kmaafdef Katholieke Volkspartij is de grootste partij in Nederland VERRASSENDE WINST DER COMMUNISTEN Zo stemde ons volk in 1937 Partij van de Arbeid bleef beneden de algemene verwachtingen De nieuwe Tweede Kamerleden TOTAALSTAAT TWEEDE KAMER 1946 GOED WEER. Matige in het Noorden toenemen de Noord-Oostelijke wind. Hogere temperaturen dan gisteren. Kans op bewolking in het Westen des lande ZATERDAG 18 MEI 1848. 9e Jaargang Ifo. Directeur. M. j. Roggeveen. Wnd. Hoofdredacteur: A. H Hommerson. Redacteur stad: G. W. M. Willems, DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMGEVING UITGAVE, STICHTING .DE VAIJI ALKMAARDII" Redactie en Adm.: Achterdam M, tel. tZ7L AdvertenUe-aM.t Langestraat 15, teL mv Leden van het zg Volksfront op Sumatra hebben trouw betuigd aan# de regering van Sjahrir. Ceylon krijgt binnenkort esn grondwet, terwijl de dominlonstatps verleend zal worden. Britse vliegtuigen zullen deelne men aan de evacuatie van geïnter neerden uit het binnenland van Java. Ons volk heeft gekozen j^JET spanning is de verkiezingsuit slag tegemoet gezien, met meer gpanning misschien dan ooit. Want vijf jaren oorlog en bezetting vormen een aeer lange periode, waarin een volk Weer veranderen kan dan in een over eenkomstig aantal jaren in een nor^ Bsale tijd het geval zal zijn. En de voorspelling, dat er verrassingen uit de Stembus te voorschijn zouden komen, Bat men de uitslag moeilijk van te voren kon overzien, bleek nog de beste van felle voorspellingen, waaraan ons volk gedurende de laatste weken het Kollandse gokkersgemoed heeft opge haald. Dat er weinig van te voren over te keggen viel, tonen ons wel duidelijk de fc.g.n. proefverkiezingen, die door de fepinie-onderzoekers zijn gehouden. De Uitslagen van de laatste door het Cen traal Bureau voor Documentatie ge houden proefverkiezing b.v. schoten in Verschillende opzichten een flinke af- fetand naast het doel Aan de Partij van Be Arbeid werd 33 van'het stemmen- feantal toegedacht: het bleek 28,31 te fcijn. Wat de K.V.P. betreft, deze worp Was beter: 31,9 naast de 30,81 van de (Werkelijkheid. De anti-revolutionairen bleken sterker dan vermoed werd: 12,90 tegen 10 De Partij van de Vrijheid had, ondanks haar intensieve campagne, naar het schijnt, minder aantrekkings kracht op de massa dan aangenomen (Werd (8,41 tegen 8,5 */o) en de commu nisten evenredig meer dan de verwach ting was (10,57 tegen Deze ultra rode winst moet haar voornaamste oor- Kaken vinden in de radicaliserende in- vloed, welke dergelijke barre tijden als wij gekend hebben, op een volk heeft en de vrees van vele socialisten-van-het •oude-stempel, dat de S.D.A.P. in haar dingen naar de gunst der katholieken, teveel van haar antikapitalistisch gtrijdkarakter zou verliezen. Deze vrées moet aanzienlijk ge weest zijn, getuige de betrekkelijke achteruitgang van de Partij van de Ar beid (naar blijkt uit de enig mogelijke vergelijking, die te trekken valt, door de som te nemen van SDAP, CDU en Vrijz. Dem. Bond, zoals dan ook overal elders ln dit nummer gedaan wordt) waar toch algemeen juist een behoor lijke vooruitgang verwacht werd. Het vormen van deze katholiekTSO- dalistische