Wat eten we
Paasraadscl
Achter de schermen der muziek
in de Nieuwe Wereld
Rodzinski versmaadt 85000
dollar per jaar!
ONS POLDERLAND
Pasen in de folklore
GEEN ZACHT GEKOOKT EITJE
Groot gerucht is ontstaan door het feit, dat Rodzinski, dirigent
van het Philharmonisch orkest In New York, ontslag heeft genomen.
Algemeen beschouwt men dit aJs het beste orkest in de Verenigde
Staten en volgens Amerikanen is het waarsehyniyk „het fijnste or
kest van de wereld". Rodzinski ging heen omdat de zakciyke leider
van het orkest. Arthur Judson, Amerika'» grootste zakenman op
het gebied der klassieke muziek, hem te veel belemmerde ln ztyn
vrijheid. En die vrijheid is Rodzinski meer waard, dan de beste
functie, die Amerika een musicus kan bieden. Een inkomen van
85-000 dollar interesseert hem niet!
Hoe verwend de Amerikaanse bla
den ook zyn met sensationele ver
halen, zij brachten het geval Rod
zinski zo groot mogelijk. Een uur,
nadat de dirigent zyn besluit had ge
nomen, zaten de journalisten al by
hem thuis n hij ontving hen alsof zij
gasten waren op een bruiloft in zijn
vaderland Polen. Hy schonk wijn in
en H-*!-*\ zijn vrouw, hak Poolse
rond een ontslag
Groot gerucht
pasteitjes.
,.Ik haat Judson niet", zei Rodzins
ki. „Ik heb geleerd niemand te ha
ten. Maar ik voel me vry". Hij maak
te een dansje door de kamer met zyn
vijf en zeventig jarige moeder en riep
Uit „Baboeshka. we gaan naar Chi-
cago".
Een groot dirigent
Rodzinski werd in 1924 door Leo-
pold Stokowski uitgenodigd om twee
de dirigent te worden in Philadel-
phia en verbleef sindsdien in Ame
rika. Toscanini toonde in 1937 zijp
waardering, toen hy hem voordroeg
om het Salzburg-festival te leiden en
sindsdien behoorde hij tot de groot
sten. Hij kwam in 1943 naar New
IYork. zyn opdracht was het Phil
harmonisch orkest zijn oude roem te
hergeven, nadat het sinds 1936, toen
Toscanini aftrad als dirigent, veel
van zijn glorie had ingeboet.
Rodzinski pakte het orkest aan, als
een sloper, die een groot gebouw laat
afbreken. Het regende ontslagen. De
goede verhoudingen - in het orkest
waren hopeloos verstoord door onder
linge nayver en daarom begon Rod
zinski zijn musici nader tot elkaar te
brengen.
Een begrafenis in 1870
te Andoik
Wullem en Grietje binne in de
rouw, helkendal in 't zwart. Grietje
doet er zwarte zaien kaper op mit
de groate luifel. Ze stane klaar voor
de begrafenis, zien je, van Grietjes
Vader. Ze snoft de leste dage of tig
en toch is ze bloid, dat ie nou maar
haald is, nou is ie uit z*n laien, zoo'n
harder.
Depr kome ze den mit peerd en
kar te Andoik an. Het sterrefhuis
loikt wel een blindeman mit die la
kens voor de glaze. In de weuning is
de spiegel omkeerd: bai 'n dooie past
gien oidelhoid. Ja, ja. zoa binne ze
te Andoik.
Doet Grietje goed, dat ze weer
deres bai der fermilie is, alliendig te
bot, dat Vader niet meer leeft.
As domenie 'n hartig woordje spre
ken het, hoor je wat gestommel in
de hos, de anspreker vanzellef mit
z'n begrafenisgezicht, en mit 'n graf
stem verkondigt ie, dat „de toid ver
streken is". Nou wordt de kist deur
de bure het huis uitdroegen en op de
bc ewagen zet. weer guster 't hooi
nag mge reden is, maar, hai is van-
Zellet goed ofskrobd. Een laken word',
er over *le kist loid en dèn neme de
nc€ste bloedverwante plaas an t
houfdenend. De veerdere fermilie zit
meer nei 't onderend toe. Bure en
vriend loupe mee in de sombere stoet,
lienigan nei 't kerrekhof. Grietje
Voelt er niks op der gemak. Is 't ok
niet bar. op de doadkist van je Va
der te zitten, maar, ja, hier, te An
doik, houwc ze nag altoid an 't ouwe
Vast
Nei de begrafenis keere ze allegaar
nei t sterrefhuis terug voor 't begra
fenismaal. En dèn moete Wullem en
Grietje weer noadig opperdan, op
huis of. Wullem kin der maar niet
Over uit. dat ze te Andoik de mense
nag maar altoid begrave mit 'n hos
klos. Maar Grietje zoit: ,,'s Lan(d)s
Wois, 's lan(d)s eer".
