kmaafdef
Katholieke Volkspartij is de grootste partij
in Nederland
VERRASSENDE WINST DER COMMUNISTEN
Zo stemde ons volk
in 1937
Partij van de Arbeid bleef beneden de
algemene verwachtingen
De nieuwe Tweede Kamerleden
TOTAALSTAAT TWEEDE KAMER 1946
GOED WEER.
Matige in het Noorden toenemen
de Noord-Oostelijke wind. Hogere
temperaturen dan gisteren. Kans
op bewolking in het Westen des
lande
ZATERDAG 18 MEI 1848.
9e Jaargang Ifo.
Directeur. M. j. Roggeveen.
Wnd. Hoofdredacteur: A. H Hommerson.
Redacteur stad: G. W. M. Willems,
DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMGEVING
UITGAVE, STICHTING .DE VAIJI ALKMAARDII"
Redactie en Adm.: Achterdam M, tel. tZ7L AdvertenUe-aM.t Langestraat 15, teL mv
Leden van het zg Volksfront
op Sumatra hebben trouw betuigd aan#
de regering van Sjahrir.
Ceylon krijgt binnenkort esn
grondwet, terwijl de dominlonstatps
verleend zal worden.
Britse vliegtuigen zullen deelne
men aan de evacuatie van geïnter
neerden uit het binnenland van Java.
Ons volk heeft gekozen
j^JET spanning is de verkiezingsuit
slag tegemoet gezien, met meer
gpanning misschien dan ooit. Want vijf
jaren oorlog en bezetting vormen een
aeer lange periode, waarin een volk
Weer veranderen kan dan in een over
eenkomstig aantal jaren in een nor^
Bsale tijd het geval zal zijn. En de
voorspelling, dat er verrassingen uit de
Stembus te voorschijn zouden komen,
Bat men de uitslag moeilijk van te voren
kon overzien, bleek nog de beste van
felle voorspellingen, waaraan ons volk
gedurende de laatste weken het
Kollandse gokkersgemoed heeft opge
haald.
Dat er weinig van te voren over te
keggen viel, tonen ons wel duidelijk de
fc.g.n. proefverkiezingen, die door de
fepinie-onderzoekers zijn gehouden. De
Uitslagen van de laatste door het Cen
traal Bureau voor Documentatie ge
houden proefverkiezing b.v. schoten in
Verschillende opzichten een flinke af-
fetand naast het doel Aan de Partij van
Be Arbeid werd 33 van'het stemmen-
feantal toegedacht: het bleek 28,31 te
fcijn. Wat de K.V.P. betreft, deze worp
Was beter: 31,9 naast de 30,81 van de
(Werkelijkheid. De anti-revolutionairen
bleken sterker dan vermoed werd: 12,90
tegen 10 De Partij van de Vrijheid
had, ondanks haar intensieve campagne,
naar het schijnt, minder aantrekkings
kracht op de massa dan aangenomen
(Werd (8,41 tegen 8,5 */o) en de commu
nisten evenredig meer dan de verwach
ting was (10,57 tegen Deze ultra
rode winst moet haar voornaamste oor-
Kaken vinden in de radicaliserende in-
vloed, welke dergelijke barre tijden als
wij gekend hebben, op een volk heeft
en de vrees van vele socialisten-van-het
•oude-stempel, dat de S.D.A.P. in haar
dingen naar de gunst der katholieken,
teveel van haar antikapitalistisch
gtrijdkarakter zou verliezen.
Deze vrées moet aanzienlijk ge
weest zijn, getuige de betrekkelijke
achteruitgang van de Partij van de Ar
beid (naar blijkt uit de enig mogelijke
vergelijking, die te trekken valt, door
de som te nemen van SDAP, CDU en
Vrijz. Dem. Bond, zoals dan ook overal
elders ln dit nummer gedaan wordt)
waar toch algemeen juist een behoor
lijke vooruitgang verwacht werd.
Het vormen van deze katholiekTSO-
dalistische coalitie zelve wordt door
dit aspect ongetwijfeld bemoeilijkt,
want, wil de Partij van de Arbeid als
partner in een dergelijk blok niet nog
meer in eigen rijen het vertrouwen
verliezen, dan zal zij de KVP moeten
dwingen, een zo radicaal mogelijk poli
tieke lijn te volgen.
