Voor wat hoort wat
Kaas eten en.... waarderen
Engelse kraamklinieken schieten als
paddestoelen uit de grond
HET WORDT WEER MEI
Giorgi Morandi: Schilder
van de eenzaamheid
RU
RO
L
re> ri
Per jaar worden ongeveer 470.000 babies
buitenshuis geboren
Villa's en „cottages"
werden omgebouwd
Huidgenezing
Emmy Andriesse
herdacht
Holland op
z'n best
Poëzie van fluisteringen hier onbekend
Verblijdende
primeur
Moeder Bickerdvke
ZATERDAG 1 MEI 1954
is dan de moderne methode ln
Engeland algemeen in zwang geko
men, Engeland zou toch Engeland niet
zijn als het er niet voor zorgde die mo
derne methode te omwikkelen met een
Engels gewaad. Zo zijn er over het al
gemeen geen nieuwe klinieken ge
bouwd, zoals men dat in Amerika deed,
doch werden villa's en „cottages" voor
dat doel omgebouwd.
Het particuliere initiatief heeft zich
hier breeduit kunnen ontwikkelen.
Want een ieder, die voldoende geld be
schikbaar heeft en voldoet aan de van
overheidswege gegeven sanitaire voor-
(Advertentie.
Med.ï
schriften, kan zulk een kliniek openen.
De verbouwing van een villa tot
kraamkliniek kost gemiddeld f 9000
per bed. En men kan maar niet zoveel
bedden in één huis plaatsen als men
wil, want de plaatselijke gezondheids
dienst schrijft voor hoeveel ruimte er
per bed beschikbaar moet zijn en hoe-
(Van onze Londense correspondent)
DE RAMPZALIGE BRAND in de kraamkliniek te Dellwood, die aan
dertien babies het leven heeft gekost, heeft de aandacht gevestigd
op een merkwaardige ontwikkeling in de Britse wijze van kraamver-
xorging. De Britten zijn van nature behoudzuchtig van aard: nieuwe
methoden vinden meestal slechts langzaam ingang, maar als de voor
zichtige Brit de voordelen van de nieuwe methode heeft ontdekt, dan
is hij ook vrij doortastend. Een voorbeeld daarvan vinden wij in de
klinieken, die over heel Engeland als paddestoelen uit de grond rijzen.
Vóór de oorlog werd een blijde gebeurtenis in de regel thuis afge
wacht, daar opneming in een ziekenhuis of kraaminrichting kwam te
staan op f 100.tot f 1000.per week. En algemeen heerste de over
tuiging, dat een baby nergens beter geboren kon worden dan thuis.
1W AAR sinds enkele jaren is Groot-
Brittannië gezegend met een „health
service", wij zouden zeggen een zie
kenfondswezen. En de kosten, verbon
den aan elke geboorte, ongeacht rang
of stand, worden nu gedragen door de
staat. Als men rekent dat er elk jaar
meer dan 700.000 kinderen in Groot-
Brittannië (Engeland, Schotland, Wales
en Noord-Ierland) geboren worden, en
elke geboorte de staat op zo'n f 450 komt
te staan, kan men nagaan welk een
enorm bedrag hiermee gemoeid is. En
toen eenmaal het hek van de finan
ciële dam was, werd het steeds meer
gewoonte de komst van een wereld
burger in een kraamkliniek af te
wachten.
Het Amerikaanse voorbeeld werkte
hier ook stimulerend, want daar is het
reeds lang gewoonte de geboorte niet
thuis te doen plaatsvinden. En de
Britse doktoren vonden het, sinds zij
na de nationalisatie van het zieken
fondswezen staatsambtenaren gewor
den waren, eveneens beter de aanstaan
de moeders in een kraamkliniek te
doen opnemen. Dat bespaart hun na
melijk heel wat tijd.
En zo zijn er in Engeland in slechts
enkele jaren tijds tal van „maternity
homes" tot aanzien gekomen, waar elk
jaar in totaal 470.000 babies het levens
licht aanschouwen. En daarmee is de
kraamkliniek een niet meer weg te
denken bestanddeel van de Britse ge
zondheidsdienst geworden.
