5
KOLEN zij dienen niet alleen om
U te verwarmen I
DE BEER
DMITRI MAKSOETOF,
HE kolen vormen de voornaamste
brandstof, waarover de mensheid
beschikt, zowel voor de voortbren
ging van energie als voor de warmte
zelf- Maar velen weten niet, dat de
kolen nog een andere rol vervullen,
n.1. die van chemische grondstof. Het
gedeelte dat door de chemie wordt
verwerkt, neemt dagelijks toe en wel
zo, dat de opbrengsten, die hieruit
voortvloeien, reeds lang die van de
kolen voor energie en warm te-op
wekking vele, vele malen in waarde
overtreffen.
Wat cokes levert.
Nemen we cokes als uitgangspunt
dan betreden we het grote terrein der
„kolenchemie" met twee grondstof
fen, n.1. het gas, dat bij de ontgas-
sing ontstaat en de teer, een onaan
genaam sterk naar ammoniak rui
kend bijproduct, door noeste arbeid
an jaren ontwikkeld tot de groot-
•verancier van chemicaliën. Het
aantal hiervan bedraagt duizenden
•s'offen.
Verwarmt men die teer voorzich
tig, dan scheidt zich eerst af het ben-
ol, grondstof voor kleurstoffen, (al
v knotjes wol, mevrouw, hebben
«n kleuren van de steenkool!), ge-
^middelen, oplossingsmiddelen
nk eens aan vlekkenwater) en
ngstoffen; bovendien wordt het
jruikt als toevoeging aan benzine,
i de kwaliteit te verbeteren. Daar-
•st komt ook toluol vrij en hier-
kan men naast de heerlijkste par
is het destructieve trotyl berei-
Voorts komt het carbol vrij,
bij de fabricage van kunstharsen
een gewichtige rol speelt
Synthetische petroleum.
->zer, terwijl het u nu waarschijn-
-eeds duizelt van al datgene wat
die zwarte stinkende teer ge-
ikt kan worden (ja, zelfs uw as
pirientje komt daar vandaan!), we
staan nu pas aan het begin van de
lange reeks stoffen, die uit steen-
koolteer gewonnen worden. Wij zul
len een droge opsomming weglaten
en naar de kool zelf terugkeren.
Men heeft kans gezien, om door
behandeling van steenkoolpoeder met
waterstof, z.g. hydrering, petroleum
te maken. Dit proces was het middel
der Duitsers om' aan motorbrandstof
te komen. Toen de geallieerde bom
menwerpers deze fabrieken, in het
midden van Duitsland gelegen, kon
den bereiken, was het gauw uit en
konden de Duitsers met houtgasge
neratoren gaan rijden. Toch zullen
we in de toekomst nog meer van
dergelijke procédé's horen, want de
wereldolievoorraad is beperkt en
waarschijnlijk binnen afzienbare tijd
uitgeput. Vooral ton benzine heeft
men 3 a 4 ton kolen nodig en kolen
zijn er voorlopig genoeg.
Rubber uit kolen.
Tijdens de oorlog hebben we veel
gehoord van synthetische rubber, die
in kwaliteit niet ten achter stond bij
de natuurrubber. Hiervoor moeten
we teruggaan naar onze carbidlamp
Carbid, ontstaan door de verbinding
van kolen en kalk, lever het acethy-
leengas en dit gas is niet alleen de
Kolen de zo zeer- begeerde
brandstof. Weet U, dat - zij niet
alleen gebruikt worden voor
noodkacheltjes en locomotieven?
Waar vandaan, denkt U, lezer,
komt uw aspirinetabletje, het
vlekkenwater, dat uw pak rei
nigt, de tientallen kleuren van
wol en andere stoffen; de ont
ploffingsmiddelen en de heerlijk
ste parfums? Kolen, kolen, kolen!
(En ook Baby is er dol op!)
grondstof voor de synthetische rub
ber, maar ook voor talloze kunst
harsen en geneesmiddelen.
De tovertuin der scheikunde weet
van onaanzienlijke steenkool een
kostbare grondstof voor de moderne
techniek te maken.
Wat wil de Econ. en
Soc. Raad?
Ordening der wereldeconomie
basis voor de vrede
Al» onderdeel van de vergadering van
da U.N.O. vonden de inleidende bespre
kingen plaat» van de Economische en So
ciale Raad.
Wat «telt deze raad zich voor te berei
ken en op welke wijze wü zij haar plan
nen ten uitvoer brengen?
In enkele grove trekken wil ik trachten
dit voor den lezer uiteen te zetten.
De grondslagen van alle plannen en
maatregelen van de E.S.R. wordt gevormd
door het probleem: Hoe worden de rijk
dommen van onze aarde op de meest eer
lijke wijze over de verschillende volkeren,
die haar bewonen, verdeeld.
