n Nieuwe Niedorp woont een klompenmaker
Een zeldzaam beroep
AAR HOUT HEEFT HIJ NIET
De zware sneeuwval betekent
de genadeslag
3000 mensen broodloos
Appelbomenhout is ook klompenhout
ua )ijo"a nooit thuis. Hij beoefent z'n
jrn niet als hoofdberoep, want hij
;rs tft geen vergunning om van hout
mpen te maken! We waren er
ds een keer of drie geweest zon-
hem thuis te treffen, maar deze
eusfck hadden we eindelijk beet. In
"KV geval dank zij sneeuw en vorst!
ewf We moesten intussen nog heel wat
iten, voordat deze Groninger
intussen al een jaar of zestien
„Holland" woont bereid was
i mee te nemen naar z'n werk-
in een bouwvallig huisje aan
Westerweg.
>ort M*n bedrijf staat immers stil", zo
.0 hij „en bovendien is 't in dat
_jr de boet je verschrikkelijk koud!"
;3.0 Gelukkig kan onze tekenaar pra-
als Brugman en stonden we
Jinige ogenblikken later in dit
ar onze provincie zo zeldzame be-
RA ijf Een paar blokjes hout om de
°-2 chel aan te maken waren er wel
20 vinden en terwijl de eerste
)p« irmte merkbaar begon te worden,
'rP oegen wij Van der Kooi bijzon-
sca irheden over zijn aparte hand-
roofcrk.
Er bleek een heeléboel te vertel-
i. In de eerste plaats, dat het be-
iDfijf nog sedert kort gevestigd is
de Westerweg en dat er nog
!.3ieeds geen toestemming is hout te
'esp-werken. Wel kan een dergelijke
•gunning spoedig afkomen, zodat
ik
de hoop op de toekomst gevestigd is.
In ieder geval bleek ons, dat ook dit
bedrijf aan allerlei v oorschriften ge
er in de oorlog fantastische prijzen betaald zijn voor een
doodgewone klompen, dat weten we. En dat er vandaag
de dag nog mensen te vinden zijn, die graag een tientje
meer voor dit houten schoeisel neerleggen, weten we ook.
VELJ[renqoed als we nog niet vergeten zijn, dat we voor de oorlog
ezelfde klompen in ons bezit konden krijgen, als we met
en gulden en wat kleingeld naar een winkel stapten....
'at de oorzaak is van de enorme prijsstijging? Dat behoeven
l U vermoedelijk ook niet te zeggen. Gedurende de oorlogs-
niem ren was de aanvoer van hout nihil, is er geleidelijk een
sTCRi hterstand ontstaan, welke nog steeds niet is ingelopen. Er is
°rg? yj altijd een gebrek aan hout En men weet het: schaarste is
ll- b voorloper van duurte in onze samenleving, welke nog als
oeger k®heerst wordt door de machtige wet van vraag en
13 jnbod,
Twee klompenmakers in
k v Noord-Holland?
ie vj bovendien wonen wij ver van de
tKOiintra, waar de klompen gefabri-
Ne srd worden: het Oosten en het
Orgi orden van ons land. Zijn we goed
KR( elicht, dan telt onze provincie
Spor chts een tweetal klompenmake-
,n... jen, waarvan er in ieder geval één
Tl et produceert. En als we dan met
w! d variatie op een bekend spreek -
22! oord beweren, dat hij, die 't
?eeti fhtst bij den klompenmaker
jont, het eerst klompen draagt,
willen we daarmee maar zeg-
ieuu ri dat het geen wonder is als er
83 onze winkels de meeste tijd geen
rgennnpen te vinden zijn!
9.3 wist het misschien og niet,
k leiar Nieuwe Niedorp telt onder
11.1 n inwoners een klompenmaker
t g\ teen klompenmakerij. Dat is het
adaj drijf, dat in ieder geval voor de
'ran raeenschap géén klompen, waar
14.( n daverend tekort in is fabriceert.
