Een jaar vrijheid - Een jaar opbouw Sloegen v/ij de goede of de verkeerde weg in? r*> Een republiek Java in een gemenebest Indonesië? VRIJDAG 9 MBT 1949, Sc Jaargang Ho. Ü4'4ft BIJ DE HERDENKING VAN DB HERWONNEN VRIJHEID GAAN ONZE GEDACHTEN UIT NAAR HEN DIE VIELEN VOOR DIT DIERBAAR BEZIT. WIJ HEBBEN DE PLICHT, VAN HET GESCHENK, DAT ZIJ BETAAL DEN MET HUN BLOED, EEN GOED GEBRUIK TE MAKEN. Directeur: M. J. Roggeveen. Wnd Hoofdredacteur: A- H. Hommerson. Redacteur stad: O. W. M. Willem». PAQBLAD VOOR ALKMAAR EN OMGEVING UITGAVE. STICHTINO .DE VEIJE ALKMAARDER» Redactie en AOm.t Aetrtardam H, tel. UIL AdvertenUe-afd.: Lentestraat U, tel. 3971. HET IS NIET VOLDOENDE, ZICH TE BEKOMMEREN OM EIGEN VRIJHEID. WIEN NIET IN DE EERSTE PLAATS DE VRIJHEID VAN ANDEREN TER HARTE GAAT, DIE ZAL NIM MER ZELF DE WARE VRIJHEID KENNEN. Voorsten in het Verzet JUERZET. Wat houdt het woord in? Het omvat vele begrippen, roept een tnenlgtd beelden en gedachten voor onze geest, maar allereerst: het legt H accent zeer Juist op 't defensieve ka rakter van de. Wijd: de verdediging. .Verdediging van de democratie, de menselijke waarden, de zelfstandigheid (fler naties- Verdediging tegen den aanvaller, die dit alle» bedreigde. Als zodanig was ,,hét verzet", waarmede wij in engere rin bedoelen: de ondergrondse activi teit in de bezette landen, een onder deel van de strijd der gealliëerde machten tegen den aanrander. Was het ook een waardevol onder deel' In verschillende kringen werd en Wordt hierover verschillend geoor deeld. In het begin van de bezetting», tijd reeds tekende zich duidelijk te gen een achtergrond van lauwheid, van berusting, van dadenverlammende neerslachtigheid een neiging tot actie ve reactie af onder brede lagen v»n de bevolking: meer in het bijzonder onder het „gewone" volk en een bepaald gedeelte der intellectuelen Maar bij slechts zeer weinigen, nage noeg alleen Jongeren, kristalliseerde tich deze neiging tot de instelling, die het kenmerk zou worden voor den ïnan van het verzet: de vastbesloten heid. waar de kans slechts gegrepen kon worden, met de daad afbreuk te 'doen aan macht en prestige van den Vijand. Deze voorhoede, zij dlstanclëerde fich van die helaa9 zeer, zeer velen. We. alleen bedacht op lijfsbehoud of zelfs gewin, door hun gemopper, door hun te pas en te onpas geuite beden kingen. door hun benepen kleinburger lijkheid. door hun slappe, laffe levens houding, kortom, door hun passiviteit, den vijand steunden, den vriend be laagden. Deze kleinburger» vormden een ge vaar voor de weerstandskracht van ons volk, het gevaar van de besmette lijke ziekte. Maar de ziekte werd gestuit. Zij vermocht niet door te dringen tot in de kern van het volk. Het „gewone" volk toonde xlch in overgrote meer derheid oer-gezond in zijn eenvoudige maar solide denkbeelden en opvat tingen, Het kon de dingen gemakkelijk opnemen, gewand aan een moeilijk le. ven en zelfs ontberingen en niet le vend ln de voortdurende vrees om het verlies van een iets hogere maatschap pelijke standing. ZU voelden zuiver -an sterk genoeg om zelfs massaal ln actie te komen. Men denke aan de stakingen in de hoofdstad in het begin van de bezet tingstijd, ln Haarlem en andere plaat sen: aan de stakingen in het Oosten van ons land; later, ln '43. Dit was daadwerkelijk „volksverzet". Zij, die beweerden dat dit vergeefs en zinloos was, zullsn ook nooit begrij pen tot hoeveel eer ons de woorden der Duitsers strekten: „Die dumme Hollander. Pak ze hun eten af, ze verroeren geen vin. maar pak ze hun Joden af en ze vliegen Je naar de keel" Deze stakingen waren niet verloren, de slachtoffers niet vergeef» gevallen. Het betekende louter winst voor de goede zaak, louter winst voor onze morele gezondheid. Maar zeker is ooit de houding van - het volk in niet geringe mate be ïnvloed door hen, die de spits afbeten in het verzet. Want het verzet bewoog zich langs tal van kanalen. Er was het organiseren ,,ln den brede" door de zgn. Orde Dienst (O. D.). een organisatie met san het hoofd vnl. officieren, die zich aanvankelijk ten doel stelde, af te wachten tot de Duitsers waren ver trokken. om alsdan de orde te hand haven. Veel later pas, vnl. na Dolle Dinsdag, trad ook deze organisatie naar bulten op. De L. O., Landelijke Or ganisatie voor huid 'aan onderduikers, deed, wat haar naam reed» inhield steun met bonkaarten, geld, valse pa pleren, onderdak etc. De inlichtingen diensten flater Centrale Inlichtingen Dienst), zorgden voor contact met Engeland, waarschuwden voor provo cateurs enz. De illegale pers streed met het machtig wapen van het woord. Daarnaast waren nog andere geledingen van het verzet; maar scherp, naar werkwijze, organisatie-vorm en karak ter, onderscheidden zich van al deze groeperingen de gewapendeverzets. groepen, waaruit later de K. P. (Knok ploegen) -sn de R. V. V. (Raad 'van Verzetgroeide. Actieve sabotage, aan vallen op distributiekantoren en ge meentehuizen: terechtstelling van ver raders. bevrijden van politieke gevan genen. waren de kem van hun acties. ZU vormden naar getalsterkte de zwakste groepen; naar hun daden •terkste. Zonder het werk der vele anderen te kleineren kan men zeggen, dat zij het levendigste aandeel hadden in het verzet, dat zij de spits afbeten. ongetwijfeld van zeer grote waarde zijn hun daden geweest voor de weerstand tegen Nazi-besmet ting van de kern van ons volk. Immers, deze daden spraken het meest tot de verbeelding, en de harten van duizenden, van tienduizenden klopten sneller en warmer wanneer ergens, soms ver weg in den lande, weer zo'n „sterk staaltje" was ver toond. Geen schoner ogenblik voor den forsvolverheld", zoals sommigen den Een Jaar ztjn wij vrij. Langzaam aan richt zich ons land weer op, zoals een grashalm "dat doet wanneer de druk van de laars die hem trapte, aflaat: Langzaam, maar met een onweer staanbare kracht. Hoe vele malen zou het woord weder opbouw gebruikt zijn in de ernst die er bij past en hoevele malen met een ironische bijbedoeling, in het jaar. dat nu achter ons ligt? Maar beter het sa mengaan van deze twee, werk- en spot lust. of ook: fouten en critiek, dan hol le phrasen, vleierij en trompetgeschal, sentimentaliteit en dwingelandij, het Duitse mengelmoesje, dat wij vijf jaren lang weigerden te slikken, maar dat toch nog wel zo onze maag bedierf, dat wij de gevolgen nog niet geheel te bo ven zijn. Want veel, waarop wij nu. schier elke dag, critiek horen oefenen, veel, wat ons ln deze tijd verontrust, is het staart je van het lelijke muisje dat Nazi-dom heet. Ambtenarij, vriendjespolitiek, cor- ruptie_ eens waren wij van deze vreemde smetten vrij. En eens, mis schien eerder dan wij nu nog geloven, zullen zij de blozende wangen van de Nederlandse maagd niet meer ontsieren. HAAL gerust de schouders op, gij cri- tische, ,-nuchtere" Hollanders, die dit leest. Haal ze boog op en zeg, ge ringschattend: „Woorden we