coalitie zelve wordt door dit aspect ongetwijfeld bemoeilijkt, want, wil de Partij van de Arbeid als partner in een dergelijk blok niet nog meer in eigen rijen het vertrouwen verliezen, dan zal zij de KVP moeten dwingen, een zo radicaal mogelijk poli tieke lijn te volgen. Maar zodoende zou deze rege ring weer een zeer zware tegenkan ting ondervinden van de sterke rechtse partijen en het gevolg zou waarschijnlijk toch een politiek van geven en nemen moeten zijn, of wel een krampachtige mars over grote struikelblokken. Indien de katholieken deze wandeling niet aandurven, blijft voor hen slechts de vorming van een rechts-georiënteerd blok over. Maa- in Jat geval zal de oppositie van de lifikerzijde onstuimig Kijn, de demtocratisch-socialisten met de dynamische macht der communisten zullen een blok aan het been der con servatieven zijn en wij hebben wederom óf een zwak beleid óf een machtspoli tiek van de meerderheid ln het voor uitzicht. Misschien is het te vroeg om deze voorspelling te wagen, maar ons dunkt, dat in het laatste geval de Indohesische kwestie een nog ernstiger twistappel zal worden voor ons volk; dat de strijd hard tegen hard zal zijn en voor een niet gering deel met het wapen der vakbonden, de stakingen, uitgevochten Kal worden en dat ernstige crises, met alle ongunstige nasleep van dien voor onze wederopbouw, onvermijdelijk de resultaten zullen vormen. Een somber aspect! En een aspect, dat niet nalaten zal ons volk verder te drijven op de weg van het radicalisme; want vele vooruit strevende elementen in de KVP zouden ln deze gang van zaken met hun hart staan aan de kant van de oppositie. En evenzeer zou dat het geval zijn met de kwestie, welke de t kern van de andere strijdvraag in ons volk raakt: de geleide economie. Indien de Partij van de Vrij heid tezamen met de A.R. min of meer bun wil zouden kunnen opleggen aan de Katholieke Volkspartij, dan zou wel dra het systeem van vrije productie en vrije handel, d.w.z. het onvervalste ka pitalisme, de geleide economie van haar plaats dringen. De handen vol geld, die de Partij van de Vrijheid heeft uit gegeven voor haar verkiezingspropa ganda, heeft echter niet tot het door de heren fabrikanten en bankiers zo vurig gewenste resultaat geleid: een duidelij ke waarschuwing, dat de brede massa van ons volk zeer goed weet, waar zij aan toe zou zijn. indien de Partij van de Vrijheid over hóér vrijheid zou gaan beschikken. En een duidelijk teken dus, dat het schip van staat in woelige wateren zou komen, indien het toch in deze koers gestuurd zou worden. Een zeer zware last drukt dus wel op de Katholieke Volkspartij. Van haar voornamelijk aal het afhangen, of een nog enigszins gelukkige combinatie voor de toekomstige regering gevonden zal kunnen worden; ergo, of wij een behouden vaart zullen hebben. Maar het ls zaak om zuidwester en <»llejas gereed te houden...