3hil! t hebben niettemin het bedrijf
16.0 ns opgezocht, omdat er maar twee
uw« vinden zijn in Noordholland en
•tfllt »dat de meesten van onze lezers
17.; rmoedelijk niet zullen weten, hoe
PRO I eigenlijk de houten schoenen ge-
COR akt worden. Dat bezoek was niet
20.1 eenvoudig, want de Nieuwe Nie-
itièi rter klompenmaker Van der Kooi
V,TJiï KiVtafpnt t'h
wanneer men beschikt over het
gereedschap van een moderne ma
chinale klompenmakerij is 't be
trekkelijk een peuleschilletje We
waren niettemin verbaasd, dat
Van der Kooi maar over een drie.
tal machines beschikte, waarop
vrijwel de gehele bewerking kan
worden uitgevoerd. We dwalen
af. Laf en we bij 't begin begin
nen. De geschikte bomen worden
in klossen gezaagd en deze klos
sen worden gekloofd, ongeveer
op de maat van een klomp. Dan
worden de ruwe blokken verder
bijgeschaafd en komt de machine
in actie, welke de blokken wer
kelijk de vorm van een klomp
geven. Hoe dat gaat? Als je 't
weet is 't heel eenvoudig! Het te
bewerken blok wordt gemonteerd
op een stand, waarop links het
model van een klomp is vastgezet.
Die stang draait èn de model
klomp èn het blok in het rond.
Het blok wordt door een tandwiel
op de juiste vorm gebeiteld en het
EEN DERWERKTUIGEN VAN VAN DER KOOI
bonden is en de wieken niet zo kan
uit slaan als men wel graag zou
wensen.
Klompen van appelbomen
hout!
Vanzelfsprekend hadden we een
hele serie vragen op 't programma.
Een verslaggever wil nu eenmaal
het naadje van de kous weten en
zo was de eerste vraag, welke hout
soorten tot klompen verwerkt kun
nen worden. Tot onze verbazing
bleken vrijwel alle bomen geschikt
te zijn, van iepen tot populieren. In
de oorlog, zo vertelde Van der Kooi,
kwam het wel eens voor, dat een
radeloze boer z'n appel- en peren
bomen naar den klompenmaker
bracht om toch maar in het bezit te
komen van een paar bruikbare
klompen! Dié tijden zijn nu wel
voorbij, maar toch geloven we, dat
er iets goeds in zat. Is het niet beter
's winters droge voeten te hébben
dan 's zomers maagpijn van de
appelen
Alle boomsoorten zijn dus ge
schikt. Hoe nu worden klompen
gemaakt?
We meenden altjjd, dat het een
hele klus was om een stuk hout
de vorm te geven van draagbaar
schoeisel, maar in de practijk valt
dat toch nog wel wat mee. Vooral
IN MORPHEUS ARMEN.
model wordt slechts „betast" door
een stang met een ronde kop. Zo
dra deze stang dus op het model
drukt, kan de even ver reikende
beitel het blok niet meer berei
ken! Door het omzetten van de
beitels kan men een linker en een
rechter klomp maken, zonder dat
daarvoor twee modellen nodig
zijn. Deze machine noemt men de
coupeermachine.
De boormachine.
Een leek heeft het meeste
respect voor het uitboren van de
klomp, maar ook dat is in de
practijk niet zo bar moeilijk. Ook
hier komt er een model-klomp
aan te pas, die naast de nog te
bewerken klomp op een kleine
stellage vastgezet wordt. Een boor
^maakt dezelfde bewegingen als
een precies gelijke ijzeren stang,
welke in het model „voelt", hoe
ver de boor wel mag gaan, zon
der een gat te boren in de wan.
den. Het principe is dus precies
hetzelfde als dat van de coupeer
machine Is ook deze bewerking
gereed, dan wordt de klomp met
de hand verder bewerkt en daar
na komt er voor een keer nog
een machine aan 't woord, de
schuurmachine, waarmede het
hout glad gemaakt wordt. Uw
klompen zijn gereed.
't Hout wordt veelal in natte
toestand bewerkt, zodat de klom
pen voor het gébruik eerst nog
een poosje moeten drogen. We
hebben een paar gereed staande
houten stappers opgetild en kwa
men tot ontdekking, dat het
tjs er nog inzatHoe koud het
dus in de werkplaats was, wordt
daarmede voldoende gedemon
streerd.
Een klompenmakersfamilie.
We hadden intussen na deze
uiteenzetting nog meer vragen op
onze. lippen, maar laten we eerlijk
zeggen, dat er niet veel van terecht
gekomen is. 't Werd bij hel in
middels heerlijk brandende ka
cheltje een gezellig praatje Vr.
