6A Ci HU W4&1 1946: JAAR VAN N HERSTEL JAAR VAN MOEIZAAM HERSTEL 1946 eindigt beter dan het begon 1947 een waar vredesjaar? Het jaar der verkiezingen Conferenties Moskou werkt nu mee De rol van Nederland Geestelijke nood Indonesië Verkiezingen HFT jaar 1946 Is zeker een van de meest onrustige perioden in de geschie denis van de menschheid geweest, wat aan den anderen kant eigenlijk niemand kan verwonderen, aangezien 1946 het jaar was, dat rechtstreeks op den grootsten oorlog volgde, dien wij tot nog toe hebben gekend. Het is altijd zoo, dat de eerste jaren na een oorlog nooit zoo normaal verloopen als echte vredesjaren. Wat waren nu de grootste gebeurtenissen? Onmiddellijk zien wij ons omgeven door een veelvoud van belangrijke onderwerpen. Het is volkomen uitgesloten in dit bestek alle problemen op de juiste wijze te behandelen. Iedere lezer zal zich aan zijn hoofd grijpen, wanneer hij de optelling hoort. Wij laten hier slechts enkele voorbeelden volgen, n.L de moeilijkheden rond de atoom bom, de Parijsche vredesconferentie, Neurenberg, Palestina, de moeilijkheden tusschen Rusland en Turkije, Azerbeidsjan, Griekenland, Mgr. Stepinatsj, Wal- lace, Franco, het aftreden van De Gaulle, de koningskwestie in België, de Russische spionnage-activiteit in Canada, de Fransche verkiezingen en de Moefti, waarbij natuurlijk komen de groote meeningsverschillen tusschen Oost en West. Wij zien, het is werkelijk niet eenvoudig er in het kort op in te gaan en daarom doen wij c.ikcle grepen, waarbij wij zullen trachten de meest belangrijke onderwerpen te behandelen. JN 't staatkundig leven van vele landen is 1946 het jaar der verkiezingen ge weest. ln*Frankrijk vonden zelfs ver schillende verkiezingen plaats, mede op grond van het feit, dat het Fransche volk het eerste concept eener grondwe* van de hand had gewezen. Trekken wij de conclusie uit de Fransche verkiezin gen, dan blijkt onmiddellijk, dat de Fransche socialistische partij (S.F.Ï.O.) steeds meer kiezers verliest aan de communisten en aan de M.R.P. Het schijnt, dat in de toekomst in Frankrijk nog slechts twee vooruitstrevende par tijen tegenover elkaar zullen staan, te weten de communisten en de M.R.P. Zij zulen den toekomstigen strijd moe ten uitvechten. Het dappere experiment van den grijzen en vereerden socialis- tischen leider Léon Blum is slechts van tijdelijken aard, wat niet alleen de Fransche socialisten, maar ook vele aanhangers van andere partijen betreu ren. De Gaulle heeft door zijn reaction- naire ideeën in Frankrijk vele vrienden verloren. Vele Franschen echter staan nog fanatiek achter hem. De M.R.P. is in Frankrijk slechts daarom op de tweede plaats (achter de communis ten) gekomen, doordat De Gaulle door zijn toespraken tegen de tweede grond wet (welke, zooals bekend, met een kleine meerderheid van stemmen werd aanvaard) veel verwarring in het Fran- pche volk heeft gesticht. In België is zoowel bij de algemeene als ook bij de gemeenteraadsverkiezin gen dë Chr. Volkspartij (R.K.) vooruit gegaan. Zij kon echter haar droom, bij de gemeenteraadsverkiezingen met be hulp der vrouwelijke stemmen de ab- tolute meerderheid te verwezenlijken, niet in vervulling zien gaan. Nu is naast haar nog een tweede koningsge zinde partij in het leven geroepen, wel ke ongetwijfeld veel stemmen uit libe ralen en enkelen uit socialistischen kring zal kunnen overnemen. Het odium, dat de C.V.P. de eenige ko ningsgezinde partij is, is thans door broken. Bij volgende verkiezingen be staat dus de mogelijkheid, dat de ko ningskwestie weer actueel wordt, al heeft het in den laatsten tijd het aan zien gekregen, als zou de C.V.P. niet tot het uiterste den koning blijven steu nen. In de V.S. heeft de oppositioneele Republikeinsche Partij bij de kortge leden gehouden Parlementsverkiezingen de meerderheid behaald. Het Perzische vraagstuk, dat in 1946 zooveel stof deed opwaaien, heeft de centrale regee ring van Teheran met veel geduld op Oostersche wijze kunnen oplossen door «erst in schijn aan de Democratische partij de „Tudeh" (d.i. de communis