zitten er ondertussen maar mee." Denk u eens een ogenblik in, #at. een jaar geleden, iemand tegen u gezegd zou hebben: over 365 dagen hebt gij reeds lang weer vol op te eten. Genoeg brood, 's morgens en 's avonds, genoeg aardappelen.' ge«n waterjus, groenten 's middags; als gij naar bed gaat ls uw maag gevuld en als gij weer opstaat i» h*J nog niet leeg. Uw vrouw zou zo'n profeet getroost hebben met de woorden: wanhoop niet, moeder. Al deze ellende gaat voorbij en over een jaar lopen je kinderen weer rond met dikke wangen en glanzende ogen: zij zullen geen rafelige vodden meer dragen en ze hebben dan weer schoenen aan hun voetjes. Stel, dat gij het geduld had gehad nog verder naar hem te'luisteren en dat gil u zoudt heb ben laten vertellen, dat na nog geen twaalf maanden de Wienngermeer al weer land zou zijn. dat Walcheren weer was teruggewonnen, dat de meeste gro te bruggen weer in gebruik zouden zijn en een legio aantal kleinere, dat er weer zó vele treinen zouden lopen, dat de normale, enorme drukte van feestdagen als met Pasen volledig verwerkt kon worden; dat weer tal van fabrieken volop zouden draaien; dat gij elke dag kw krantje had en dat gij vrij naar uw lievelingsomroep zou kunnen luisteren. Goed, nu spotten wr alweer, maar zeg eens in ernst, lezer, gij die daareven uw schouders ophaalde, wanneer een goede vijftig weken geleden iemand u al deze gingen verteld zou hebben zoudt gij hem hebben geloofd? Moedeloos en triest zouden uw schouders eenlangza- maar veelzeggende opwaartse be weging hebben gemaakt. MAAR zij zijn volbracht, al deze her senschimmige dingen! Een jaar vrij heid, een jaar dat wij weer ons zelf konden zijn, was voldoende om op ons onttakelde, berooide, stuk getrapte strookje grond weer een bewoonbaar huls te bouwen. Een huis. dat ons, nuch tere Hollanders, bij lange na nog niet bevalt, maar een huis. waarvoor de meeste volkeren van Europa alles zou den geven om er ln te wonen. En er is gewerkt in Nederland. Wie werkt maakt fouten en fouten lokken critiek uit. Wij. Nederlanders, beschuldigen ons zelf. en meestal terecht, van allerlei minder mooie dingen. Maar één ding kunnen we van ons zelf niet zeggen: dat wij lui zijn. Dat zit. de Hemel zU dank, niet in onze aard, W" hebben niet alleen hard gewerkt, wij werkten ook ln een nieuwe rich ting. Een richting, die door sommige, helaas vaak zeer Invloedrijke kringen, niet wordt geappreciëerd. Tal van maat regelen die door de regering werden ge troffen of voorbereid, stieten op hevig verzet van hen, die er belang bij heb ben dat de zaken zo gaan als zij vóór de oorlog gingen. Dat wil zeggen: de weg vrij voor het eigenbelang, vrije concur rentie, geen staatsbemoeienis, produce ren louter en alleen voor de winst. Dat wil zeggen: overproductie, werkloos heid. te kort voor de brede massa van het volk. Weelde en macht voor den enkeling, die over het productie-appa raat beschikt, dat logischerwijze het eigendom van allen zou moeten zijn en op zijn minst toch ten nutte van allen goederen zou moeten vervaardigen. Overvloed voor den rijke en zijn schoot hondje - armoede voor het volk? Daar heen mogen wij niet terug. Nu de bui tenlandse vijand la verslagen, moeten wij ons voorbereiden op een hardnek kige strijd met den binnenlandsen vij and. die het offensief heeft geopend. Welvaart, verzekering van onze toe komst, eist weerbare democratie. De be lagers van onze welvaart zijn reeds druk in de weer. Het is