PANORAMA-BEHANGSELS
MutoMtun
Wordt het belangrijkste metaal
NOG SLECHTS TOT 31 MEI
alle werkdagen, ook 's Zaterdags, van 10-5 uur, 's avonds van u.30-10 uur
DE TENTOONSTELLING VAN OUD-FRANSE 1
In de zalen van Rath Doodeheefver, Prinsengracht 730-736 - Amsterdam
TOEGANG VRIJ
Suriname doet de grondstof (bauxiet)
practisch cadeau aan de Ver. Staten...
In 1936 haalden de„ Amerikanen
221000 ton bauxiet uit Suriname.
In 1943 steeg de productie van
de Amerikaanse bauxiet-mijnen in
Suriname tot 1.662.766 ton. De
baoxiet-schatten van Suriname,
voorzover ze geëxploreerd zijn,
worden op een waarde van 6
müllard dollar geschat
ONDERPLOEGEN EN GROEN.
.MAAIEN
Telers, die na de Mel-inventarLsatle
1947 overgaan tot het onderploegen
en/of groenmaalen van granen, groene
erwten, schokkers, capucijners, grauwe
erwten, etambonen, koolzaad of blauw-
maanzaad, moeten de plaatselijke bu
reauhouder hiervan schriftelijk mede
deling doen.
Na er officieel bekend gemaakt
is, .dat aluminium-vaatwerk zonder
bonnen of toewijzing verkrijgbaar
is, blijkt er (in het bijzonder bij
jonge Heden, die trouwplannen
hebben) een grote weetgierigheid
te bestaan ten opzichte van alu
minium. Wij vertellen in bijgaand
artikel een en ander uit de geschie
denis van het aluminium. Dit jon
ge, lichte metaal heeft een reeks
van bewogen lotgevallen achter
de rug. Thans echter schijnt het
op weg te zijn. om het belangrijk
ste metaal te worden dat de meris-
heid dient.
Red.
TlfEN mag aannemen, dat*de mensheid aan de vooravond staat van het
aluminium-tijdperk. Eerst was er het stenen tijdperk. Toen kwam, be
trekkelijk kort, een bronzen tijdperk, waarna het ijzeren tijdperk, dat nu al
eei 25 éeuwen tot In onze dagen voortduurt Thans echter zijn er vele
telkenen, die er op wijzen dat het ijzeren tijdperk ten einde spoedt en dat
he zal worden opgevolgd door het aluminium-tijdperk. Dit klinkt misschien
m'-ider vreemd als men bedenkt dat onze aardkorst ongeveer driemaal zo
rijk is aan aluminium als aan ijzer.
Zilver uit klei N
JJET is hoogst merkwaardig te be
denken, dat men een mensenleef
tijd geleden nog nauwelijks wist dat
er zoiets als aluminium bestond. De
naam aluminium is afgeleid-' van aluin
en "daar bestaat het ook gedeeltelijk
uit. in 1855 op de wereldtentoonstel
ling te Parijs werd het aluminium voor
tyei éérst aan het publiek getoond. Men
ito.inde het kleizilver. Aanvankelijk
had men namelijk gedacht, dat men
met een soort van zilver te maken
«had, want daar leek het bedriegelijk
veel op. Alleen was gewoon zilver
Viermaal io zwaar.
Temidden van kalkrotsen ligt in de
Ibuiirt van Arles en niet ver van Mar-
peilleeen klein dorpje, Les Baux. Het
(telt maar een driehonderd inwoners
en is dus eigenlijk een gehucht Maar
an 1821 vond de Franse scheikundige
Paul Berthier hier een bijzonder soort
leem,, dat hij eerst voor versteende
rode klei aanzag, maar die een ver
weefde steensoort bleek te Zijn. Hij
noemde deze steensoort „bauxite", af-
gt'naar de vindplaats. Later bleek
de iide steensoort op vele plaatsen
.van de wereld, en met name vooral
in S-uriname, gevonden te worden.
Ook ontdlkte men dat bauxite of
bauxiet een merkwaardig metaalach
tig karakter had.
Duitser Friedrich Wöhler en de
Ei i.sman Humprey Davy wisten
re. (jat er eèn nieuw metaal in die
merkwaardige rode kleibrokken zat.