Maar zodoende zou deze rege
ring weer een zeer zware tegenkan
ting ondervinden van de sterke rechtse
partijen en het gevolg zou waarschijnlijk
toch een politiek van geven en nemen
moeten zijn, of wel een krampachtige
mars over grote struikelblokken.
Indien de katholieken deze wandeling
niet aandurven, blijft voor hen slechts
de vorming van een rechts-georiënteerd
blok over. Maa- in Jat geval zal de
oppositie van de lifikerzijde onstuimig
Kijn, de demtocratisch-socialisten met de
dynamische macht der communisten
zullen een blok aan het been der con
servatieven zijn en wij hebben wederom
óf een zwak beleid óf een machtspoli
tiek van de meerderheid ln het voor
uitzicht.
Misschien is het te vroeg om deze
voorspelling te wagen, maar ons dunkt,
dat in het laatste geval de Indohesische
kwestie een nog ernstiger twistappel
zal worden voor ons volk; dat de strijd
hard tegen hard zal zijn en voor een
niet gering deel met het wapen der
vakbonden, de stakingen, uitgevochten
Kal worden en dat ernstige crises, met
alle ongunstige nasleep van dien voor
onze wederopbouw, onvermijdelijk de
resultaten zullen vormen. Een somber
aspect!
En een aspect, dat niet nalaten zal
ons volk verder te drijven op de weg
van het radicalisme; want vele vooruit
strevende elementen in de KVP zouden
ln deze gang van zaken met hun hart
staan aan de kant van de oppositie. En
evenzeer zou dat het geval zijn met de
kwestie, welke de t kern van de andere
strijdvraag in ons volk raakt: de geleide
economie. Indien de Partij van de Vrij
heid tezamen met de A.R. min of meer
bun wil zouden kunnen opleggen aan
de Katholieke Volkspartij, dan zou wel
dra het systeem van vrije productie en
vrije handel, d.w.z. het onvervalste ka
pitalisme, de geleide economie van
haar plaats dringen. De handen vol geld,
die de Partij van de Vrijheid heeft uit
gegeven voor haar verkiezingspropa
ganda, heeft echter niet tot het door de
heren fabrikanten en bankiers zo vurig
gewenste resultaat geleid: een duidelij
ke waarschuwing, dat de brede massa
van ons volk zeer goed weet, waar zij
aan toe zou zijn. indien de Partij van
de Vrijheid over hóér vrijheid zou gaan
beschikken.
En een duidelijk teken dus, dat het
schip van staat in woelige wateren zou
komen, indien het toch in deze koers
gestuurd zou worden.
Een zeer zware last drukt dus wel op
de Katholieke Volkspartij. Van haar
voornamelijk aal het afhangen, of een
nog enigszins gelukkige combinatie
voor de toekomstige regering gevonden
zal kunnen worden; ergo, of wij een
behouden vaart zullen hebben.
Maar het ls zaak om zuidwester en
<»llejas gereed te houden...^
Het verklezingsnleuws, dat heden
in onze krant gepubliceerd wordt,
staat onder auteursrecht van het
A. N. P. en mag dus niet worden
overgenomen.
De verkiezingen brachten vele honderdduizenden in den
lande grote verrassingen. De Katholieke Volkspartij bleek
de grootste partij in Nederland te zijn met bijna anderhalf
millioen stemmendaarop volgde de Partij van de Arbeid
met een honderdtwintigduizend stemmen minder. Deze
partij bleef met haar 28,31 pet. van het totale stemmen-
aantal dus een goed deel beneden de verwachtingen van
het leeuwendeel haar aanhangers en ook van verreweg de
meeste tegenstanders.
Een enorme winst heeft de Commnnistische Partij gemaakt
(van 3,35 pet. van het totaal stemmenaantal in 1937 op
10,57 pet.) en dit waren dan, met de aanzienlijke voor
uitgang van de Partij van de Vrijheid t.o.v. de oude Libe
rale Staatspartij, wel de meest kenmerkende trekken van
de kenze van ons volk.