Er zijn echter niet meer dan 20.000
bedden beschikbaar, zodat er door de
artsen enige selectie moet worden toe
gepast. De tijd van opneming gaat in
de meeste gevallen de tien dagen niet
te boven. En als er geen „vrfje" bedden
meer beschikbaar zijn, dan hebben
toch velen het er voor over zelf de
kosten te betalen, die op f 500 ko
men te staan.
veel verpleegsters er moeten werken.
Voorts moet er voortdurend een gedi
plomeerde vroedvrouw aanwezig zijn.
De vrouwen, die worden opgenomen,
kunnen door haar eigen dokter bezocht
worden, zodat de vrijheid van keuze,
zo'n kostbaar bezit der democratie, ten
volle gehandhaafd blijft.
Als men dit alles weet, begrijpt men
ook beter, hoe groot de ontroering was,
toen dertien babies, waarvan er geen
enkele ouder was dan negen dagen,
tengevolge van een brand in zulk een
kraamkliniek om het leven kwamen:
millioenen Britse vrouwen kenden de
sfeer en de gezelligheid van een „ma
ternity home" uit eigen ervaring. De
kraamkliniek is in letterlijke zin de ba
kermat van het moderne Engelse leven
geworden. En de volksgezondheid vaart
er wel bij.
Huidzuiverheid - Huidgezondheid
(Advertentie, Ing. Med.)
LIET stond al behoorlijk matineus op
mijn stoep, naar schatting vier tur
ven hoog en meldde zich beleefd in
mijn gunst en recommandatie voor het
verrichten tegen tarief van elke
bezigheid, die het mij zou believen
hem op te dragen.
Stel u gerust, bezorgde lezeres en
alarmeer zomin de kinderbescherming
als de arbeidsinspectie. Deze nuttige
instanties knepen één dag in het jaar
hun alziend oog dicht: de springleven
de jeugd speelde de baas over het dode
papier.
Ik trad dus, met een zuiver geweten,
in nadere onderhandelingen met deze
miniatuur-werknemer, want was de
wil al grenzenloos, de daad bleef enigs
zins beperkt door het vooralsnog ont
breken van biceps.
Wij schrapten alzo, na ernstig over
leg, het zemen van de erkerramen, hoe
zeer ik daarmee ook gediend zou zijn.
Het leek mij ronduit hachelijk deze vier
turven een werktrap op te sturen en
dat bij herhaling, met een spons zo
groot als zijn eigen hoofd. Voor een
dergelijk titanenkarwei was het tarief
trouwens ook beslist te laag.
Maar als wij ons eens met lap en
poetsgoed op de brievenbus wierpen?
Die bevond zich ongeveer op dezelfde
hoogte als zijn blonde kruin en lag dus
nog juist binnen het bereik van zijn
stralende goede wil.
Hij bleek in het poetsen al een be
hoorlijke vooropleiding te hebben ge
noten en dus liet ik hem met brieven
bus en deurknop vol vertrouwen alleen.
Na een klein kwartier kon ik met ge
paste bewondering het resultaat komen
inspecteren.
Beide onderdelen van mijn voordeur
blonken mij tegen als de lieve zon zelf
en uit overmaat van dienstwilligheid
hadden zelfs de knopjes aan de binnen
kant een likje meegekregen. Als er iets
ooit zijn geld waard geweest is, dan
zeker dit glimmende koper. Toen daar
na de voordeurmat ook nog deugdelijk
en vakkundig was uitgeklopt, leek mij
het voorgestelde tarief billijkheidshalve
wel bereikt.
