NOORD-HOLLAND
DAGBLAD VOOR
Dr. Göbbels: „Het geheim van dezen oorlog".
Zware afweerslag ten Westen van Smolensk,
Poolsche divisie loopt naar Duitsche troepen over.
Uitgave:
Dagblad voor Noord-Holland N.V.
Alkmaar - Voordam C 9.
Bureau der Schagcr editie:
Schagen: Laan 201.
Telefoon 444 (2 lijnen)
Postrekening 66189,
VRIJDAG 19 NOVEMBER 1943.
SCHAGER EDITIE.
87e Jaargang, No. 271, 2 pagina's.
Deze Courant verschijnt dagelijks
Advertentie-tarief.
Prys der gewone advertenties in deze
Editie 11 ct. per m-M. Bij contract I
binnen een jaar te gebruiken belang- j
rijke korting. Tarieven voor 'e geheel»-
oplage op aanvrage.
Duitschland wordt een politiek volk.
Superieur aan de
vijanden.
Iedere politiek en oorlogvoering
moet op hechte en onwrikbare be
ginselen berusten, wanneer zij tot
duurzame gevolgen wil komen, al
dus rijksminister dr. Göbbels in zijn
jongste artikel in het weekblad
„Das Reich," dat hij het opschrift
„Het geheim van dezen oorlog"
heeft gegeven. Nadrukkelijk brengt
de minister de opvatting naar vo
ren. dat die volken zegevierend e'e-
zen oorlog zullen doorstaan, die ge
grondvest zijn op het hechte fun
dament van een politieke wereldop
vatting cn daarom ook in tegenstel
ling tot de andere precies weten
waar het om gaat.
Het vijandelijke buitenland, zoo
schrijft hij, verwondert zich er vaak
over met welk een stoïcijnsche gelijkmoe
digheid het Duitsche volk de enorme
lasten van dezen oorlog draagt. Het
groote opvoedende werk van de
nationaal-socialistische beweging ten
aanzien van het Duitsche volk draagt
thans zijn vruchten. Allen, die haar
school doorloopen hebben, staan met
onwrikbare zekerheid tegenover den
oorlog en zijn zware eischen. Zij kun
nen door niemand en door niets omver
geworpen worden. Zij zien dezen gewel
digen volksstrijd in grootere verbanden
dan die van de veranderlijke gebeurte
nissen van den dag.
Trouw aan de beginselen.
Als één van de meest essentieele be
ginselen van politiek en oorlogvoering
noemt de minister de bestendigheid.
Men moet aan de beginselen waarvoor
men strijdt, trouw blijven, ook en juist
dén. wanneer zij onderworpen worden
aan zwaren druk van buiten.
Nooit zou de natior.aal-socialistische
beweging de macht hebbc veroverd,
wanneer zij niet van den aanvang af
was opgebouwd op het beginsel van de
trouw. Vele menschen hechten niet veel
aan de moreele basis van de politiek.
Frankrijk is in den vroegen zo
mer van 1940 na een strijd van
slechts zes weken niet ineengestort,
omdat het gebrek had aan militaire
hulpmiddelen, maar omdat de Idee
mankeerde waarvoor het loonde te
strijden.
Engeland zou ongetwijfeld om de
zelfde reden Frankrjjks lot ge
deeld hebben, wanneer het niet door
zijn insulaire positie gered zou zijn.
Het bolsjewisme heeft de breede mas
sa's der Sovjet-volken door vernieti
ging van iedere andersluidende opvat
ting en de dragers daarvan opgevoed in
een wereldopvatting, die weliswaar ver
geleken met de nationaal-socialistische
brutaal afstootelijk en terroristisch lijkt,
maar dit heeft er, naar do minister
schrijft, toe geleid, dat de Sovjet-unie
in dezen oorlog een veel grootere kracht
ontwikkelt dan het tsarisme in den eer
sten wereldoorlog. Uit dit feit komt
dr Göbbels tot het inzicht, dat
alleen de nationaal-socialistische Duit
sche weermacht de kracht heeft om het
militante bolsjewisme in toom te hou
den en te breidelen. De burgerlijk-de
mocratische staten zijn daarentegen te
steriel. Wat zou er, zoo schrijft de mi
nister, van ons geworden zijn, wanneer
wij dezen geweldigen oorlog niet van
uit de stelligheid onzer idee en opvat
ting zouden voeren en bestrijden? Hij
eiseh' van ons met slechts een militai
ren wil tot handhaving, maar vooral
ook geestelijke waakzaamheid tegen
over de ons vijandelijke wereld, evenals
tegenover ons zelve. Met dezen oorlog
komt alleen hij klaar, die er met een
hechte, onwrikbare opvatting tegenover
staat. Iedere afwijking daarvan leidt tol
onzekerheid en daarmede tot den val.