Voor een duidelijk overzicht van de uitslagen over het ge
hele land raadplege men de staten op de eerste en op de
derde pagina.
Zij kon hem niet vinden!
Een oud vrouwtje stond op een
stembureau haar stemformulier om
en om te draaien, alsof ze naar iets
zocht, maar het niet kon vinden.
Een lid van het personeel op het
bureau schoot ijlings toe om haar
van advies te dienen. Op zijn vraag,
wat zij zocht, antwoordde het
vrouwtje: „Schermerhorn, natuur
lijk, maar hij staat er niet op!" Na
veel praten wist de ambtenaar er
haar van te overtqf&en, dat een stem
op Mansholt ook Schenjigj'horn te
goede kwam(Historisch).
De namen der gekozenen, die voor de
periode 19461950 deel zullen uitmaken
van de Tweede Kamer der Staten-Gene-
raal, zijn de volgende:
partij van de arbeid: W_ Scher
merhorn, Delft; J. M. Willems, Tilburg;
A. M. Joekes. 's-Gravenhage; C. J. a. M.
ten Hagen, Nijmegen; M. v. d Goes, Was
senaar; J. H. Scheps, Zeist; "*L. a. Don
ker, Rotterdam;"», van Sleen, Rottëfdam;
S. A. Posthumus, Delft; J. Schilthuis,
's-Gravenhage; G. E. van Walsum, Rot
terdam; R. van der Brug, Gouda; W.
Drees, 's-Gravenhage; J. H. A. Logemann,
•s-G?fevenhage; J. E. Stokvis, 's-Graven-
hage; J. A. W. Burger, Dordrecht; T. a.
J W. schorer, Middelburg; J. J. Vorrlnk,
Amsterdam; e. Kupers, Bloertiendaal: n.
S C. Texjdeloo, Amsterdam; S. I*. Mans-
holt, Wassenaar; L. N. Pal ar. Amsterdam;
E. A. Vermeer, Naarden; P. Ljeftinck,
Rotterdam; H. J. van den Born, Amster
dam; H. Vos, Wassenaar; J. Tuin, Hooge-
zand; G. van de£. Leeuw, Groningen.
Daar Prof. "chermerhorn in twee kies
kringen is gekozen, zal bij loting worden
uitgemaakt of C. J. van^Lienden dan wel
F. J. Goedhart hem zal*-opvolgen ln de
tweede kieskring. Daar Koos Jprrlnk even
eens in twee kringen is gekozen, zal het
lot beslissen over J. G. Suurhoff of C. J.
van Llenden^
KATHOLIEKE VOLKSPARTIJ: F. van
Vliet, Eindhoven; J. H. van ^faarseveen,
Utrecht; Li J. M. J?eel, Wassenaar; F. G.
C J. M. Teulings, Vught; M. J. M. van
Poll, 's Gravenhage; E. M. J. A._Sassen,
Vught; J. M. Zegers, Schayk; Chr. Mol,
Etten; F. J. M. Smits van Oijen, Eindho
ven; P. J. S. Serrarens, Bllthoven; W. L.
M. de Kort. Goirle; J. G. 9tokman,
Utrecht; Chr. G. Matser, Arnhem; H.
Ruyter, Arnhem; E„ G. M. Roolvink, Al
melo; J. R. H. van Schalk, 's-Graven
hage; L. G. Kortenhorst, 's-Gravenhage;
W J. Andrlessen, Maartensdijk (Utr.); A.
Lucas, Rotterdam: Th. D. J. M. Koer
sen, Amsterdam; F. J. H. Bachg, 's-Gra
venhage; C. P. M. Romme, Overveen; M.
van der Wrijden, Zevenhoven; J.
Groen ^zn., Alkmaar; W. Steinmetz, Ara-
sterdarn; A- J. J. M. Mes, Heinkenszand,
Th. S. J. Hooij, Haarlem; W. J. Droesen,
RoermöïW; G. A. M. J. Ruijs de Beeren-
'brouck, Holtum-Born; J. H. Maenen,
Heerlen; J. M. Peters, Roosteren; H. M.