Hierbij stelt men zich op het stand
punt, dat alle bewoners van onze planeet
rechten hebben op do rijkdommen die
zy ln zich bergt en dat dus daarom juist
geen enkel volk, dat bepaalde grondstof
fen niet bezit en als gevolg daarvan zijn
totale consumpUe zou moeten beperken,
ln geen geval de dupe mag worden van
zijn relatieve armoede.
Zij zoekt de oplossing ln de/ enig moge-
NOG E TS OVER MIJN VRIEND,
Nu moet Je niet denken, dat lk alleen
ln wolkenland met myn vriend beer op
stap ben geweest. Niets hoor. 's Nachts
als het heel donker la. laat hy zich. boem,
naar beneden vallen op de wereld. Dat
geeft een reuze klap. Dan zoeken wij
elkaar weer op en trekken door de wel
landen, de helde en de bossen. En als
we moe geworden zyn, gaan we slapen,
zo maar ln het open veld Eens waren
we in een bos in slaap gevallen, maar ik
werd weer wakker door de mieren, die
me overal gestoken hadden. En de beer
sliep maar door, eer al die raleren door
zyn dikke vacht heen "Waren, 't zou nog
wel een poosja duren.
Ik dook in het water van de beek, om
ze kwijt te raken en ging wat met de
vissen spelen, lk trachtte za te vangen
en wilde ze dan weer latRi gaan. Ze
waren niet bang voor my. Ze lieten my
dicht by zich komen, en dan Ineens scho
ten ze weer weg. Toen ik steeds verloor
van ze, ben lk aan de kant van de beek
door Diel Metzger.
gaan zitten in de zon. Af en toe sprong
zo'n vis boven water (hy leek dan hele
maal van zilver ln de zon), om te kyken
waar lk bleef. Maar lk schudde m'n
hoofd, nee hoor, ik speel niet meer met
Jullie, Jullie zyn me te vlug, zei lk, ze
sprongen nog eens met z'n allen boven
water, als om me te roepen en toen ik
niet wilde, zag ik ze lachend weer onder
water duiken. Zo'n mensenkind, dachten
ze natuurlijk, dacht nu heus dat het
vlugger kon zwemmen dan wy en ons
pakken?
De beer was Intussen wakker gewor
den en kwam naar me toe, by boog de
bomen opzij, die hem in de weg stonden.
Hy zei, „zeg kruimel, waar zit Je nu weer
en wat doe Je?" Hy stond zich overal te
krabben, „wat ik toch heb, begrijp ik
niet, maar het kriebelt overal," zei hy
Ik vertelde hem. dat het de mieren moes
ten zyn, „ga maar even zwemmen, dan
verdrinken ze wel." En toen dook de beer
lu het beekje. Maar o hé. Toen liep de
hele beek over en ik spoelde ook weg en
belandde ergens tegeneen heuvel. Daar
ben lk toen boven op gaan zitten om te
kyken waar de beer bleef.
En Ja hoor, daar dook zyn gro.te ge
stalte op, druipend en wel.
KOLEN. De mijnwerker zorgt er voor, dat U het (af en toe) warm hebt;
maar hij delft óók Uw aspirine-tabletje óók Uw medicijnen, óók. de kleuren van
Uw kleding.
„Nou, Je hebt me weer wat moois ge
leverd," mopperde hy. „O, maar de mie
ren ben Je nu toch kwyt," zei ik. En
we gingen weer welgemoed samen op pad.
Het was al laat geworden. Zo tegen een
uur of 8 's avonds. We gluurden naar bin
nen ln de huizen en als we zo'n kleine
rakker zagen, die niet naar bed wilde,
bromde de beer wat in zyn baard, dan
hoorden we meestal niets meer.
Toen alle sterren in de hemel #brand-
den, kreeg lk ook slaap, lk zei te'gen de
beer, „alle kindertjes hier zyn nu gaan
slapen, laten wy nu ook maar gaan rus
ten." Maar niets hoor, de beer rekte zich
uit, pakte heel brutaal, zo maar een ster
uit de hemel, en ging my voor ln het
donkere land. We zyn nog ln heel veel
huizen wezen kyken, maar overal lagen
de kinderen al ln hun bedjes. Toen was
de beer tevreden. We riepen de wolken-
beesten, die lieten een groot net zakken,
waar we ln gingen zitten, en zo trokken
ze ons omhoog. Want op de wereld wilde
de beer niet meer slapen, met al die nare
mieren.
UJke richting, n.1. Internationale coördi
natie, die zich begrypeiykerwyzo mani
festeert In ingrypen in de nationale eco
nomie van elk land.
Er moet gezocht worden naar een Juiste
en evenwichtige uitwisseling van eikaars
goederen.
De wereld Is samengesteld uit relatief
ryke gebieden en gebieden, die ln min
dere mate of zelfs soms in het geheel niet
biet de schatten, dlo zy vermag op to
leveren, gezegend zyn.
De gebieden waar het er momenteel
economisch weinig rooskleurig uitziet,
betitelde men als „dcvelopmcnt areas"
(d.w.z. gebieden die tot ontwikkeling go-
bracht moetcrT'worden).