tische partij) toe te geven, waardoor de Russen hun troepen hebben terug getrokken. Thans heeft Teheran het pleit volkomen gewonnen, door de troe pen der centrale regeering naar het communistische Azerbaidsjan te laten oprukken. Ofschoon de Tudeh-leider en minister-president van Azerbaidsjan, Pisjevari, den „heiligen oorlog" had afgekondigd, was de tegenstand van de autonome Azerbaidsjansche troepen nagenoeg nihil, zoodat de provincie bij na zonder bloedvergieten kon worden bezet. Pisjevari, die een bijzondere voorliefde had voor een uniform, waar op Goerrng trotsch geweest zou zijn, werd gearresteerd. De Russen zijn hier over niet tevreden, maar hebben tot nog toe geen enkele actie van belang ondernomen. f^ELANGRIJK was 1946 ook vooral door de berechting van de Nazi- misdadigers te Neurenberg. Wat de doodvonnissen betreft, hiermee kon iedereen volledig accoord gaan. De Nazi-beulen werden rechtvaardig, eigenlijk zelfs nog te licht gestraft voor al de misdaden, welke zij in den loop van dertien jaar hebben gepleegd. Óp internationaal gebied werd 1946 beheerscht door drie groote conferenties n.l de Parijsche vredesconferentie en de twee algemeene vergaderingen der U.N.O., waarvan de tweede zoo juist werd beëindigd. In de eerste ,assem- bly" of algemeene vergadering der Ver- eenigde Naties werd de secretaris-gene raal, de Noor Trygve Lie, gekozen, in de tweede werden verschillende belang rijke vraagstukken behandeld, zooals de ontwapeningskwestie, het „trusteeship", het vetovraagstuk, het vluchtelingen probleem, de atoombom, enz. Te Pa rijs kon men na veel moeite en met veel geduld overeenstemming bereiken over de vredesverdragen met de as- satellieten, al werden de teksten van Parijs later nog door de conferentie der vier ministers van buitenlandsche za ken, welke te New-York werd gehou den (op hetzelfde tijdstip als de alg. vefgadering der U.N.O.) veranderd. Maar zij konden in ieder geval defini tief worden vastgesteld. VK/AT ons opvalt is vooral, dat de Russische politiek veranderd blijkt te zijn. In den loop van het jaar gaven wij in verschillende weekoverzichten onze bezorgdheid over de houding der Russen te kennen. Wij schreven her haaldelijk, dat de toekomst der wereld er duister uit zou zien, wanneer de Russische politiek niet zou veranderen. Wel, zij Is veranderd en ten goede! De Russen hebben op de in December beëindigde alg. vergadering der U.N.O. duidelijk blijk gegeven van hun wil tot samenwerking met de andere landen. Er worden van Russische zijde geen obstructiemanoeuvres meer gepleegd en wie zooals verschillende Neder- landsche journalisten de Russische delegatie in Lake Succes aan het werk heeft gezien, kan bevestigen, dat er ook van Sovjetzijde hard aan- wordt gewerkt, den vrede te bestendigen. Was men enkele maanden geleden nog pessimistisch, wat de bedoelingen en het optreden der Russen betreft, thans is men overal en vooral in de betrok ken diplomatieke en politieke kringen optimistisch. Voor de eerste maal ge looft men in... een langdurigen vrede. Deze is natuurlijk nog lang niet ver zekerd, maar het tegenwoordige optre den der Russen geeft alle hoop. Waar om hun houding veranderd is? Het motief? Wel, dat weten wij niet, maar het is mogelijk, dat men heeft ingezien, dat de oude politiek geen baat op levert, integendeel, al dat zij slechts een bewapeningswedloop zou bevorde ren, dien Rusland toch nooit zou kun nen winnen. Anderen beweren weer, dat Stalin ziek is en dat de Russische politiek daarom veel soepeler is gewor den. Feitelijk heeft men tien of twintig jaren geleden hetzelfde beweerd. Het is natuurlijk waar, dat Stalin ouder is geworden en het is daarom allesznis mogelijk, dat hij een opvolger zal aan wijzen. De wellicht tot dit doel kortge leden in de Russische pers gevoerde campagne duidt op Molotof, die reeds vroeger minister-president was (toen heette dit nog wat inmiddels werd afgeschaft „voorzitter van den raad van volkscommissarissen"). Hoe het ook moge zijn, wij zijn gerechtigd, het jaar 1947 met veel meer optimisme in te gaan