ANDER het krachtdadig kloppen door
had ik halfluid gemediteerd over de
wenselijkheid van degelijk fourageren
bij zoveel inspannende arbeid. Wie niet
werkt zal weliswaar niet eten, maar
wie zo belangeloos zich uitslooft mag
toch zeker wel iets extra's hebben om
behoorlijk op de been te blijven. Het
was alleen maar zo jammer, dat hij, als
J-J1ER heeft u Weer zo'n leuk
fris modelletje, dat bij
onze jonge dames zeker in de
smaak zal vallen. De brede
schouderstukken lopen nfiar
de taille smal toe om op het
rokje in opgestikte zakken
te eindigen. Leuk voor twee
erlei stof, zoals u ziet, of
voor ruitjes of streepjes in
verschillende richtingen. Ge
heel van dezelfde stof echter
niet minder aardig, vooral
als u bij het opstikken van
schouderstukken en zakken
een andersgekleurd biesje of
punthandje meenaait of de
naden met zigzagband be
dekt. Desgewenst kan er ter
afwisseling een' wit bloesje
met pofmouwtjes onder ge
dragen worden. De rok kunt
u d wars knippen als een
rechte lap van 160 cm lengte.
De naad komt dan midden
achter. Neemt u de stof recht,
dan maakt u twee baantjes
van 80 cm breedte. U stikt er
als aangegeven de zakken op,
3./. V. /3. xo/i -N
O. ï- 22A?
6 JAAR
waarvan de opening met een in de
vorm geknipt biesje afgewerkt is.
Het voorpand kunt u op twee ma
nieren knippen. Of u tekent het zo
als hier afgebeeld en knipt het dan
langs de lijnen van het schouder
stuk door, of u tekent het voorpand
zonder schouderstuk (dus volgens
de stippellijnapart, evenals het
schouderstuk. Van het rugpand
knipt u het zijpandje los. XJ stikt
het schouderstuk op het voorpand
en de rugpanden op de zijpandjes.
U vouwt het beleg naar binnen en
maakt de knoopsgaten. Zij. en
schoudernaden sluiten en hals en
armsgaten met schuine repen stof
afwerken. De onderkant van het
voorpand wordt waar aangegeven
ingerimpeld tot 17 cm. De boven
kant van de rok inrimpelen en aan
het lijfje zetten. Het ceintuurtje
maakt u 3 cm breed.
man zijnde, stellig geen koekjes lustte,
anders
Waarop de mat met beslistheid werd
neergelegd en haastig de geruststellen
de verzekering volgde, dat naast kwart
jes zélfs koekjes in dank werden ge
accepteerd. Om van een gevuld wafel
tje maar te zwijgen
Onder het hoorbaar geknabbel van
zijn kant (wist u, dat wafeltjes met
poetspommade zo uitgezocht smaken?)
tekende ik, als rechtgeaarde werkgeef
ster, gewetensvol de loonlijst. En merk
te op, dat mijn jeugdige werknemer
over gevarieerde kwaliteiten beschik
te. Immers, hij had zich die morgen
reeds, a raison van enige kwartjes, met
overgave gewijd aan het harken van
twee tuinen en het boenen van een
muurtje.
Ik wenste hem dan ook met een ge
rust gemoed een succesvolle dag en,
mede met het oog op die veelzijdige
capaciteiten, voorspelde ik hem een
rijke oogst aan klinkende munt: min
stens een rijksdaalder!
Méér annonceerde hij zelfbewust
en wurmde de hele loonlijst en het veel
te grote potlood in een onwaarschijnlijk
kleine broekzak. De voorspelling ging
meteen al gedeeltelijk in vervulling,
want hij had nauwelijks het tuinhekje
achter zich dicht, of een vrouwenstem
riep veelbelovend uit een open raam
aan de overkant: Padvinder!
JE zult zoiets padvinder noemen
woord, waar ga je met die jongen
naar toe? Maar dat heerlijk brokje
werkwilligheid draafde al de straat
over met een briefje in zijn hand. De
kruidenier, twee straten verder, giste
ik.
Om zes uur haalde een belletje mij
weg van mijn restant krentenbrood.
Daar stond hij weer, ditmaal vier-en-
een-kwart turf hoog, vanwege zijn rol
schaatsen.
Twee-vijf-en-tachtig, zei hij, met de
eenvoud der waarlijk groten. Ik ver
zocht dit te mogen verifiëren met de
loonlijst; die kwam echter niet hoger
dan negen kwartjes. Jawel, maar er
waren heel wat mensen geweest, die
nog zomaar een dubbeltje erbij hadden
gedaan.
