Tokayer, plasrïi m dictatuur
Franco-comedie in Spanje
Einde der week algemene
staking in Frankrijk
Roemeense boeren protesteren
tegen optreden der regering
KORT
KORT maar krachtig
Binnenland
Binnenland
Teleurstellend antwoord op nota
Knap stuk werk voor
civiele procedure
Republiek eist bezette
gebieden terug
4e Jaargang No 955
Uitgave N.V. Noordhollandse Pers
1945 i.g. Redactie Achterdam
20 tel. 2274. Adm. en Adv. Rid
derstraat hoek Oudegracht teL 3971
Alkmaar.
kmaardei
.DAGBLAD VOO» ALKMAAR EN OMGEVING
Dinsdag 10 Juni 1947
Directeur:
TH. W. REYNDERS
Hoofdredacteur:
G. E. DE WINTER
gUITENLAND j
De algemeen-secretaris van het Wcreldverbond van Vakverenigingen,
Louis Saillant, heeft aan de algemene raad, die op het ogenblik te
Praag vergadert, medegedeeld, dat de Duitse vakverenigingen ongeveer
6 millioen leden telt Ook in Japan groeit de vakbeweging snel en had
daar reeds vorig jaar Augustus 4 millioen leden. Het verbond acht het
noodzakelijk, dat er zo spoedig mogelijk een conferentie van Aziatische
vakverenigingen worden gehouden.
De eerste spreker in het debat was de Voorlndlsche afgevaardigde
Dange, die wees op de ernstige toestand in Indonesië en erop aandrong,
dat het verbond een duidelflk standpunt In deze kwestie zou aannemen.
De vakverenigingen in Indonesië, Iran, Voor-Indië en China hebben een
harde strijd te voeren tegen de reactie, aldus Dange. De Sowjet gedele
geerde verklaarde, dat de vakverenigingen in de V.S., Griekenland en
Perzlë door de reactie worden aangevallen en dat de werkeloosheid In
de V.S., Italië en Griekenland toeneemt. De zitting van de algemene
raad duurt voort.
T\e leiders van de vakverenigingen
der gas- en electriciteitsbedrijven
ln Frankrijk hebben aan de regering
medegedeeld, dat de compromisvoor
stellen met betrekking tot de lonen
onaanvaardbaar zjjn. Een bevredi
gende oplossing van de regering
wordt uiterlijk Zondag a.s. te midder
nacht tegemoet gezien. Reeds wordt
sinds gisterenavond in een vijftigtal
electriciteitsbedrijven niet meer ge
werkt. Waarnemers zijn van mening
dat er aan het eind van deze week
practisch een algemene staking in
Frankrijk zal zjjn. De spoorwegsta
king gaat voort. De regering heeft
een waarschuwing gericht tot dege
nen, die het verkeer van door de re
gering op dj weg gebrachte bussen
en vrachtauto's zouden willen stag
neren, zoals te Cherbourg geprobeerd
ls. Hiermede worden hoofdzakelijk
passagiers van en naar de schepen,
die op Amerika varen, getranspor
teerd. Het vervoer van voedsel ge
schiedt nog steeds per spoor.
yondag 6 Juli a.s. zal Franco's op-
volgingswet, welke Spanje tot
nominaal koninkrijk maakt, aan een
volksreferendum worden onderwor
pen. Dit is de eerste maal sedert
Franco in October 1936 te Burgos
aan de macht kwam, dat Kij het
Spaanse volk raadpleegt. Volgens de
tekst van de wet blijft Franco staats
hoofd doch na zijn dood of bij zijn
onbekwaamheid zal 'n regentschaps-
raad een lid van de Spaanse konink
lijke familie als zijn opvolger aan
wijzen. Alle personen boven de 21
jaar zijn verplicht op 6 Juli hun stem
uit te brengen. Het uitbrengen der
stemmen zal in het openbaar Ge
schieden.
D
|e Roemeense boerenpartij heeft
'n communiqué uitgegeven, waar-
maar krachtig
Buitenland
Twee Engelse politieagenten zijn
ln Palestina verdwenen. De Engelsen
dreigen met represaillemaatregelen
wanneer zij niet ongedeerd terugke
ren.
De internationale socialistische
conferentie te Zurich is geëindigd.
De conferentie eiste o.a. een alge
mene amnestie in Griekenland.
