De regering maakt haar plannen bekend
De volksgezondheid ernstig geleden
Financiële voorzieningen
met betrekking tot oorlogsschade
Nota aan de Tweede Kamer
Zoals wjj gisteren reeds meedeelden, heeft de regering bQ de Tweede Kamer
een nota ingediend omtrent een aantal punten van het regeringsbeleid.
Ten aanzien van de totstandkoming van 't huidige kabinet, waarmee de no
ta aanvangt, wordt o.m. de voor de samenstelling van 'n kabinet misschien
ongewone opmerking geplaatst, dat behalve op de noodzakelijke instem
ming van het programma de formateurs er In bijna even sterke mate de indruk
op hebben gelegd, dat de moeilijke taak, die dit kabinet wachtte, slechts
kon worden aanvaard door een groep van mensen, die ook als persoonlijk
heden aan elkaar hun vertrouwen konden schenken. In de moeilijke om
standigheden, waaronder verantwoordelijkheid moet worden gedragen, kan
deze menselijke zijde, die de samenwerking beheerst, van het grootste
belang zijn.
geen ernstige moeilijkheden onder
vonden.
Ten aanzien van Sumatra is bekend,
dat de Westkust en de Bataklanden in
vrij sterke mate, de Oostkust en Palem-
bang minder door soortgelijke nationa
listische stromingen als op Java zijn
aangetast, terwijl de situatie in Atjeh
eveneens politiek onbevredigend is.
Daartegenover staat, dat het Adat-gezag
zich over het algemeen vrij goed heeft
kunnen handhaven, zodat er geen anar
chie is ontstaan.
Overzicht van de ont
wikkeling der gebeur-*
tenissen in Ned.'Indië.
1 Het tweede punt van de rege
ringsnota betrof de behandeling van
het probleem, dat momenteel het
meest de gemoederen van alle Rqks-
onderdanen bezig houdt: het tra
gisch gebeuren in Indonesië.
De toestand op Java heeft zich thans
zo ontwikkeld, dat achter de intellec-
tuële leiders van de republiek Indonesia
de door de Japanners indeologisch be
werkte en gemilitariseerde jeugdbewe
ging in handen is gevallen van de meest
extreme groepen en deze, gedreven door
radicale, sociale en raciale instincten,
pen toestand van anarchie heeft ge
schapen, die tot dusverre telkens aan
^ie contröle van het regime is ontsnapt.
De Japanse wapenvoorraden zijn voor-
pi in Midden- en Oost-Java practisch
volledig aan de Indonesiërs overge
dragen en voor het merendeel in handen
van extremisten en rampokkers ge
raakt.
Zeer ernstig is, dat de stuurloosheid
0er jeugd en de wanhoop der armoede
niet alleen in nationalistische excessen
zich ontlaadt, maar ook in religieuze.
In Bantam en Cheribon met name heeft
de revolutie een fel Moslims karakter.
Christenvervolgingen komen over het
gehele land voor.
Het bestuursapparaat, reeds door de
Japanners van zijn beste elementen be
roofd, viel in vele streken b.v. Ban
tam en Java's Noordkust zo goed als
weg. Elders mist het alle gezag over de
extremistische vrijscharen.
De Britse bevelhebber had de be
voegdheid om ter bescherming der ge-
interneerden en krijgsgevangenen en om
redenen van menselijkheid zijn strijd
krachten zo nodig ook buiten de „peri
meters" der kustplaatsen aan te wen
den. Van medio October af is zulks
geschied.
600 vermisten.
De onveiligheid manifesteert zich in
één van haar schadelijkste gedaanten,
haar meest tragische uitdrukking vindt
zij echter in de verdwijningen van ruim
C00 personen, die gemeld zijn. Het is
begonnen met het wegvoeren van een
aantal Indonesiërs, later werden Euro
peanen het slachtoffer, zowel kinderen
als ouderen, en ook een groot aantal
Japanners.
Dientengevolge moesten de interne
ringskampen ook te Batavia in stand
blijven, omdat op deze wijze de levens
van de inwonenden afdoende konden
worden beschermd. Een groot aantal
kampbewoners heeft er toch de voor
keur aan gegeven zich in de stad te
vestigen, doch hieronder zijn dan ook
slachtoffers gevallen.
De toestand in de buiten
gewesten.
Van de toestanden op de buitengewes
ten kan nog geen aaneengesloten beeld
Worden gegeven, doch wel kan in alge
mene zin worden vastgesteld, dat de
situatie niet dermate ontwricht is ge
raakt, als zij op Java is geworden en
dat met name ernstige ongeregeldheden,
zoals in de afgelopen weken op Java
hebben plaats gehad, daar niet zijn voor
gekomen.