„Wordt politiek of sterf".
De minister wijst erop, dat men voor
al te Londen steeds weer tracht de
Duitsche leiding bedoelingen in de
schoenen te schuiven, die in deze rich
ting gelegen zijn. Hoe dwaas en dom
dit streven ook moge zijn, het bewijst
toch, dat de vijand de eigenlijke kracht
van de Duitsche oorlogvoering, die ge
legen is in de overeenstemming ten op
zichte van de wereldopvatting bij het
geheele Duitsche leidingsapparaat en
het Duitsche volk, zeer wel heeft inge
zien. Het parool uit den tijd van den
nationaal-socialistischen strijd: „wordt
politiek of sterf," heeft derhalve ook
heden nog zijn volledige geldigheid. Een
volk, dat. politiek niet opgewassen is
tegen dezen oorlog, zal op den duur
ook militair er niet tegen opgewassen
kunnen zijn. De militaire oorlogvoering
moet derhalve aangevuld worden door
de politieke.
Wij zijn, zoo gaat dr. Göbbels voort,
bezig een politiek volk te worden. Dit
proces is door den oorlog slechts be
spoedigd. Wij begrijpen thans de poli
tiek weer als de hooge kunst der lei
ding van den levensstrijd van een volk
op alle gebieden. De politiek zal voor
ons wegwijzer zijn. Zij is gegrondvest
op den hechten bodem der overtuigd
heid van eigen recht, evenals van de
onvermijdelijke noodzakelijkheid van
den strijd in het groote, evenals in het
kleine. Wij zijn steeds superieur aan
onze vijanden als het op het uiterste
aankomt. Achter dezen oorlog staat aan
onzen kant een wereld van politieke
opvattingen, die haar definitieve hard
heid juist thans moet bewijzen. Hoe
hard ook de wapens zijn, waarmede een
volk zijn leven verdedigt, de gemoede-
moeten hard zijn die dezen strijd
voeren en ten uitvoer leggen. Wij heb
ben den eersten wereldoorlog verloren,
omdat wij slechts politiceerden. Wij zul
len den tweeden oorlog winnen, omdat
wij een politiek volk zijn.
De strijd bij Bougainville.
TOKIO, 18 NoV. (D.N.B)
Gedurende de laatste 24 uur zijn hier
geen nadere bijzonderheden medege
deeld over de voor den .Japansche ma
rineluchtmacht zoo succesvollen „vijf
den luchtslag bij Bougainville".
Kapitein Tasjiro, woordvoerder der
marine, heeft verklaard, dat de Japan
sche marine thans zóó sterk is, dat hij
nieuwe groote nederlagen voor den
vijand kan voorspellen.
In ieder geval zullen de zware sla
gen, v/elke de Amerikanen de laatste
weken bij Bougainville hebben moeten
incasseeren, niet zonder belangrijke
gevolgen voor de verdere militaire ge
beurtenissen blijven. Van de eerste
Amerikaansche landing op net oilmd
Mono, op 27 October, tot 17 November
heeft de Japansche marine in vijf sla
gen de volgende resultaten behaald:
Tot zinken gebracht 5 vliegkamp
schepen, waaronder 2 groote, 4 slag
schepen, 15 kruisers. 12 torpedojagers
of kleine kruisers, 1 groot oorlogsschip
van niet-herkend type en 10 transport
schepen. Zwaar beschadigd 3 vlieg
kampschepen, 2 slagschepen, 11 krui
sers, 11 torpedojagers of kleine krui
sers en 5 transportschepen. Vernield
zijn meer dan 500 Amerikaansche
vliegtuigen.
Daarentegen moeten de van .Japan
sche zijde gemelde eigen verliezen vol
komen onbelangrijk genoemd worden.
Twee Japansche torpedojagers zijn to'.
zinken gebracht en 2 kruisers bescna-
digd, terwijl 118 vliegtuigen nog niet
zijn teruggekeerd. Het geweldige ver
schil tusschen de vijandelijke en dr
eigen verliezen moet verklaard worden
uit het feit, dat de Japanners hun suc
cessen vrijwel uitsluitend hebben be
haald door hun gevreesde torpedo-
luchtwapen.
Intusschen is ook een eerste bericht
over de landgevechten op het eiland
Bougainville binnengekomen.
