INDONESISCHE OVERPEINZINGEN
Rechi geschiede -
PLASTICS
SJAHRAZAD:
Aanval op onze
vooroorlogse mentaliteit
JJE PRAAGSE SCHRIJVER Frans
Kafka heeft in één van zijn romans
- Der Prozesx - de Irreële wereld be
schreven, waarin 'n man leeft die ver
oordeeld wordt voor 'n delict, waarvan
hij strekking noch definitie kent. In
xo'n wereld leefden honderden Indone
siërs vóór 1941. Het ..schuldig", dat
men in t geheim over hen uitsprak,
werd slechts gedrag ?n door het uiter
aard regerings oordeel, dat zij ge-
vaar zouden kunnen opleveren voor de
veiligheid. Zij werden „administratief"
gestraft, d. w. z. zonder proces, zonder
I vonnis werden zij naar Boven-Digoe!
gezonden.
„Schutzhaft", noemde de nazis zo
iets.
In een dagboek, geschreven in zo'n
interneringskamp, verwacht men een
opstandige en felle toon. passend bij de
omstandigheden van den politicus-ge
vangene. Wij kunn?n het daarom In dit
journaal waarin tenslotte de auteur
voor zichzelf rekenschap aflegt van
zijn gedachten voor en na de arrestatie
en de deportatie niet genoeg waar
deren. dat van een geseling van al-
wat-Nederlands is. geen sprake Is.
De kalme superieure wijze, waarop
Sjahrazad schrijft over zijn studie, over
Prof. Huizinga's „Schaduwen van mor-
v gen", over J. de Kadt en Jef Last en
over de antithese Westerling-Ooster
ling. tonen aan, dat hier een man,
met een voor ons af -en toe vreemde
beheersing aan het woord is, die oplet
tend alle beroeringen In deze wereld
gadeslaat en ze analyseert met het
vlijmscherpe mes van zijn door Westers
#enken geoefend intellect.
£éN van de belangrijkste problemen,
die hij aansnijdt, is dat van de
mentaliteit, die in het Nederland van
vóór 1940 en ook hier en daar van
1946 heerst. Deze geest werkte, ver
groot geprojecteerd, door In de uit
oefening van het bestuur in Indonesië.
Al kunnen wij nog zo veel respect
hebben voor de aanhangers van het
z.g. Gezagsprincipe, omdat wij graag
de eerlijk voorgedragen mening van
een ander eerbiedigen, wij moeten h?n
.steeds veroordelen voor de struisvogel
politiek. die zij voeren. Want om met
Sjahrazad te spreken: „Teneinde vrede
te hebben met hun geweten, d. w. z.
om niet in conflict te geraken met de
heersende meningen en opvattingen
over goed en kwaadzijn zij niet
in staat de waarheid van de stelling,
dat zonder afbreuk van het oude het
nieuwe niet mogelijk is. in te zien. Dit
I robleem is het voornaamste in de In
donesische kwestie.. Deze geest, die het
koloniën-exploiterende Nederland be
heerste en gedeeltelijk nog beheerst
i« de oorzaak van het gebrek dat
een bepaa'de groep Nederlanders in
deze tijd kenmerkt. Sjahrazad zegt:
„Er wordt in Nederland in dezelfde
geest over revolutie gesproken als over
de grachten van Amsterdam". Juist dit
klein-Hollandse stelde ons eens in staat
OUDE BONS
NIET ONGELDIG 1
De Hollandsche huisvrouw is van
nature zeer gesteld op orde en net
heid in haar huis. Opvallend is het
daarom, dat nog zooveel distributie
bonnen ongeldig worden door het niet
tijdig koopen. Prettig zal het zijn voor
de huisvrouw, die reeds zooveel zorgen
met de distributie-bonnen heeft, te
hooren. dat bij de Gruyter de zaak,
die korting geeft de cassabons
niet ongeldig worden. Oude bonnen
van deze zaak houden hun volle
waarde. Deze vormen juist een goed
begin. U hoeft nu niet veel meer bij
te koopen om ook te profltecren van
de •Gruytars tien procent! Want:
«Voor tien gulden aan cassabons steeds
één gulden cootsnt terug
Soedan Siahrir. de huidige leider
van de Indonesische republikeinse
regering, werd in 1939 als één van
de leiders der Nationale Indonesische
Scholingspartij zonder proces naar
Boven-Digocl gebracht. Van 1936
tot het uitbreken van de oorlog met
Japan was hij verbannen op Banda-
Neira.
