enda
De Verzetsstrijder was
zeker géén „avonturier"
Stad en omgeving
E. H. HOFSTEDE
En verdient dan ook niet als
zodanig bejegend te worden
't KALASIRIS
corset
Het verzet van de
kerk ging doo
De R.K. kerk en
het verzet
Middenstand:
het algemeen
taak verstaa
Mr Arnold dAilly
Avonturiers en
helden
De herdenking van
de tiende Mei
Verschil van
mening
Autoriteiten geven
hun mening
Wat is onze plicht
steunt Uw buik en geeft
Uw organen een nor-
malige ligging terug.
LANGESTRAAT 69
DINSDAG
4 MEI 1954
DINSDAG
MUZIEKTUIN 11.30 u.: Militaire her
denking der gevallenen.
GROTE KERK, 7 u.: Herdenkings
dienst; 7.30 u.: Stille tocht vanaf Cana
daplein.
BERGEN. Rustende Jager, 9 uur;
's Nachts langs de weg (18 jaar).
WOENSDAG
VICTORIA THEATER, 2.30 en 8 uur:
Melba (alle leeftijden)
HARMONIE THEATER, 2.30 en 8 u.:
Grace Moore Story (alle leeftijden).
CINEMA AMERICAIN, 2.30 en 8 u.:
Wij zijn niet bang (14 jaar).
REX THEATER, 2.30 en 8 u.: Puntje
en Anton (alle leeft.)
GULDEN VLIES, 8 u.: Bevrijdingsbal
WAPEN VAN HEEMSKERK, 7.30 u.:
Bevrijdingsbal.
CANADAPLEIN. 2—5.30, 7—10.30 u.:
Philipsexpositie.
GEM. MUSEUM 2—5, 7.30—10 uur:
Kindertekeningen.
NOORD-SCHARWOUDE. Tivoli, 8 u.:
De terugkeer van Don Camillo (a. 1.)
BERGEN. Rustende Jager, 8 uur:
's Nachts langs de weg (18 jaar).
NATIONALE FEESTDAG
7.30 uur: Jeugdappèl Steenenbrug.
9 en 2 uur: Wandeltochten.
Kindervoorstellingen RK. Lyceum, 2
en 7.30 uur.
Waagplein, 9.30 uur: Vreugdevuur.
Grote Kerk, 7.30 uur: Concert N.R.U.
8 uur: Rondgang door vier plaatselijke
muziekverenigingen.
DIENST APOTHEKEN.
Voor spoedgevallen is geopend apo
theek Wanna, Ritsevoort 5.
Hoog water te Bergen aan Zee
Dinsdag 4.32 16,58
Woensdag 5.18 17.46
Te Camperduin
hoog laag
Dinsdag 4.37 17.03 22.37 11.03
Woensdag 5.23 17.51 23.23 11.51
DE HEER I. VLEUGEL
Goed voorbeeld
De heer I. Vleugel, voorzitter van de
R.K. fractie zeide: „Van de zijde der
Rooms Katholieke Geestelijken en an
dere R.K. gelovigen is een belangrijke
invloed ten goede op het verzet uit
geoefend. Zij zagen in het verzet niet
alleen een middel om Nederland te
helpen bevrijden, doch ook om het
Christendom te beschermen tegen het
brute Heidendom.
Hun verzet werd niet alleen met
woorden maar ook met daden gevoerd:
Uitgevaardigd werd het verbod tot
toetreden der NSB, de Kerk verleende
geldelijke steun aan hen die door het
verzet hun, inkomen hadden verloren
en verscheidene geestelijken stonden
in het verzet in de voorste gelederen.
Gesteund door dit voorbeeld en gedre
ven door de innerlijke drang ons Va
derland te behouden, hebben vele
Nederlanders het voorbeeld van deze
geestelijke leiders gevolgd.
DE HEER HOLSMULLER
Geen vergeefs beroep
De heer H. W. Holsmuller antwoon
de ons desgevraagd
De positie van de middenstand in«
bezettingsjaren is een moeilijke
vreest. Zij was het, die het Nederland
publiek van de zo schaarse artikel!
moesten voorzien. Maar omdat de \v;
kels voor een ieder open stonden
het voor de middenstanders vaak n|
lijk, zo niet onmogelijk de verkoop
de geëtaleerde artikelen aan de be
ter te weigeren. Zo ontstond
„onder de toonbank verkopen",
hoewel door velen verguisd, de e:
methode was om te voorkomen da
schaarse producten in handen kwa
van hen, die wij dit zeer zeker
gunden.