Dassen, Heerlen.
ANTI-REVOLUTIONNAIRE PARTIJ: J.
Schouten, Rotterdam en J. A. de Wilde,
Voorburg. Daar de leider der AJt.-partlj
in niet minder dan 12 kieskringen ls ge
kozen, zal in vele kringen om zijn opvol
ger moeten worden geloot. Hoogstwaar
schijnlijk zullen de volgende personen
hiervoor ln aanmerking komen: Mr. A.
B Roosjen, Amsterdam; H. J. W. A.
Meljerlnk, Arnhem; Mr. J. Terpstra,
's-Gravenhage; C. van den Heuvel, Lel
den; A. Stapelkamp, Utrecht; c. Smeenk.
Arnhem; Dr. J. A. H. J. S. Bniins Slot,
Aerdenhout; Mr. J. Algera, Leeuwarden;
Mr. Dr. E. P. Verkerk. Boskoop; Ds. C.
van der Zaal, Ulrum; Ds. J. Fokkema,
Delft.
CHRISTELIJK HISTORISCHE UNIE. H.
r. Tllanus, 'sGravenhage; J. J. R.
Schmal, Voorburg; J. de Ruiter, Harich
Balk; Tj. Krol, Haren (Gr.); Mr. H. K.
Beernlnk, Rijswijk (Z.-HJ; Jhvr. Mr.
C. W. I. Wttwaal van Stoetwegen, 's-Gra
venhage; Mr. **W. F. E. Baron van der
Feltz, Middelbrg; H. Kikkert, Emmen.
PARTIJ VAN PE VRIJHEID: A. de Wit
geb. Fortanier, Amsterdam: A. H. W.
Hacke, Voorburg; H. A. Korthals, Voor
schoten: S. E. B. Bierema, Usquert (Gr.);
G Vonk, Haarlem
Daar "mevr. Fontanler—de Wit ln twee
kieskringen ls gekozen, wordt ln de
tweede kring bij loting beslist over W. C.
Wendelaar en F. den Hartog.
COMMUNISTISCHE PARTIJ NEDER
LAND (DE WAARHEID): Gerben Wage
naar, Amsterdam; S. de Groot, Amsterdam
en C. Borst, Amsterdam.' Daar eerstge-
(Auteursrecht A. N. P.)
weik« als volgt over
de partijen zijn verdeeld:
Percentage
in 1937
1.
PARTIJ VAN DE ARBEID
1,347,664
stemmen
28,31
29 zetels
23-6-2 31
2.
KATHOLIEKE VOLKSPARTIJ
1,466,510
stemmen
30,81
32 zetels
31
3.
ANTI REV. PARTIJ
614.177
stemmen
12,90
13 zetels
17
4.
CHRIST. HIST. UNIE
373,191
stemmen
7,84
8 zetéls
8
5.
PARTIJ VAN DE VRIJHEID
305.202
stemmen
6,41
6 zetels
4
6.
C.P.N. (DE WAARHEID)
502,935
stemmen
10,57
10 zetels
3
7.
PROTESTANTSE UNIE
32,013
stemmen
0,67
zetels
8.
STAATK. PEREF. PARTIJ
101,772
stemmen
2.14
2 zetels
2
9.
NEDERL. BELLAMY PARTIJ
11,205
stemmen
0,23
zetels
10.
GR. RODRIGUES LOPEZ
5,537
stemmen
0,12
zetels
NSB
4
KIESDELER heeft bedragen 47.602.
100
100
N.B. Het zetelaantal van de Partij van de Arbeid kan vergeleken worden met de som van de zetels
van S.D.A.P., Vrijz. Dem. en Chr. Dem, Unie in 1937. De K.V.P. stellen wij, om een inzicht
in de verschuivingen te krijgen, gelijk met de Rj K. S. P.de Partij van de Vrijheid met de
Liberale Staatspartij, enz.
i
V
Bovenste rij v. I. n. r.: S. L. Mansholt, de lijstaanvoerder van de Partij van de Arbeid zal met 28 partijgenoten in de
Tweede Kamer zitting nemen; prof. Mr. C. P. M. Romme zal met 31 katholieke collega's plaats nemen in de nieuwe
volksvertegenwoordiging; J. Schouten, de aanvo'erder van de anti-revolutionaire partij en H. W. Tilanus van de
Christelijk Historische Unie.