A. C. ter Horst-Hoekstra
(De Speelwagen^
't is zo'n harder: 't is zo'n tobber.
te bot: jammer.
Hij nodigde hen by' zich thuis voor
een gezellig praatje en Halina zyn
vrouw nodigde de echtgenoten van de
orkestleden uit.
„Ieder violist draagt het verlan
gen in zich om een Heifets te zyn.
Ik moet zijn zelfvertrouwen verster-
kén. Het leiden van een orkest is
voor driekwart psychologie", aldus
Rodzinski.
Zo bracht hy zijn orkest tot vol
komen eenheid. Maar een Toscanini
is hij niet. Hy slaagde er niet in zyn
mensen boven hun kracht te laten
spelen. Gastdirigenten worden altyd
hoger gewaardeerd dan hij. Dat weet
hy ook en hy zegt van zichzelf: „Ik
weet maar al te goed, dat Rodzins
ki het werk niet uitvoert. De muziek
gaat van het orkest naar het publiek
zonder door my heen te gaan".
Rodzinski is een gelovig man, aan
hanger van de Oxford-beweging.
Toen hem gevraagd werd, waar
om hy de beste baan van zyn hele
leven opgaf, antwoordde h?j: „God
leidt my. Ik weet niet hoe, maar ik
weet dat Hij aan mij werkt". Hij
zegt het zo duidelyk, dat het lijkt
of er een klok luidt en ditmaal klonk
het als een Big Ben.
Muziek ziet hy als zyn roeping en
hy wydt er zich volkomen onzelf
zuchtig aan, maar die onzelfzuchtig
heid is soms even moeiiyk als het
egoisme van een ander. En daarom
kwam hy in conflict met Judson, die:
machtiger is dan wie ook. Alle Ame
rikaanse dirigenten op slechts enké-,
le uitzonderingen na, als Toscanini,
Konssevitsky en nu ook Rodzinski
hebben met hem contracten en de 20
procent provisie, die zy hem betalen
beschouwen zy als een verzekering
tegen werkloosheid. De Verenigde
Staten tellen slechts zes grote sym-
phonieorkesten en Judson alleen diri
geert reeds vyftig dirigenten! Wat hy
verdient aan het Philharmonisch or
kest (15000 dollar) is voor hem
slechts een kleinigheid, maar het
geeft hem macht en aanzien. De Co-
lumbia concerten met Lily Pons en
Jascha Heifetz en een concert van
250 dollar dat in 540 plaatsen is ge
contracteerd, leveren heel wat meer
op.
Met zijn grote concurrent National
Concerts and Artis Corp. bestrykt
Judson 90 procent van alle zangers,
dansers en instrumentalisten, die in
de Verenigde Staten optreded.
Judson stelde zich op het stand
punt, dat Rodzinski geen medezeggen
schap zou hebben ten aanzien van
concerten door gastdirigenten en ook
niet van solisten, tenzij het bestuur
of Judson zelf hem wenste te-raad
plegen. Dat leidde tot de breuk.
Doch wie hoopte, dat Judson ont
troond zou worden, kwam bedrogen
uit.
Bruno V/alter adviseur
De zeventigjarige Bruno Walter, die
vier jaar geleden het dirigentschap
van het Philharmonisch orkest wei
gerde met het oog op zyn leeftyd, is
nu aangesteld tot adviseur voor de
tijd van één jaar.
Intussen zoekt Judson naar Rodzins-
ki's opvolger. Dlmitrl Metroponlos
uit Minneapolis, George Szell uit Cle-
veland, Charles MÜnch uit Parys en
Stokowski uit Hollywood zijn de fa
vorieten.
En van deze heeft alleen Stokowski
geen contract met Judson, wiens po
sitie na het aftreden van Rodzinski
sterker is dan ooit.