zaak om te zien wie zij zijn en ons niet door schoon klinkende leuzen van VTiJheid en derge lijke. noch door boze woorden tegen de uitwassen van deze onvolkomen (want wel politiek, maar niet: economische) democratie, te laten vangen. Het i. moeilijk, om de regering en de progressieven aan te vallen op dat gedeelte van hun. .activiteit, dat gericht is op sociale verbeteringen. Zover zijn wij toch reeds, dat niemand zich hiervan tegenstander durft te be kennen: te zeer gemeengoed is dit rechtvaardige verlangen geworden. Maar er wordt moord en brand geroe pen over het socialisme, waarheen wij af zouden drijven. Welnu, ten eerste is er van socialisatie van bedreven (een bedrijf in handen van de gemeen schap brengen of ln handen van de staat, welke dit bedrijf dan ten bate van de gemeenschap exploiteert) nog niet bar veel te bemerken geweest. En ten tweede: als wij thans om ons heen zien, ls het wel opmerkelijk, dat juist een bedrijf, nagenoeg geheel in han den van de staat al» model, kan dienen voor vrijwel alle andere bedrijvïn en dat het de meest optimistische cijfer» wat zijn wederopbouw betreft, ver toont. Wij bedoelen de spoorwegen. Over de service, die de spoorwegen boden en weer bieden, kan zelfs de meest verstokte cynicus in zijn hërt niet ontevreden zijn: het bedrijf wordt op voorbeeldige wijze geleid. De amb tenaren zijn ln dienst van het publiek. Natuurlijk, er kan wel eens een klei nigheid haperen en er ie ook wel eens een spoorbeambte, die met zijn ver keerde been uit bed stapte, maar er ls ook geen klant, die niet bediend wordt en vriendjespolitiek is niet aan de or de, corruptie een nagenoeg onbekend verschijnsel. Wat nu de wederopbouw van het be drijf betreft, wij zijn in staat een overzicht te brengen van de laatste gegevens in cijfers. Zij weerleggen in al hun nuchterheid dunkt ons wel* de bewering, dat daar, waar het particu lier Initiatief ontbreekt, de stimulans voor noeste arbeid is vervallen. De eerste cijfers geven de toestand van een jaar geleden aan;» het tweede rijtje zoals het nu ls en de tussen haakjes geplaatste cijfers zijn die van vlak vóór de staking. Aantal locomotieven: 352; 628 (866) Aantal rijtuigen: 189; 625; (1.498). Aantel goederenwagens: 8000; 17.065; (29.616). Aantal zitplaatsen: 7.000 56.720; (163.000). Electrisch lijnmateriaal: 0; 24; (137). man van het verzet smalend plachten te noemen, dan de lof die hem door den gewonen man of de arbeiders, vrouw ongeweten werd toegezwaaid als hij toevallig getuige was van een enthousiast gesprek in b\u of trein, een gesprek, dat stereotyp begon met de woorden: „Zeg. heb je 't al hoord. gisteren hebben ze....". Tot die „ze" te boren en te weten, dat het werk van die „ze" on» volk goed deed; was dat niet een der sterke banden die de verzetsgroepen tesamen bundel den? (Zie vervolg le kolom pag. 44 Dieael-electr. materiaal: 0; 13; (57). Tonnage goederenverv.: 125.000 970.000; (1.280.000). Km. baanvak in exploitatie voor reizi- gersvervoer: 321; 2.398; (2.837). Spoorbraggent In Mei 1945 was 70 pet. van alle bruggen over de grote rivieren vernield. Nu, in Mei 1946 zijn 35 grote bruggen weer in gebruik, d.i. bijna 60 pet van het vernielde materiaal. Gisteren Werd de grote spoorbrug over de IJsel bij Zwolle officieel in gebruik gesteld! De treinen rijden weer glad over de ijzeren weg. Een voorstander van het particulier initiatief kan' wijzen op het feit, dat de spoorwegen geen concur- rentie