Mk TM"
DIDIET
3
OVER WEST-FRIESLAND
flinke nette «ELIII
V&D
bekwaam facturist
S.KROM N.V.
goede kosthuizen
Hei rapport zegt; „Opvoeding
niet slecht, maar te slap"
MIXED PICKLES
j
en de West-friezen
SCHILDERS
f
8
gehele dag gesloten
Grasmaaiers
een meisje
net meisje
Markiezen
Zelfst. hulp
jongmens
J. v. d. Minne
afwezig
Dansschool
JACK SMIT
Jeugdige boefjes voor de rechter
„Wij hadden geen rokerskaart" en dus...
Hij had geld weggenomen en
een verrekijker, maar horloges e.d.
waren zijn specialiteit: een heren
horloge, een Jongensh rloge, een
armbandhorloge, een zilveren hor
logeketting.
Je hebt al die dingen wegge
nomen. hè? zegt de stem van de
president
Ja meneer, maar 't is haast
allemaal al weer terugde ver
rekijker heb ik ook op z'n plaats
gelegd.
Op z'n plaats? In de haard
bedoel Je, je hebt 'm in de haard
verborgen?
Even een aarzeling. Dan geeft hij
toe: Ja meneer.
Opvoeding te slap
Het rapport van de ambtenaar voor
de kinderwetten komt tot de conclu
sie: opvoeding niet slecht, maar te
slap. In twee en een half jaar is
Adriaan niet naar school gegaan. De
vader staat op en verontschuldigt
PUDDINGPOEDER
MET TROOSTPRIJS
Dezer dagen kocht een eer
zame huisvrouw hier ter
plaatse een pakje pudding
poeder van een zeer bekende
firma.
Toen ze het thuis openmaak
te om man en kroost te la
ten smullen van een lekkere
pudding, kwam het volgende
met inktpotlood geschreven
briefje er uit:
MUn naam is Gerritje
Trouw graag. Ik woon in de
Stadhuisstraat 111 te Am
sterdam. Ik ben 24 Jaar en
heb een kind (jongen van
5 Jaar)7 gescheiden. Zoek
langs deze weg kennisma
king. eerst schriftelijk.
Hopende op antwoord.
Gerritje Trouwgraag
Onze lezers behoeven niette
schrijven, want we hebben
naam en adres een tikje ver
anderd. Maar de rest is naar
waarheid weergegeven. We
geloven, dat ónze Gerritje
beter doet andere wegen te
bewandelen. Want we twij
felen er ernstig aan of er
veel pakjes puddingpoeder in
handen zullen komen van
trouwlustige mannen. Zo zou
ze haar betrekking kunnen
opzeggen en een plaatsje zoe
ken als inpakster in een fa
briek van scheerzeep. Daar
dunken haar kansen ons
aanmerkelijk beter.
Het geval van Frederik,
die geld gegapt had om te
snoepen, toen zijn moeder in
het kamp zat en zijn vader
overdag nooit thuis was, was
slechts het eerste van één
„zitting met gesloten deuren'
Op diezelfde morgen volg
den na hem een rij andere
jeugdige delinquenten. De
zelfde soort vergrijpen: dief
stal van geld en goed om
te snoepen of te roken. En
dezelfde soort rapporten: op
voeding te slap. gebrt aan
opvoeding. Reeds dez* éne
zitting en elke wek is
er in vele steden van ons
land één wees duidelijk in
deze richting: gezinnen die
door een of andere oorzaak
uit elkaar zijn geslagen zijn
een uitstekende voedingsbo
dem voor de giftige n'anten
in het kinderhart
zich: de onderwijzer zei, dat ik hem
maar na de Krieg moest sturen
En in die school-loze periode was er
één ding. dat meer dan iets anders
blijkbaar het denken en doen van
Adriaan beheerste. Dat was de ijssa-
lon. „Altijd had hij haast om weg te
komen" zeggen zijn ouders. Maar zij
hadden er geen erg in, wat wel de
oorzaak van zijn haast was. Snoepen
kost geld en geldDe spullen,
ces-verbaal opgemaakt,
daar wist blijkbaar zijn vriendje van
de iissalon wel raad mee.
Beronw
Als er vermanende woorden worden
gesproken, als de vader met een brok
in z'n keel bezweert, dat hij zijn zoon
tje nu mee naar het werk neemt, zo-
dat hij hem altijd onder ogen heeft,
dat hij van z'n eigen zakgeld de schold
zal afbetalen, als er beraadslaagd
wordt welke maatregelen genomen
moeten worden en de keuze valt on
voorwaardelijke tuchtschool met een
proeftijd van twee jaar en onder toe-
zichtstelling van Pro Juventute,
immers, de opvoeding was slap, maar
de ouders zijn van goeden wille dan
staat Adriaan al die tijd met een zak
doek demonstratief zijn tranen af te
vegen. Hij vindt het maar het veiligst
om veel berouw te tonen
Geraffineerd
En dan komt zijn vrie.idjc uit de
ijssalon. Een te tengere slome knaap.