Gezegd kan wordien, dat de mid<
standers daarbij in het algemeen
taak hebben verstaan; niet verg
werd bovendien in tal van gevallen
beroep op hen gedaan voor het
schaffen van levensmiddelen en am
onontbeerlijke artikelen, bestemd
hen, die waren
dus niet langs de gewone
kanalen van het nodige werden v
zien.
In de grote ketting van verzet
volharding, gevormd door alle ls
der bevolking, heeft de middens!
metterdaad getoond een sterke sch
te zijn geweest.
GEEN VUILNISDIENST OP 5
In verband met de viering van
Bevrijdingsdag zal er op 5 Mei
geen vuilnis opgehaald worden.
Men wordt verzocht in de Woe";
dagse wijken geen emmers buiten
zetten vóór Zate/dag 8 Mei a.s.
DE HEER PIERRE DE B1E
Betere wereld.
gOMMIGEN zullen Pierre de Bie nog
we! kennen, die na zijn ondergrond
se activiteiten in Limburg naar Alk
maar kwam en één van degenen was
die het verzet in onze omgeving op
poten hield. Voor velen is zijn naam
slechts een klank geworden en zelfs
dat niet meer.
Ook hem hebben wij naar zijn me
ning gevraagd. Hij heeft het antwoord
op onze vraag omtrent de verhouding
van velen ten opzichte van degenen,
die eens aan het verzet deelnamen, in
een merkwaardige vorm gegoten: Na
melijk in die van een droom die wij,
wij schreven het reeds, hierbij hebben
weergegeven.
Wij hebben een lang gesprek met
hem gehad, waarvan wij het grootste
deel niet kunnen publiceren. Daarvoor
was het misschien tè persoonlijk. Maar
aan onze discussie met hem over de
„avonturiers" en „helden" in het ver
zet, mogen wij in dit verband niet
voorbijgaan.
„Vindt U niet dat er wel erg veel
mensen geweest zijn die het verzet
alleen maar aangrepen om door de
spanning die het met zich meebracht
geprikkeld te worden? Waren er niet
veel avonturiers onder?" hebben wij de
heer De Bie gevraagd. Uit zijn ant
woord bleek dat deze zienswijze hem
nogal hoog zat.
(Advertentie, Ing. Mea.)
„Ik wil niet generaliseren" zei hij,
„maar schrikbarend groot is toch het
aantal mensen dat het van het blote
feit, of een illegale werker al dan niet
gesneuveld is, wil laten afhangen of
die illegale werker een held dan wel
een avonturier genoemd moet worden.
Dit is geen rechtvaardig criterium.
Inderdaad, de gevallen verzetsstrijders
kunnen met recht helden genoemd
worden. Zij hebben immers hun leven
geofferd voor ons welzijn? Maar dat is
geen reden om hen die niet gesneuveld
zijn avonturiers te noemen. Al zijn zij
dan geen helden (zij zelf zullen die
kwalificatie ver van zich afwerpen),
de „titel" van avonturier hebben zij
niet verdiend. O, ik weet wel dat er
illegale werkers zijn geweest die uit
winstbejag of lust naar avontuur in
het verzet stapten. Zij behoorden ech
ter tot de uitzonderingen. In ieder ge
val bleek zeer spoedig dat hun instel
ling niet bestand was tegen grote risi
co's. En die risico's waren verduiveld
groot, vooral vóór September 1944.
Deze lieden poetsten dan ook heel
gauw de plaat en verdwenen naar een
veiliger sector.
Ik heb mannen en vrouwen gekend
die lid van verscheidene verzetsgroe
pen waren geweest en in al die groe
pen hun vrienden naast zich hadden
zien vallen. Toch vochten zij door, hoe
wel zjj de hoop het leven te mogen
behouden, al lang hadden opgegeven.