James B. Aleander, leidend func
tionaris van de speciale commissie
van de V.N. voor Palestina, is met
33 ambtenaren van het secretariaat
der V.N. op het vliegveld Lydda aan
gekomen. In het zelfc'ï vliegtuig
reisde Mosje Shertock, de leider van
het kantoor te Washington van het
Joods Bureau.
Te Winnipeg is overleden Fred.
M. Gee, concert-impressario, geboor
tig uit Wales, die o.a. madame Galli-
curci en Giovanni Martinelli in Ca
nada geintroduceerd heeft.
Te Bretteville in Normandië heeft
de Zweedse minister van sociale za
ken. Moeller, een geschenk van vier
honderd pasklare huizen aan Frank
rijk overgedragen.
Te Lund in Zweden is het eerste
philosophische congres na de oorlog,
georganiseerd door het internatio
naal instituut voor philosophie van
de Sorbonne, geopend. Ook Neder
landse afgevaardigden zijn aanwezig.
Te Parijs zijn vier chauffeurs ge
arresteerd, die betrapt werden op het
eisen van buitensporig hoge prijzen.
Hun auto's werden in beslag geno
men.
in „ten overstaan van de publieke
opinie van de wereld" ten scherpste
wordt geprotesteerd tegen het op
treden der Roemeense regering, die
zich staande houdt door de dictatuur
van een minderheid, welke voortgaat
het land communistisch te maken te
gen de uitdrukkelijke uitspraak van
de volkswil in. Het communiqué ver
langt toepassing van artikel 3 van
het vredesverdrag en nr.koming van
de bepalingen van Potsdam, Jalta,
en Moskou. In felle woorde wordt
protest aangetekend tegen de arres
taties, die zonder ophouden doorgang
vinden en tegen de terreurmethoden
en vervolgingen van de regering.
Te Londen worden de gebeurtenis
sen in de Balkan, waarvan de Hon
gaarse kwestie een der duidelijkste
uitingen is, met grote aandacht en
bezorgdheid gevolgd. Officieel is
thans bevestigd, dat de Britse gezant
te Bern in de eerste dagen van de
Hongaarse crisis een onderhoud had
met de Hongaarse gezant in Zwitser
land, Gordon, die liever aftrad dan
naar Boedapest terug te keren. De
Hongaarse socialistische minister van
industrie, die eveneens in Zwitserland
vertoeft, heeft te Zurich voor de
Hongaarse kolonie verklaard, dat
vele samenzweerders tegen de repu
bliek tot de onmidOlijke omgeving
van Nagy behoorden. Op het ogen
blik, aldus deze minister, is het in
Hongarije volkomen rustig.
Op het circuit van Zandvoort werden nationale motorraces gehouden,
welke georganiseerd waren door de ILN.M.V.C. Draayer op Norton, winnaar
van de 500 cc klasse Internationaal en Fijma op Rudge, winnaar van de
250 cc klasse internationaal, in actie op het circuit.
RECTIFICATIE
Door een fout ter zetterij is onder
de beide artikelen in de no's van Vrij
dag en Zaterdag onder het opschrift
„Waarheen gaat de wereld" het on
derschrift weggevallen en opgenomen
onder de rubriek „Wij lazen" van
Maandag.
Voor de goede orde plaatsen wg
dit onderschrift nogmaals:
(De hoofdredactie van onze bladen
zou gaarne adhaesiebetuigingen ont
vangen van hen, die met deze sum
mier uitgewerkte gedachten instem
men. Wellicht bestaat er dan een
mogelijkheid deze gedachten geza
menlijk nader uit te werken. Brie
ven te richten aan de hoofdredactie
onder motto: „waarheen gaat de we
reld".)
„DEMONEN EILAND"
Aan het einde van Juni a.s.
zal ons huidige stripverhaal
Deraonenelland"'
In druk verschenen. Het wordt
een keurig boekje van 32 pa
gina's ln het formaat 19'/2 x
27. De prijs ls buitengewoon
laag gehouden en bedraagt
SLECHTS VIJFTIG CENTS.
Wij vertrouwen, dat de lezers
deze uitgave met vreugde zul
len begroeten.
Men kan het boekje reeds
thans bestellen en wel per
briefkaart aan de admi
nistratie van ons blad.