^ Het verklezingsnleuws, dat heden in onze krant gepubliceerd wordt, staat onder auteursrecht van het A. N. P. en mag dus niet worden overgenomen. De verkiezingen brachten vele honderdduizenden in den lande grote verrassingen. De Katholieke Volkspartij bleek de grootste partij in Nederland te zijn met bijna anderhalf millioen stemmendaarop volgde de Partij van de Arbeid met een honderdtwintigduizend stemmen minder. Deze partij bleef met haar 28,31 pet. van het totale stemmen- aantal dus een goed deel beneden de verwachtingen van het leeuwendeel haar aanhangers en ook van verreweg de meeste tegenstanders. Een enorme winst heeft de Commnnistische Partij gemaakt (van 3,35 pet. van het totaal stemmenaantal in 1937 op 10,57 pet.) en dit waren dan, met de aanzienlijke voor uitgang van de Partij van de Vrijheid t.o.v. de oude Libe rale Staatspartij, wel de meest kenmerkende trekken van de kenze van ons volk. Voor een duidelijk overzicht van de uitslagen over het ge hele land raadplege men de staten op de eerste en op de derde pagina. Zij kon hem niet vinden! Een oud vrouwtje stond op een stembureau haar stemformulier om en om te draaien, alsof ze naar iets zocht, maar het niet kon vinden. Een lid van het personeel op het bureau schoot ijlings toe om haar van advies te dienen. Op zijn vraag, wat zij zocht, antwoordde het vrouwtje: „Schermerhorn, natuur lijk, maar hij staat er niet op!" Na veel praten wist de ambtenaar er haar van te overtqf&en, dat een stem op Mansholt ook Schenjigj'horn te goede kwam(Historisch). De namen der gekozenen, die voor de periode 19461950 deel zullen uitmaken van de Tweede Kamer der Staten-Gene- raal, zijn de volgende: partij van de arbeid: W_ Scher merhorn, Delft; J. M. Willems, Tilburg; A. M. Joekes. 's-Gravenhage; C. J. a. M. ten Hagen, Nijmegen; M. v. d Goes, Was senaar; J. H. Scheps, Zeist; "*L. a. Don ker, Rotterdam;"», van Sleen, Rottëfdam; S. A. Posthumus, Delft; J. Schilthuis, 's-Gravenhage; G. E. van Walsum, Rot terdam; R. van der Brug, Gouda; W. Drees, 's-Gravenhage; J. H. A. Logemann, •s-G?fevenhage; J. E. Stokvis, 's-Graven- hage; J. A. W. Burger, Dordrecht; T. a. J W. schorer, Middelburg; J. J. Vorrlnk, Amsterdam; e. Kupers, Bloertiendaal: n. S C. Texjdeloo, Amsterdam; S. I*. Mans- holt, Wassenaar; L. N. Pal ar. Amsterdam; E. A. Vermeer, Naarden; P. Ljeftinck, Rotterdam; H. J. van den Born, Amster dam; H. Vos, Wassenaar; J. Tuin, Hooge- zand; G. van de£. Leeuw, Groningen. Daar Prof. "chermerhorn in twee kies kringen is gekozen, zal bij loting worden uitgemaakt of C. J. van^Lienden dan wel F. J. Goedhart hem zal*-opvolgen ln de tweede kieskring. Daar Koos Jprrlnk even eens in twee kringen is gekozen, zal het lot beslissen over J. G. Suurhoff of C. J. van Llenden^ KATHOLIEKE VOLKSPARTIJ: F. van Vliet, Eindhoven; J. H. van ^faarseveen, Utrecht; Li J. M. J?eel, Wassenaar; F. G. C J. M. Teulings, Vught; M. J. M. van Poll, 's Gravenhage; E. M. J. A._Sassen, Vught; J. M. Zegers, Schayk; Chr. Mol, Etten; F. J. M. Smits van Oijen, Eindho ven; P. J. S. Serrarens, Bllthoven; W. L. M. de Kort. Goirle; J. G. 9tokman, Utrecht; Chr. G. Matser, Arnhem; H. Ruyter, Arnhem; E„ G. M. Roolvink, Al melo; J. R. H. van Schalk, 's-Graven hage; L. G. Kortenhorst, 's-Gravenhage; W J. Andrlessen, Maartensdijk (Utr.); A. Lucas, Rotterdam: Th. D. J. M. Koer sen, Amsterdam; F. J. H. Bachg, 's-Gra venhage; C. P. M. Romme, Overveen; M. van der Wrijden, Zevenhoven; J. Groen ^zn., Alkmaar; W. Steinmetz, Ara- sterdarn; A- J. J. M. Mes, Heinkenszand, Th. S. J. Hooij, Haarlem; W. J. Droesen, RoermöïW; G. A. M. J. Ruijs de Beeren- 'brouck, Holtum-Born; J. H. Maenen, Heerlen; J. M. Peters, Roosteren; H. M. Dassen, Heerlen. ANTI-REVOLUTIONNAIRE PARTIJ: J. Schouten, Rotterdam en J. A. de Wilde, Voorburg. Daar de leider der AJt.