Zo handelt geen avonturier
Mijn woorden hebben volstrekt niet
de bedoeling ook voor het werk der
niet gesneuvelde illegale werkers
waardering of dankbaarheid op te
wekken. Zij zouden zulks helemaal
niet op prijs stellen. Maar laten wij
van deze mensen geen paria's maken.
Ik ken verscheidene jongelui die aan
deze discriminatie „kapot" dreigen te
gaan.
Laat hen slechts het knagend gewe
ten zijn van hen die er spijt van heb
ben dat de jaren 19401945 voorbij
zijn
Het verzet is echter meer geweest
dan een groep van mensen die er op
uit waren een gemeenschappelijke
vfjand afbreuk te doen. Het is een
(helaas) tijdelijke conglomeratie van
zeer verscheidene geesten geweest, die
tevens in een bezielde sfeer streefden
naar eenheid en vrede op aarde. Hun
verzetsdaden waren niet alleen nega
tief gemotiveerd, maar ook positief.
Pierre de Bie drukte het als volgt
uit:
„In het verzet stonden armen en rij
ken, arbeiders en intellectuelen eens
gezind naast elkaar. Ook verschillen in
politieke of godsdienstige overtuiging
vormden in het bona-fide verzet geen
belemmering tot samenwerking. Onder
de deelnemers aan het verzet waren er
die voor de oorlog bittere armoede
gekend hadden: Mannen en vrouwen
die nimmer de kans gehad hadden hun
aanleg verder te ontplooien en daar
door niet die plaats in de maatschappij
bereikt hadden waar zij op grond van
die aanleg hadden behoren te staan. De
strijd voor de vrijheid nu bracht ook
deze mensen bijeen, versmolt hen tot
één blok verzet en deed alle overige
verschillen verdwijnen.
Door gesprekken ontstonden naast
het oorspronkelijke ideaal andere
idealen, die EEN EVEN BELANG
RIJKE PLAATS IN DE HARTEN DER
VERZETTERS GINGEN INNEMEN:
Men wilde niet alleen de bevrijding
van het land, maar ook een betere we
reld. Men was er van overtuigd dat die
betere wereld zóu komen. Een wereld
met gelijke ontwikkelingskansen voor
iedereen. Hierop kan niet genoeg gewe
zen worden, want het schijnt dat het
Nederlandse Volk dit niet begrepen
heeft. De beste manier waarop men de
daden van het verzet dan ook kan eren
is te zorgen dat die betere wereld er
komt!
DE HEER P. v. d. BORDEN
...Verzet gaat door...
Op onze vraag over het verzet va
de kerken antwoordde de heer P. v
der Borden het volgende:
Overheersing en machtswellust, zi
daar de sfeer waarin de Kerk
Christus moest leven en werken. D
machteloze Kerk, gesteld tegenov
een wereldmacht, gebouwd op wape
en geweld.
Kanselboodschappen tegen onrec
en onbarmhartigheid, tegen heidendo
en Jodenvervolging worden stee
veelvuldiger. Dan slaat de bezett
toe: Het predikantenkadër wordt g
gijzeld, gemarteld of uitgehongerd i
gevangenissen en concentratiekampe
Geloof en heidendom staan hoog tege
elkaar op. Het gevolg is bezinning e
verdieping van het geestelijk leve:
broederschap, herbergzaamheid, grol
offerbereidheid en -gebed.
Zó gezien was het goed dat de
in de verdrukking geraakte. Hoevele
zullen er in die tijd weer teruggekeer
zijn als verloren zonen en dochteren
Dat alleen weet Hij, die Zijn Raad vo
trekt, dwars door de chaos heen.
Maar zij waren er! God liet zich
den door hen die naar Hem niet zoc
ten.
En nu?
Het verzet gaat door. Is misschie
nog veel moeilijker dan tijdens de oo
logsdagen. De Duitse bezetter is ve
dwenen, maar taai is de strijd teg
de „collaborateur met de werel
Principieel was de strijd van de ke
tijdens het verzet gelijk aan die v
thans. Nog wordt de kreet der wer
gehoord: „Wij willen niet dat D
(Christus) Koning over ons zij".