Polder met jouw witte wegen
En jouw sloten aan de kant,
Met jouw wyde, allerzyde
Vredig bloeiend waterland.
Met de dromerige zegen
Van jouw welig zachte vee,
Voel ik my jouw ziel genegen,
Deelt zy' zich de myne mee
Polder, met jou ben 'k verwant
Wij zyn dingen van één land.
r C. S. Adama van Scheltema
In Oort-Neder-
land, speciaal in
Twente, houdt men
onze folklore nog
in ere. Tal van
overleveringen biy-
ven hier bewaard
en vele oude ge -
bruiken zyn er nog in zwang. Daar
is de inzameling van het Paashout,
waarvan het Paasvuur gestookt
wordt. D. J. van^der Ven, die veel
oude gebruiken optekende, vertelt
er over in zyn boek: „Ons eigen volk
in het feesteiyk jaar". Ook aan dit
Paasvuur ligt de louteringsgedachte,
de geest van vernieuwing rondom
ons, ten grondslag. Immers in het
Paasvuur wordt al het oude, hetver-
sletene enhet ongedierte ver
brand! Het beantwoordt aan een al
gemeen verlangen naar (opruiming
van de oude vieze rommel, het zelf
de gevoel, dat iedere Hollandse huis
vrouw in het voorjaar bekruipt, en
waarvan zy zich door de „grote
schoonmaak" bevrydt.
Reeds op de eerste avonden in dc
Vastentijd trekken de kinderen in
Oost-Overysel er met hun handkar
ren op uit om alles wat brandbaar
is in te zamelen. En dat gaat zo tot
Pasen door: stro en hout, twijgen,
takken, vaak zelfs hele boomstam
men worden op wankele wagentjes
weggesleept. De kinderen gooien dit
alles op een hoop, die allengs aan
groeit tot de grote Paasbult; wan
neer daarin dan op Pasen 's avonds
de brand gestoken wordt is het laai
ende toiur uren in de omtrek te zien.
Er beslaat zelfs grote nayver tussen
de bewoners van verschillende dor
pen wie het hoogste Paasvuur heeft.
In de laatste week voor het feest
wordt daarom een wacht uitgezet bij
de Paasbult, want anders" kon het
wel gebeuren, dat jaloerse dorpelin
gen voortydig het hout in brand ste
ken! Het gold en geldt als een grote
schande, wanneer de Paasbult te
vroeg in vlammen opgaat.
De kern der Achterhoekse en
Drentse Paasvuren vormt de teer
ton, die op een paal of .boaken" op
een oud wagenrad rust. Dit alles
spreekt een symbolische taal en
houdt verband met het zonnerad en
de Meiboom. Meestal wordt deze
teerton bekroond door een Judasfi-
guur, een „Janus-met-de-twee-kop
pen" gestalte, wat vermoedeiyk het
symbool is van het oude en het nieu
we jaar.
Er zyn ook levende Judassen by
de Paasceremonie betrokken. Judas
en zyn rfelper, twee jongens uit het
dorp, hebben de functie de Palmstaak
by opbod te verkopen en het aan
steken van de teerton meteen af te
mynen. Maar de dorpsgenoten ma
ken het dit tweetal al spoedig over
duidelijk, dat men van hen niets
meer weten wil. Zij worden van de
ladder geworpen en verjaagd; vol
gens de folklore betreft dit het .Ju
das uitdryven" (de Duivel verban
nen) en het „Winterverbannen". Men
(^De zin van oude gebruiken^
vatte dit alles vooral niet te tr. isch
op! Het is een feest, een ontspan
ning vol luim en kwinkslagen, waar
aan heel de streekbevolking deel
heeft en waarnaar veel belangstel
lenden uit andere delen van ons land
graag komen kyken.
Eieren kleuren
Om eieren te kleuren kan men op
verschillende wyzen te werk gaan.
Eerst ze tien minuten koken en daar
na kleuren in de
aangemaakte poe
der, die in han
del is en Van het
jaar eindeiyk vu
beter kwaliteit kan
zyn; dus krygt
men effen eieren;
rood, blauw, oranje, groen en geel.
Doch men kan ook zelf kleuren ma
ken, b.v. door eieren in spmauewaier
te koken: groen, of in rodekoolwater:
paars, in koffie: bruin. Gele eieren
krygt men, als men saffraan of uien
schillen aan het kookwater toevoegt.