Het is te begrijpen. Behoudens de
enkele inhalige geestigaards, die ver
leden jaar jochies een hele akker lieten
omspitten voor één kwartje, zal het
gros van het fantsoenlijk mensdom het
karweitje zorgvuldig hebben afgewo
gen naar het heitje met een klein
douceurtje er boven op. Want een der
gelijk ééndagsbedrijf ligt in de rede
en wie het op touw gezet hebben zijn
goede mensenkenners.
Heus, het heitje rammelt ons los ge
noeg in de zak. Maar het zit er nog te
ouderwets diep bij ons in, dat geld be
loonde prestatie betekent. En ik kon
in dit verband de huisvrouw begrijpen
zo niet billijken die mij berouw
vol toevertrouwde, dat zij wel eens een
keertje kriegel was geworden als zij,
met het werkschort voor, van haar bed
den- of strijkplank was weggeroepen
door een keurig gesoigneerde dame, die
haar alweer een bus voorhield. Het was
op een stuiver uitgelopen en dat speet
haar achteraf voor het goede doel
Maar als diezelfde dame eens aan
geboden had even te helpen afdrogen
of een laken op te rekken? Ik maak
me sterk, dat er dan grif een gulden
in de gleuf was gegleden.
Enige maanden geleden stierf de Ne
derlandse fotografe Emmy Andriesse,
tijdens de vervulling van een opdracht
die geheel haar hart had: het maken
van een reeks foto's in de streken waar
Vincent van Gogh heeft gewoond. Zij
heeft deze taak nog tot een goed einde
kunn„n brengen. In haar verloor Ne
derland een van die gevoelige naturen,
die een mechanisch proces hadden
weten te verheffen tot het peil van een
kunstvorm.
Het Stedelijk Museum te Amster
dam eert haar op het ogenblik met een
tentoonstelling van foto's van haar
hand. Er zijn die prachtige platen van
Arles en Saint Remy, waarin zij zo
voortre"elijk de sfeer en het karakter
van het Zuidfranse land heeft weten te
peilen. Maar ook zijn er die grepen
uit het volksleven in Italië, Engeland,
Spanje, waarin zo sterk haar sociaal
mededogen tot uiting is gekomen. Haar
foto's waren niet slechts aesthetische
prentjes van nette mensen in kleurige
gewaden; zij had voor folklore nauwe
lijks oog, sightseeing interesseerde
haar in het geheel niet. Zij heeft en
dat was haar waarachtig kunstenaar
schap gevraagd naar het wezen der
dingen om haar heen.
\LS gedurende de zomermaanden het bezoek aan de
kaasmarkten in enkele van onze oude stadjes tot de
toeristische uitstapjes gaat behoren, worden wij opnieuw
er aan herinnerd hoe ons land, mede door de mooie Hol
landse kazen, in het buitenland bekendheid geniet. Uit
alle oorden van de wereld komt men kijken naar de
typische marktverkoop en wij zijn trots op ons nationale
product als een vreemdeling „lekker, lekker" zegt, als hij
het eerste hompje oude Edammer naar binnen heeft. Om
hier, tegen Noord-Hollanders breed uit te weiden over
„Kaas", lijkt water naar de zee dragen. Noord-Hollanders
zijn als het ware met kaas groot gebracht.
men de vaste substantie
om haar houdbaar te ma
ken. Het stremmen van
melk met een plantaardig
of dierlijk enzym is waar
schijnlijk pas later toege
past. Men vermoedt dat de
Romeinen deze manier om
lebkaas te maken aan vele
volken geleerd hebben. Zij,
evenals de oude Grieken,
zagen de kaas als een
edel en krachtig voedsel
en ook in onze tijd is in
Italië evenals in Frankrijk
kaas een belangrijk onder
deel van de voeding.