-partlj in niet minder dan 12 kieskringen ls ge kozen, zal in vele kringen om zijn opvol ger moeten worden geloot. Hoogstwaar schijnlijk zullen de volgende personen hiervoor ln aanmerking komen: Mr. A. B Roosjen, Amsterdam; H. J. W. A. Meljerlnk, Arnhem; Mr. J. Terpstra, 's-Gravenhage; C. van den Heuvel, Lel den; A. Stapelkamp, Utrecht; c. Smeenk. Arnhem; Dr. J. A. H. J. S. Bniins Slot, Aerdenhout; Mr. J. Algera, Leeuwarden; Mr. Dr. E. P. Verkerk. Boskoop; Ds. C. van der Zaal, Ulrum; Ds. J. Fokkema, Delft. CHRISTELIJK HISTORISCHE UNIE. H. r. Tllanus, 'sGravenhage; J. J. R. Schmal, Voorburg; J. de Ruiter, Harich Balk; Tj. Krol, Haren (Gr.); Mr. H. K. Beernlnk, Rijswijk (Z.-HJ; Jhvr. Mr. C. W. I. Wttwaal van Stoetwegen, 's-Gra venhage; Mr. **W. F. E. Baron van der Feltz, Middelbrg; H. Kikkert, Emmen. PARTIJ VAN PE VRIJHEID: A. de Wit geb. Fortanier, Amsterdam: A. H. W. Hacke, Voorburg; H. A. Korthals, Voor schoten: S. E. B. Bierema, Usquert (Gr.); G Vonk, Haarlem Daar "mevr. Fontanler—de Wit ln twee kieskringen ls gekozen, wordt ln de tweede kring bij loting beslist over W. C. Wendelaar en F. den Hartog. COMMUNISTISCHE PARTIJ NEDER LAND (DE WAARHEID): Gerben Wage naar, Amsterdam; S. de Groot, Amsterdam en C. Borst, Amsterdam.' Daar eerstge- (Auteursrecht A. N. P.) weik« als volgt over de partijen zijn verdeeld: Percentage in 1937 1. PARTIJ VAN DE ARBEID 1,347,664 stemmen 28,31 29 zetels 23-6-2 31 2. KATHOLIEKE VOLKSPARTIJ 1,466,510 stemmen 30,81 32 zetels 31 3. ANTI REV. PARTIJ 614.177 stemmen 12,90 13 zetels 17 4. CHRIST. HIST. UNIE 373,191 stemmen 7,84 8 zetéls 8 5. PARTIJ VAN DE VRIJHEID 305.202 stemmen 6,41 6 zetels 4 6. C.P.N. (DE WAARHEID) 502,935 stemmen 10,57 10 zetels 3 7. PROTESTANTSE UNIE 32,013 stemmen 0,67 zetels 8. STAATK. PEREF. PARTIJ 101,772 stemmen 2.14 2 zetels 2 9. NEDERL. BELLAMY PARTIJ 11,205 stemmen 0,23 zetels 10. GR. RODRIGUES LOPEZ 5,537 stemmen 0,12 zetels NSB 4 KIESDELER heeft bedragen 47.602. 100 100 N.B. Het zetelaantal van de Partij van de Arbeid kan vergeleken worden met de som van de zetels van S.D.A.P., Vrijz. Dem. en Chr. Dem, Unie in 1937. De K.V.P. stellen wij, om een inzicht in de verschuivingen te krijgen, gelijk met de Rj K. S. P.de Partij van de Vrijheid met de Liberale Staatspartij, enz. i V Bovenste rij v. I. n. r.: S. L. Mansholt, de lijstaanvoerder van de Partij van de Arbeid zal met 28 partijgenoten in de Tweede Kamer zitting nemen; prof. Mr. C. P. M. Romme zal met 31 katholieke collega's plaats nemen in de nieuwe volksvertegenwoordiging; J. Schouten, de aanvo'erder van de anti-revolutionaire partij en H. W. Tilanus van de Christelijk Historische Unie. Onderste rfl v. 1. n.""r.: Dr. S. E. B. Bierema van de Partij van de Vrijheid, de oommunist