Op 13 November, aldus dit bericht,
trachtten de Amerikanen van hun
bruggehoofd bij Kaap Torokina uit de
Japansche stellingen aan te vallen. Zij
waren ongeveer 600 man sterk en be
schikten onder meer over 6 tanks. Bij
de gevechten verloren zij 61 dooden en
één tank. Zij slaagde er niet in de Ja
pansche stellingen te nemen.
Verduister v. 17.7.45 uur.
20 Nov.: Zon op 8.09 u„ onder 16.42 u.
Maan op 23.29 u., onder 14.19 u.
21 Nov.: Zon op 8.10 u., onder 16.40 u.
Maan op 0.34 u„ onder 1-1.40 u.
Bij SjHomir Duitsche terreinwinst.
Het konijnenboutje.
Ter vergrooting van het toege
meten vleeschrantsoen worden door
tienduizènden in den lande konij
nen gehouden. Niet altijd leidt het
fokken dezer dieren tot het ge-
wenschte resultaat en door onoor
deelkundig voeden of slecht inge
richte hokken gaat menig konijn
tje vóór den vastgestelden tijd dood.
Maar diegenen, die het klaarspelen
hun konijn tot voldoende grootte
en dikte te brengen, staan voor de
moeilijkheid het dier vakkundig te
dooden. In de practijk is in tal van
gevallen gebleken, dat deze „slach
ters" de konijnen noodeloos kwel
len. Een en ander was, naar de
Haagsche Crt. meldt, voor de Ned.
Vereeniging tot bescherming van
dieren aanleiding zich tot de direc
ties van abattoirs in verschillende
gemeenten te wenden, teneinde ge
daan, te krijgen, dat in de abattoirs
de konijnen deskundig zouden wor
den geslacht.^ O.a. in Rotterdam
heeft dit tot resultaat gehad, dat op
3 dagen in de week, tegen een ver
goeding van f 0.25 konijnen vak
kundig worden gedood, gevild en
daarna gekeurd.
Het wil ons voorkomen dat dit
voorbeeld voor die gemeenten in
ons gewest, waar men over een
abattoir beschikt, navolging ver
dient. niet alleen in het belang van
de konijnenhouders. doch ook ten
gunste van de slachtoffers zélf.
FLINKE KERELS MELDEN ZICH NU
VOOR DE WAFFEN-SS EN DEN
LANDSTORM NEDERLAND.
Het SS-Ersatzkommando deelt mede:
Iedere gezonde Nederlander in den leef
tijd van 1715 Jaar kan zich vrijwillig bij
de hieronder vermelde adressen vervoe
gen ten einde gekeurd te worden voor de
Waffen-SS of den Landstorm
Tijdens de keuringen worden alle
Inlichtingen verstrekt met betrekking
tot de verzorging van familieleden,
duur der opleiding, extra levensmidde
len enz.
Vrijwilligers die om bepaalde redenen
ln Nederland moeten blijven, kunnen
dienst nemen bij den Landstorm of bij het
SS-wachtbatailiop te Amersfoort.
Ook vrijwilligers voor de Duitsche
Kriegsmarine kunnen zich aanmelden. Zij.
die tot de Germaansche SS-Nederland
toetreden willen, kunnen zich eveneens,
aanmelden.
Personen tusschen 19—30 Jaar, die
aanmeldingsplicbtig zijn voor de te
werkstelling kunnen zich eveneens
aanmelden en worden gedurende hun
verbintenis van de tewerkstelling vrij
gesteld.
Officier ln de Waffen-SS kan Ieder
worden, die na tenminste een jaar dienst
tijd zijn geschiktheid voor de officiersop
leiding heoft bewezen. Zijn schoolopleiding
is niet doorslaggevend. Beslissend voor
bevordering zijn: karakter, gedrag, presta
tie.
20.11 43 9—12.00 uur. Assen, Concerthuis
a d. Vaart.
20.11 43 15—18.00 uur. Groningen, Heere-
Btraat 46.
21.11.43 9—12.00 uur, Leeuwarden, huize
Schaaf. Breedstraat.
22.11.43 9—14.00 uur, Amsterdam, Dam 4
23-11.43 9—13 oo uur. Utrecht, N V. Huls.
Oudegracht 245.
24.11.43 9—14 00 uur, Amersfoort, Pol
Durchangslager. Leusderweg.
25.11 43 9—14.00 uur, Den Haag, café Den
Hout, Bezuidenhoutsche weg.
De verovering van
Leros.
UIT HET HOOFDKWARTIER VAN
DEN FüHRER. 18 Nov. (DNB). Het
opperbevel der weermacht deelt mede:
„In de groote bocht van den Dnjepr
zetten de bolsjewisten hun vergeefsche
aanvallen ten Zuidwesten van Dnje-
propetrowsk en ten Noorden van
Kriwoirog ook gisteren voort. Bij deze
harde gevechten, die den vijand bui
tengewoon zware verliezen hrachten,
werden in den sector van een enkele
divisie pantsergrenadiers al 58 Sovjet
pantserwagens stukgeschoten.