Het verzet van de Kerk heeft zi
naar een andere hoek van het slagve
verschoven, maar het niveau waar
zij de strijd na de oorlog voortzette
hetzelfde gebleven. Wie of wat zal ui
komst geven?
De A- en de H-bom beloven
vernietiging. Maar naar het woord
Heren zullen de elementen
vergaan ener zal komen een
we hemel en een nieuwe aarde
gerechtigheid zal heersen.
Daarom blijft de Kerk zich
ten tegen alles wat zich tegen
Zijn Gezalfde verzet.
Haar strijd was niet alleen een
tegen de Duitsers. Die strijd was
slechts een klein onderdeel van.
voert haar verzet tot het einde.
Maranatha!
Kom Heer Jezus, kom haastigljjk!
MET dankbaarheid gedenken wij de
steun welke de Amsterdamse KP
in het laatste jaar van de bezetting
mocht ondervinden uit de provincie
Noord-Holland en in het bijzonder uit
Alkmaar en omgeving, van de uit cfte
gebieden uitgeweken KP-leden.
Hun versterking in die dagen, waar
in de gelederen der verzetslieden zo
vele slachtoffers vielen, was van grote
waarde. Het past ons in deze dagen
deze steun en samenwerking met eer
bied en dankbaarheid te gedenken.
Evenals andere jaren zal het comité
10 Mei-herdenking op de dag waarop
14 jaar geleden de oorlog uitbrak, een
bloemenhulde brengen aan de graven
van de in de Mei-dagen gesneuvelde
Alkmaarse militairen. De militairen en
oud-militairen in Alkmaar en omge
ving, die in de Mei-dagen onder de
wapenen waren worden voor deze
plechtigheid uitgenodigd. De stoet
vertrekt Maandagmorgen 10 Mei om
8 uur van de hoek Wilhelminalaan
Kennemersingel. In het herdenkings
comité hebben zitting de heren mr J.
N. Alblas, A. Vis Azn en mr R. W. J.
C. van den Wall Bake. Voor een bij
drage in de kosten houdt dit comité
zich aanbevolen. Overschrijving of
storten van een tegemoetkoming, die
niet hoger dan twee gulden behoeft te
zijn kan geschieden op girorekening
297970 ten name van A. Vis onder ver
melding: Bloemenhulde 10 Mei.
HET ARTIKEL dat wij hierbij aanbieden is met gemengde gevoelens
klaar gemaakt en wel omdat wij ditmaal in bijzondere mate met de
Tele gevoeligheden en ongevoeligheden, die er na 1945 omtrent de be"
oordeling van bet ondergrondse verzet bij de mensen zijn gerezen, reke
ning moesten houden. En dit deels niet hebben gedaan. Sinds 1945 heb
ben zich in ons volk ten opzichte van het verzet twee groeperingen ge
kristalliseerd, die tamelijk scherp tegenover elkaar staan. Het zijn die
genen, die de betekenis van het voormalige verzet beselfen en bereid
zijn de financiële consequenties middels de Stichting 194U1945 hier
van te trekken en zij, die al te snel de verdiensten der nog overgebleven
verzetsstrijders zijn vergeten, ja sterker nog, deze diskwalificeren als zij
met de betrokkenen (en in de verhouding van werkgever tot sollicite
rende werknemer) in aanraking komen. Dit heeft in vele gevallen tot
grote bitterheid geleid. Hoe bitter, daarvan getuige de „droom" van een
ex-illegaal, hierbij afgedrukt, die de algemene stemming onder de oud-
verzetters vrij zuiver weergeeft. Naarmate het verzet door de tijd steeds
verder van ons af komt te staan, de toekomst zich met grotere proble
men aan ons opdringt, ontstaat de verklaarbare neiging het onder
grondse verzet uit 19401945 zoal niet te bagatelliseren, dan toch wel
te onderwaarderen.
„Zelf heb ik niet zo'n belangrijke
plaats in het verzet bekleed" vertelt
de heer Plas. „Ik kwam aan bod toen
de betere krachten gevallen waren.
Bovendien was ik destijds betrekkelijk
nog maar een beginneling.
(De verdiensten van de heer Plas
tijdens de bezettingsjaren zijn zeer
vele geweest. Red.).
DE HEER R. BAKKER...