kennen. Maar het antwoord moet dan luiden: het is ook juist de bedoeling van een goede geleide economie, om moordende concurrentie met al de ver spilling. die zij met zich medebrengt, uit te sluiten. Tot heil van ons volk. gEHALVE op de spoorwegen zou men in dezen' kunnen wijzen op de PTT, die haar werk uitstekend verricht. (Be denk eens: in Mei van het vorig Jaar konden wij alleen briefkaarten verzen den, die dan al of niet. maar in elk ge val met veel vertraging, op het aange geven adres arriveerden. Thans zijn al le binnen- en buitenlandse lijnen weer volledig ln bedrijf!) En zoals deze, zijn er meer overheids- en semi-overheids- bedrijven, die weer onberispelijk draaien! STAATSBEMOEIENIS behoeft de op bouw niet te vertragen. Integendeel: met vaste hand moeten de lijnen, waar langs ons economisch leven zich op waarts zal bewegen, uitgestippeld wor den. Reeds veel is bereikt, maar wij moeten op steeds krachtiger tegenstand bedacht zijn. Het geldt hier onze toe komst. Het gaat er om, de herwonnen zelf standigheid om te zetten in een werke lijke vrijheid: de vrijheid, ons maat schappelijk leven zodanig in te richten, dat het leven voor allen de moeite waard zal zijn om geleefd te worden. Rebel, mijn hart Rebel, mijn hart. gekerkerd en geknecht, die aan de tralies van den al-dag rukt, weest om Uw tijd'lijk lot geenszins bedrukt, al zijn de kluisters hard, de muren hecht. Want in den aanvang was het U voor-zegd, dat het aan enkelen steeds is gelukt het juk te breken, dat hun schouders drukt, laat dus niet af maar vecht en vecht en vecht. Breekt uit en blaast de doove sintels aan, die zijn verdoken onder rookend puin; vaart storm-gelijk over den lagen tuin die Holland heetslaat dood'lijk toe en snel opdat het kwaad schrikk'lijk zal ondergaan, o hart, mijn hart, o bloedroode rebel. JAN CAMPERT. Logemann spreekt t Nog geen algehele overeenstemming bereikt J)E besprekingen met de Indo- nesiërs te Batavia en hier te lande hebben steeds de strekking gehad de nationalistische beweging or toe te brengen de wapens neer te leggen, de revolutie te laten val len en door deelneming aan de rijksconferentie mede te gaan wer ken aan de vreedzame hervorming van het Koninkrijk", aldus de mi nister van Overzeese Gebiedsdelen, prof. dr. J. H. Logemann in de rege ringsverklaring, die hij gistermid dag in de Tweede Kamer aflegde. Uit de impasse waarin de pogin gen om te komen tot een vreed zame oplossing van het conflict dreigden te geraken, scheen zich een TERUG e De geest van Hitier ma terialiseerde zich. "Een Jaar lang had hij nu als een wolkje. Ijler dan de och tendnevel. rondgezweefd: het was tijd om terug te keren tot de aarde. De Führer, langzaam aan weer compleet geworden, rekte zich uit en vulde vol wel behagen zijn longen: de aardse lucht beviel hem beter dan hij had kunnen denken. HIJ zag, dat hij zich in de Rijkskanselarij bevond. Op de tafel lag een stuk papier. Hij greep het en gretig verstonden zijn blikken dit rapport van zijn nagelaten Weer wolforganisatie. „De nieuwe Volkenbond gaat de weg van Geoève: ruzie tussen Moskou en Washington. Burgerooflog ln China. Azië keert zich tegen zijn vroegere meesters; het Britse Rijk is ln verval. Hongersnood bedreigt mll- lloenen volkeren. Franco handhaaft zich. De demo cratieën. als altijd, en doen niets. In Italië, Argentinië en Portugal steekt het fascisme weer de kop op. In ons eigen onvergankelijk Duitsland ls er veel onenigheid. De