Ten Noordwesten van Tsjerkassy
heerschte levendige plaatselijke ge
vechtsbedrijvigheid. In het gevechtsge-
bied ten Westen van Kief drongen
onze troepen bij S j i t o m i r, na hevi
ge vijandelijke aanvallen te hebben af
geweerd, verder naar het Noorden door
en heroverden belangrijke terreinsec
toren. Bij Korosten duren de zwa
re gevechten met numeriek sterkere
vijandelijke strijdkrachten voort.
In het gebied van G o m e 1 werden
ten Zuidwesten van de stad hevige
door pantserwagens gesteunde aanval
len afgeslagen en plaatselijke penetra
ties opgevangen. Noordelijk van de stad
mislukten nieuwe vijandelijke aanval
len.
Ten Westen van Smolensk
duurt de afweerslag met onvermin
derde hevigheid voort. De bolsje
wisten. die den geheelen dag met
geconcentreerde krachten stormlie
pen, werden hier en daar in verbit
terde gevechten op korten afstand
bloedig teruggeslagen. De vijand
verloor gisteren 94 pantserwagens.
In het gebied van W i t e b s k vie
len de bolsjewisten herhaaldelijk
zonder succes aan.
Ten Zuidwesten van N e w e 1 zijn
hevige gevechten aan den gang met
verscheidene uit het penetratiege-
bied in Zuidelijke en Zuidoostelijke
richting aanvallende vijandelijke
gevechtsgroepen.
De formaties der tiende divisie lucht
doelgeschut hebben zich in het gevechts-
gebied van Kief en Sjitomir bijzonder
onderscheiden door vastberaden in de
gevechten te land in te grijpen.
Bij onze Vrijwilliger». Tijden» de opleiding
G, F. L-/H/P m
Aan het Italiaansche front.
Aan het Zuid-Italiaansche
front slechts wederzijdsche bedrijvig
heid van artillerie en verkenningsaf-
deelingen.
Aanvalspogingen, in den afgelooptn
nacht door afdeelingen vijandelijke
vliegtuigen ondernomen tegen plaatsen
in West- en Noord-Duitschland, veroor
zaakten geringe schade. In totaal zijn
gisteren boven Duitschland, het bezet
te gebied in het Westen en het Middel-
landsche Zeegebied 16 vijandelijke
vliegtuigen, voor het meerendeel zware
bommenwerpers, neergeschoten, terwijl
boven den Atlantischen Oceaan een
groote vijandelijke vliegboot werd neer
gehaald.
Leros genomen.
Zooals in een extrabeticht is mede
gedeeld. hebben Duitsche troepen van
het leger en van de luchtmacht onder
bevel van luitenant-generaal Müller op
16 November na een hardnekkigen en
wisselvalligen strijd van 4 dagen tegen
een in aantal en bewapening superi
euren vijand het Engelsche steunpunt
Leros genomen.
De deelnemende strijdkrachten van
marine en luchtmacht schiepen door
hun vastbesloten, doeltreffend optreden
de voorwaarden voor de landing, door
dat zij den vijandelijken zee- en lucht
strijdkrachten zware verliezen toe
brachten.
Zij forceerden ondanks het krachtige
afweervuur der kustbatterijen de lan
ding op het rotseiland, terwijl gevechts
vliegtuigen en duikbommenwerpers de
weerstandskracht van den vijand defi
nitief braken.
200 Engelsche officieren en 3000 man
onder leiding van den Engelschen be
velhebber van het eiland, generaal Ti1-
ney, en 350 officieren en 5000 man Ita
liaansche troepen van BadogHo onder
leiding van den Italiaanschen admiraal
Mascharpa gaven zich aan de dappere
landingstroepen over
Zestien stukken zwaar Engelsch
luchtdoelgeschut, 20 stukken 2 cm
luchtdoelgeschut, ongeveer 120 stukken
geschut tot een kaliber van 15 cm. en
80 luchtafweermitrailleurs werden buit
gemaakt.
Tijdens de voorafgaande gevechten
werden door marine en luchtmacht 9
torpedojagers en convooivaartuigen,
twee bewakingsvaartuigen. 2 duikboo-
ten, 1 kanonneerboot, vier koopvaardij
schepen van tezamen ongeveer 12.000 j
brt. alsmede verscheidene kleine ravi-1
tailleeringsvaartuigen vernietigd, en 1
kruiser. 1 torpedobootjager en twee
convooivaartuigen zwaar of op vernie
tigende wijze getroffen.