Het dagboek van Sjahrazad moeten
wij beschouwen ais de vrucht van
Sjahriris overpeinzingen tijdens zijn
gevangenschap.
n opportuniteits-politiek in alle zaken,
ook die de koloniën betreffende, te
voeren.
HeJ is deze nalatenschap van een op
smal-Hoilandse wijze geïnterpreteerd
Calvinisme, die op 't ogenblik een „re
actie" heeft gekweekt, waardig voor
geestverwanten van den G. G.
Jonge, zoals Sjahrazad die tekent
met een citaat uit 'n krantenverslag:
..Driehonderd jaren hebben wij hier
al met klewang en knuppel geregeerd
en over drie honderd jaar zullen we
het nog wel doen" (pag. 101).
Pas wanneer wij Sjahrazad's definitie
van het nationalisme aanvaarden, zijn
wij verlost van deze mentaliteit, die
star en strak steeds zal optomen tegen
alles wat vernieuwing wil.
Wonneer wij met hem erkennen, dat
het nationalisme „de projectie ls van
het inferioriteitscomplex in de kolo
niale verhouding, van overheerst te
genover overheersend ras", kunnen wij
begrijpen wat Sjahrir ca bezielen, als
zij steeds hameren op het aanbeeld der
.volledige onafhankelijkheid"./
Dan is zelfs voor de „Kroonjuwelen
der reactie" de dag aangebroken, dat
het enge begrip „Indië" vervangen kan
worden door het bredere en voor ons
aanvaardbare „Indonesië".
H. N. APPEL.
ook voor hen, die hei vaderland I {rouw I waren
(INGEZONDEN).
BIJ besluit d.d. 20 November 1945 (Stbl
no. F 298). is door de Regering bepaald,
dat aan personeel In Overheidsdienst, dat
door maatregelen van den bezetter werd
ontslagen of zijn Inkomsten derfde, 70 pet.
van het gederfde Inkomen wordt uit
betaald.
Door deze maatregel zijn ln het bij
zonder die personen onder het Overheids
personeel gedupeerd, die behalve ontslag
of derving van Inkomsten, door maat
regelen van den bezetter een vrijheids-
stiaf ondergingen, dus de politieke ge
vangenen.
Zij. die mede tengevolge van opwekkin
gen van onze regering, de zorg voor hun
gezin achter stelden bij de strijd voor de
Vaderlandse zaak, en die daardoor veela: ln
handen van de S.D. kwamen en zij. die
gevolg gaven aan de aandrang van de
regering om zich niet te laten terugvoeren
ln krijgsgevangenschap, ontvangen nu, na
vervulling van hun „hoge nationale en
menselijke plicht" iGerbrandy) slechts 70
pet. van hun salaris.
Niet altijd ging de bezetter tot ontslag
of inhouding van salaris over. In een be
paald geval b.v. werd volstaan met In
houding van I'S deel, dus uitbetaling van
8* i* pet. van het salaris. (Dit betrof een
ambtenaar, die gearresteerd werd voor
een zaak. waarin 7 doodstraffen werden
voltrokken.)
Door bovengenoemd besluit krijgt de
betrokken amtenaar thans 31/3 pet. meer
uitbetaald, nadat hij 1 1/2 Jaar ln concen-
tarltekampen doorbracht en zijn gezin
voor hoge uitgaven stond.
Een ambtenaar-reserve-offlcler, die zich
vrijwillig voor krijgsgevangenschap heeft
aangemeld, blijkt achteraf beter af te zijn,
dan zijn collega, die zijn plicht vervulde.
Scherp steekt het besluit van 20 Nov.
1945 af tegen het „Zuiveringsbesluit" van
13 Januari 1944.
Dit besluit bepaalt o.m: dat bij ophef
fing van schorsing van Overheidsperso
neel. indien geen ontslag volgt, de sinds
de aanvang der schorsing niet uitbetaalde
inkomsten, alsnog worden uitgekeerd!