dan 1946! Natuurlijk blijven nog 'vele vraagstukken onopgelost, zooals de Dardanelleri-crisis en Grie kenland, maar wanneer men eerlijk wil samenwerken, zal men ook hiervoor een oplossing kunnen vinden, zooals men bijv. ook het onoplosbaar lijkende vraagstuk van Triëst heeft kunnen op lossen In Palestina zijn de vooruitzichten nog somber.'Men heeft in 1946 geen oplossing voor déze netelige kwestie kunnen vinden. Wij staan nog steeds op het standpunt, dat er een bevredi gende oplossing kan en zal worden ge vonden, wanneer Joden en Arabieren hun nationalisme eens op zij zetten en met elkaar tot overeenstemming no men. Dan zullen ook de Engelschen voor een accoord te vinden zijn. Met terrorisme kan niets worden bereikt. Het is te hopen, dat de heethoofden van de Irgoen Zvai h,eumi dit zullen begrijpen. Prof. Weizman staat trou wens op hetzelfde standpunt JVU nog enkele woorden over de Ne- derlandsche betrekkingen met het buitenland: de samenwerking tusschen Nederland en de Belgisch-Luxemburg- sche tolunie is in 1946 bijzonder harte lijk geworden en culmineerde in de be noeming van mr. dr. Jaspar, een Ne- derlandschen specialist, tot secretaris generaal van de te vormen Ned.-Bei- gisch-Luxemburgsche tolunie. Ook op politiek en militair terrein wordt de unie der drie landen steeds hechter. Alle groot-Belgisch en groot-Nederlandsche aspiraties zijn verdwenen en werden vervangen door den geest van nauwe samenwerking. Dit is ten zeerste toe te juichen en kan een belangrijke ga rantie zijn voor vrede en welvaart, niet alleen voor de drie betrokken volkeren, maar voor geheel Europa! In den Veiligheidsraad der Vereenigde Naties heeft mr. Van Kleffens in 1946 zeer belangrijk werk verricht en het is te betreuren (maar volgens de charter niet te veranderen), dat hij per 31 De cember 1946 als Nederlandsche gedele geerde moest afreden. Hij wordt echter door een Belg opgevolgd, zoodat wij kunnen vertrouwen, dat het opbouwen de Nederlandsche werk zal worden voortgezet. Wat de grenscorrecties be treft, staat nog niets vast. Eerst 1947 zal in dit opzicht uitsluitsel geven. Op het gebied van Duitsche herstelbe talingen heeft Nederland in 1946 geluk kig enkele fabrieken en meer dan 51.000 B.R.T. Duitsche scheepsruimte mogen ontvangen. Het is niet veel, maar dan toch iets en wij zullen nog Een historisch moment voor ons land: het dichten van het gat in den dijk bij fort Rammekens. het laatste van de vier groote gaten in de Zee dijken van Walcheren meer vergoedingen in de toekomst ont vangen. In de alg. vergadering der V.N. heeft Nederland veel belangrijk werk verricht, evenals ter vredesconfe rentie. Vooral op het gebied der vluch telingen' en „displaced persons" heeft de Nederlandsche delegatie in Lake Succes veel goed werk verricht Het jaar 1946 is voorbij, 1947 begint en spoedig zal over de toekomst van Duitschland worden beraadslaagd. Daarbij kunnen nieuwe conflicten ont staan en nieuwe moeilijkheden. Ons op timisme (gestaafd door een volgens onze meening reaüstischen kijk op de zaken) wordt er echter niet minder om. Wij hopen en vertrouwen, dat 1947 een echt vredesjaar zal worden! Vmritnicmef: .Turua-it' E-B- haafden. De Anti-Revolutionairen werden tot hun normale proporties te rug gebracht, terwijl ook de Katholle, ken, die den naam Katholieke Staats partij veranderd hadden- in Katholie. ke Volks Partij, ongehavend uit den stembusstrijd kwamen. Van de zoo hoog geroemde eenheid in het Neder landsche Volk is niets terecht geko men. Men heeft elkaar in den ver kiezingsstrijd bestreden op een wyze, die vroeger ten zeerste laakbaar zou zijn geweest. Ook de arbeiders schij nen elkaar niet te kunnen vinden, ge zien de nog steeds op wankele schroe ven staand fusie tusschen N.V.V. en E.V.C. Professor Schennerhorn trad af en het kabinet-Beel werd gevormd, een regeering, waarin het volk niet een zoo groot vertrouwen bad ale in het eerste kabinet na de bevrijding. Inder daad heeft deze regeering niet dat gene tot stand gebracht, wat men zoo graag gezien zou hebben. Het zon on billijk zijn, den