De strijd aan het Oostfront.
De ANP-correspondent te Berlijp.
meldt:
De gevechten aan het Sovjet-Russi
sche front worden door versterkten te
genstand en toegenomen tegenaanval
len der Duitschers gekenmerkt.
De Duitsche tegenaanvallen in het
gebied van Sjitomir, die meer een
plaatselijk karakter schijnen te dragen,
hebben tengevolge gehad, dat de strijd
zich meer naar het noorden heeft ver
plaatst, waar thans Korosten het doel
van den Sovjet-Russischen opmarsch is.
Een niet minder belangrijk brand
punt van den strijd is het gebied van
Gomel, welke stad zelf in een „zak"
achter het front ligt.. De Duitschers
hebben in verbitterde gevechten alle
pogingen van den tegenstander. de
verbindingen met Gomel af te snijden,
weten tc verijdelen.
Het dorde punt, waar de Duitschers
in buitengewoon hevige afweergeveeh-
ten gewikkeld zijn, 's ten westen, van
Smolensk, waar evenwel met succes
aan den geweldigen druk der aanval
lers weerstand kon worden geboden.
De taaie strijd in Italië.
Clifford Well, oorlogscorrespondent
van de „Daily Herald" aan het Itali
aansche front, tracht zijn lezers een
beeld te geven van de moeilijkheden,
waarmee de Anglo-Amerikaansche
troepen in Zuid-Italië te kampen heb
ben.
Mannen in overjassen, die tot hun
enkels in de modder staan, koude
winden, die van de bergen blazen,
waarop men thans voor de eerste maal
sneeuw ontwaart, dreunend artillerie
vuur in de dalen hetwelk denken doet
aan het gedruisch van ondergrondsche
treinen ziedaar het algemeene beeld.
„De Engelsche en Amerikaansche
troepen, aldus Clifford Well, stooten
overal op een zeer heftige vijande
gen weerstand. De geallieerden probee-
ren tevergeefs de Duitschers uit hun
sterk bevestigde stellingen te drijven.
Een paar dagen geleden nog lag over
het front het schelle zonlicht, thans
ziet alles er triest en verlaten uit. Dit
ondervinden in het bijzonder de troe
pen, die in geen twe<? jaren, daar zij
in Noord-Afrika stonden, een Euro-
peeschen winter hebben meegemaakt.
Wegtrajecten. aangelegd om de vijan
delijke stellingen te kunnen omtrekken,
die uit de bergen moesten worden uit
gehouwen, dienen thans zorgvuldig te
worden bewaakt, opdat zij niet door
de zware regenbuien worden onder
graven en wegschuiven. De voertuigen
blijven tot aan de assen in de,modder
steken, of trekken over den bagger-
grond voorwaarts, als stuurloos gewor
den schepen.
Hoog, boven in de bergen, zijn eeni-
ge voorposten in gevecht, teneinde de
Duitsche tegenaanvallen af te slaan.
Die lijden het meeste en verkeeren in
voortdurend gevaar, geen ravitaillee
ring te verkrijgen. Zelfs menschen met
muildieren, die voor den aanvoer moe
ten zorgen, en op schier ontoegankelij
ke paden de voorste infanterieposten
moeten trachten te bereiken, vallen
dikwijls ten offer aan het vijandelijk
machinegeweer- en mortiervuur. De
ononderbroken afweer der Duitschers
maakt deze transporten buitengewoon
gevaarlijk
Aan het huidige front legt de vijand
nog een ongemeen grootere taaiheid
aan den dag dan den Volturno."
(C.D.)
Utrechtsche wethouder van
rechtsvervolging ontslagen.
'S-GRAVENHAGE, 18 Nov. Het Vre-
degerechtshof heeft, overeenkomstig den
eisch van den procureur-generaal, den
Utrechtschen wethouder van Bedrijven
van alle rechtsvervolging ontslagen.
Aan het arrest in deze zaak van he'
Vredegerechtshof wordt o.m. ontleend
dat uit de verklaringen der getuigen en
uit de opgaven van verdachte is ko
men vast te staan, dat verdachte de
ten laste gelegde mishandeling van Van
Zeist en bedreiging met geweld van Ha
vik heeft gepleegd.
Wat de strafbaarheid van verdachte
echter betreft, overweegt het hof o.m.
dat uit de verklaringen blijkt, dat ver
dachte Van Zeist met de hand een klap
in het gelaat heeft gegeven, nadat deze
hem het woord „verrader" had toegevoegd.