Ongeveer 1500 van dergelijke lieden
(Burgemeesters. Gemeente- en Provinciale
Ambtenaren) zijn met Ingang van 1 Dec.
1945, weer ln hun functie hersteld. Deze
heren, waarvan het merendeel op zijn
minst in ernstige mate ls tekort gescho
ten in het betrachten van de Juiste hou
ding In verband met de bezetting, hebben
dus ongeveer gedurende een half Jaar,
ln een rustige tijd, een vacantle gehad
met als slot een uitbetaling van 100 pet.
van bun salaris.
In bezettingstijd maakte een Overheids
dienaar de opmerking, nadat hij had ge
hoord. dat een collega was gefusilleerd:
„Waarom was hij ook zo dom om bij de
K P. te gaan, 't ls zijn eigert schuld."
Aan deze opvatting wordt door boven
genoemd besluit van 20 Nov. 1945, grond
gegeven.
De Overheid mag haar dienaren, die
trouw hebben betoond aan de nationale
zaak. niet op deze wijze afschepen.
De trouwe landsdienaren behoeven recht;
zij mogen niet de dupe zijn van de slechte
financiële toestand en zU mogen zeker
niet behandeld worden als minderen van
hun ruggcgraatsloze landgenoten!
njimnr baaaw!
U vindt ze overal
^yaarschijnlijk is het U wel eens over
komen, dat een kam, in heet water
schoongemaakt, van vorm veranderd
bleek te zijn?
Dit kwam. omdat het materiaal, waar
deze van gemaakt was. door de warmte
week en plastisch werd. Als die kam
afgekoeld is. is ze weer hard. Zo'n ma
teriaal noemen we. tengevolge van deze
eigenschap, een plastic. Er bestaat een
belangrijke groep van deze „plastics",
maar die kunnen, omdat ze na de weke
toestand tijdens de fabricage, een schei
kundige verandering ondergaan, niet
meer zacht worden. Kunt U zich voor
stellen, dat uw strijkboutstekker bij ge
bruik gaat smelten? Neen. deze kun
nen Juist goed tegen warmte: vandaar
hun gebruik in de electro-technische
industrie, als picnic-bekers en borjes
enz. enz. De bouwstenen van deze stof
fen zijn betrekkelijk eenvoudig. Het be
kende, desinfecterende carbol met het
middel tegen transpirerende ledenma-
ten, formaline. leveren b.v. een zeer
goed kunsthars.
De verwerking.
Hoe worden deze veel gebruikte ma
terialen nu vërwerkt? Wel men kan ze
Rieten, persen en xpuitgieten. Het laat
ste gebeurt vooral in de massafabri-
WEET U, wat „plastics" zijn?
Raad eens, voor U dit artikel ge
lezen hebt:
Zijn plastics: kopjes en schotels?
een schoonmaak- of anti-transpira-
tie-middel? dopjes van tandpasta
tubes? onderdelen van een radio?
een nieuwe zuivelproduct van de koe?
tandraderen? kunstgebitten? dames
kousen? Weet U het nog niet? Lees
dan het artikel.
cage, bijv. van dopjes van tubes voor
tandpasta, crème enz.
Met een pompje vult men een vorm,
welke weer in een groot aantal kleine
vormpjes onderverde ld is, bijv.
stuks. Maakt de pomp bijv. 250 slagen
per uur dan kan men 3750 van zulke
dopjes met één machine per uur maken
en een arbeider kan verscheidene
machines tegelijk bedienen.
In massa.
JJe radio-industrie steunt voornamelijk
op de in massa-fabrlcage gemaakte
kunsthars-onderdelen, tot de kasten toe.
U kunt deze kunstharsen overal in uw
huis tegenkomen denk aan de hand
vaten van uw buffet, de presse-papier
en vulpenstandaard op uw schrijftafel,
de knopen van uw kleding, zij zijn veel
al van kunsthars, en de bril, waardoor
u dit alles bekijkt, heeft waarschijnlijk
een montuur vankunsthars. Mis
schien zelfs heeft u een gebit van
kunsthars in uw mond...«
„STERKETJES
Er zijn weer duizend sterretjes.