Dekker tekende en tekende, onze
chauffeur die een zware en
koude nacht achter de rug had
sukkelde achter het Godinnetje in
slaap en al dwaalden we wei eens
af, we kwamen toch een boel
klompenmakersgeheimen aan de
weet. 't Vak geeft in normale ty-
DE STOERE KLOMPENMAKER
den geen brood, zo vertelde Van
der Kooi ons. In Groningenheeft
vrijwel ieder dorp een klompen
maker, maar voor het merendeel
werkten zij voorheen alleen
's winters. In de steun kreeg je
dan zes gulden en met klompen
maken kon je het dubbele ma
kenOverigens, Van der
Kooi's vader zal geen machine
aanraken. Hij houdt het nog altijd
bij bewerking met de hand, van
boom tot klomp! Over het alge
meen waren deze klompen vroe
ger ook wat duurder dan het ma
chine-werk, U weet wel, die mooie
lichte, withouten klompen, die
Uw zoon 's middags thuis bracht
zonder kap, wanneer hij ze 's mor
gens ^gekócht had en even pro
beerde of hij er wel op kon voet-,
ballenNeen, van der Kooi en
de Groninger vakmensen maken
degelijk werk, zwaar, maar doel
treffend voor hem, die er dage
lijks op aangewezen is.
Heeft u geen klompen meer?
ga dan naar Nieuwe Niedorp,
zouden we willen zeggen. Maar
we kunnen het niet, want voor
lopig kan van der Kooi slechts
demonstreren voor nieuwsgierige
KLOMPEN AAN DE LOPENDE BAND
Zoetwatervisstand:
De vis in de binnenwateren
maakte met de langdurige vorst
al een slechte tijd door.
Op vele plaatsen wordt het
water in sloten en vaarten des
winters zo laag mogelijk ge
houden, gezien dit gewenst is
voor de landerijen. In tuin
bouwstreken, waar men moet
varen, is dit enigszins anders.
Zo komt het dan, dat thans de
wateren niet zelden tot de bo
dem toe bevroren zijn, waarbij
de visstand vanzelfsprekend ten
dode is opgeschreven.
In polders met meer water
en we denken daarbij ook aan
-de ringvaarten is de toestand
natuurlijk gunstiger, daar hier
nog steeds een min of meer
grote hoeveelheid water onder
de ijslaag ligt, waarin de vis
kan blijven leven. Hier is mees
tentijds voldoende stroming,
terwijl barsten in het ijs en de
walkanten nog wel verse lucht
doorlaten.
Dit wordt echter op slag ge
heel anders, als een dikke
sneeuwlaag het ijs gaat bedek
ken zoals Vrijdag j.1. is ge
schied waarmede de barsten
en scheuren gevuld worden en
top geen enkele wijze licht en
lucht meer toegang hebben tot
't water onder 't ijs.
Van bevoegde zijde vernamen
we dan ook, dat indien thans
niet spoedig een snelle dooi in
treedt, de zoetwatervisstand
grotendeels ten dode zal staan
opgeschreven.
Wat dit te betekenen heeft
voor onze binnenvissers, laat
zich begrijpen. Maar ook den
ken we aan de aanverwante be
drijven, zoals de vistuigfabri
kanten en -handelaren, vishan
delaren etc.
In Januari '40 vond onder de
zelfde omstandigheden een vis
sterfte op zeer grote schaal
plaats, zodat gevoegelijk van
een genadeslag aan de zoetwa
terstand gesproken kon worden.
Als men bedenkt, dat een her
stel van de zoetwatervisstand,
d.w.z. tot de vis volgroeid is om
voor consumptie verkocht te
worden, ongeveer een vijftal
jaren in beslag neemt bij
open winters vindt een sneller
groeiproces plaats dan kan
men constateren, dat de vis
stand nu weer zo ongeveer op
't normale peil was gekomen.
Polderbesturen en vissers heb
ben niet zelden belangrijke be
dragen gevoteerd om tot dit
doel te geraken.
Straks zal blijken dat al deze
moeiten en kosten tevergeefs
zijn geweest, wat vooral te
constateren zal zijn bij de be
malingsinstallaties, zodra die bij
dooi in werking kunnen Worden
gesteld en de dode vis, bij dui
zendtallen, naar zich toe zullen
voeren.
Voor de zoetwatervisserij was
de financiële toestand vóór '40
verre van rooskleurig, waarin
naderhand, bovenstaande feiten
in aanmerking genomen, begrij
pelijk weinig verandering is ge
komen.