ar beiders hebben zelfs de weg naar eenheid nog niet overal gevonden. Uw geest, geliefde Führer, ls niet dood. Uw werk zal zijn vrueh- ten afwerpen tot verderf van de wereld, tot ver nieling van het leven, dat wij haten. Wij geloven ln U wij hernieuwen onze eed, Führer. wij blijven U trouw. Heil Hitier." De Führer laa en herlas het papier. Zijn glansden weer als die een tijger, zijn handen trilden, herhaaldelijk be vochtigde hij met xiin tong zijn lippen. Hij ging op weg. Ver kleed als een bedelaar zwierf hij door de si raten van de wereldsteden. Tot zijn onbeschrijfelijke vreug de zag hij meer verwor ding en ellende dan hij zich voor had kunnen stel len. Hij was aanwezig bij beraadslagingen van rege ringenniemand merkte hem op en hij genoot van het geharrewar, hij ver ten van de stad, die hij met bommen had ver nield. Maar de aanblik van zijn werk stemde hem niet vrolijk. Het puin was ver dwenen, de straten waren schoon en hij werd finaal omvergelopen door een stevige arbeider, die haast had. Ook Amsterdam bc viel hem niet. Alles was hier als voor de oorlog; B *17' «f™. wJifr men kon waarempel de spó- F} i wapengekletter ren van de krU|- niet meer achter schóne frasen, van niemand beter dan hij het gebruik kende. HU was in de Veiligheidsraad en voor het eerst van zUn leven klonken hem de vreemde talen vertrouwd ln de oren. Hij luisterde met spanning wanneer een toespeling gemaakt werd op een geheim en machtig wapen, waarvan een partij het monopolie had. Commeniaria Een wapen, dat duizenden malen machtiger moest zijn dan zijn V 1. HU zwierf over de slagvelden in China en proefde de lucht van het bloed. Hij wist zich zeker van zUn overwia- ning. Toen herinnerde hij zich plotseling een klein land, dat hU altUd zeer in het bUzonder had gehaat. Het land van de kaaskoppen, zoals hU die stugge, on handelbare boeren 'daar- glftds placht te noemen. Ha, wat had hU dit land geslagen en stuk getrapt. Schoon leeg waren de fa briekshallen toen zUn le gers moesten wijken. De ogen beste stukken land eens op de zee veroverd, had hU weer teruggegeven aan het water, voor goed. Aeed» liep hij In destsa ren van de krijg niet meer ontdekken. HatelUk gons den, waar hij ook ging, de geluiden der fabriekshallen in zijn oren. Wrevelig ver plaatste hU zich een eind Wat was ö+t te doen? Uit de weg Jij. mot je onge- lukke maken, werd hem plotseling toegeschreeuwd. Het scheelde maar een haar of hU had een zware balk op zUn hoofd gekre gen, maar de trap die de woorden vergezelde had hij beet. Wat een porum heit die vrijer, 't 11]kent Hitier wel, hoorde hij nog. Voer het eerst sinds zeer lang" tUd voelde de Führer zich vernederd en iUJ was be schaamd. omdat hU ont dekt was. Waar stond tif} nu. Wat was er gebeurd met dit land, hier aan de voet van de dUk. HU wreef zUn ogen uit Kon het waar zijn? Was dit het land dat hU aan de zee had prijsgege ven? En waren die kop pige boeren weër zo ver.... Zie ze daar bouwen aan die boerderijen, zie die ene ke rel daar met ztjn handen in de zakken trots en tri omfantelijk rondlopen Hl tl er sprong haastig op de trein, die hem zonder een seconde vertraging weer naar zUn Heimat terugbracht. Daar vervluch tigde hU onder het geluld van papier, dat stuk ge scheurd uitweg voor te doen, toen bleek, dat v Indonesische kringen waardering bestond voor de wijze waarop het geschil tussen Frankrijk en de re publiek Viet-flam opgelost was. Dit leidde tot het