Ik zie ze door het raam,
Een enk'le, misschien twee of drie.
Die kon ik wel van naam.
Ik tel haast ied're avond weer,
Hoeveel er toch wel staan;
Door het venster zie *k ook eventjes
Een glimpje van de maan.
Het maantje lacht tevreden soms,
Om 't sterretjes-gedoe.
En doet, als er een wolkje komt,
Heel vaak esn oogje toe.
Die pinkelende sterretjes,
't Is prachtig om te zien,
Als 'k nu iets groter maar zou zijn,
Dan greep is ze misschien.
Dan plukte ik de sterren af
En hing de Grote Beer,
Op 't mooiste plekje aan de wand,
Zo in mijn kamer neer.
NICO SPLINTER.
Tempo tempo!
In Juni 1944 werd de Illegale werker
L. van Gasteren wegens moord door een
Nederlandse rechtbank tot vier Jaar ge
vangenisstraf veroordeeld.
Na de bevrijding werd door een ex-
Illegale groep aangetoond, dat van Gas
teren deze daad moest verrichten ln het
belang van het verzet.
Naar aanleiding van deze feiten ls van
Gasteren thans gerehabiliteerd en ln
vrijheid gesteld. (Spatiëring van ons.
Red.)
Familie van deze bakelietachtigen is
het kunsthoorn. Dat is taai en tegen
hoge temperaturen bestand. Het wordt
gemaakt uit de kaasstof der melk Het
is dus mogelijk, dat de melk en de pic-
nicbeker, waaruit u die drinkt, van een
en dezelfde koe afkomstig zijn.
Ook in de machinebouw wordt kunst
hars gebruikt en wel voor lagers en
tandwielen. Niet alleen, dat het taai en
sterk genoeg is, is er het enorme voor
deel, dat voor deze onderdelen geen
smeerolie nodig is, doch slechts water
koeling.
De chemische industrie gebruikt bui
zen van kunsthars en bekleedt er
tanks mee, omdat de plastics vaak
beter bestand zijn tegen bijtende stof
fen dan het prachtigste email of z.g.
roestvrij metaal.
Ook de vliegtuigindustrie gebruikt
plastics; o.m. het z g. Plexi-glas, prach
tig te vormen, buigbaar en „scherfvrij".
Jammer is alleen, dat er zo gauw kras
sen op komen Plexi-glas ruiten in een
huis gezet, zouden door het straatstof
al heel gauw in matglas veranderen.
Ideale persoonsbewijzen.
De Amerikanen gebruiken doorzich
tig plastisch materiaal voor identiteits
bewijzen; twee plaatjes met het papier
er tussen, onder een klein verwarmd
handpersje tot één geheel gevormd, zie
daar een Ideaal persoonsbewijs, nooit
vuilwordend en onmogelijk te verval
sen!
Van deze materialen naar de kunst
vezels is maar een kleine stap, immers
het verschil ligt slechts in de verwer
kingswijze der grondstof. In plaats van
het weke materiaal te walsen of te
persen spuit men het door zeer fijne
openingen en krijgt zo heel dunne buig
zame staafjes we zouden ze draden
kunnen noemen en die kan men, om
dat ze zo dun zijn, spinnen, weven en
verven.
De Nylon-vezel.
Over de eigenschappen van de kunst
zij en melkwol kunnen we kort zijn,
ieder kent ze. In Amerika is echter een
betere vezel ontwikkeld, vele malen
sterker dan de nu gebruikte kunstzij.
Een compromis tussen de kousen-fabri
kanten en de producenten van deze
Nylon-vezel, heeft tot resultaat gehad,
dat de dames in de toekomst kousen
zullen dragen met hiel en teenstukken
van „Nylon"; die zullen vele malen
sterker zijn dan de nu verkochte kou
sen.
De toekomst zal ons nog vele nieuwe
vindingen op het gebied van deze
mooie, sterke en vooral nuttige mate
rialen leveren en steeds weer zullen
we vol bewondering 6taan voor de
praestaties der techniek. It» het dage
lijks leven zullen wij steed9 meer toe
passingen der „Plastics" leren kennen.
M. v. C.