ministers aDe moei lijkheden te verwijten, waarmede sij op het oogenblik nog te kampen heb ben, daarvoor zijn zij te veel afhanke lijk van het buitenland, maar toch zijn wij van meening, dat wij schreven het reeds hierboven bijvoorbeeld de berechting en de zuivering veel beter aangepakt hadlen kunnen worden. Dat ook het publiek het met de zuive HUDDEBSFIELD: BrrrrDe 82 nederlaag was voor voetbalminnend Holland een koude douche. ring lang niet altijd eens was, getui gende ontvoering van Chris Renmer van de Amsterdamsche Opera; het optreden tegon de Ramblers; de stu dentenstaking in Amsterlam, gericht tegen professor Wibaut; en zoo zouden wjj nog veel voorbeelden meer kunnen aanhalen. Het fiasco met de persznive. ring werd wel zeer duidelijk gedemon streerd door den strijd tusschen nieu we on oude pers te Alkmaar. Ook de berechting heeft vele pennen en ton gen in beweging gebracht en vaak niet ten onrechte. Wij herinneren alleen maar aan het gesol met Arnold Meijer en het nog steeds op vrije voeten ver- keeren van collaborateurs, die zeer zeker een gevoelige straf verdiend hadden. 0*3 land la ook niet gespaard ge- gebleven voor de alom in de wereld heerschende wanverhouding tusschen loonen en prijzen. Meerdere stakingen heeft dit tot gevolg gehad, o.a. een langdurige staking in de ba- vens van Rotterdam en Amsterdam. En toch vormen wij ln dit opzicht een gun stige uitzondering in vergelijking met andere landen, waar de arbeider over het algemeen vlugger naar het sta kingswapen grijpt dan ten onzent. Overigens zijn wij door het rigoureuze ingrijpen van minister Lieftinck ai^ den zoo noodlottigen Inflatie-ramp ont komen. Do onmiddellijke materleele nood in Nederland is thans vrijwel gelenigd, doch dit is zeker niet het geval met de geestelijke wij zonden bijna zegv gen verwildering, waarin wij thansy ruim een jaar na de bevrijding, no| leven. Een groot deel van de jeng.f schijnt zich moeilijk te knnnen voegen naar een geordende samenleving cn handelt dikwijls op een wijze, die hier in Nederland vóór den oorlog onbe kend was. Niet alleen de jeugd echter, ook de ouderen schijnen veel moeite te hebben, zich op dit gebied van den bezettingstijd los te maken. Wij ver wijzen ln dit verband alleen maar naar de 8interklaas-„surpripe" in D°n Haag, die, zooals de Haagsche recher che heeft gezegd, wijst op een illegale* kolder. Natuurlijk zyn er ook vele din gen in ons klein landje gebeurd, waa*r op iedere rechtgeaarde Nederlander trotsch kan zijn. Wij denken hierbij aan de fantastische prestaties bij den optouw van de Nederlandsche Spoor wegen, de uitbreiding van de diensten der K.L.M. en niet te vergeten de uitzending van de „Willem Barendsz" naar het Zuidpoolgebied. Dit zijn alle maal aanwijzingen, dat Nederland in de wereld weer mee gaat tellen. Ook rampen zijn ons dit jaar niet bespaard gebleven. Wij gedenken de dooden, die gevallen zijn door de vlieg rampen in Apeldoorn en Amsterdam. Dit artikel mag eigenlijk geen aan spraak maken op den naam „Jaarover zicht Het is meer een korte opsom ming van de feiten van allen dag. Veel Is in het oude jaar tot stand ge bracht, veel bleef echter ook nog te wenschen over. Wat zal 1947 ons brengenf Talrijke gevaren bedreigen ons nog, waarvan gebrek aan ver trouwen in onszelf niet de minste is. Hard. zeer hard zal er gewerkt dienen te worden, een vooroorlogsehe levens standaard zal ons ook dit jaar nog niet ten deel vallen, veel, waaraan wij vroeger gehecht waren, keert nimmer terug, maar dit alles mag geen reden zijn met de handen in de schoot te blijven zitten afwachten. Ons devies voor 1947 zij „Aanpakken" Slechts wanneer wij dit aanvaarden en eensgezind de handen aan de ploeg slaan, kunnen wij de moeilijkheden te boven komen. Moge deze eensgezind heid onze daden ln het komende jaar bezielen, opdat 1947 een goed jaar worde. BELANGRIJKE FIGUREN IN HET AFGELOOPEN JAAR: DE COMMISSIE-GENERAAL EN Dr. VAN MOOK X' ]\OG slechts luttele uren scheiden ons van de twaalf slagen, die het oude jaar zullen uitluiden en het nieuwe zullen aankondigen. 