denkbeeld, dat de In- donesische republiek erkenning zou kunnen vinden als onderdeel van een federatief gemenebest Indone sië, dat zelf, overeenkomstig de ver klaring van 10 Februari 1946, als deelgenoot zal optreden naast Ne derland, Suriname en Cura?ao ir het Koninkrijk der Nederlanden. Voor het Indonesisch nationalisme ligt de aantrekkelijkheid van een dergelijke oplossing hierin, dat zij het voortbestaan medebrengt, zij bet in een meer beperkte betekenis, van de republiek. Voor Nederlandse zijde bestond de aantrekkelijkheid daarin, dat de bereidheid van de republiek om als constituerend deel van Indonesië te treden in het Ko ninkrijk, impliceert het loslaten van de revolutie. Voor het populaire misverstand, dat erkenning van de republiek zou betekenen abdicatie van het Ko ninkrijk, is geen plaats gelaten. Zuivering van extremisten. L wordt. ^ANNEER de politieke atmos feer van de onzuivere ele menten, die op 't ogenblik nog een te grote rol spelen, zal zijn gezuiverd, dan heeft de regering op grond van hare waarnemingen de overtuiging, dat een zelfregerend Java, geleid door dezelfde groepen, die thans het gezag in de Indonesische Republiek uitoefenen, voor de gehele Indone sische bevolking van Java de juiste expressie van haar staatkundige verlangens zal zijn. De heer Sjahrir m zijn medestanders zijn bere!3 hun aanspraken te beperken tot die ge bieden, waarover de republiek de facto gezag uitoefent. Over de om vang van dit gebied bestaatechter een tot dusver niet opgelost me ningsverschil tussen hen en de Ne derlandse regering. De regering van mening, dat de republiek alleen gezag heeft over die delen van Java en Madoera, die niet behoren tot de door geallieerde troepen bescherm de arealen. Van Indonesische zijde wordt ditzelfde volgehouden ten aanzien van het gehele eiland Siima tra, het grootste gedeelte van Cele bes en een aantal andere eilanden. Min. Logemann besloot deze ver klaring met het vertrouwen van de regering in het vinden van een uit weg over te brengen. A.' Eén jaar democratie £EN jaar geleden dachten wij ons vrÜ en onvervaard in de demooratie te storten, waarvan wij tijdens de bezet* ting al» een paradijs droomden. WIJ waanden ons bevrijd van de talloze ha ken. die het nazi-systeem overal door ons land had uitgeworpen. Wij wensten in 24 uur de metamorphose te onder gaan van het ene uiterste (de „absolute** gebondenheid) in het andere (de „abso lute" vrijheid). De roes van die eerste bevrijdingsda gen bezorgde ons echter een zeer onaan gename kater, toen bleek, dat met het vertrek van het ene „verordeningsn"- systeem een ander automatisch was ge arriveerd. Het heeft maanden geduurd voordat wij van deze druk enigermate bevrijd waren.... tenminste dat meen den wij en dat menen wij nu nog in on ze toch reeds getemperde vrijheidsdrift. Edoch, er was veel wijsheid voor nodig om te beseffen, dat mensen, die 5 jaar bezettingsdictatuur achter de rug hadden, niet direct even gezonde bur ger» van een democratische staat zou den kunnen zijn. als zij vóór de oorlog geweest waren. En niets is misschien zo goed geweest voor Nederland, dan dat zijn burgers gedurende korte tijd „in observatie" zijn geweest; de nauw merkbare overgang naar de toestand, zoals die nu ia. Wij beseffen thans, dat de vrijheid, die de democratie mee brengt, niet alleen vele rechten, maar minstens evenveel plichten inhoudt. flEEN volk I» er in Europa, welk» grondwet zo nauwkeurig als een