Godsdienst en wetenschap
g
Suner schreef een boek
Onveilig Amsterdam
Wapenstilstand in Palestina?
100 millioen voor Nederland
Er komt een P. C. Hooft-prijs
Bijenkorfdirectie' op het matje
4e Jaargang No. 937
Uitgave N.V. Noordhollandse Pers
1945 i.o. Redactie. Achterdam
20 tel. 2274. Adm. en Adv. Rid
derstraat hoek Oudegracht tel. 3971
Alkmaar.
Woensdag 21 Mei 1947
Directeur r
TH. W. RBYNDERA
Hoofdredapteurj
O. EL DB WINTER
[BUITENLANDS OVERZICHT]
De ex-minister van buitenlandse zaken .van Spanje,
Serrano Suner, heeft een boek geschreven. Boeken
schrijven schijnt een geliefde bezigheid te zijn van oud-,
al of niet. mislukte, ministers. In dit werk deelt Suner
mede dat Hitier en Ribbentrop er bij Franco op aan
hebben gedrongen .om de Middellandse Zee af te sluiten.
Ook wilde Hitier Duitse troepen door Spanje zenden
en militaire bases op de Canarische eilanden vestigen.
Maar Franco bleek zo pro-Engels te zjjn, dat hij in deze
raken Hitier niet wilde helpen. Suner's boek, dat te
Madrid uitkwam, trekt in Spanje zelf weinig belang
stelling.
Vluchtelingen
De Oostenrijkse bevolking neemt
met de dag toe. Duizenden Joden stro
men n.L hét land binnen en de rege
ring heeft dan ook besloten maatre
gelen te nemen. Bij de geallieerde
commissie zijn reeds stappen onder
nomen om aan deze bevolkingstoena
me een ein<T te maken. De vraag is
alleen waarheen men de Joden zal
zenden. Palestina raakt zo langzamer
hand vol.
Gaan ook de Joden dat inzien?
Hardnekkige geruchten doen op het
ogenblik de ronde in New-York en
Londen dat de leiders der Joodse ver
zetsorganisaties voorstellen tot een
wapenstilstand hebben ingediend. Als
een der voorwaarden vocrr deze even
tuele "wapenstilstand zouden de Joden
hebben geëist, dat de militaire recht
banken worden afgeschaft.
Nitti niet geslaagd
Nitti, de leider der Italiaanse libcra-
fen is er na dagenlange besprekin
gen "met partijleidej-s niet in geslaagd
een nieuw kabinet samen te stellen
Deze mislukking heeft èen vererge
ring van de politieke crisis in Italië
ten gevolge. Vooral de kleine partij
en hebben door hun starre houding
hieraan schuld. Zij eisen dat Nitti hun
economisch program zal aanvaarden
als voorwaarde voor hun medewer
king in rpf»onnc
Griekse kwestie
De Veiligheidsraad vergadert over
de Griekse kwestie. Ondertussen gaan
de Grieken gewoon door met èlkaar
in de pan te hakken. Maar ook in de
Veiligheidsraad is niet alles koek en
ei. Albanië kan zich niet verenigen
met het bestaan van een'door de Vei
ligheidsraad. benoemde nevencommis
sie voor controle op de Noordelijke
grens. Deze commissie moet maar
gauw naar Athene worden overge
bracht. De Russen' zijn var de zelfde
mening. Daarom spreken de Ameri
kanen natuurlijk andere taal. Zij wen
sen de commissie te laten waar ze nu
is.
Rumoer
De Fransen houden wel van een
beetje levep al is het leven in Frank
rijk nu niet direct erg levendig. In
de Franse, nationale vergadering ging
het er gisteren weer rumoerig- toe.
Casanova, die niets anders gemeen
heeft met de bekende Casanova als
de naam. noemde de beweging van
De Gaulle eenverzetsorganisatie.
Een rechts-afgevaardigde viel hem
direct in de i-ede mgt de woorden: U
spreekt met een-vreemd-aceent". Van
zelfsprekend wenste Casanova niet
voor vreemdeling te worden uitge
maakt. Het scheelde dan ook "niet veel
of hij had naar goede 'Corsicaanse ge
woonte zijn tegenstander even van
alle politieke zorgen afgeholpen. Ge
lukkig echter kwam de voorzitter nog
.tijd-'" tussen beide.