Men haaste zich, wan
de oplage is beperkt
Boven Vlissingen heeft men op
1 Juni luchtspiegelingen gezien.
Boerderijen, bomen en een hele stad
hingen in de lucht.
De wegen in de Neder-Betuwe
zullen deze zomer worden voorzien
van een nieuw wegdek.
In verband met de Franse spoor
wegstaking rijdt de trein Amster-
dam-Partfs niet verder dan Brussel.
Ook de verbinding met Basel is ver
broken.
Generaal Wei-Li-Huang, van de
opperste Chinese legerleiding, maakt
een reis door Europa. Donderdag is
hjj in ons land aangekomen. Htf
heeft o.a. Arnhem bezocht.
Donderdag a.s. zal in de bonnen-
lijst wederom een bon voor een el
voor alle leeftijdsgroepen worden
aangewezen.
Ingaande 16 Juni zullen de pro
vinciale voedselcommissarissen de
veehouders wekelijks belasten met
een verplichte levering van vee.
Afgezien van de reeds aangekon
digde invoering van twee vleesloze
dagen is een regeling in voorberei
ding tot sterke vermindering van het
vleesverbruik in hotels, restaurants
e.d. inrichtingen.
Gistermorgen is te Amsterdam de
62-jarige bouwkundige V. van zjjn
fiets gevallen en daarbij onder een
passerende auto terecht gekomen. V.
was op slag dood.
WIE het over Hongarije heeft, denkt aan heerlijke Tokayer
en pikante goelasch; denkt aan Boedapest bij avond, als dui
zenden lichtjes de Donau in toverglans zetten. Hongarije het
land van sprookjesprinsessen en sprankelende operette mu
ziek; van de zigeuners en de czardas, is ten prooi aan een
zware politieke crisis. Juist echter om de achtergrond van
deze crisis kan het voor Europa tot een waarschuwing zijn.
Geheel eigen historie
DIT Donauland heeft een geheel
eigen historie. Nauw verwant aan
de Finnen, zijn de Hongaren nóch
Germanen, nóch Slaven. Reeds in
de Middeleeuwen speelde Honga
rije een belangrijke rol. Gewoon
lijk bèschouwt men Engeland als
de oudste parlementaire democra
tie. Toch kende Hongarije reeds
veel eerder een parlement, dat de
macht van de vorst beperkte.
Niettemin was Hongarije stellig
geen volksstaat. In de volksver
tegenwoordiging toch speelden de
groot-grondbezitters een over
heersende rol. Zo is het tot in de
contemporaine geschiedenis ge
bleven. Het Hongaarse volk was
een „Herrenvolk", gelijk het
Pruisische.
Daarnaast heeft het minderheden
probleem steeds het Hongaarse
politieke leven bepaald. Zachtzin
nig zijn de Hongaren bij de rege
ling daarvan nooit opgetreden.
In de dubbel-monarchie was de
Hongaarse invloed zeer groot.
Was de invloed van de volksmas
sa aan de andere kant ook in
Hongarije zeer gering.
De crisis van 1918
IN 1918 na het einde van de
eerste wereldoorlog viel het rijk
uiteen. Hongarije werd een repu
bliek. Korte tijd kende het land
een communistisch bewind onder
leiding van Bela Kun, dat niet
veel succes kon oogsten en dan
ook spoedig ineenstortte. Bela
Kun vestigde zich in de schaduw
van het Kremlin.
De monarchistische, burgerlijke
oligarchie van het groot-grond-
bezit kreeg het roer in handen en
stevende regelrecht naar een fas
cistische dictatuur. Admiraal Hor-
thy werd als regent van dit
koninkrijk zonder koning lei
der van deze dictatuur. In de as
thuis. Een ogenblik dacht men
zelfs aan een personele unie, met
Italië onder leiding van Victor
Emmanuel.
Na de tweede
wereldoorlog
HONGARIJE werd door de Sow-
jet-legers bevrijd en dat impliceer
de tevens, dat de fascistische in
vloed moest plaats maken voor
een Russisch-communistische.
Weliswaar is de aanhang van de
Hongaarse communisten gering.
doch zij voelen zich in hun positie
gesterkt door de aanwezigheid der
Russen.
Hongarije heeft een coalitie-rege
ring, waarin formeel de partij van
de Kleine Boeren de leiding heeft.