Zijn gezicht is scherp, ra: r, beu'g.
Zijn zwarte haren plaxxon sluik op
zijn hoofd, dat een tikie schuin voor
over hangt, zodat zij.i ogen iemand
niet recht aan kunnen tijken. Om zijn
lippen zweeft een nerveus spottend
lachje. Zijn grootmoeder is bij hem,
eer resoluut, proper oud vrouwtje.
„Wat heb je met dia verrekijker
het horloge en dat ge'd gedaan, dat
Je vriendje bij je kwao brengen?'
„Niets. Hij vroeg me of ik 't voor
hem bewaren wou. Hij moest er inko
pen van doen met Sint Nlcolaas. voor
z'n ouders zei hij".
„Wat kreeg Je er voor?"
.Niets".
„Vond je 't dan niet vreemd, dat hij
die dingen had?"
Hij zei dat hij dat armbandhorloge
van zijn vader en moeder had gohre-
,.En nam jij dat zo maar aar.*'"
„Ta. ik dacht er niet aan. di» hij
h-ii gestolen kon hebben
He< gezin
De leugens kwamen t: rap en glad
ui* Dit is heel wat anders dan le voor
de politie verklaar le, constateerde de
president. Waarom is ie vader hier
niet?
De grootmoeder komt naar voren en
zegt dat haar zoon met krantjes moest
colporteren. Geen tijdZo komt 't
gesprek op de ouders, het milieu. De
oude vrouw klaagt. „De tweede moe
der was een slecht mens. Ik heb eens
het meisje van zeven jaar wegge
haald. Ze had het kind de beentjes
blauw geschopt".
„En hoe staat het met de vader?"
De oude buigt haar hoofd.
„Ik zal niet zeggen, dat mijn zoon
zo'n beste is" geeft zij toe.
En met brokjes en beetjes komt er
een schildering van het milieu, waar
in dit zwak-uitziende kereltje is op
gegroeid. Thuis was 't altijd 'n onbe
grijpelijke rommel en vuiligheid. De
kinderen werden door de stiefmoeder
getrapt, gejudast, bijv. door koud wa
ter over hun blote lijfjes te gieten. De
vader trok zich niets van hun lot aan.
Dilemma
De officier zou onvoorwaardelijk
tuchtschool willen eisen, als dit geval
niet zo moeilijk was. De jongen is
tb.c.-patiënt ter beschikking van de
regering stellen gaat eigenlijk niet, 't
delijke tuchtschool en een gezinsvoogd
werkkamp zal hem niet willen heb
ben. Er wordt besloten tot voorwaar-
wordt benoemd.
„WU hadden geen rokers-
kaart".
Wat zullen wij uitweiden over de
volgende zaak: herhaaldelijk gepleeg
de diefstal van sigaretten, door twee
vriendjes van een jaar of veertien.
„Wij hadden geen rokerskaart" voert
een van hen als excuus aan. De an
der, op heterdaad betrapt, had pas
bekend toen de geestelijkheid er in
gemoeid was .Met de opvoeding was
het niet helemaal in orde
Dochter en moeder
Thea is een spichtig kind, met
sproeten. Ze komt samen met haar
moeder binnen: een dikke vrouw met
een afstotend, lelijk rood gezicht.
Het rapport zegt van Thea: op ze
delijk gebied niet te vertrouwen.
Moeder waarschijnlijk medeplichtig.
Het blijkt, dat de vader zeven jaar
geleden was weggelopen. Moeder hield
het met kostgangers. Er ontbrak het
een en ander aan de opvoeding.
Voor Thea zal een dienstje worden
gezocht
En zo volgt de ene navrante zaak
op de andere. Kinderen staan terecht
Soms met, vaak zonder de ouders.
Een trieste rij, die elke week
groeit, hier in Alkmaar, in Amster
dam, in vele, vele plaatsen van ons
land. Kinderharten, voor lang, of voor
goed vergiftigd in de rottende broei-
plaatsen, die men aanduidt met de
naam: verkeerd milieu.
Ake bake bone krake!
Had'ek 'n stok, den zou 'k je rake!
Had'ek 'n stok, den zou 'k je slaan!
Jantje (Pietje) mag nei huis toe gaan!