Geen verschillen
Dc vraag of de Nederlandse arbei
der (in relatieve zin) een groter aan
deel in het verzet heeft gehad werd
door de raadsleden R. Bakker (PvdA)
en H. Knuistingh Neven verschillend
beantwoord.
De heer Bakker:
„Of de arbeidersbeweging zich in het
verzet actiever en meer opofferings
gezind heeft getoond dan een andere
maatschappelijke groepering, geloof ik
beslist niet" beantwoordt het raadslid
de heer R. Bakker onze vraag. „Ik heb
geen cijfers tot mijn beschikking maar
op grond van mijn persoonlijke erva
ring ben ik tot de overtuiging geko
men dat alle maatschappelijke kringen
in gelijke mate aan de ondergrondse
strijd tegen de Duitsers hebben bijge
dragen. Als ik nog eens de mensen
met wie ik in Dachau en Vught heb
gezeten aan mijn oog voorbij laat gaan
zie ik weer dat daar vogels van de
meest divèrse pluimage onder waren,
van professor tot grondwerker.
Hoewel ik er van overtuigd ben dat
de communisten in geen enkel opzicht
hebben ondergedaan ten opzichte van
een willekeurige groepering van an
dere politieke kleur is het zeker niet
waar dat de (communistische) arbei
ders meer zouden hebben gepresteerd.
DE HEER KNUISTINGH NEVEN
Arbeiders vooraan
De heer Knuistingh Neven: Ik ben
van mening dat het aandeel van de
Nederlandse arbeider in het verzet
relatief groter is geweest dan het aan
deel dat andere maatschappelijke groe
peringen geleverd hebben. Dit geldt in
bijzondere mate voor Amsterdam en
Zaandam en de andere grote steden in
Nederland, waar de neiging tot het
communisme meer uitgesproken was
dan elders. Ik ben echter blij, dat de
eensgezindheid waarin wijt met anders
denkenden streden, na de inzinking na
de vrede, weer terug schijnt te keren,
nu spontaan een gemeenschappelijk
front tegen de Europese Defensie Ge
meenschap begint te ontstaan. Lang
zamerhand begint men in te zien dat
dit Instituut een aanvallend karakter
bezit, hetgeen de wereldvrede in ge
vaar brengt.
HOE begrijpelijk misschien ook,
deze houding is foutief, liefdeloos
(de oud-verzetters moeten dit laat
ste maar even slikken) en op zijn
minst onwellevend. Als men de ver.
diensten van het verzet niet naar
waarde weet te schatten en men
neemt de ,.illegalestaat van dienst"
voor kennisgeving aan, dan toch
mag men zich niet laten leiden door
de dooddoener: Een ex-illegaal is
een avonturier. Hoe bezijden de
werkelijkheid is, moge uit deze
pagina blijken.
Wij geven het woord aan de bur
gemeester van Alkmaar, mr H. J.
Wytema:
BURGEMEESTER WYTEMA
.Vrouwen de grootste helden...
VRAAG: Wat is naar Uw mening de
betekenis van het ondergrondse verzet
in de oorlog tegen de Duitsers ge-
weest?
ANTWOORD: Ik geloof dat het ver
zet in Nederland in de eerste plaats
betekenis heeft gehad als een demon
stratie van onverzoenlijkheid van het
Nederlandse Volk ten opzichte van de
bezetters voor wier geweld en dwinge
landij men niet en nimmer heeft wil
len buigen.
VRAAG: Gelooft U dat het onder
grondse verzet in Nederland in mili
tair opzicht van belang is geweest?
Wogen de offers aan mensenlevens op
tegen de behaalde resultaten?
ANTWOORD: Over de militaire
resultaten van hetverzet kan ik als
leek moeilijk oordelen. Neem bijvoor
beeld de spoorwegstaking: In hoeverre
deze de bevrijding van ons land ver
vroegd heeft is moeilijk te bepalen.
Dat zij de bevrijding sneller naderbij
heeft gebracht is waarschijnlijk. Maar
In ieder geval was deze staking van
grote invloed op het moreel van ons
volk.