In de grote Oost, op Borneo, Billiton,
Banka en Riouw werden tot dusverre
Weer onder Nederlands
gezag.
De eilanden Riouw, Lingga en Karl-
moen zijn weer onder het gezag
van de Nederlands-Indische rege
ring. Op het eiland Billiton heeft
het herstel van geregelde toestanden
op 21 October en volgende dagen
plaats gehad, toen Hr. Ms. kruiser
Tromp aldaar troepen aan land had
gezet. De productie van tin zal
spoedig, zij het op bescheiden schaal,
kunnen worden hervat.
Te Pontianak en omgeving (West-
Borneo) is de orde door de Austra
liërs hersteld.
De houding van Dr.
Van Mook.
Bij de voorbereiding van het contact
met de voornaamste nationalistische lei
ders had de luitenant gouverneur gene
raal uitdrukkelijk doen weten aan ir.
Soekarno, dat hij voor ons onaanvaard
baar was en dus overleg met hem on
vruchtbaar. Een verdere toespitsing van
ons standpunt leek over het doel heen
te schieten en bovendien onder de om
standigheden van het ogenblik men
zat midden in de zeer ernstige moeilijk
heden te Soerabaja onaanvaardbaar
voor den militairen bevelhebber. Daar
om heeft dr, van Mook, toen ir. Soe
karno op 31 October onaangekondigd
toch ter conferentie verscheen, zich niet
gerechtigd geacht hem terug te wijzen
en daarmede het contact te doen af
springen. Hij heeft echter geen actief
aandeel aan de besprekingen genomen.
De militaire maatregelen.
Omtrent de militaire vooruitzichten
meent de regering zich op dit ogen
blik niet te mogen uitlaten.
Wel moge de Kamer zich realiseren,
dat het militaire probleem zwaar is.
Toen de zaken een geheel onvermoed
verloop namen, zijn onmiddellijk maat
regelen genomen om zo veel mogelijk
troepen paraat te hebben voor Indië. Uit
de gezamenlijk beschikbare mankracht
worden thans naast de mariniersbri
gade, die uit Amerika onderweg is, 27
bataljons uitgezonden ea de nodige
hulpwapens geformeerd.
De lichting 1945 wordt met het kader,
dat voor de expedltionnaire macht wordt
opgeleid, geëncadreerd en komt na oefe
ning beschikbaar.
De vlootsterkte.
Voor de vloot zijn in Ned. Indië thans
aanwezig 2 kruisers, 3 torpedojagers, Cl
onderzeeboten, 1 kanonneerboot, 1 mQ-
nenlegger, een viertal mijnenvegers en
enig verder hulpmateriaal en een aan
tal vliegtuigen van de Marine luchtvaart
dienst.
Het evacuatievraagstuk groeit snel in
afmetingen en urgentie.
Vóór Februari 50.000
personen geëvacueerd.
Gerekend wordt thans op de thuis-
brenging van 50.000 personen tot einde
Nationaal
welvaartsplan
Ten einde te geraken tot een juiste
aanwending van alle productieve
krachten des lands en van de ter be
schikking komende buitenlandse cre-
dieten, acht de regering de opstel
ling van een nationaal welvaartsplan
noodzakelijk. Dit plan, dat zoveel
mogelijk een harmonische samenvat
ting zal moeten zijn van de voor de
afzonderlijke sectoren door de daar
voor verantwoordelijke ministeries
entworpen plannen, zal als richtsnoer
moeten dienen bij de bepaling van het
regeringsbeleid ten aanzien van de
invoer, de uitvoer en de toewijzing
van grondstoffen aan de afzonderlij
ke takken van bedrijf, het financiee-
le beleid, de sociale maatregelen en
een aantal verdere punten van eco
nomische politiek in de ruimste
zin des woords. Het zal dienen te
worden opgesteld door een centraal
planbureau, dat een interdepartemen
taal karakter zal moeten bezitten
Een ontwerp van wet, strekkende
tot de instelling van het centraal
planbureau, wordt bij de Tweede Ka
mer der Staten-Generaal ingediend.
Februari 1946. De regering ziet de re
patriëring als een regeringszaak, waar
bij zij uiteraard volgaarne de meest
mogelijke medewerking van particuliere
zijde aanvaardt.
De verzorging der gerepatriëerden
valt onder de taak van het Centraal
Bureau voor de verzorging van oorlogs
slachtoffers (C.B.V.O.)