De meest bekende kaas
soorten in Nederland zijn
zoals bekend: Edammer-
en Goudse Kaas, Friese
Kruidkaas, Leidse- of ko-
mijne Kaas. Verder heer
lijke korstloze kaas, kleine
room- of lunchkaasjes en
de sterk ruikende Lim
burgse kaas. Het is een
degelijk, maar geen groot
assortiment, want vergele
ken bij Frankrijk, waar
men 250 verschillende
soorten kan vinden, de
monstreren wij een tref
fende eenvoud. In Frank
rijk heeft iedere streek,
hoe afgelegen ook, zijn
eigen kaassoort: „le fro-
AL reeds in 1491 was
voor de bewoners van
deze streken kaas een
volksvoedsel. Westfriezen.
Kennemers en Waterlan
ders kregen in dat jaar de
naam van Kaas- en Brood
volk toen zij in opstand
kwamen tegen de zware
belastingen, welke in die
tijd van binnenlandse on
rust en twisten, van hen
geëist werden. Zij verza
melden zich binnen de
poorten van Alkmaar en
Hoorn en ten teken dat zij
vochten voor de eerste le
vensbehoeften droegen zij
een stuk kaas en brood
voor hun borst.
We hebben de gewoonte
regelmatig kaas te eten.
Hiermede volgen wij de
voetsporen van vele oude
volkeren, want reeds Assy-
riërs en Babyloniërs maak
ten al op zeer primitieve
wijze zure melkkaas. De
zuur geworden melk werd
in wrongel en vocht ge
scheiden, daarna droogde
mage du pays", en het is
geen kleinigheid om maar
zelfs alleen de „Hoofden
van de Kaasfamilies" te
kennen.
Goed, wij Nederlanders
doen het dan in aantal wat
eenvoudiger, maar in vorm
en gewicht mogen de
Edammers en Goudse ka
zen er zijn. Wij maken een
eerlijke voedzame kaas, in
tegenstelling met buiten
landse soorten die geraf
fineerd piquant kunnen
zijn.
Onze trots over het
eigen product mag echter
niet verhinderen te be
denken dat men van an
dere volken, die ook veel
kaas eten, nog best wat
kan leren over de wijze
waarop men kaas kan ge
bruiken. Het binnenlandse
verbruik is per jaar onge
veer 53 millioen kilo. Dat
lijkt heel wat, maar zo in
het groot bekeken zijn we
toch alleen maar ver
trouwd met „ons broodje
kaas". Wij vergeten of we
ten niet dat kaas eten veel
meer kan betekenen. Dat
kan betekenen eens royaal
weg te happen in een
hompje kaas en laten wij
van onze zuiderburen ook
eens afkijken hoe zij kaas
als voorgerecht en als des
sert presenteren. Velen
van ons weten niet dat op
wel negen of tien manie
ren kaas kan worden toe
gepast. Daarom zult U eer
daags in dit blad enkele
recepten van soms eenvou
dige, soms meer ingewik
kelde, maar steeds bijzon
dere kaasheerlijkheden
kunnen lezen. Dat alles ter
meerdere glorie van uw
maaltijden. U zult verwon
derd staan wat U met de
ons vertrouwde soorten
kunt klaar maken. Als U
dan zo ver bent gekomen
dat U in een grote afwis
seling Leidse, Friese en
Edammer bent gaan waar
deren, kan het niet anders
of U wordt nieuwsgierig
naar de buitenlandse soor
ten, waarvan U misschien
wel eens gehoord hebt,
maar waaraan U zich
nooit gewaagd hebt. Zodra
de lust tot zo'n gastrono
mische uitstapje bij U op
komt. laat U zich dan met
door een soort koppigheid
nooit anders te willen eten
dan dat éne Hollandse pro
duct weerhouden. De er
kenning dat het buiten
land heerlijke kaassoorten
heeft, doet aan de qualiteit
van „Volvette" niets af.
En het kan zelfs zijn dat
men haar juist een eigen
en bewuster waardering
gaat geven. Misschien ook
is na deze onderneming de
winst te boeken een echte
kaaseter te zijn geworden.