Q. Wagenaar*, J. *M. Krijger van de Protestantse Unie; en ds. P. Zandt van de Staatkundig Gereformeerde partij. noemde ln zes, de tweede en de derde candldaat ln twee kieskringen zijn ge kozen zullen talrijke lotingen moeten plaats hebben. Hoogstwaarschijnlijk zul len de volgende personen gekozen wor den: A C. Koenen, Amsterdam; B. J. Stokvis, Amsterdam; J. Hoogkarspel, Rot terdam; W. van den Muyzenberg geb. Wlllemse, Amsterdam; J. H. C. Spijkers, Tilburg; J. Haken, Groningen. Over de tiende zetel zal moeten worden geloot tussen de drie volgende personen: A- D. Schoonenberg, Amsterdam; J. H. Hermans, Vaals (L.); J. L. Hofstra, Tijnje (Fr.) STAATKUNDIG GEREFORMEERDE PARTIJ: Ds. P. Zandt, Delft; Ir. C. N. van Dis, Ermelo. „Papendrecht" weer in Nederland Gisteravond is de „Papendrecht", een tankschip van 15.500 ton, de Nieuwe Waterweg binnengelopen. Het schip werd door de Engelsen bij de zeeslag om de „Bismarck" buitge maakt en heeft daarna voor de gealli- ëerden gevaren. „ORANJE" AANGEKOMEN., o Gistermorgen is $e „Oranje" met aan boord ruim 900 repatriërmden de haven van Rotterdam binnengelopen. De ontscheping is Inmiddels beëindigd De eerste nitslag De eerste uitslag, die op de redac ties binnenkwam was die van het Gemeentelijk Verzorgingshuis voor Ouden van Dagen te Amsterdam. De stembus was daar reeds om vier uur gesloten! De ouden van dagen bleken nog een vurig hart te hebben: 509 stemden op de C. P. N. en 160 op de Partij van de Arbeid. 53 stem men waren ongeldig. Partijen Tweede Kamer 1937 Percentage L S.D.A.P. 21.95) 2. V. D 239.502) 1.315.167 5.90) 29.94 2.09) 4. R.-K. Staatspartij 1.170.431 28.84 5. A.-R. Partij 665.501 16.40 6. C.-H. .Unie 302.829 7.46 160.260 3.95 136.028 3.35 24.543 0.61 10. Staatk. Ger. Partij »«c 78.619 1.94 11. Overige partijen en groepen 304.701 7.51 4.058.077 9 100.00 Overige partijen. De overige partijen en groepen waren in 1937: N. S. B.; Rev. Soc. Arb. Partij; Kath. Dem. Partij; Actie-Bouwman; Chr. Nat. Actie; Alg. Belang; Zwart Front; Nat.-Boeren-, Tuinders- en Midden standspartij; Verbond voor Nationaal Herstel; Nat. Soc. Arb. Partij. Ter vergelQking. Ter vergelijking van de cijfers der huidige verkiezingen met die van vorige verkiezingen zijn: X. de cijfert van Sociaal-Democratische Arbeiderspartij, Vrijzinnig Demo cratische Bond en Christelijk Democratische Unie tezamengevoegd ter verge lijking met die van de Partij van de Arbeid; 2. de cljfere van de Liberale Staatspartij gegeven ter vergelijking met die van de Partij van de Vrijheid; 3. de cijfers van de Hervormde (Gereformeerde) Staatspartij gegeven ter vergelijking met die van de Protestantse Unie; 4. de cijfers van de overige partijen en groepen tezamen gevoegd ter vergelijking met die van de Nederlandse Bellamj Partij en Be Groep Rodriguet Lopei. Deze vergelijkingen gaan natuurlijk echter niet helemaal op. Zij brengen ons echter zo dicht mogelijk bij de eigenlijke waarde van de met de huidige toestand vergelijkbare situatie, zoals deze ln 1937 werd bepaald door de stem- menaantallen, welke de verschillende partijen op zich verenigden. EERSTE INDRUK (Van onzen parlementairen