De naive Italianen
Italië wil lid worden van de Ver
enigde Naties. Een verzoek daartoe
hebben onze zuidelijke vrienden, le
veranciers van muziek en macaroni
reeds Ingediend. In het officiële do
cument, dat naar New-York'ls ge
bracht. zegt de Italiaanse regering
o-a. „de Italiaanse regering beseft
tenvolle dat de organisatie' der V.N.,
die uitgaat van het beginsel van
•ouvereine gelijkheid van jü haar
'eden, het beste werktuig is voor het
handhaven van de Internationale
krede".
Men kan uit deze .woorden wel
zien dat de Italianen tot nu toe de
bijeenkomsten van de V.N. niet be
woonden.
Hulpverlening
Enkele dagen geleden is een Ame
rikaanse commissie, die een nogal mi
litair karakter had, naar Turkije ver
trokken. Gisteren is eenzelfde gezel
schap naar Athene afgereisd. De com
missie bestaat uit 7 leden. Zij zullen
in Griekenland een onderzoek instel
len naar betgeen Griekenland op mi
litair gebied nodig heeft. Wij vermoe
den dat dit land wel ^een en ander
kan gebruiken om voorlopig even het
binnenlandse oorlogje voort te zetten.
100 millioen
Het Franse persbureau AFP-heeft
uit betrouwbare bron te Londen ver
nomen, dat de internationale -bank
van wederopbouw binnenkort een le
ning van 100 millioen dollar aan Ne
derland zal toekennen. De Fransen
zelf hebben reeds-250 millioen dollar
gekregen en gunnen eeri ander nu ook
wel wat.
Holland Michigan
De Amerikaanse jeugd schrijft op
stellen over de Nederlandse invloed
op de Amerikaanse beschaving. 700
van deze producten kwamen té Hol
land Michigan binnen. De Nederland
se gezant zal, tezamen met enkele
Amerikanen, deze kunststukken be
oordelen. De schrijvers van de zes
beste opstellen zullen in Juli per
K.L.M. als gasten der Nederlandse re
gering. Nederland bezoeken.
Z.KJL Prins Bernhard heeft in scjjn functie van inspecteur-generaal der
zeemacht een bezoek gebracht aan Den Helc\er. De Prins Inspecteert de
erewacht. Rechts naast hem Kapt. ter Zee I. W. Beynlerse, commandant
van Willemsoord.
WJij, labelt...
EEN van de best geredigeerde
weekbladen is ongetwijfeld het onder
redactie van prof. dr. J. EL C.
Creyghton S. J. verschijnende blad
„De -Linie". Het blad zeilt evenwei
een reactionnaire koers, die stellig
de onze niet is. Zo geeft het in het
laatste verschenen no. de vermaar
de prof. H. L. Grondijs de gelegen
heid zijn Franco-stokpaardje te be
rijden. Men kent deze scribent uit
de tijd van de Spaanse burgeroor
log. Hij blijkt nog steeds dezelfde
aanbHSÜer van de Madrileense dic
tator te zgn. ïn zijn lang artikel
schrijft Grondijs o.a. de volgende
fraaie ontboezeming.
„De Spaanse republiek was on
machtig, ja. poogde niet de ze-t
kerheid van het levenonzer
priesters en de integriteit van ons
kerkelijk leven te, waarborgen,
zij stond onder de sindsdien
zo ruimschoots gerechtvaardigde
verdenking, de onnoemelijk©
stelselmatig gepleegde moorden
te hebben gebillijkt en ongestraft
gelaten. Daarom Nhad elke Span
jaard het recht en de verplich
ting om zich tegen haar te ver
zetten".
Weet de geleerde schrijver nu
waarlik geen betere hlstorieschrij-
ving te plegen? Is het hem onbe
kend hoe vele zeer vele priès-
ters üit overtuiging stonden en
staan aan de zijde van de demo
cratische volksrepubliek? Kent hij
niet de gruwelijke avondpartijen
bardementen van de vliegende le
gioenen van wijlen de heren Hitier
en Mussolini? Weet hij niet dat
Franco-Spanjeheden één kolossale
gevangenis is, waar terreur beest
achtig huishoudt? De heer Grondijs
moge Franco en zijn regime verde
digen en verheerlijken, hij doet goed
het christendom niet ln deze dis
cussie te betrekken. Voor het ove
rige leze-hU Maritain en Brouwer en
worde wijs. Historie-vervalsing is het
laatste waarop onze geplaagde
mensheid zit te wachten.