Daarom moet aan de handeling van ver
dachte het karakter van noodweer wor
den toegekend.
Immers Van Zeist kent verdachte en is
er tevens mede bekend, dat deze deel uit
maakt van de N S.B. Hij heeft, door het
bezigen van het woord „verrader' ten
aanzien van verdachte, dezen in zijn eer
aangetast, zoodat verdachte's recht van
verdediging hiervan tegenover de aanran
ding door Van Zeist moet worden er
kend.
Voorts acht het hof in de huidige om
standigheden termen aanwezig om het
beroep te aanvaarden van verdachte op
noodweer tegenover Havik, die een drei
gende houding aannam. Immers. moge
het optreden van Havik wellicht van
weinig ernstiger, aard zijn geweest en in
normale omstandigheden het door ver
dachte gebezigde middel van afweer
bedreiging met een revolver geenszins
gerechtvaardigd zijn geweest, onder de
niet genoeg te betreuren hedendaagsche
verhoudingen behoort echter redelijker
wijs een andere maatstaf van beoordee
ling te worden aangelegd. Op grond hier
van is het hof van oordeel, dat voor ver
dachte genoegzame aanleiding aanwezig is
geweest tot zoodanige beduchtheid voor
eigen leven en dat Van Breedvelt, die
het Insigne der N.S.B. duidelijk zichtbaar
"•ee, en dat verdacht.es dreigend optre-
i tegen Havik, mede met het oog oo
i zich ter plaatse verzamelden volks-
v:!oop, als daad van noodweer gerecht
vaardigd kan worden geacht.
I
Nieuws in 't kort.
Volgens een bericht uit Canberra
heeft Curtin. de Australische minister
president. bekend gemaakt, dat de her
tog van Gloucester benoemd is tot gou-
-generaal van Australië.
Alleen In den loop van dit jaar heb
ben zich 44.000 Volks-Dultschers uit Roe
menië vrijwillig gemeld voor den front
dienst der Waffen-SS.
In de Canadeesche provincie Mani-
toba heeft men fantastische goudvond
sten gedaan. De geheele bevolking is
door de goudkoorts bezeten.
Ex-koning Peter van Joego-Slavië
wordt binnenkort in Londen verwacht,
waar hij in het huwelijk zal treden met
de Grieksche prinses Alexandra.
Een veilingboekhouder te Rijnsburg
verduisterde ongeveer f 50.000 uit de
kas van de veilingvereeniging ..Flora'
aldaar. De dader had zich Donderdag
te verantwoorden voor de Haagsche
rechtbank, weikef O. M. een jaar ge
vangenisstraf eischte.
De C.C.D. heeft in het afgeloopen
jaar niet minder dan 75000 processen-
verbaal opgemaakt jegens handelingen
die de voedselpositie ln gevaar zouden
kunnen brengen! Hieronder wa
11.727 processen-verbaal met gevallen
van granen, zaden en peulvruchten In
beslag genomen werd 482.000 Kg. van
deze artikelen. Verder werd totaal
941.000 Kg. groenten en fruit in beslag
genomen. 331.585 Kg. aardappels en
36.317 Kg. vleesch en spek, alsmede
269 runderen, 666 varkens, 554 schapen
en 84 paarden!
In Amsterdam hebben dieven uit
een kleermakerij bont en Oostersche
lappen gestolen, tezamen voor
waarde van f 40.000.
Volgens een door de Dagens Nyhe-
ter gepubliceerd bericht van United
Press zou ex-koning Carol van Roeme
nië een functie in een Amerikaansche
propaganda-onderneming hebben
kregen tegen 35.000 dollar 's jaars.
SCHAGEN.
Behandeling door de Sovjets
één martelgang.
Naar het opperbevel van de weer
macht mededeelt, zijn bij een on
langs in het gevechtsgebied van
Smolensk door de bolsjewisten on
dernomen grooten aanval voor het
eerst onderdeden van de zgn. Pool
sche divisie „Taddeus Kosziusko"
in den strijd geworpen, die, toen de
gevechtshandelingen even aan den
gang waren, ln gesloten rijen naar
de Duitsche troepen overliepen.
Het DNB verneemt over deze opmer
kelijke gebeurtenis op grond van ver
klaringen van de overloopers de vol
gende bijzonderheden: De Poolsche di
visie „Taddeus Kosziusko" werd in het
voorjaar van 1943 onder bevel van den
joodschen kolonel Berling geplaatst.
Zij vormde geen zelfstandige forma'ie
zooals dit in Engeland het geval is
doch was een onderdeel van het bolsje
wistische leger. Het officierscorps be
stond uit bolsjewisten van Poolsche en
Oekrainsche origine.