Onderste rfl v. 1. n.""r.: Dr. S. E. B. Bierema van de Partij van de Vrijheid, de oommunist Q. Wagenaar*, J. *M.
Krijger van de Protestantse Unie; en ds. P. Zandt van de Staatkundig Gereformeerde partij.
noemde ln zes, de tweede en de derde
candldaat ln twee kieskringen zijn ge
kozen zullen talrijke lotingen moeten
plaats hebben. Hoogstwaarschijnlijk zul
len de volgende personen gekozen wor
den: A C. Koenen, Amsterdam; B. J.
Stokvis, Amsterdam; J. Hoogkarspel, Rot
terdam; W. van den Muyzenberg geb.
Wlllemse, Amsterdam; J. H. C. Spijkers,
Tilburg; J. Haken, Groningen.
Over de tiende zetel zal moeten worden
geloot tussen de drie volgende personen:
A- D. Schoonenberg, Amsterdam; J. H.
Hermans, Vaals (L.); J. L. Hofstra, Tijnje
(Fr.)
STAATKUNDIG GEREFORMEERDE
PARTIJ: Ds. P. Zandt, Delft; Ir. C. N.
van Dis, Ermelo.
„Papendrecht" weer in
Nederland
Gisteravond is de „Papendrecht", een
tankschip van 15.500 ton, de Nieuwe
Waterweg binnengelopen.
Het schip werd door de Engelsen bij
de zeeslag om de „Bismarck" buitge
maakt en heeft daarna voor de gealli-
ëerden gevaren.
„ORANJE" AANGEKOMEN.,
o
Gistermorgen is $e „Oranje" met
aan boord ruim 900 repatriërmden de
haven van Rotterdam binnengelopen.
De ontscheping is Inmiddels beëindigd
De eerste nitslag
De eerste uitslag, die op de redac
ties binnenkwam was die van het
Gemeentelijk Verzorgingshuis voor
Ouden van Dagen te Amsterdam. De
stembus was daar reeds om vier
uur gesloten! De ouden van dagen
bleken nog een vurig hart te hebben:
509 stemden op de C. P. N. en 160
op de Partij van de Arbeid. 53 stem
men waren ongeldig.
Partijen
Tweede Kamer 1937
Percentage
L S.D.A.P.
21.95)
2. V. D
239.502)
1.315.167
5.90)
29.94
2.09)
4. R.-K. Staatspartij
1.170.431
28.84
5. A.-R. Partij
665.501
16.40
6. C.-H. .Unie
302.829
7.46
160.260
3.95
136.028
3.35
24.543
0.61
10. Staatk. Ger. Partij
»«c
78.619
1.94
11. Overige partijen en groepen
304.701
7.51
4.058.077
9
100.00
Overige partijen.
De overige partijen en groepen waren in 1937:
N. S. B.; Rev. Soc. Arb. Partij; Kath. Dem. Partij; Actie-Bouwman; Chr.
Nat. Actie; Alg. Belang; Zwart Front; Nat.-Boeren-, Tuinders- en Midden
standspartij; Verbond voor Nationaal Herstel; Nat. Soc. Arb. Partij.
Ter vergelQking.
Ter vergelijking van de cijfers der huidige verkiezingen met die van vorige
verkiezingen zijn:
X. de cijfert van Sociaal-Democratische Arbeiderspartij, Vrijzinnig Demo
cratische Bond en Christelijk Democratische Unie tezamengevoegd ter verge
lijking met die van de Partij van de Arbeid;
2. de cljfere van de Liberale Staatspartij gegeven ter vergelijking met die
van de Partij van de Vrijheid;
3. de cijfers van de Hervormde (Gereformeerde) Staatspartij gegeven ter
vergelijking met die van de Protestantse Unie;
4. de cijfers van de overige partijen en groepen tezamen gevoegd ter
vergelijking met die van de Nederlandse Bellamj Partij en Be Groep Rodriguet
Lopei.