In het A(lgemeen) B(eschaafd) heet
dit soort versjes „aftel"-versjes, wij
echter spraken van „aftakelen" (of-
takele). Men kent ze overal in het
land, en een zelfde versje in telkens
variërende lezingen. Denk aan het
versje, dat nagenoeg in geen plaats in
Nederland op dezelfde wijze gebruikt
wordt:
Weet je ook waar Pietje woont?
Pietje woont in 't straatje.
Pietje het z'n hond verkocht
Voor een chocolaatje, (enz.)
Het gaat echter deze keer niet over
aftakelversjes, maar om het woord af
takelen. Ik wil er aan demonstreren
(het is een voorbeeld uit honderden)
hoe rijk het Westfriese dialect is.
Want „oftakele" wordt ook nog in
twee andere verbanden gebruikt. Of
minstens twee We kennen bijv. al te
goed:
„Nou, dat stel (echtpaar) is ók puur
oftakeld!" (verouderd).
„Ja, ze het aardig wat oftakeld!"
(snel en rad haar mening gezegd).
(Dit laatste kan ook zijn ofkakeld, of-
kraakt, ander bewijs van de taai-
overvloed)
Met dat al hebben we nog geen en
kele keer het woord gebruikt, zoals
het in het A. B. gebruikt wordt, bijv.
het aftakelen, zoals bijv. een verhui
zer dat toepast als hij een piano laat
zakken uit een bovenverdieping.
Voor we nog iets naders van het
Westfries zeggen, moeten we het een
ogenblikje hebben over de spelling.
Er wordt soms wel gezegd: wat, is er
nu Westfries, er is -niet eens een vas
te spelling! We mogen erkennen, dat
men het tot eenheid in de spelling
nog niet heeft kunnen brengen. Een
commissie om er toe te komen, is al
meermalen ingesteld. Ook het Histo
risch Genootschap „Oud-West-Fries
land" werkte in die richting. We zul
len hopen, dat het werk van de op
het ogenblik werkzame commissie
De welbekende Westfriese
schrijver
J. ROZELAAR
gaat u hieronder in kort be
stek iets vertellen over onze
mooie Westfriese taal. Wij
vertrouwen graag, dat onze
lezers zijn zeer deskundige
uiteenzetting op prijs zullen
stellen!
vruchtbaar zal zijn, m.a.w., dat het re
sultaat met zoveel gezag en good
will zal zijn omkleed, en zozeer zal
voldoen aan practische normen, dat de
te voorschijn gebrachte spelling ge
meengoed zal worden.
Is dat vaststellen van zo'n spelling
trouwens wel erg gemakkelijk? Het
grootste bezwaar ligt in het „in beeld
brengen" van bepaalde klankverschil
len en wel op zodanige wijze, dat
toch de klank zijn recht gedaan wordt
en het ingeschakelde letterbeeld niet
tegelijkertijd de lezer in zijn lees-
arbeid remt. Ik wil u een voorbeeld
geven:
,,'t Is ból weer, bakker, 't kón wel
'es ónwere!"
„Bakker, geef me een bol".
In de eerste regel ziet ge drie woor
den met een zg. accent aigu, een
schuin geplaatst komma'tje op de
letter o. In het onderste woord bol
komt het niet voor. Wat is de reden?
Dat komma'tje geeft een andere
klinker weer.
Laten we een Westfries eens laten
zeggen: óp of op. kórtop. Bóbber-
kop, je binne erg kórtof (kort aan
gebonden), dan merkt ge het klank
verschil. In de eerste lettergrepen
spreken we (terminologie van Boe-
kenoogen, dit voor de taalkenners)
van de zachtkorte, in de tweede van
de scherpkorte o.
Nemen we nu eens een willekeurig
aantal woorden met dezelfde eindlet
ter:
bók, ók (ook), blok, brok, drok, fok,
klok, lók (oorloze drinkkom) naast
Het echtpaar Mulder-Pel te Koedijk dat Vrijdag j.I. haar gouden bruiloft
vierde. Van deze feestelijke gebeurtenis plaatsten wij gisteren een uit
voerig verslag.
lok (haar), skok, skrók, (schrikte)
naast skrok (schrokkerig mens), tók
(tuk hebben) vlok, zók (zulk) naast
sok, rókke (rukken en de koop on
gedaan maken) naast rokke(n). Is er
peil op te trekken, wat met een of
wat met een o moet worden gespeld?
Voor niet-kenners (en slechts luiste
raars) niet.