194ó ligt achter ons. Zelden zullen wij een jaar begonnen zijn, waarvan wij grootere verwachtingen hebben ge koesterd en zelden zal er ook een jaar voorbij gegaan zijn, dat ons meer teleurstellingen heeft gebracht dan het nu afge- loopene. Inderdaad, verreweg de meeste verwachtingen zijn n i e t in vervulling gegaan. Wij denken hierbij aan den Weder opbouw en aan den volledigen chaos in de berechting en de zuivering, terwijl ook in andere opzichten de resultaten ver bij onze verwachtingen ten achter bleven. Nog steeds wonen men- schen in kippenhokken, in stallen en schuren en nog steeds worden niet alle krachten ingespannen deze slachtoffers van den oorlog te helpen. Wij willen echter onmiddellijk toegeven, dat zij de toets der critiek in vergelijking met het buitenland best kun nen doorstaan. Nog steeds is Sint Bureaucratius evenwel heer en meester in de bureaux en nog altijd is de arbeider niet in staat zijn prestaties van vóór den oorlog te evenaren, door ge brek aan grondstoffen, aan schoeisel, kleeding, enz. Toch heeft 194ó niet alléén teleurstellingen gebracht. Vele resultaten zijn bereikt, waarvoor wij niet anders dan dankbaar kunnen zijn. A LS wy ons neerzetten om dit jaar overzicht te schryven, dan kan het niet anders, of wy beginnen met het meest brandende vraagstuk, dat Noderland ooit gekend heeft In donesië. Wanneer wy de situatie van nu ver gelijken met die van een jaar terug, dan komt er over ons een gevoel van groote dankbaarheid voor hetgeen in dit opzicht is gepresteerd- Leek de zaak begin 1946 vrijwel hopeloos, wy zyn nu in een stadium gekomen hoewel alles nog lang geen pais en vree is dat moed geeft voor de toekomst en ons byna de zekerheid verschaft, dat in 1947 de verhouding Nederfand-Indië weer zóó zal zyn, dat er gewerkt zal kunnen worden tot heil van beide volkeren. De kwestie Indonesië heeft er wel zeer somber voorgestaan in het afgeloopen jaar. Toen Sir Clark Kerr, of de latere Lord Inverchapel, naar Batavia kwam om zyn bemiddeling te verleenen, was de zaak vrijwel hopeloos en zelfs dezo ge routineerde Engelsche diplomaat slaag de er niet in, de moeilijkheden, die mede door het optreden van den Brit- schen generaal Christison waren ont staan, op te lossen. De kamercommis sie, die naar den anderen kant van den evenaar was gegaan, kwam met zeer sombere berichten thuis. Nog steeds verbleven vele duizenden in de kampen, kortom IndiS scheen voor Nederland voor altijd verloren. De conferentie op de Hooge Yeluwe boek te eveneens geen tastbaar resultaat en ten einde raad stuurde men de Com missie-Generaal naar Indië, die moe6t trachten, met dr. Van Mook, ons nit de impasse te holpen. Deze Commissie heeft inderdaad, ondanks den spoed, waarmede gewerkt moest worden men diende vóór 30 November, toen de Britsch-Indische soldaten Java ver lieten, tot resultaten zyn gekomen iets bereikt. De ontwerp-overeenkomst is door de Tweede Kamer aangenomen on hoewel ey nog Blechts een basis is, waarop verder gewerkt zal moeten worden, toch zyn wy van meening, dat de situatie heel veel beter is dan een jaar geleden. Wat Indonesië be treft, gaan wy vol hoop 1947 in. TJTET jaar 1946 is een Jaar van ver- ktezingen geweest. Drie maal is het Nederlandsche volk ter stembus getogen. Eerst voor de Tweede Kamer verkiezing, vervolgens voor de Pro- vlnciale Staten en tenslotte voor Door de oprichting van de Party van den Arbeid op 9 Februari was men van meening, dat het Nederland sche politieke leven in geheel andere banen zou worden geleid. Dit is ech ter niet geschied. De P.v.d-A. heeft niet aan de verwachtingen van haar volgelingen beantwoord. De door de leden gepropageerde doorbraak is niet tot stand gekomen, waardoor er van een grooto verschuiving in onze ver tegenwoordigende lichamen geen spra ke ie geweest. Slechts de Communis ten boekten een groote winst, terwijl de Chrietelyk Historischen zich tegen de verwachtingen in, volkomen hand- M v.P. BHVNENLAKDSCH JAAROVERZICHT

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

De Vrije Alkmaarder | 1946 | | pagina 3