens zien" had rechter Holzschuh gezegd, „höè véél werk er in zo'n tuin gaat zitten en wat voor onheil jullie met je dwaze streek hebben aangericht!" 1. De geheime - zender de „Nachte gaal", die op 9 Febr. 1938 in beslag werd genomen, was verborgen in een voetenbankje. banden. De eigenaars van de eersten doen het alleen om het geld, de tweede groep, omdat zij niet de energie kun nen opbrengen een klein examen af te leggen. Men kan namelijk examen doen voor het verkrijgen van een (amateur) zend vergunning. De kosten van vijf gulden hiervoor kunnen voor niemand een be zwaar zijn, terwijl ook de te examine ren stof geen onoverkomelijke moei lijkheden kan opleveren. Iemand met lagere schoolopleiding en veel interes se voor het onderwerp heeft, als hij ook nog 12 woorden kan seinen en op nemen, de vergunning bij wijze van spreken in zijn zak. gEHALVE storingen van de Hilver- sumse zenders hebben deze clan destiene zenders nog veel meer op hun geweten. Zo werd het een vliegtuig boven Twente eens onmogelijk ge maakt radiografisch contact met Le Bourget, het .vliegveld van Parijs, te krijgen. Het Loodswezen te Delfzijl ondervond van een andere zender ern stige storingen en een „amateur" stem de zijn appa'-iat af op het mistvlieg- baken van 1^'phol, Enkele voorbeel den, die voldoende aantonen, waarom de Bijzondere Radiodienst van de PTT jacht maakt op deze aetherschuimers. Luisterposten, klachten, eigen waar nemingen en goede peilapparatuur zor gen er voor dat deze boosdoeners de dans niet ontspringen. Na de oorlog werden maar liefst ruim 300 clandes tiene zenders in beslag genomen. Hier van opereerden er ruim 200 op de om roepbanden 22—250 m.) en een kleine 100 op de specifieke amateurbanden (2080 m.). Van de eigenaars kwam er geen één met een simpele bekeu ring af. .ft2?'1 s;vW:'' I -v-PV -VS 2 'ï*2c Waren al de corpora delicti van de zaken die gistermiddag voor de Alk- maaarse economische politierechter mr J. A. Markus behandeld werden aan wezig geweest, dan zou de rechtszaal een geurende tuin met tulpen, hya cinthen, crocussen en narcissen geweest zijn en de rechters in hun statig satij nen toga's slechts detonerende figu ren. Maar het recht vraag nu eenmaal niet naar schoonheid en dus versche nen de bloementelers die in overtre ding waren geweest, zonder hun veel fleurigheid brengende gewassen op het matje om t% horen hoe de dagvaar dingen hen in een stijl, die alleen de zeer oncharmante vrouwe Justitia be zigt aanklaagden. Als eerste had zich dan de firma v. d. B. uit Anna Paulowna te verant woorden welke na een langdurige be handeling, wegens onrechtmatige teelt van een grote partij bloembollen werd veroordeeld tot een boete van f 1000.— en een bijkomende straf In de vorm van een boete van f 250.voor de oudste firmant die voor de teelt ver antwoordelijk was geweest. De teler H. N. van N. die zich eveneens aan dergelijke handelingen had schuldig gemaakt werd „lichter gemaakt" met een bedrag van f60.— of 20 dagen en bofte daarbij nog, daar de officier van Justitie, mr dr J. M. Vellinga, een boe te van f 100.tegen hem had geëist. Degene die op deze „bloemrijke" zit ting wat de aard van zijn zaak betreft een beetje uit de toon viel was de kleermaker K. B. uit Den Burg op Texel die nog niet in het bezit zijnde van een ministeriële verklaring zijn bedrijf, zonder diploma's of vergunningen had uitgeoefend. Hem werd een boete op gelegd van f20.of 10 dagen. Gistermiddag is brand uitgebroken in een pakhuis van de papiergroot handel M. Groen aan de Halterstraat te Zutphen. Men probeerde met een blusapparaat het vuur te doven, maar aangezien de vlammen gretig voedsel vonden in de opgeslagen papiervoor- raad lukte dit niet. Ze sloegen over naar de zolder. Inmiddels was de brandweer ge waarschuwd, die in drie kwartier het vuur meester was. Het grootste deel van de opgeslagen voorraad is verlo ren gegaan. Het pakhuis zelf kon behouden blij ven, al liep het veel brand- en water schade op. De brand is waarschijnlijk ontstaan door het branden van een straalkacheltje. Soms hebben de mensen wel eens om deze merkwaardige strafmethod- gelachen, maar men moet toch toege ven, dat hij er héél wat mee bereikt. Er was eens een 15-jarige jongen, ze- vertelde de rechter, die wegens onge oorloofde politieke activiteit voor hem had moeten verschijnen. Hij veroor deelde hem tot het volgende: hij moes een heel jaar lang elke week voor 2 - Pfennig een brochure uit een serie le vensbeschrijvingen van grote figuren als Confucius, Ghandi, en Pestaloz;.; kopen en die zorgvuldig lezen. Om t bewijzen, dat hij het werkelijk gedaan en ook wat van de inhoud had gesnap moest hij iedere week een opstel ove. het gelezene aan de rechter sturen. De sluwe rechter had daarmee oo: nog wat anders op het oog. En oo daarmee heeft hij zijn doel bereikt: d jongen en zijn vader, een yilde com munist, waren allebei heftig tegen „di flauwekul lezen en dat opstelletjes ma ken" te keer gegaan. Maar voor de jo; gen ging nu een hela nieuwe v.erel en ook de vader, die de brochure blijkbaar met zijn zoon meelas, kwar tot andere inzichten. Na een paa. maanden kwamen ze zelfs af en to wel bij de rechter thuis om het een en ander te vragen, wat hun nog niet vol komen duidelijk was. Gelooft u ooi. niet, dat deze rechter met zijn method héél wat beters en mooiers tot stanu gebracht heeft dan wanneer hij de jon gen achter slot en grendel had gezet. \\/ANNEER men de „chocoladerech- ter" vraagt hoe de jeugd ertoe komt verkeerde dingen te doen, ant woordt hij, dat in 90 procent van de gevallen de familie-omstandigheden de oorzaak zijn. Hij behandelt zijn jonge boosdoeners zhals eèn dokter zijn patiCnten. Hij ver diept zich in hun verleden, hij bestu deert de toestanden in het gezin, hij gaat na hoe de kinderen ich thuis, op school en bij hun leerbazen gedragen, hij wil weten van welke boeken en - welke films zij het meeste houden, wat hun liefhebberijen zijn en met wie zij omgaan. Eerst wanneer hij dat alles van zijn „patiënten" te weten is geko men. kan hij een weg vinden, die naar de genezing leidt. Tot dusver heeft hij nog nimmer spijt van zijn methode gehad. Hij kan bewijzen, dat van de 100 jonge ménsen, die op deze humane manier door hem bestraft zijn, nog geen 10 voor een tweede keer met de wet in botsing zijn gekomen. Door de Alkmaarse economische poli tierechter, mr. J. A. Markus is gister middag N. W. uit St. Pancras wegens steunfraude over langere tijd gepleegd veroordeeld tot een gevangenisstraf van 10 dagen. De Officier van Justitie, mr dr J. M. Vellinga had een straf van 4 weken geëist. In Hollywood worden momen teel opnamen gemaakt voor de film „Het zwarte schild van Fal- wooth" waarin Gary Montgo mery, een neef van de beroemde Britse veldmaarschalk, zijn film- V vut maakt in de rol van page

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1954 | | pagina 7