Andere voorbeelden liggen bij room
sloot en hoop (aarde o.d.) We schrij
ven in het Wfr. meestal room, slóot
en houp. Let hier bijv. weer in hoop
in „hoop doet leven" en een „hille
houp". Het eerste wordt als room
met een volle dubbele o (oo) uitge
sproken. Daarnaast in de óo in slónt
dezelfde, die we horen in oor en boor
(oo voor r). Deze oo zweemt al weer
meer naar de in bók. Een „ezels
bruggetje' -is Wo1 rijtje „room-
slóot-óp-oi -Te" c°himissie er
haar aandacht hbt» r»e«ede
Een laatste eigenaardigheid wil ik
nog noemen Dr. G. Karsten, die zijn
dissertatie „Het Dialect van Drechter-
land" schreef, is er nooit toe overge
gaan, de woorden würf, vdrf, e.d. van
'n klankonderscheidingsteken te voor
zien. Die Engels kennen en tegelijk
Westfries, weten, dat deze u klinkt
als in „but". Zoek daar in het Ne
derlands nu maar een letterbeeld voor
dat den gewonen lezer niet stoort!
Laten we de eerste bladzijde van
een door ons gedacht Westfries „idio
ticon" (woordenlijst) eens „doorne
men". We beginnen dan met:
Aafie. En direct belanden we bij
„Iefie en Aafie". Dr. Karsten zeg' hai
houdt 'et mit Iefie en Aafie (alle
vrouwen). Voor zijn rekening dan.
Beter kan ik voor mij (met Boeken-
oogen) „Kaik maar in de laad. d'r zit
van Iefie en Aafie in" of ..hai kwam
mit Iefie en Aafie óp de lappe (de
proppe. opperdan)". Laten we zeggen,
dat we alle twee geliik hebben.
Aagie (of Aachie) slaan we over,
want het Nieusgierich Aaegtjen van
Enckhusen is algemeen Nederlands.
Op z'n Westfries „ie bin 'n nuuws-
kierig Aachié!"
Van Aagie naai 't ai (ei) is maar
een stap Het ei geeft ons een paar
kernachtige zegswijzen:
D'r is hil wat eten an dat ai!
Hai het 'en van aiere geven!
Is dét 'et aiere-eten!
(Schertsend) „ICirrel. je zitte óp
main aier' (Je maakt me Wn ,,rerk
afhandig'
Een typisch Wti woord is aakster
(ekster) ..Ze is zó bónt as een aak
ster!" zeggen we van een vrouw, die
zich wat opzichtig kleedt.
Nu komen we aan aam. als samen
trekking van adem
Ergens z'n aam over gaan leite
Ik bin achter m'n aam!
Wat stinkt die man uit z'n aam!
Evenmin als aam noemt ook Kar
sten aamt. Aamt is de zucht die zich
in het „jaar" van de koe ontwikkelt
ten tijde van het kalve Uiteraard is
in die dagen een koe aamtig.
Tot zover. We belanden bij aap.
Maar dan hebben we wel een bladzij
apart nodig
Een verzoek! Kan iemand mij aan
de lezing helpen van twee versjes of
gezegden? Het eerste haeft betrev1-'"g
op: Aakster, faakster, filiaakster'tftï
Het tweede begint:
Rood lint, blauw lint.
Dat je om de benen bindt, enz
Bij voorbaat dank voor toezending:
Met grote blijdschap ge
ven wij kennis van de
geboorte van onze doch
ter en zusje
ILLIE HENDRIKA
M. BRAAK-DE GRAAF
W. BRAAK
JOOP en JETTIE
Hoorn. 31 Mei 1947
Groote Noord 57.
W
DANKBETUIGING.
Hartelijk dank aan allen,
die zo behulpzaam wa
ren en belangstelden bij
het ongeval op 16 Mei.
waarbij onze
A R L
werd gewond. In 't bij
zonder dr. Kerssemaker,
dr. de Jong. de zusters
van het St. Elisabeth-
zickenhuis. De heer Roos
voor de eerste hulp. de
buren en omwonenden,
alsmede de kinderen van
de buurt.
Fam. C. J. DEKKER,
Oudorperdijk 48.
TE KOOP GEVR:
Keurig onderhouden
INVALIDENWAGENTJE
klein (stoelmodel).
Brieven onder no. 2044 bu
reau van dit blad.
Voor expeditiewerk gevr.:
een nette jongen
Eijwiclgroothandel JAHO,
Micnt 15 Alkmaar
gevraagd bij:
D. WANSINK, Oudegracht
163 C.
rE KOOP GEVR.:
STRANTTENT
Brieven onder no. 2045 bu-
teau van dit blad.
WIJ VRAGEN VOOR TERSTOND:
(mnl. en vrL)
voor mag.werkzaamheden, leeftijd 14 t.m.