Wil men eieren met een patroon
tje, dan moet men ze voor dit ko
ken met een stukje gaas, kant, ne
teldoek of tulle omwinden of er klei
ne reepjes, of figuurtjes band op
plakken en ze daarna maar kort in
de kleurstof leggen; anders weekt
het band los. Met een houtje ge
drenkt in azijn kunnen kinderen te
keningen maken op gekleurde eie
ren; op witte brengen ze die ont
werpen met gekleurd potlood aan.
Wil men de eieren laten glimmen,
dan moet men ze boenen met een
stukjespek ofwat olie. Wie
lacht daar?
In alle geval is het eieren kleuren
een echt famillcfestyn, waaraan alle
leden van het gezin tot de benjamin
toe kunnen deelnemen.
MET PASEN
Kerriesoep is nu eenmaal de soep
die met Pasen gegeten wordt en nu
er weer kerrie te koop is (ook de
surrogaat is goed te gebruiken) gaat
deze soep aan ons Paasmaal vooraf.
Kerrie soep
Wat men moet doen om een goed
gebonden soep te krygen? Men neme
een liter vleesnat of bouillon, 5 gram
zout, een uitje, een theelepel kerrie,
40 gram boter of margarine, 40 gr.
bloem. Men snippere de ui en ver-
warme deze al roerende met de ker
rie, de boter en de bloem (pas op
dat de kleur lichtgeel biyft) en giet
er dan langzaam de bouillon met het
zout by en laat deze soep 10 minuten
doorkoken.
Extra smakelyk wordt zy, als U
er 5 cm lange reepjes rauwe aard
appel in mee laat koken en er by het
opdienen op een aparte schotel kleine
vormpjes droge ryst en partjes hard
gekookt ei by geeft.
Eieren mei sla
Hèt Hollandse Paasmaal by uit
nemendheid: eieren met sla! Dit zal
Voor de liefhebsters en liefhebbers 81. Academische titel (afk)
van een puzzle ditmaal een kruis
woordraadsel in den vorm van een
Paasei. Het enige, dat wy er van zeg
gen is, dat het geen „zacht eitje" zal
zijn. De omschryvingen luiden:
HORIZONTAAL:
2. Nederlands dichter
6. Afkorting uit de Wiskunde
7. Plaats aan de Donau.
9. Vergadering
11. Spil
12. Den lezer heil
14. Landstreek in Klein Azië by
Rhodos
16. Tegenovergestelde van chronisch
19. Dode taal
23. Slaapje
24. Paardje -
26. Verhoogde toon
28. Kenteken voor auto's van diplo
maten.
29. Legeroefening
30. Rivier in Italië
33. Eenstemmig zangstuk
36. Engelse gewichtsmaat
38. Plaats in de Betuwe
40. Muzieknoot
41. Paard
43. Hetzelfde
45. Persoonlyk voornaamwoord
46. Idee
48. Franse havenplaats
50. Zintuig
51. Vissershaven aan het Kanaal
54. In orde
55. Motorschip (afk.)
56. Schiereiland by de Gele Zee
58. Volgend op
59. Water in Friesland
60. Russische plaats by de Oeral
62. Vóór korte tyd
63. Oevergewas by meren en sloten
65. Bladader
66. Cafébediende
67. Persoonlyk voornaamwoord
68. Titel van een bisschop (afk) 82.
70. Etcetera 83.
72. Goud (Frans) 88.
Straatbedekking
Vergryp
Lettergreepraadsel
VERTICAAL:
1. Verbetering
2. Russische rivier
3. Zie Hor. 79
In het jaar onzes Heren
Genoegdoening
Plaats in Egypte
4. Onderaardse gang
5. Zangstem
0. Pak
Dienstplicht
Ongeveer (afk)
Muzieknoot
Bevestiging
Voorzetsel
Zie Hor. 28
Een der U.S.A.