Dit stelde men zich voor te bereiken
door het In deze gebieden ter beschik
king stellen van kapitaal, waarmee de
ontwikkeling van de nationale economio
zou kunnen worden begonnen of gesti
muleerd.
Daarnaast zou nog vereist zyn een orga
nisatie van de verdeling van de wereld-
opbrengst over de verschillende gebieden.
De landen, die het kapitaal voor de
dcvclopcment areas ter beschikking stel
den, zullen een tegenprestatie tegemoet
kunnen zien. Deze zal veelal bestaart In
en Invoer van producten uit de onder
steunde gebieden, de enige waarden die
men aldaar bezit; uit de aard der zaak
zullen deze zelf geen vorderingen op het
buitenland hebben.
Dat hoge Invoerrechten In zulke geval
len vrywel niet te handhaven zullen zyn,
behoeft welhaast geen betoog. Deze zul
len automatisch moeten dalen en moge
lijk in de verre toekomst geheel wegval
len. wat de Intensieve uitwisseling van
producten weer In hoge mate zal bevor
deren.
Behalve de uitbreiding van het handels
verkeer zal deze intensieve uitwisseling
van materiele goederen nog een ander
gezichtspunt vertonen. Uit de oudheid ia
ons bekend, dat mét de ontwikkeling van
het handelsverkeer nJAst handelsgoede
ren geesteiyke waarden werden uitgewis
seld, welke de uitbreiding van de bescha
ving ln niet geringe mate hebben be
vorderd
Zo zou ook ln onze tyd naast de inten
sivering van de materiële uitwisseling, de
geesteiyke wederzydse beïnvloeding in
hoge mate kunnen bydragen tot het over
bruggen van de nog talloos vele tegen
stellingen tussen Weet- en Oost-Europa,
tussen Europa, Amerika en Azië.
Het leren begrypen van elkanders na
tionale problemen met als gevolg een
hechter Internationale samenwerking zal
uiteindelijk de beste basis biyken voor
het bandhaven van de Wereldveiligheid
Jan C. R.
de winnaar van de Slalinprijs.
Onlangs is de Stallnprys le klasse ver
leend aan professor Dmitrl Maksoetof, die
een nieuw systeem voor optische-lnstru-
menten uitgewerkt heeft. Als zoon van
een Russisch zeeman maakte hy op de
Jeugdige leeftyd van negen Jaar met de
sterrekunde kennis. Als vyftienjarlge jon
gen construeerde Dmitrl twee zeer bruik
bare telescopen met een doorsnede van
zes en acht inches. De Jongen werd daar
op als lid gekozen van de Russische astro
nomische vereniging.
Een leven gewUd aan
sterrenkunde.
Gedurende een viertal Jaren arbeidde
Maksoetof aan het Sterrekundig Obser
vatorium der Offlclersschool, terwyi hy
verder belast werd om de oudere cadet
ten in de astronomie te onderwyzen,
Later studeerde hy aan de school voor
Ingenieurs te Moskou, maar ook die tyd
verbrak hy naar zyn eigen woorder
evenmin als tn de oorlogsjaren het con
tact met de hemel. Steeds droeg hy een
klein telescoopje by zich.
In 1939 stichtte Maksoetof te Leningrad
een van de belangrykste laboratoria voor
astronomische instrumenten, zyn collega's
gebruikten de door hem gebouwde appa
raten om de zonsverduisteringen waar te
nemen, die ln 1988, 1941 en 1&45 plaats
hadden.
zyn nieuwe instrumenten overtroffen
ln nauwkeurigheid de Zeiss-apparaten vier
vyf maal. Onder Maksoetof's leiding
vervaardigde bet Instituut voor Optiek
een lens* van 820 m.m. doorsnede voor
een telescoop, te plaatsen ln het Poelkovo
Observatorium. By zijn werk ln het In
stituut houdt de hoogleraar zich ook bezig
met theoretisch onderzoek en hij publi
ceerde meer dan 50 studies over verschil
lende problemen der astronomische optiek.
De Menlscal-telescoop.
Toen de oorlog uitbrak, werd de staf
van. het Instituut voor Optiek naar Jos-
Jarola overgebracht! Daar kwam Mak
soetof op dc gedachte, om een „Menls
cal-telescoop" te construeren, welko m
October 1941 gereed kwam.
De „Menlscal-telescoop" bestaat uit een
combinatie van spiegels en lenzen, waar
door beelden van buitengewone helder
heid worden verkregen en zy verenigt
ln zich de eigenschappen van spiegel- en
lenstelescopen. De principes, die by deze
nieuwe telescoop in praktyk zyn gebracht,
worden ook met succes toegepast by an
dere optische instrumenten, byvoorbeeld
by mlscropische lenzen.
-
De nieuwste foto van
PRINSES ELISABETH.
de Engelse troonopvolgster. j