thermometer voor de Europese gedach ten en gevoelens kan fungeren, als het Franse. As. Zondag zal dit volk zich uitspreken over de grondwet der Vier de Franse Republiek, welke ingeleid wordt door een nieuwe „Verklaring van dt Rechten van den Mens". D.w.z. a.s. Zondag zal worden beslist, hoe Europa want Frankrijk ia Europa! voor lopig haar democratie zal formuleren. Er zijn in deze nieuwe constitutie eni ge artikelen, die veelbelovend zijn voor de richting, die wij uit moeten, willen wij uit de chaos geraken. Dat er ook enkele zijn. die het geheel toch het. uiterlijk van een compromis geven, is niét te verwonderen in een land, waar één der grootste partijen, de M.R.P., aan katholiek socialisme (of socialistisch katholicisme?) doet. Artikel 2 dan luidt: Het beginsel van alle souvereiniteit be rust noodzakelijkerwijs bij het volk. Art. 3: De vrijheid is de bevoegdheid, al datgene te doen, wat andere rechten niet aantast. In artikel 47 wordt de grondslag gelegd voor het Eén-Kamer- stelsel. Ziehier ln drie artikelen de nieuwe democratie; het gehele staatsstelsel wordt bepaald door een ongebreidelde volkssouvereinltelt, die haar uitdruk king vindt in één Kamer, welke in haar beslissingen niet geremd wordt door een Senaat in Nederland de Eerste Kamer). Wie echter denkt, dat hiermede het hek van de dam is en de vrijheid on stuimig kan paraderen, vergist zich. Nooit is mepr gebleken dan thans, dat de democratie vóór alles een inperking van zekere rechten betekent. Het Fran se. niet van conservatisme gespeepde blad „Le Monde" sprak, op zure toon, terecht van een „autoritaire democratie" en wees op het gevaar, dat de meer derheid dictatoriaal zou kunnen optre den, ook al zou die meerderheid „slechts" 51 pet. van het volk achter zich weten. I Er zijn landen in Europa, en Neder land Is er één van, waar de opposi tie bijzondere rechten heeft. In Enge land regeert één partij, de meerderheid, maar de oppositie heeft een dergelijke macht, dat men spreekt van Zijne Ma- jesteits Regering en van Zijne Majesteita oppositie Duidelijker dan ooit ie thans geble ken, wat het betekent voor een rege ring, indien zij niet in het bezit is van de sleutelposities in het land: in zo'n land wordt de uitvoering van allerlei maatregelen getraineerd en saboteert men naar hartelust, alles in naam van de democratie. En dit is wat de Fransen tot .-dere prij» willen voorkomen. De corruptie heeft maar al te lang in Euro pa hoogtij gevierd: Frankrijk kan er van meepraten. Slechts door een rigou reus uitsnijden van al de rotte plekken en ook van die plekken, die de bron vormen van een ondergrondse tegen werking, kan een regering, berustend op de t wil van de volksmeerderheid, werken. Wij hebben rechten, zeker, en plichten, prachtig; maar wij bezitten deze plichten en rechten niet om ze, zoals bepaalde groepen willen, te ge bruiken ten behoeve van de tegenwer king in naam der vrijheid. Wie spreekt v»n een dictatuur der partijen heeft gelijk: hij bedoel!» nJ. de „dictatuur" van het volk. Indien ooit, dan is het thans, dat wij een voorbeeld kunnen nemen aan deze duidelijke omschrijving van de demo cratie, die vooralsnog wel een Franse democratie zal blijven. 'A. In verband met de kleine opper vlakte van ons blad hebben wij van de autoriteiten toestemming ont vangen. des Zaterdags met een dubbel nummer te verschijnen.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

De Vrije Alkmaarder | 1946 | | pagina 1