Het is als na het maken
van een lange reis: kost
bare indrukken hebt U ge
kregen, zeldzaam mooie
bergmassieven hebt U ge
zien, rimpelloze meren
hebt U bevaren, maar bij
het weerzien van een in
tiem rustig hoekje in het
Hollandse landschap, her
kent U plotseling, bijna
dankbaar dat het er nog
is, iets heel eigens: Oost,
west, thuis best.
Zo keuren wij ook, na
genoten te hebben van
Brie of Roquefort, met
meer aandacht een „vol-
rijpe Hollander" en weten
dat we die best aan een
vreemdeling kunnen voor
zetten. PETRA.
Een landschap van Morandi uit 1944
(Van onze redacteur
beeldende kunsten)
HET zal wel een der
raadselen van de in
ternationale kunstwe
reld blijven, waarom de
Italiaanse schilder en
etser Giorgio Morandi
buiten de grenzen van
zijn vaderland vrijwel
niet bekend is gewor
den. Hij deelt dat lot
trouwens met velen
zijner landgenoten-
kunstbroeders. Aan de
kwaliteit van zijn werk
kan het niet liggen.
Vermoedelijk is het een
gevolg hiervan, dat er
in Italië zoveel belang
stelling voor bestaat,
dat hij nimmer in Parijs
naar de roem heeft be
hoeven te zoeken. Want
deze profeet wordt in
eigen land zodanig ge-
eerd, dat hem niet al
leen een professoraat in
de grafische vakken aan
de Academie te Bologna
is opgedragen, maar dat
bovendien alle belang
rijke particuliere en
openbare collecties
exemplaren of zelfs groe
pen van zijn schilderijen
en etsen bevatten. Beter
kan een kunstenaar al
niet wensen. Toch dringt
zijn roem langzamer
hand ook naar buiten
door. Terecht, zoals een
tentoonstelling van zijn
werken leert, welke tot
en met 6 Juni in het
Haagse Gemeentemuseum
te zien zal zijn.
■U/IE een portret van Morandi te zien
krijgt, ontwaart een in zichzelf -
gekeerde, stugge, haast verbitterde
man van ongeveer vijf en zestig jaar.
Hij wekt de indruk, dat hij zich tus
sen zijn pulletjes en vaasjes nog het
best op zijn gemak voelt, en zich maar
het liefst zoveel mogelijk aan de we
reld onttrekt. Dat is de naar buiten
gekeerde zijde van een kunstenaar, die
zich in zijn schilderijen op een geheel
andere wijze openbaart.
Ook daar uiteraard dat naar binnen
gekeerde, nu echter door geen stug
heid gecamoufleerd. Maar deze man
mint de stilte, de eenzaamheid. Daar
voor is hij uitermate gevoelig, maar zij
is tegelijkertijd zijn kracht, zijn artis
tieke scheppingsbron.
Morandi is namelijk allerminst een
schilder, die enorm van zich doet spre
ken, die opvalt door klatering van
kleur of door daverende manifesten.
Integendeel. Geschreven heeft hij nooit,
want het profetische, betogende, pole
mische ligt hem in het geheel niet. Hij
heeft alleen maar gewerkt, stil, terug
getrokken, bescheiden.
Langzaamaan heeft hij zich ontwik
keld. Als twintigjarige maakte hij
werk, dat zowel met Cezanne als met
d" expressionisten enige aanrakings-
- hikken vertoonde. Maar nimmer heeft
het de heftigheid van het werk van
sommige andere schilders dier dagen
vertoond. Enkele jaren heeft Morandi
daarna „metaphysische" schilderijen
gemaakt, stillevens vooral, waar in een
fles niet een fles, maar een van alle
toevalligheden als kleur en specifieke
vorm beroofd cylindrisch voorwerp
v as. Droog werk was het, zonder
kleur, ook zonder humor.
Naderhand vond hij meer en meer
zijn u-'teindelijke vorm. Zijn kleur
kreeg meer verfijning, meer diepte; de
uiterlijke gedaante der dingen ver-
waasde tot 'een droombeeld, werd min
der star en strak en steeds gevoeliger
van lijn. Zo is Morandi steeds meer de
schilder van een verstilde dichterlijk
heid geworden. Oude flessen, gedeukte
blikken busjes, op zichzelf foeilelijke
vazen en pullen werden als het ware
de dragers zijner voorzichtig uitge-
fluisterde gedachten. In al zijn werk
heerst de stilte niet slechts de stilte
welke ontstaat door het ontbreken van
lavaai, maar die welke een gevolg van
harmonie, van volledige overgave is.