Engelse oppervlakteman
Verstard water
Rode kleur
Brandstof
Een tuin bearbeiden
Plaats in Zuidholland
Product van een kip
Oude lengtemaat
Muzieknoot
Overste van een nonnenklooster
,Japanse munt
Plaats in Gelderland
Zeehaven in Oost Friesland
Soorteiyk gewicht (afk)
Onderricht
Telwoord
Boorzure soda
Plaats aan de Amblève t
Sierplant
Vleessoort
Hoofddeksel
Engelse adellijke titel
Datumboekje
Plaats in Marokko
Bewoner van Elre
1200 (Romeins)
Dwarsmast
En andere (afk)
Telwoord
Zie Vcrt. 17
Bindmateriaal voor bloemisten
Oude muzieknoot
Perzië
Eerlijk (Engels)
In dit geval (afk)
N.V. (Frans)
Slede
Compagnon (afk)
De oplossingen moeten uiterlyk Za
terdag 12 April in ons bezit zyn.
Onder de goede oplossers worden
drie geldpryzen van f 10.f 7.50 en
f 5.verloot
^r=W=
dan cindclyk dit jaar weer op onze
dis verschynen. Er zyn mensen, die
niet veel voor gekleurde eieren voe
len, omdat deze niet zo smakelyk
zyn. aangezien ze vóór het kleuren
reeds gekookt moeten worden. Daar
om is het aan te bevelen een schotel
witte eieren met een laag gekleurde
te bedekken. Door buxus- of ander
groen maakt men een nestje, waar
kleine bloempjes, kuikentjes of Paas
haasjes in worden gestoken en in
dat nest legt men de eieren. Aange
zien de één harde, de ander zachte
en een derde half-zachte eieren pre
fereert, doet men het beste ze in drie
categorieën te verdelen en de graad
van gekooktheld er met potlood op
aan te tekenen. De gekleurde eieren
moeten 10 minuten koken voor het
beschilderen; dus die zyn altyd hard
en koud.
Daar de aardappelen door de stren
ge winter niet zo lekker meer zijn,
moet men met Pasen liever puré ge
ven, aangemaakt met wat nootmus-
caat en azyn; dan verdwynt de zoe
tige bysmaak.
Aan de salade kan iedereen uit
breiding geven naar gelang van beurs
en smaak. Kropsla, veldsla, radys,
sterkers, peterselie, een paar plakjes
biet en niet te vergeten een hard ge
kookt ei, dat met fyngewreven aard
appel, mayonnaise of salatoma tot
een smeuige saus is gedraaid, vor
men samen een frisse, pitti; geuri
ge groente; ten slotte een gebonden
(zo mogeiyk boter-) saus en een
schaaltje met Paasbrood. Van kren
ten- en rozynenbrood zal voor de
meesten dit jaar nog geen sprake
kunnen zyn; sommige huisvrouwen
maken een lekker brood met sinaas
appelschilletjes; anderen bewaarden
zuinig haar dadels; wie niets heeft
eet Paasmaal zonder brood en voelt
zich ook gelukkig!
"'aaspudding
Er zyn huisvrouwen, die, toen er
citroenen werden gedistribueerd, er
een paar inmaakten voor de Paos-
pudding. Hier is het recept: 1 dl ci
troensap (plm. 3 citroenen); 4 dl
water; 125 gram suiker, 15 gram
gelatine en de citroenschillen. Trek
de schil er af in het water, laat dezo
vloeistof dan wat afkoelen, zeef de
schil er uit, los de suiker en de ge
weekte gelatine in het water op. Laat
het verder afkoelen en voeg het r"
zeefde citroensap toe, als de vioeio.ui
koud, doch nog vloeibaar is. Zodra
zy styf begint te worden overdoen
in een puddingvorm. Men kan er
vanillesaus bygeven of opgeklopte
room van een blikje melk of een
voudige biscuits.
Wie geen citroenen hceL zal het
gezin vermoedeiyk op een Paastaart
tracteren. Die zyn thans met of zon
der inlevering ln allerlei soorten en
pryzen te koop.
VERDACHT
Gijs de Gapper heeft uit een
villa een papegaai gestolen, weet
niet wat hij er eigenlijk mee moet
doen, eindelijk besluit hij maar
om hem te bunden, en op te eten.
Twee dagen later voelt hij zich
niet lekker en gaat naar de fond»
dokter, om zich te laten onder
zoeken.
De dokter zet op zijn borst 'a
gehoorbuis en luistert aandach*
tig, trekt een bedenkelijk gezicht
en kijkt Gijs aan. Gijs schr.ok er
van en stamelde „O... eb— do' r
heeft ie wat gezegd?"