Hei ziet er dan ook. met deze
jongste ontwikkeling, naar uit.
dat de polderbesturen billijk
heidshalve aanmerkelijke reduc
tie op de vispachtbesommingen
zullen moeten verlenen, in niet
weinig gevallen zelfs algehele
kwijtschelding voor meerdere
iaren.
Om de draagwijdte van deze
ramp meer relief te geven, ver
melden we tenslotte, dat in ons
land pl.m. 3000 mensen hun
brood in de zoetwatervisserij
verdienen.
persmensen, op wie hij wel niet
zo erg gesteld is, maar waarvoor
toch later maar een heerlijk kopje
thee klaar stond!
Wij hebben u zo een indruk ge.
geven van het klompenmakers-
bedrijf en het was met een zekere
sympathie, dat wjj hierover
schreven.
Een beroep, zoals bijvoorbeeld
het hier beschrevene, kan inder
daad iemands sympathie hebben.
Want altijd moeten wij er ver
steld van staan, dat er nog hand
werklieden zijn, <ïie liefde voor
hun slecht betaalde vak hebben.
Levering nuchtere
kalveren
Met ingang van 10 Februari
1947 kunnen nuchtere kalveren
rechtstreeks worden geleverd
bij: fa. E. J. Booy, Haarlem, op
Maandag: Uithoornse Baconfa-
brieken. Uithoorn, op Maandag;
Fa. A. Booy. Alkmaar, op Dins
dag en Vrijdag: Fa. A. Booy,
Schagen, op Woensdag. Boven
dien kan levering plaatsvinden
op de slachtveemarkten.
Provinciaal Centrum
Nederlands
Hervormde Kerk
der
Beeds sinds een aantal jaren
.wordt in de kringen der Nederl.
Herv. Kerk in onze-provincie do
behoefte gevoeld aan een provin
ciaal conferentieoord. Geschikte
conferentieoorden zijn nu een
maal schaars, en zeker buiten de
steden is momenteel nagenoeg
geen enkele gelegenheid om in
een aan natuurschoon rijke om
geving vergaderingen, conferen
ties, cursussen en andere bijeen
komsten te beleggen.
Onder voorzitterschap van Ds.
J. H. Klein Wassink, predikant in
algemene dienst van de Synode
der Ned. Herv. Kerk, is onlangs
een werkcomité tot stand geko
men, dat de stichting van een
dergelijk conferentieoord voorbe
reidt, hetwelk aan vele soorten
kerkelijk, maatschappelijk en
jeugdwerk dienstbaar gemaakt
zal moeten worden.
De plannen bevinden zich
reeds in een vergevorderd
stadium. Het is namelijk de
bedoeling, dat de momenteel
onbewoonde Ned, Herv. pasto.
rie te Bergen na enige ver
bouwing tot Provinciaal Cen
trum wordt ingericht, welke
verbouwing binnen enkele
maanden voltooid zal moeten
zijn, zodat een en ander nog
deze zomer in gebruik geno
men zal kunnen worden.
Alle Ned. Herv. gemeenten in
onze provincie zijn reeds met deze
plannen in kennis gesteld. Het
werkcomité verzoekt een ieder,
die interesse heeft in of belang
bij dit conferentieoord, dat ook
ten dienste zal staan van andere
dan Ned. Herv. verenigingen en
instellingen, zich in verbinding te
stellen met haar adjunct-secreta
ris, den heer K. L. Otsen Jr te
Schoor!.
MOTORRACES IN
NOORD-HOLLAND
Naar het weekblad „Motor"
meldt, breekt er voor onze provincie
een zeer druk motorrenseizoen aan.
Wat Alkmaar betreft: op 7 April,
14 Juni, 9 Augustus en 30 Augustus
worden er in de Kaasstad sintel-
baanraces gehouden, waarover insi
ders eensdeels zeer enthousiast zijn,
doch aan de andere kant met weinig
hoop en veel vrees denken. De sin-
telbaan is nl. nog lang niet klaar:
de aanleg ervan is opgehouden door
de aanhoudende* vorst. Het is dus
niet onmogelijk, dat in plaats van
de sintelbaan in den beginne do
„gewone" grasbaan zal worden ge
bruikt
In Hoorn worden op de gras-
baan ook dit jaar weer enige races
verreden. Deze wedstrijden vinden
plaats op 13 April, 21 Juni en 10
Augustus.