Zooals bij iedere bolsjewistische één
heid was er een „bijzondere afdeeling"
en ook het bekende politieke apparaat
van joodsche commissarissen, dat den
naam ..Afdeeling voor politieke voor
lichting" droeg.
Een martelgang
Sedert het oogenblik, waarop zij wer
den weggevoerd, was de behandeling
der Polen door de bolsjewisten één
martelgang. Deserties waren derhalve
aan de orde van den dag Het kleinste
vergrijp werd door een onmiddellijke
executie voor het front of door het
overbrengen naar een bolsjewistisch
strafkamp hetgeen volgens de ver
klaringen der overloopers nog erger
was gestraft. De strijdende Polen
liepen den eersten den besten keer. dal
zij aan het front kwamen, onmiddellijk
in grooten getale over. De artillerie der
bolsjewisten richtte haar vuur op de
vluchtende Polen. Meer dan 600 slaag
den erin zich in de Duitsche stellingen
in veiligheid te brengen. Talrijke over
loopers hadden verwondingen door
Sovjet-granaatscherven opgeloopen of
waren door bolsjewistische scherpschut.
ters in den rug getroffen. Nog op weg
naar het achtprwaartsche gebied v
den de Poolsche overloopers verschei
dene malen door bolsjewistische slag
vliegtuigen aangevallen en beschoten.
Poolsche soldaat is een slaaf.
De Berliner Börsenzeitung ziet dit
overloopen als kenmerkend voor de
houding van het bolsjewisme jegens de
kleine volken, die aan den rand
binnen het bereik van de bolsjewisti
sche ruimte liggen. Het blad wijst er
op, dat het bolsjewisme ook de laat
ste vonk van nationalen wil bij die
volken tracht te dooven. De Poolsche
soldaat, die in het Sovjet-leger dient,
mag niet anders zijn dan een slaaf, die
geleid wordt door de bedreiging met
het schot in den nek. De vlucht ier
Poolsche overloopers bewijst genoeg
ten aanzien van de positie, waarin de
Poolsche soldaten zich bevonden. Zij
prefereerden het om in het ergste ge
val op de vlucht te sneuvelen dan nog
langer voorwerp te zijn van de metho
de, die het Sovjet-systeem toepast je
gens de leden van zwakkere volken,
voor zoover het gelegenheid heeft
dergelijke methodes te hunnen opzich
te uit te oefenen.
die in het voorjaar weer voor het eerst
buitenkomt. Niet één, maar drie nes
ten, om tenslotte, wanneer ze klaar
zijn, te gaan uitrusten op een. .tak! Een
zuivere verrichtingslust dus, zooals de
dierenpsycholoog zegt. Een soort ar
beidsvreugde op een hooger plan.
Wij kregen nog schitterende beelden
te zien van de chimpansé, de mensch
aap uit Afrika, en de grootste aller
menschapen, de gorilla, dit ontzagwek
kende dier, dat meer dan twee meter
hoog kan worden, een kolossus, maar
dat nochtans zacht kan zijn als een
kind. Er zou nog veel meer over te
vertellen geweest zijn. maar de tijd
was om, en onder danktegg'r.e voor
de groote aandacht, die de aanwe«igen
hem geschonken hadden, eindigde de
heer Portielje zijn boeiende lezing.
MENSCHACHTIGE APEN.
Inleiding van den heer
Portielje.
De afdeeling Schagen van de Ned.
Nat. Hist. Vereeniging heeft ons een
buitengewoon interessanten avond be
reid, door Woensdag in hotel Igesz een
lezing met lichtbeelden te doen houden
over het onderwerp. „Menschachtige
Apen". Spreker was de heer Portielje.
De heer Portielje is voor deze omge
ving geen vreemde, maar steeds op
nieuw worden wij gevangen in de7>
greep van zijn boeiende voordracht,
worden wij meegesleept in zijn groote
liefde voor de dieren. Ook nu weer
was dit het geval.
Nadat de voorzitter, de heer Schroe-
vers, een hartelijk welkomstwoord tof»
de talrijke aanwezigen had gericht. be-
gon de heer Portielje met in het alge
meen het gedrag van de dieren t»
schetsen. Als menschen moeten wij
daar tegenover onbevangen en onbe
vooroordeeld waarnemen en niet in d7i
zich telkens weer herhalende fout ver
vallen, om ons zoomaar, a bout por-
tant, een oordeel aan te matigen, want
dan doen wij precies hetzelfde als de
mijnheer, die in Artis vol belangstel
ling naar een leeuw stond te kijken,
die met zijn zware'voorpooten de tra
lies van zijn kooi aan het bewerken
was. Tot den heer Portielje, die er bij
stond, maakte hij tenslotte de opmer
king, dat die leeuw het koud had. Dat
trof hij (die mijnheer dan), want nu
kon hij het antwoord direct meekrijgen
en dat was afdoende en geestig. Hij
kon trouwens niet weten, dat er in
datzelfde hok achter de dichte deur een
leeuwin zat en dat wist de heer
Portielje wèl. Maar toch was hier op
duidelijke wijze gedemonstreerd, dat
men met het trekken van conclusies
ten opzichte van het gedrag van dieren
heel voorzichtig moet zijn.