De schade moet cotiectief gedragen worden
Ten aanzien van de financiële voorzieningen met betrekking tot oorlogsschade
zegt de regeringsnota o.m.:
Het algemene uitgangspunt, van waaruit in het besluit op de materiële oor
logsschaden 1945 het vraagstuk van de tegemoetkoming wegens materiële oor
logsschade wordt bezien, is de overtuiging, die in brede kringen leeft, dat de
schade, welke aan de economische goederen van een deel van het Nederlandse
volk door de oorlog is toegebracht, door de getroffenen ten behoeve van het
gehele volk is geleden. Het Nederlandse volk heeft, door verzet te bieden, col
lectief have en goed in de waagschaal gesteld. Het besef, dat men de schade, die
daaruit voortvloeit, ook collectief moet dragen, verdient in een daad van het
gehele volk te worden omgezet. Uit laatstbedoelde overweging vloeit tevens
voort, dat algemeen een bijdrage in oorlogsschade niet is beperkt tot de gevallen,
waarin de noodzaak daartoe, in verband met financieel onvermogen, blijkt.
Niet alleen vergoeding
aan minvermogenden
Dat in het algemeen en in het bij
zonder voor de schade aan onroerend
goed de bijdragenbepaling plaats vindt
naar de waarde per 9 Mei 1940, verdient
nadere motivering. De reden hiervoor
moet niet alleen worden gezocht in de
beslissing der regering om de bij-
dragen-regeling van het verleden zoveel
mogelijk te bestendigen, doorslaggevend
voor de aanvaarding van voornoemd
Tuberculose met 70 5 pet. gestegen
Prachtig gebaar van Zwitserland
De gezondheidstoestand van de bevolking, die tot voor 1940 buitengewoon
gunstig te noemen was, zo wordt in de regeringsnota gezegd, heeft tengevolge
van de oorlog en de bezetting ernstig geleden.
Nederland verkeerde voor de oorlog, wat de tuberculose betreft, in een
bijzonder gunstige positie. Deze is, evenals in de vorige oorlog, bet geval is
geweest, totaal gewijzigd. Terwijl in 1939 per 10.000 inwoners de totale sterfte
aan tuberculose 4.10 bedroeg is deze in 1943, het laatste jaar, waarover vol
ledige gegevens beschikbaar zijn, gestegen tot 6.99.
Een stijging van 70.5 pet.
Ingrijpende maatregelen zullen moeten worden genomen om aan de tuber
culose paal en perk te stellen. Daarvoor zal het nodig zijn, dat de organen der
tuberculosebestrijding versterkt worden.
Uit de cijfers blijkt, dat ongeveer een verdubbeling van de opname van
het aantal tuberculosepatiënten noodzakelijk is. Getracht wordt £l. deze be
hoefte te voorzien, o.m. door het uiteenden van tuberculose patiënten naar
het buitenland.
In dit verband wordt dankbaar meldiitf gemaakt van de hulp, die geboden
is door de Don Suisse, die gelden beschikbaar heeft gesteld om Jï. xotaai een
500 Nederlandse patiënten in Zwitser^neï Ve 0oen verplegen, zoveel mogelijk
in het Nederlandse sanatorium te Davos.
beginsel voor de schadevergoedingen
was veeleer, dat verstandig financieel
beleid slechts de verlening ener tege
moetkoming in de geleden schade ge
doogde. Een algehele schadeloosstelling,
die op de vervangingskosten zou moeten
zijn ingesteld, moest onaanvaardbaar
worden geacht, zowel wegens de on
overzienbare financiële consequenties
daarvan voor 's lands financiën, als
wegens de gevreesde inflatorische wer
king. indien loon- en prijsbeheersing
zou worden bloot gesteld aan de onuit
puttelijke koopkracht, die zou ontstaan,
indien van overheidswege eenmaal een
volledige vergoeding van de herstel-
kosten in uitzicht zou zijn gesteld.
De bedragen in huisraadschade zul
len worden betaalbaar gesteld op z.g.
huisraadschadeboekjes, die geadminis
treerd worden door de Nederlandse Mid-
denstandsbank, ten laste daarvan kun
nen de benodigde bedragen worden uit
gekeerd al naar gelang huisraadgoederen
kunnen worden aangekocht.
Bijdragen in schade aan bedrijfsuit-
rust;ng, alsmede aan bedrijfs- en han
delsvoorraden, zullen worden uitge
keerd door creditering van de recht
hebbenden bij de sinds kort opgerichte
Maatschappij tot financiering van het
Nationaal Herstel N.V.
Voor de eigenlijke wederopbouw zul
len financiële maatregelen kunnen wor
den tegemoet gezien ter financiering van
het verschil tussen rijksbijdrage en
bouwkosten. Zulks zal kunnen geschie
den in de vorm van rentedragende en
desnoods renteloze credieten.
Tot slot wordt nog een korte opmer
king gemaakt over het financiële plan
tot dekking van de uitgaven, waarvoor
's rijks schatkist zich ziet gesteld, ter
zake van de vergoeding van oorlogs
schade. (Zie vervolg pag. 5).