Maar het bleek moeilijk het er uit te
halen. Dit lukte tenslotte aan. de
Fransman H. E. Saint Claire Deville
[(18181881), die hierbij de financi
ële steun had van keizer Napoleon !IT,
die de hoop had met het nieuwe me
taal de Franse staatsfinanciën, die irt
.een deplorable toestand waren, weer
.Wat op te kalefateren. Het brok alu
minium, dat Deville op de wereldten
toonstelling exposeerde, wekte alge
mene 'bewondering. Maar het was
bijna zo duur als goud, want het
kostte 1500,per kilo (goud kostte
In die tijd 1648,— per k.g.). Saint
Welkom „Willem
Barendsz"
.Welkom, vette vissenvanger
,Vol van vaten vette traan.
Mannen, zie de mensen wuiven
Die daar langs het water staan.
Weikom binnen, Willem Barendsz,
Man -d'r. is op je gewacht,
Op baleinen, op een. speklap,
Op de vitaminekracht,
Die je uit de Poolzèe viste
In de stank en in de kou.
Maandenlang van .huis en wachtend
Of zo'n walvis komen zou.
Ja. d'r is wel weer gekankerd,
Toen je in de ijszee zat,
Of je werk voor grote heren
Financiële waarde had.
Wantj nietwaar, het was een gokje,
Toen je op die kille dag
In November zesenveertig
Voor de reis, reisvaardig lag.
Maar je bent er, dat is-hoofdzaak
En ik heb zo juist gehoord:
Alles is, ondanks de tranen
Op de Barendsz wel aan boord.
Kom dus binnen, walvisjager
'Aan de kaai van Amsterdam,
Waar vandaag wel niet 't geldschlp,
Maar de vetpot binnenkwam!
J. HOTTENTOT.
Claire Deville ging hard aan het werk
en na tien jaar van moeizaam werken
bleek hij in staat aluminium te leve
ren voor 60.per, kilo. Daarbij
bleef het niet Voor de eerste wereld
oorlog was de prijs reeds to; 1.50
per k.g. teruggebracht.
UITVINDER STIERF
'IN ARMOEDE
JJIT grote succes was vooral te dan
ken aan Charles Marfin Hall,
een jonge Amerikaan uit Ohio, de
eigenlijke grondlegger van de alumi-
nium-industrie. Hij kwam uit een arm
gezin en had geen wetenschappe'ijke
of technische scholing gehad. Maar hij
was een scherpzinnig man, die ple
zier had in experimenten. Zo ontdekte
hij op 23 Maart 1886 hoe langs elec-
trolytische weg zuivere aluminium uit
bauxiet te halen, waardoor de pro
ductiekosten aanmerkelijk daaldem
Hij kon aanvankelijk niemand vinden,
die zich voor zijn uitvinding interes
seerde, totdat hij de steun kreeg -van
een rijke familie Mellon uit Pittsburg,
waardoor hij in staat werd gestelleen
fabriek te stichten. In November 1888
produceerde de fabriek reeds 25 kilo
aluminium per dag, dat tegen 25 dol
lar per kilo op de markt werd ge
bracht.
Dit fabriekje werd het begin
van de latere machtige Aluminium
Company of America, een con
cern dat zijn weerga in de wereld
niet kent. Dit \yerd een onderne
ming, waarin honderden millioe-
nen dollars werden geïnvesteerd
en verdiend. Maar Charles Martin
Hall werd op zij geschoven, hij
nam geen prominente plaats in
het bedrijf in, dat hij had gesticht
en hij trpk er zelfs geen noémens-
waardige voordelen van. Nog in.
de volle kracht van zijn leven
trok hij zJch terug om in een klein
plaatsje in Florida te.gaan wonen.