Wij moeten er voor oppassen, zoo
vervolgde de heer Portielje, een dier
te vermenschelijken. Er zijn vele
overeenkomsten tusschen mensch en
dier, doch in die overeenkomsten is
weer verschil. Er is niets van waar,
dat er trouwe honden, valsche katten
en bloeddorstige tijgers zijn. Bij een
dier zijn het de natuurlijke driften,
waarmede wij niet in conflict moeten
komen. Want het volgt dan zijn in
stinct en in die instinctieve uiting
wordt het niet geremd, wat bij den
mensch wel het geval is, al weet het
wel te gebeuren, dat onder bepaalde
omstandigheden zelfs bij dezen laatste
die natuurlijke aandrift en aanleg zich
doen gelden. Over dezen aanleg kre
gen wij zeer interessante dingen te
hooren. Wat te zeggen van het pasge
boren eendje, dat in de broedmachine
was uitgebroed en in een tobbe water
wordt gezet. De drang naar het zoeken
van voedsel is direct aanwezig, het
vindt niets en aanstonds begint het te
„watertrappen" met het doel, het wa
ter in beroering te brengen en op die
manier datgene naar de oppervlakte te
halen, wat het noodig heeït. Deze aan
leg is een natuurlijke, lichamelijke
mogelijkheid, die uit de energie van de
aandrift wordt geboren en langzaam
maar zeker naar een verstandelijken
aanleg leidt. Daarbij mag nooit uit het
oog verloren worden, dat het verstand
nummer twee en het instinct nummer
één is. Dit waar te nemen en goed
waar te nemen is alleszins de moeite
waard. Wij moeten probeeren contact
met de dieren te krijgen, ons in te 'e-
ven in hun gedrag. Niet probeeren ze
na te doen of iets vóór te doen. Dieren
apen niet na; dat doen menschen al
léén. Wanneer wij bijv. een aap willen
naderen, dan moeten wij dat niet doen
met een uitgestoken hand of men een
lachend gezicht. Want apen geven geen
handen en ons lachend gezicht zien ze
aan voor een „open bek vol tanden,"
waartegen ze direct de houding van
verweer aannemen. Met klanken is
meer te bereiken. Daarvoor zijn dieren
zeer fijngevoelig. De heer Portielje gaf
daarbij een staaltje van zijn kunnen
ten aanzien van klanknabootsing der
dierengeluiden. En wij moeten zeggen,
als de laatste kip was uitgestorven,
zou in hem een getrouwe tveergave van
het „tok, tok, tok" bewaard blijven.
Goed waarnemen, hoe het dier rea
geert, dat is het. aldus de hr. Portielje,
en door goed toe te kijken, komen we
van onszelf ook wat te weten. Im
mers, het gezegde is nog altijd even
waar, dat dierenkennis leidt tot men-
schenkennis.
Na de pauze kregen wij de lichtbeel
den. Uit de toelichting, die spreker
„leuke snoet" van dat jonge aapje, de
stoeipartij van den reusachtigen oerang
oetang, den bosehman uit Borneo, met
den kleinen jongen, dien hij, indien hij
kwaad wilde, met één enkele beweging
van zijn vervaarlijke armen uit elkaar
zcu kunnen rukken, de mimiek dezer
menschachtige apen, hun nieuwsgierig
heid, hun verwondering, hun aanhan
kelijkheid ten aanzien van dien
mensch, van wien zij geen kwaad te
duchten hebben, het waren even zoo
vele bewijzen hiervoor, dat het dier in
wezen geen kwaad in den zin heeft,
tenzij zijn natuurlijke aandrift h-t
daartoe aanzet. Interessant waren ook
de intelligentieproeven: het eten van
een bordje, het drinken uit een kroas,
het zoeken naar een verborgen lekker
nij, het spelen met een eenvoudige
kist, een stuk speelgoed, waar deze
dieren, gelijk een kind, al hun fantasie
op botvieren. De drift ook van het iets
te doen te hebben, zooals het bouwen
van nesten in een boom door een an -