KORT maar krachtig
Buitenland
De havenarbeiders van Algiers zijn
een staking van 24 uur begonnen.
De bezetting van Duitsland kost
Engeland in het financiële jaar 1946-
'47 ongeveer 84 millioen pond. Een
oorlog gewonnen te hebben valt niet
mee.
In de Britse zone in Duitsland is
nog voedsel voor twee weken.
De Griekse regering is bereid op
nieuw amnestie te verlenen aan
guerillastrijders die zich overgeven.
Robert Lovett is öfficlëel als op
volger van Dean Acheson benoemd.
7000 Amerikaanse studenten en le
raren zullen dit jaar Europa bezoeken.
Te Rio de Janeiro moesten gisteren
de lantaarns midden op de dag wor
den aangestoken. De zon was volledig
verduisterd.
Binnenland
De familie Ragetli te Zaandam ïs
in het bezit van een wonderkip. Het
dier heeft een ei gelegd van 118 gram
Te Den Haag overleed in de leef
tijd van 75 jaar- Jhr. Mr. C. Feith,
voormalig secrethris-generaal van het
Departement van O.K. en W.
Op de Westerschelde is het En
gelse stoomschip „Dewsburry" aan
de grond gelopen.
De Noord-atlantische dienst van
de KLM bestaat een jaar.
bedreigt- ons slechts de ondergang
Een aan niets gebonden wetenschap
leidt ons ten verderven
TUSSEN het A.R. dagbladen wetenschap ieder hun .eigen weg kl:
.Trouw" en de Christelijk Histori-gingen. Het materialistisch denken Nieuwe gebondenheid
sche „Nederlander" is een belang- der vorige eeuw bevrijdde de we- -OPNIEUW staat de mensheid voor
wekkende discussie gaande over het tenschap van de kluisters van een da keuze. Aan de uitslag van onze
onderwerp „christelijke wetenschap", beperkende kerkleer en kerkelijke keuze ls onze toekomst gebonden.
De zaak is belangrijk genoeg om ér opvattingen. De wetenschap ging Het materialistisch denken moest te-
ook in onze kranten enige aandacht voortaan eigen wegen en zij zag dat kort schieten omdat het niet wilde
aan te besteden. als een triomf. geloven ln een bezielde wereld. Er ls
Het vraagstuk is al heel oud en er De eerlijkhèid gebied te erkennen, daarom een nieuw zoeken merkbaar
zyn al vele woorden over gevallen, dat door deze onbelemmerde vrijheid naar de verhouding tussen gods-
Naar wij vrezen zal er wel nooit de wetenschap een ongekende vlucht dienst en wetenschap, wy kunnen
een afdoend en allen bevredigend nam. niet zeggen, dat wy de oplossing
antwoord op gevonden worden. reeds kunnen aanwyzen. Het geheel
Daarvoor is het christendom een te Heimwee naar religie vertoont veeleer een chaotisch beeld,
verdeelde grootheid. Men kan in HET negentiende eeuwse materi- Naar een dogmatische middeleeuw-
feite moeiiyk spreken van hét chris- werkte lan£zaam <3oor naar se Inkluistering willen wy stellig niet
tendom, maar eerder van velerlei beneden en leidde tot een massale terug d6 mens léefde in die dagen
christendom. Wat voor de Rooms- ontkerking en ontkerstening. In de. ongetwijfeld dichter by God. zyn
Katholiek geldt, doet dit nog niet Intellectuele bovenlaag echter godsvoorstelling echter was al te
voor de Oosters-orthodoxe." En de vooral w erse Intelligentia menseiyk en vaak min of meer cari-
kloof tussen de opvattingen van het SToddc echter langzaam, maar niet gatureeL Ook de opvattingen van een
rechtzinnig- en vrijeinnig. reforma-min(ier hevig, een heimwee naar neo-kathölicisme en neo-calvinisme
torisch christendom lijkt vaak zeer nieuwe religieuze bezinning, naar een 0 gg^ antwoord geven op
diep. ^eujve fundering in een beleven van de teKemménte vraag.
een hoger eenheid tussen alle dingen.