20 jaar.
Peisaonlijke aanmelding dagelijks van
96 uur aan het personeelsbureau.
ALKMAAR
GEVRAAGD:
W. SCHUURMAN, electro-technische groothandel
HOFPLEIN ALKMAAR
Op 1 Juni is begonnen de
Flinke kregen beschikbaar met betrouw
baar chauffeur. Dag en nacht bereikbaar.
TELEFOON 3 2 0 9
VR. jüT U EENS PRIJS. Beleefd aanbevelend,
A. SW1NKELS Koningsweg 42 ALKMAAR
oootoooooosoaoooaoooaoojooio
l DE RUSTENDE JAGER 8
H BERGEN A
Op Donderdag 5 Juni a.s. de g
wegens 25-jarig bestaan en 25-jarige bruiloft.
g DE DIRECTIE, g
CÖCXDÖOOiOOtOOOOOaOCOlXJOOCX)
de zon in\
de lente... Veen „TTgTvao
Plas-Payglop op Uw verlovings
feest! (met of zonder inlevering
van oud goud.)
Te koop: een goed onderh.
KINDERWAGEN
donkerblauw met nikkelen
spatborden en een z.g.a.n.
grijze damesvilthoed.
BARTEN, Leeghwaterstraat
33. Na 7 uur.
Gevraagd: een
TIMMERMANSKNECHT
BARTEN. Leeghwaterstraat
VOA pstocfaué,
AUCMAM TIL Ml»
Alleen tegenover de
Breedstraat
TE KOOP: een
TANDEM en WERKFIETS
S. DAVIDS, Benedenweg
130, St. Pancras. v
VERLOREN:
POTEMONNAIE
inh. nieuwe textielk. en
f3.80, 29 Mei in Alkmaar.
Verliezer zeer gedupeerd.
Tegen fl. bel. ter. te bez.
Rijksstraatweg A 345, Heiloo
gevraagd bij:
Jb. ZOMER, Stompetoren,
GEVRAAGD, wegens huwe
lijk der tegenwoordige:
voor hele dagen. Hoog loon.
Langcstraat 20.
HEER zoekt
GEZELLIG TEHUIS
bij weduwe pl.m. 40 jaar
Brieven onder no. 2043 bu
reau van dit blad
JONGEMAN .23 jaar, zoekt
NET BURGERKOSTHUIS
Brieven onder no. 1595 bu
reau van dit blad
GEVRAAGD:
voor de morgenuren of lan
ger. Hoog loon.
Kennemerstraatweg 63.
Diverse
ter overname. Te bevr.:
G. D. WIT, Schoutenstraat,
TE HUUR:
DUITSE PIANO
Breedstraat 49, Alkmaar.
in de huish. gevr., in kl.
gez. (3 pers.) goed loon
voor d. en n.
Fa. Hike Breyer, Mient 17,
Alkmaar
eenJUNCKERof turner
9 de hollandse merkrijwielen
naar OOYEVAAR
RIDDERSTR. 18
Voor
leeftijd 1517 jaar, be
staat bij
W. F. STOEL's Handel Mij,
Eilandswal 11 Alkmaar,
gelegenheid voor de
HANDEL te wor
den opgeleid.
Schr. soll. met voll. gegevens
omtrent genoten onderwijs
enz. aan het kantoor.
CHEMISCHE WASSERIJ EN VERVERIJ
vraagt voor enige van haar werkr - -nsters
Aanbiedingen schriftelijk of mondeling aan
haar kantoor: Schermerweg 84, Alkmaar
Arts voor inwendige
ziekten
tot 25 Juni.
MAGAZIJN PAX
Witte ie Withstr. Ti
Rotterdam
Het oudste adre:
Patent-geneesmiddelen
Hygiënische artikelen
Breukbanden, enz.
Tegen inzending van 25
ct. postzegel ontvang*
U uitvoerige prospect.
N.P. blanco couvert.
N.V. HOLLAND-NAUTIC, SCHEEPSWERF en
MACHINEFABRIEK te HAARLEM vraagt:
Scheepsijzerwerkers
Constructiebankwerkers
Electrisch Lassers
Branders
Pijpwerkers
Voorts een aantal jongens voor opleiding tot ijzer-
werker en Rijksnijverheidsdiploma.
Aanmelding dagelijks, zowel schriftelijk als per
soonlijk, bij de afd. Personele Zaken, Spaarn-
damseweg 120.
MET DUBBELSTERKE D.D.T. KOST 45 CENT
Speciaal voor Snel-Privélea
Kenn.str.weg 101. Tel. 337f