Belangrijke agrarische hervor
mingen werden tot stand ge
bracht. Het groot-grondbezit werd
gelikwideerd.
Samenzwering of
propaganda?
ENIGE maanden geleden werd de
wereld verrast door de medede
ling, dat er in Hongarije een com
plet was ontdekt tegen het huidi
ge regiem. Het zou de bedoeling
zijn geweest de fascistische dicta
tuur te herstellen. De samenzwe
ring zou gekomen zijn uit de boe
zem der Kleine Boeren-party. Er
volgden arrestaties en veroorde
lingen.
Thans is deze zaak in een nieu
we fase getreden, door het aftre
den van premier Ferenex Nagy,
die mede zou hebben samenge
spannen zijn eigen bewind ten val
te brengen. En zoals Kun naar 't
Oosten vluchtte, ging Nagy op de
vlucht naar het Westen. Dat reeds
geeft te denken en kan veel dui
delijk maken.
Hoe het zij, Hongarije zit volop in
de crisis. Dat de invloed van Mos
kou niet geheel afwezig is, zou
men ook kunnen afleiden uit de
zeer duidelijke stappen van Ame
rika.
De toekomst van de wereld is ge
legen in een vrije federatieve unie
van vrije volkeren. Aan een dic
tatuur van Moskou of Washing
ton hebben de volkeren minder
dan ooit behoefte. Dit moge eens
in ronde woorden worden gezegd.
Daarvoor riskeren wij gaarne een
boze brief van zekere vrienden.
DEWI
ZONDAGAVOND jl. is het antwoord van de Republikeinse regering
op de nota van de Commissie Generaal aan de secretaris van deze
commissie aangeboden. Het stuk werd onmiddellijk aan dr. van Mook
doorgezonden. De regering bestudeert thans ernstig het Republi
keinse antwoord. Ondertussen kan wel worden vatsgesteld, dat de
eerste indruk in Den Haag teleurstellend genoemd kan worden. De
nota zou een knap stuk werk kunnen worden genoemd, wanneer
het een civiele procedure gold. Hier gaat het echter over het verder
uitwerking van een overeenkomst op voet van een constructief staats
manschap. Dat stelt geheel andere eisen. Het gegeven antwoord ver
wijdert zich in feite naar letter en geeft van het accoord van Lingga-
djati. Blijkbaar wil de Republiek 'n overheersende plaats in Inde- -«»
innemen. Maar dit kan slechts ten koste van de andere delen, die
zich zelf willen zijn als gelijkberechtigde partners in een te stichten
Indonesische federatie.
De nota bevat een zekere miskenning van de regeling van het
accoord van Linggadjati ten aanzien van de periode, die moet voor
afgaan aan de inwerkingtreding van de federatie.
In haar nota van 27 Mei jl. heeft de Nederlandse regering aange
drongen op grote spoed, mede omdat zij het haar internationale plicht
acht de economie van Indonesië weer op een ordelijke basis ten
behoeve van de wereld op gang te brengen. Het Republikeinse ant
woord 'm de Nota zou de suggestie kunnen wettigen, dat de Repu
bliek streeri naar een vertraging van de uitvoering van Linggadjati
en dat zij daarbij de schuld van dit getreuzel op rekening van de
Nederlanders zou willen schuiven.
Einde der vijandelijkheden
IN haar anwoord geeft de Indone
sische delegatie haar spijt te kennen
over het voortduren van de vijande
lijkheden en de blokkade, de voortdu
rende overschrijding van de demarca
tielijnen, rustverstoring door seperatis-
tische bewegingen in de door Neder
land bezette gebieden enz. Zij is van
oordeel, dat hierdoor twijfel ontstaat
omtrent de bedoelingen van de Neder
landers en dat daardoor de oplossing
psychologisch minder gemakkelijk te
vinden zal zijn.
Gerbrandy boekt succes!
VOLGENS waarnemers zou er in de
Republikeinse gebieden vrede en wel
vaart heersen. In de door de Neder
landers bezette gebieden, aldus het Re
publikeinse antwoord, zou een tekort
heersen aan waarborgen voor de ont
plooiing van de democratische rechten.
Het trage verloop van de besprekin
gen wordt door de Republikeinen ge
weten aan de controversen in Neder
land ten aanzien van de te volgen
Indonesië-politiek. Ons wordt verder
verweten, dat wij niet voldoende oog
hebben voor de nieuwe orde, die in
Indonesië staat te worden geboren.