Materialistische levensvisie Steeds sterker werd het besef, dat En toch zal al onze wetenschap
NU willen wij geenszins ontken- de „vrye" wetenschap onmogelijk in slechts zin krijgen tegen de ach-
nen, dat ia-wetenschappelijke krin- zich-zelf doel zou kunnen zyn. Dat tergrond van een waarachtig Gods
gen een materialistische levensvisie zij slechts middel was tot hoger doel, geloof.' Zollen wy moeten weten dat
heeft oyerheerst. En dat dit stand- nml. een doorgronden van het onme- alle gebeuren, alle arbeid, slechts
punt reeds geheel zou zijn overwon- teiyke levensgebeu Het komt er
nen durven wy stellig niet beweren, ren en een vervol-
Aan de andere kant echter hebben making van het
wij geen behoefte hierover te scham- menseiyk leven. De-
zin heeft in het
lich van een hoge
re doelgerichtheid.
peren. Meer dan duizend jaar was ontdekking van de in de atoom- op aan, dat de grootsten van het
vrywel het gehele wetenschappeiyk kracht gelegen mogeiykheden heeft thans levend mensengeslacht ons
denken zeer nauw verbonden met de ons te sterker doen beseffen, dat de een uitweg zullen weten te wfzen
godsdienst; kenden wy overwegend mens in zyn wetenschappelijk denken uit een verderfeiyk materialisme
klooster-wetenschap. Er zijn in die en arbeid voor een keuze staat. Op naar een nieuwe synthese,
verre Middeleeuwen belangrijke re-de materlalistlsche-a-religleuze weg Ons geloof in de mogeiykheld
sultaten geboekt Maar de vrye we- tenschappeiyke ontwikkeling werd daarvan rechtvaardigt onze optimis-
heid maar zeer ten dele. Het zou ingeperkt door een starre gebonden- tische toekomstvisie,
tot in de 19e eeuw duren eer de held aan kerkeiyke dogmata. Dé Re-
breuk volledig werd en godsdienst formatie doorbrak deze gebonden* DEWL
BINNENLANDS OVERZICHT
'in vooroorlogse jaren hebben wy vaak te klagen gehad
over de belangstelling, of liever het gebrek aan be
langstelling, van de overheid voor de kunst en de kun
stenaar. Slechts enkele gemeentebesturen, zoals dat
van de gemeente Amsterdam, vormden hierop een uit*
zondering.
.Na de oorlog is er ten aanzien van de kunst ook ln
Den Haag een frissere wind gaan waaien, als is na het
optreden van niinlster Gielen zo nu en dan een voor
zichtig pogen te constateren om de weg terug te be
treden.
De P. C. Hooft-herdenkingen hebben minister Gielen
echter een aanleiding geschonken te besluiten tot het
instellen van een P. C. Hooftprys. Deze zal jaarlijks
worden toegekend voor het beste Nederlandse proza
werk, gedicht, toneelstuk of essay.
Donker Amsterdam
Amsterdam gaat steeds meer Chi-
cago-achtige allures vertonen. Kon
den wy in ons overzicht van gisteren
een overval vermelden. Thans staat
er weer een op het programma. En
wel van zeer bizondere aard. Drie
dames waren genoegiyk een avond op
het Rembrandtplein met „een man
van buiten" aan de zwier geweest
De avond werd besloten met een
„planmatige" aanval op de porte
feuille van de man. De dames wer
den later door de politie aangehou
den. Van de inhoud der portefeuille,
zynde ruim 800 gulden, kon slechts
f 220.worden achterhaald.
Verder deed de politie van de
hoofdstad een inval ln een speelhol
ln de P. C. Hooftstraat. Veertien
klanten van de roulette mochten op
<Je celbrits overnachten. Do bank'
houder zag zijn winst in beslag ge
nomen.
Naar wy van betrouwbare zyde
vernemen zullen de ministers Beel
en Jonkman Donderdag per vliegtuig
naar Nederland terugkeren.
Duels gaan verder
Door technische tegenslagen zullen
de Spoorwegen er niet in slagen de
electrificatie van 't baanvak Utrecht
Eindhoven, reeds voor 'Pinksterep
gereed te hebben. De vecht- en drang
duels zullen in Utrecht dus nog enige
tyd worden geprolongeerd.
Te Rotterdam komt hat honderdste
repatrieringsschip uit Indonesië in
ons land aan. Het zal het s.s. Sloter-
dyk zyn, 'dat a.s. Dinsdag wordt ver
wacht. Er zijn 900 thuisvaarders aan
boord.