Harmonie en overgave dat zijn
termen, waarin zich de kunst van Mo
randi laat samenvatten. Harmonie
en wat voor een vindt men in de
stillevens van flessen, vazen en bus
sen, die hij zovele heeft geschilderd.
Elk stuk heeft zijn eigen rhythmische
spanning, maar ook zijn eigen kleur-
gamma, zijn eigen licht. Er kan een
donkere, gedempte toon zijn maar
ook een stralende blijheid, die echter
nergens uitbundig wordt. En overal
staan die flessen als kerktorens in het
vlak, als uitingen van ongebroken in
nerlijke kracht.
Bloemstillevens heeft hij gemaakt,
kleine verfijnde stukjes, waarin die
enkele als schetsmatig geplaatste toet
sen kleur belangrijker zijn geworden
dan de oorspronkelijke aanleiding tot
het schilderen. Zij zijn geplaatst met
een gratie, die onnavolgbaar is. De stil
te en de overgave zijn er onovertroffen
in uitgedrukt.
Zijn landschappen tenslotte zijn
droomgezichten in een onbewoonde
wereld, waarin alleen een fijn gezeefd
licht hoofdzaak is. Zo diep is hier de
impressie van eenzaamheid, dat zij nau
welijks sterker kon worden uitgedrukt.
Nergens komt de menselijke figuur
voor. Maar nergens heeft men ook het
gevoel, dat de mens er zou kunnen
leven, ook al zet hij door bouwen en
zaaien, door ploegen en planten zijn
stempel op zijn omgeving. Morandi
heeft in zijn landschappen nog meer
dan in zijn stillevens volledig afstand
gedaan van elk detail. Alleen het be
loop van een heuvelrug, een weg, de
massa van een zonbeschenen huis, een
boom, houdt hij vast. Meer had hij niet
nodig om tot een maximum aan zeg
gingskracht te komen.
Het sterkst heb ik dit ondergaan in
de reeks landschappen, die Morandi
tussen 1940 en 1943 heeft geschilderd.
Zij kregen terecht een zaal apart en
vormen voor mijn gevoel het hoogte
punt van de expositie. Zijn etswerk,
hoe mooi van toon en gradatie ook,
hoezeer ook eens geestes met het schil
derwerk, bereikt dit peil niet. Daar
voor doet iet me net even te fors aan,
is het te veel op werking op een af
stand berekend, al zijn de laatste stuk
ken fijner van structuur dan de voor
gaande.
Het is me niet bekend, waaraan
Nederland het voorrecht dankt, als
eerste land buiten Italië te mogen ken
nismaken met een vrijwel volledig
overzicht van het werk van deze kun
stenaar. Het is een privilege, waarover
we allerminst rouwig behoeven te zijn.
Morandi's werk is die kennismaking
waard. Het werd ons te lang onthou
den. Mogen velen er zich aan sterken.
VAN WIGCHEREN
In hef jaar waarin de wereld het ver
trek herdenkt van Florence Nightingale
naar het strijdtoneel op de Krim, in
October een eeuw geleden, brengt
Libelle het ware verhaal van een andere
heldhaftige vrouw, de „Heldin der
Amerikaanse slagvelden":
Een onbekende weduwe redde duizenden soldaten het leven door
als een moeder voor hen te zorgen. De beroemde generaal
Ulysses Grant zei van haar: „Zij staat in rang boven mij!" Het
dankbare Amerikaanse volk richtte een standbeeld voor haar op.
In Libelle van 8 Mei begint dit ontroerende levensverhaal, een
late hulde aan een ten onrechte vergeten, grootse vrouwenfiguur.
EXTRA: Wekt lij is het aardige kinderblad
TOMBOLA èf maandelijks ten COMPLETE
(Advertentie. Ing Med