Deze vergelijkingen gaan natuurlijk echter niet helemaal op. Zij brengen
ons echter zo dicht mogelijk bij de eigenlijke waarde van de met de huidige
toestand vergelijkbare situatie, zoals deze ln 1937 werd bepaald door de stem-
menaantallen, welke de verschillende partijen op zich verenigden.
EERSTE INDRUK
(Van onzen parlementairen redacteur.)
Nederlandse volk heeft aich uit
gesproken; maar veel duidelijker is
de politieke situatie er daarom niet op
geworden.
De Partij van de Arbeid heeft in Zee
land, Utrecht, Overijs-1 en Gelderland
stellig een belangrijk aantal stemmen
uit Orthodox-Protestantse hoek gewon
nen en in de Zuidelijke industriecentra
en elders zoveel Katholieke stemmen, I
dat hiermede 2 zetela zijn verwor
ven. Maar deze winst is meer dan ver-
loren gegaan door een verlies van zes,
misschien wel zeven zetela aan de com
munisten.
De C.P.N. immers, heeft overal in het
land grote vooruitgang geboekt, al is
hun aanhang misschien in vergelijking
tot kort na de bevrijding al weer wat
achteruitgelopen. In Amsterdam volgen
zij met 30 pet. der kiezers de Partij van
de Arbeid op de voet. In de Zaanstreek
en in Twente zijn zfi eveneens een aan
zienlijke macht geworden. De handar
beiders zijn door de oorlog blijkbaar
sterk geradicaliseerd en de E.V.C. en
„De Waarheid" hebben, in het bijzon
der op de vele nieuwe kiezers, meer
invloed gehad, dan de meeste commu
nisten wellicht zelf hebben vermoed.
De oprichting van de Partij van de
Vrijheid heeft de Liberalen de oorspron
kelijk verwachte grote nederlaag be
spaard en heeft hen een deel der Co-
lijn-stemmers van liberale huize in
19'ST terugbezorgd. Deze vier zetels heb
ben de AJt. alle verloren, voor een
deel vermoedelijk ook aan de C.H., die
zich daardoor ondanks de misstappen
van De Geer en de nieuwe stromingen
in de Nederlands Hervormde Kerk nog
opmerkelijk goed gehandhaafd hebben.
De Protestantse Unie is een doodge
boren kindje gebleken en de Staatkun
dig Gereformeerden blijven een vast-
gewortelde secte van een 100.000 kiezers.
QP de K.V.P. legt deze uitslag geen
zware verantwoordelijkhéid. De kin
derrijkdom van het R.K. volk heeft mo
gelijk met een aantal N.SJ3.- en Zwart
Front-kiezers van R.K.-huize het ver
lies aan dé Partij van de Arbeid en in
de Mijnstreek, «r ook aan de C.P.N..
ruimschoots goedgemaakt. Zij is de groot
ste partij gebleken, die aanspraken kan
doen gelden op de aanwijzing van een
formateur uit haar midden en op de
sleutelpositie bij de regeringsvorming.
Toch is die positie allerminst benij
denswaardig. De K.V.P. zal moeten
kiezen, of zij in zee wil gaan met de
Partij van de Arbeid, die alleen met
haar een bondgenootschap aan kan
gaan als op sociaal-economisch terrein
een zo radicale politiek wordt gevoerd,
dat de communisten als oppositie wor
den teruggedrongen; in dit geval zal zij
haar conservatieve aanhang moeilijk in
bedwang kunnen houden. Ofwel zij
moet een ouderwetse christelijke coali
tie kiezen met de twee protestantse par
tijen; maar dan moet zij het hoofd bie
den aan een sterke socialistische oppo
sitie, waarvan dan de zuigkracht op
haar vooruitstrevende kiezers ongetwij
feld nog zal toenemen. Zij zal voorts
ministers moeten leveren voor zeer
zwa'j posten.
Nederland kan zichzelf met dit re-
sulta-t niet erg gelukwensen. Want hoe
dan ook, het zal uiterst moeilijk zijn om
deze volksuitspraak vorm te geven la
©en strenge en eensgezinde regering.