Interim-regering aanvaard
DE Republiek is bereid de voorge
stelde interim-regering te aanvaar
den. Minstens de helft der zetels in
deze regering zou echter aan de Re
publiek moeten komen. In een groot
aantal punten poogt de Republikein
se delegatie de gedachte van deze
interim-regering te concretiseren.
Militaire wensen
TEN aanzien van de militaire voor
stellen in de Nota maakt de Repu
bliek de volgende wensen kenba."
demilitairisering van de demarcatie-
gebieden en overdracht van de be
waking van de zónes aan de politie
van beide partyen;
terugtrekking van de legereenheden
van beide partyen van de demarca-
tieiynen naar de garnizoensplaatsen;
geleideiyke vervanging van het Ne
derlandse leger door het Republi
keinse;
onmiddeliyke vermindering v. d. le-
gersterkte van beide partyen op
grond van artikel 16 van de over
eenkomst van Linggadjati;
de verdediging van Indonesië moet
een zaak zyn van de Verenigde Sta
ten van Indonesië;
de handhaving van rust en orde is
een zaak van de Republikeinse poli
tie en niet van het Nederlandse leger.
Vreemde eigendommen
terug
BETREFFENDE de economische re
geling is de regering der Republiek
van mening, dat de eigendommen
van vreemdelingen zullen worden te
ruggegeven, met uitzondering van
die, waarvan de Republiek nationali
satie noodzakelijk acht. In het laat
ste geval zal schadevergoeding kun
nen worden gegeven. De onderne
mers, die naar hun ondernemingen
terugkeren, zullen zich echter heb
ben aan te passen aan de nieuwe v -r-
houdingen.
De economische voorstellen, vervat
in de Nota, worden door de Republi
keinen aanvaard, onder voorbehoud
van enkele detailpunten van onder
geschikte aard.
De Indonesische de'eTatie '-*»• er
mede accoord, dat er een deviezen-
fonds voor geheel Indonesië wordt
opgericht. Totdat de „Verenigde Sta
ten van Indonesië" worden opge
richt zal de Republikeinse regering
geen vast percentage van de buiten
landse deviezen eisen. Zg zal slechts
verlangen, dat uit deze deviezen de
voornaamste importbehoeften van
de Republiek worden voldaan.
De staatsbedryven in de Republiek
zullen biyvend worden beheerd door
de Republikeinse diensten.
Economische aspiraties
DE Republikeinse regering aan-
vaardt de gedachte om bij de voed
selverdeling Indonesië als één gebied
te beschouwen. Daarom zal een cen
traal orgaan in het leven moeten
worden geroepen om deze verdeling
te regelen. De basis van deze rege
ling zal moeten zijn het beschikbaar
stellen van surplus-goederen door
ieder der deelstaten.
TER bevordering van een vlot eco
nomisch verkeer moet er een voor
lopige regeling tot stand worden ge
bracht betreffende de verhoudfhg
tussen het Republikeinse en het Ne
derlandse geld. Later zal een defini
tieve regeling uitgewerkt dienen te
worden.
Teruggave bezet gebied
DOOR de vorming van een interim
regering zullen als natuuriyk gevolg
onmiddeliyk aan de Republiek de ge
bieden worden teruggegeven, die niet
slechts door het Nederlandse leger
worden bezet, maar waarvan ook 't
bestuur geheel of gedeelteiyk by de
Nederlandse regering berust. Be
doeld worden die steden waar het
Republikeinse gezag na de onderte
kening van de overeenkomst van
Linggadjati werd verzwakt of nage
noeg gereduceerd, zoals Buitenzorg,
Padang, Modjokerto, Medan, Palem-
bang. Deze uursoverdracht dient
onmiddeliyk gebeuren.
TENSLOTTE maakt het antwoord
nog melding van enige ondergeschik
te wensen, zoals ten aanzien van de
politieke gevangenen.
Het weer vandaag
Voor het Noorden van het land:
matige tot zwakke wind tussen
Noord en West. Van zee uit binnen-
dryvende wolkenbanken. Iets hogere
temperatuur dan vandaag, doch nog
Umeiyk koel.
Voor het overige gedeelte van het
land: zwakke veranderiyke wind,
droog weer met periodes van zonne-
schgn en styging van temperatuur.