Voorts noem ik het spionagewerk en
de berichtendienst, die vrijwel direct
na het uitbreken van de oorlog begon
te functionneren en in welk verband
de „Zwitserse weg" langs welke per
sonen naar Engeland geholpen werden,
zeker niet mag worden vergeten.
VRAAG: Wat is Uw mening omtrent
het in ons land gepleegde „burgerlijke"
verzet?
ANTWOORD: Dit is van zeer grote
betekenis geweest, vooral waar het de
verijdeling van de registratie der be
volking betrof.
Het in leven houden en verzorgen
met voedselpakketten van onderdui
kers is een opgave geweest die velen
met hun leven hebben moeten betalen.
Hun werk kan niet genoeg gewaar
deerd worden.
Ook de KP-ers hebben buitengewoon
belangrijk werk gedaan.
VRAAG: Bent U zelf in het verzet
werkzaam geweest en hebt U nog per
soonlijke verliezen geleden?
ANTWOORD: Daar praat ik niet
graag over. Ik ben in het binnenlands
verzet werkzaam geweest op een be-
icheiden post in Overijssel.
Mijn broer was één van de promo
toren in het gebied van West-Fries
land.
Men kon echter geen bewijzen tegen
hem vinden. Men heeft hem ver
moord
VRAAG: U bent dus actief in het
verzet bezig geweest. Wat waren de
grootste handicaps in de strijd tegen
de Duitsers?
ANTWOORD: Het land. Er is geloof
ik geen land ter wereld dat zo weinig
mogelijkheden biedt zich te verschui
len als Nederland. Als wij geen uitweg
zagen klommen wij maar in een boom
en spraken van geluk als de „heren"
op hun speurtochten naar ons geen
honden hadden meegenomen.
VRAAG: Wat is in Uw ogen de be
tekenis van het Alkmaarse verzet ge
weest?
ANTWOORD: Hoewel Ik dit verzet
niet heb meegemaakt, uit de tweede
en derde hand ben ingelicht en dus niet
gerechtigd ben in stellige termen een
waarderingsoordeel over dit verzet uit
te spreken weet ik toch wel zo veel
dat hier met grote dapperheid en op
offeringsgezindheid gestreden is.
VRAAG: Zijn er nog andere aspec
ten van het verzet waarover U iets zou
kunnen zeggen?
ANTWOORD: Ja, het zijn de vrou
wen geweest die in groter getale en
in veel grotere mate de spanningen
hebben ondergaan die het ondergrond
se verzet nu eenmaal met zich mee
bracht. Zij waren misschien wel de
grootste helden.
EEN LAATSTE VRAAG: Wat is de
betekenis van het verzet geweest voor
de toekomst die volgde?
ANTWOORD: Dat is moeilijk te zeg
gen. Maar het is een feit dat het saam
horigheidsgevoel van mensen met ver
schillende overtuiging zeer groot was.
In de strijd om het naakte bestaan
kwam men zeer dicht tot elkander en
er werd over heel wat meer gesproken
dan over het verzet alleen! Inter-con-
fessioneel.
Wat is het jammer dat zo veel van
deze geest na het sluiten van de vrede
door de accentuering van onderlinge
politieke verschillen in discrediet ge
raakt. Moge echter het Nederlandse
Gesprekscentrum waar mensen met
verschillende levensbeschouwing bij
eenkomen, teneinde over universele
problemen tot een oplossing te gera
ken, deze geest van saamhorigheid
weer opnieuw gestalte geven. Ten op
zichte van de nagelaten betrekkingen
der gevallen verzetsstrijders rust op
ons een grote ereschuld die wij door
middel van Stichting 1940'45 kunnen
helpen inlossen.
DE HEER J. F. H. PLAS
Geen diskwalificatie
„Wat is de plicht van ons volk ten
opzichte van de oud-illegalen en
de nabestaanden der gesneuvelde ver-
zetters?"
Dat was de vraag die wij in het bij
zonder aan de heer J. F. H. Plas, direc
teur van Sociale Zaken hebben voor
gelegd.
Het antwoord lag voor de hand:
„Hun voltooide werk te erkennen en
te appreciëren (en zeker niet, zoals dat
maar al te vaak gedaan wordt te dis
kwalificeren) en de Stichting 1940
1945 te steunen.