Geen losbandigheid
In een persconferentie heeft gene
raal Kruis verklaard, dat het moreel
van de Nederlandse troepen overzee
buitengewoon goed is. Generaal
Kruis had met enige honderden sol
daten gesproken tydens zyn tournee
door Indonesië en stelde zich voor
zich met de verwanten van dezer jon-
gena in verbinding jfe stellen. Vele
militairen gaven dè wens te kennen
voor goed in Indonesië te biyven. De
verhalen over morele losbandigheid,
verwaarlozing van religieuse plichten
enz. waren volgens de generaal
schroméiyk overdreven.
Een vrouwenschip
Van Rotterdam vertrok het éeb. Si-
bajak naar Indonesië met een zeer
bizondere lading en wel ruim acht
honderd vrouwen en kinderen. Deze
gezinnen gaan naar hun echtgeno
ten en vaders terug en herstellen
hiermede een sinds mr unden verbro
ken gezinsverband. Er waren ook 'n
aantal MARVA'S aan boord.
naar Zwitserland
De Nederlandse Bond van Platte
landsvrouwen stelt binnenkort een
aantal boerendochters in de gelegen
heid een bezoek te brengen aan 7.
seriand. De meisjes zullen voor tu.c
maanden worden ondergebracht op
een Zwitserse boerdery en daar me
de moeten arbeiden. Omeekeerd komt
een aantal Zwitserse schonen onze
Nederlandse boerdery-inventarissen
verfraaien.
De KLM breidt haar activiteit nog
steeds uit. Dinsdag wérd met enig
officieel vertoon de luchtiyn van Am
sterdam naar Manchester en Dublin
geopend. Zeer binnenkort zal er een
dienst worden ingesteld naar Frank
fort. En zy die nog nooit hebben ge
vlogen, kunnen tegen de prys van een
tientje iedere Zondagmiddag een
rondvlucht boven Amsterdam maken.
Maatregelen tegen luehtziekte zyn
geftoraen.
Per K.L.M.-toestel werden drie ton
aardbeien van Schiphol naar Londen
gebracht zy brengen deviezen op,
maar wy hebben letteriyk het naky-
ken.
De aap uit de mouw
Door de uitgeversmaatschappij El
sevier te Amsterdam worden pogin-
gen in het werk gesteld de drukke ry-
outillage van De Telegraaf ter be
schikking te krygen. De erven Hol-
dert zouden niet onsympathiek te
genover dit plan staan. Wy vertrou
wen, dat de staat In deze zaak nog
wel een woordje zal mee spreken.
De directie van De Byenkorf moet
in verband met een groot aantal
prysopdryvingen zich verantwoorden
voor de tuchtrechter. Niet minder
dan 1290 artikelen waren by een
controle te hoog geprfsd.
Vergane glorie
Voor het Gooise Tribunaal stond
terecht mej. Bongertman, voormalig
hoofdstewardess van de KLL.M. zy
was de enige overlevende van do
ramp met de lijster in December
1936 te Londen. Tydens de Duitse
bezetting had zy al te sterke NSB-
sympathieën en daarvan o.a. in een
boek en verschillende artikelen laten
biyken. De beschuldigde verweerde
zich niet en bleek in het kamp tot
keer te zyn gekomen, zy verzocht
clementie in verband met een rug-
gemergaandoening, restant van de
vliegramp.
Indonesië meldt:
De Madoerezen van Madóera en
Oost-Java vertonen separatistische
neigingen. Zy scharen zich achter het
nationalistisch streven, maar willen
hun houding ten opzichte van do
Repoebliek nader in beraad houden.
Omtrent de omvang van deze sepa
ratistische beweging is ons niets be
kend.
Langs verschillende demarcatieiyn
nen op West-Java en in de Straat
Soenda hebben zich incidenten voor
gedaan.
Het SOBSI-Congres nam een re
solutie aan, waarin wordt verzocht de
vitale industrieën te nationaliseren
Zolang de vryheld van de vakbewe
ging niet wordt bedreigd zal de vel*
ligheid van* de buitenlandse onder
nemingen worden gegarandeerd.
Soekarno en Hatta zyn een reis
door West-Java begonnen. Verte
genwoordigers van N.V.V. en E.V.C.
maken de reis mede.
Het weer vandaag
WEINIG VERANDERING
In de vroege ochtend plaatselijk
nevel, later overdag licht tot half be
wolkt Droog weer. Langzaam nas*
Oostelijke richting ruimende wind*
Enige verdere styging van tempera
tuur