redacteur.) Nederlandse volk heeft aich uit gesproken; maar veel duidelijker is de politieke situatie er daarom niet op geworden. De Partij van de Arbeid heeft in Zee land, Utrecht, Overijs-1 en Gelderland stellig een belangrijk aantal stemmen uit Orthodox-Protestantse hoek gewon nen en in de Zuidelijke industriecentra en elders zoveel Katholieke stemmen, I dat hiermede 2 zetela zijn verwor ven. Maar deze winst is meer dan ver- loren gegaan door een verlies van zes, misschien wel zeven zetela aan de com munisten. De C.P.N. immers, heeft overal in het land grote vooruitgang geboekt, al is hun aanhang misschien in vergelijking tot kort na de bevrijding al weer wat achteruitgelopen. In Amsterdam volgen zij met 30 pet. der kiezers de Partij van de Arbeid op de voet. In de Zaanstreek en in Twente zijn zfi eveneens een aan zienlijke macht geworden. De handar beiders zijn door de oorlog blijkbaar sterk geradicaliseerd en de E.V.C. en „De Waarheid" hebben, in het bijzon der op de vele nieuwe kiezers, meer invloed gehad, dan de meeste commu nisten wellicht zelf hebben vermoed. De oprichting van de Partij van de Vrijheid heeft de Liberalen de oorspron kelijk verwachte grote nederlaag be spaard en heeft hen een deel der Co- lijn-stemmers van liberale huize in 19'ST terugbezorgd. Deze vier zetels heb ben de AJt. alle verloren, voor een deel vermoedelijk ook aan de C.H., die zich daardoor ondanks de misstappen van De Geer en de nieuwe stromingen in de Nederlands Hervormde Kerk nog opmerkelijk goed gehandhaafd hebben. De Protestantse Unie is een doodge boren kindje gebleken en de Staatkun dig Gereformeerden blijven een vast- gewortelde secte van een 100.000 kiezers. QP de K.V.P. legt deze uitslag geen zware verantwoordelijkhéid. De kin derrijkdom van het R.K. volk heeft mo gelijk met een aantal N.SJ3.- en Zwart Front-kiezers van R.K.-huize het ver lies aan dé Partij van de Arbeid en in de Mijnstreek, «r ook aan de C.P.N.. ruimschoots goedgemaakt. Zij is de groot ste partij gebleken, die aanspraken kan doen gelden op de aanwijzing van een formateur uit haar midden en op de sleutelpositie bij de regeringsvorming. Toch is die positie allerminst benij denswaardig. De K.V.P. zal moeten kiezen, of zij in zee wil gaan met de Partij van de Arbeid, die alleen met haar een bondgenootschap aan kan gaan als op sociaal-economisch terrein een zo radicale politiek wordt gevoerd, dat de communisten als oppositie wor den teruggedrongen; in dit geval zal zij haar conservatieve aanhang moeilijk in bedwang kunnen houden. Ofwel zij moet een ouderwetse christelijke coali tie kiezen met de twee protestantse par tijen; maar dan moet zij het hoofd bie den aan een sterke socialistische oppo sitie, waarvan dan de zuigkracht op haar vooruitstrevende kiezers ongetwij feld nog zal toenemen. Zij zal voorts ministers moeten leveren voor zeer zwa'j posten. Nederland kan zichzelf met dit re- sulta-t niet erg gelukwensen. Want hoe dan ook, het zal uiterst moeilijk zijn om deze volksuitspraak vorm te geven la ©en strenge en eensgezinde regering.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

De Vrije Alkmaarder | 1946 | | pagina 1