Daar stierf hij in behoeftige om
standigheden op 51-jarige leeftijd
in 1914. Maar in het Carnegie-
museum toont men de bezoekers
met trots het Q^chtige stand
beeld van Charles Martin Hall dat
geheel uit aluminium werd gego
ten dqor de beeldhouwer Mo-
retti
VOOR HET WEGHALEN
VERKRIJGBAAR
DANK zij de uitvinding van Charles
Martin Hall en van een gelijktijdig,
en onafhankelijk van Hall door de
Fransman Heroult gevonden methode,
kon'men met behulp van de in 1880
uitgevonden electrische dynamo, een
geheel nieuwe metaalindustrie ontwik
kelen. Het aluminium is thans, zoals
ieder weet, een der belangrijkste me
talen, dat gelegeerd niet andere me
talen, op duizenderlei wijze dienstbaar
wordt gemaakt. Het is driemaal zo
licht als staal of koper en het wordt
niet alleen voor vaatwerk en instru
menten, voor de electrotechniek en
voor bijzondere machine-onderdelen
gebruikt, maar het is voor de auto
mobiel- en voor de vliegtuigindustrie
onmisbaar geworden. In Amerika
bouwt men tegenwoordig hele hulzen
van aluminium. Als de atoom-energie
dienstbaar zal kunnen worden ge
maakt aan de behoeften der mens
heid, zal het aluminium ongetwijfeld
hierbij nog een belangrijke rol worden
toebedeeld.
Voor ons Nederlanders, die dankbaar
zijn, dat er thans in rml voor onze
schaarse deviezen uit Amerika aluml-
nimum-goederen worden Ingevoerd, Is
het lichtelijk pijnlijk te lezen wat ir O.
M. de Munnlk in zijn boek „Suriname,
het rijke ertsland" meedeelt. Suriname
bezit inderdaad enorme voorraden
bauxiet, de grondstof waaruit alumi
nium wordt vervaardigd. De handige
Amerikanen halen het daar weg, de
kortzichtige Hollanders hebben hen
daartoe in staat gesteld. Ze
het maar voor het opscheppen. Men
kan zeggen dat de rijke Amerikanen
het via het noodlijdende Suriname ca
deau krijgen, want de uitvoer-premie
van 12V2 cent per ton, is gelijk aan
niemendal. De Amerikanen hebben een
contract tot 1981! Thans wordt meer
dan 60% van de Amer&aanse behoefte
aan bauxiet door Suriname geleverd...
NIEUWE KOLF-
KAMPIOENEN
KROMMENIE. De driedaagse kolt-
wedstrijden om het persoonlijk
kampioenschap van Noordholland,
gehouden in de sociëteit „Ons Ge
noegen", zijn weer achter de rug. De
kolvers uit de kop van Noordholland
staken met kop en schouders boven
de Zaankanters uit. Alleen in de
derde klasse ging een Zaankanter
met de eer strijken.
De uitslagen waren aldus:
lo klas: 1. A. Berkhout, Zuid
Scharwoude 148 pnt.;.2. D. de Smeth,
Bovenkarspel 145 pnt.; 3. P. Mole
naar, Zuid Scharwoude 143 pnt.
Hoogste le en 2e serie C. J. Kleef,
Groote Broek 102 pnt.
I Hoogste serie J. Schenk, Barsin-
.erhorn 54 pnt.
2e klas: 1. J. de Leeuw, St. Maar-
ensbrug 139 pnt.; 2. P. Kossen, St.
Maartensbrug 139 pnt.; 3. C. Plak-
man, Oudkarspel 138 pnt.
Hoogste le en 2e serie P. Bergen,
Noord Scharwoude 86 pnt.
Hoogste serie M. J. Ridder, Koog
aan de Zaan 51 pnt.
3e klas: 1. P. Bolding, Wormerveer
130 pnt.; 2. A. Rentenaar, Barsinger-
horn 127 pnt.; 3. K. Jes, Noord
Scharwoude 118 pnt.
Hoogste le eti 2e serie, J. Groot,
Binnen vrij zaad, 82 -pnt.
Hoor «V» serie. A. v. d. Veer, Noord
Scharv. £L^nt. De elvenpriji
i werd g -ff uoor J. Schoorl van
Barsingerhorn met 4 elven.
VAL VAN TWINTIG METER
EN ONGEDEERD
De leidekker J. Bredero uit
Utrecht viel van het dak van de
Ned. Herv. Kerk te Elburg, een
hoogte van ruim 20 m, op straat.
Wonder boven wonder liep hij
slechts enige schaafwonden op.
Het ongeluk is geschied doordat
de dakstoel brak, waarop de
loopplanken lagen. Een collega
van Bredero kon op het laatste
ogenblik een touw grijpen en zich
op deze wijze redden.
