Vlamingen en Hollanders verstaan elkaar
T
Anton van Duinkerken over de
literatuur-geschiedenis
Flitsen van de gewestelijke vergadering
der vrouwenbond P. v. d. A.
A. Roland Holst in botsing met
het Dietse probleem
Coniadweekend op ,,De Zandhoeve"
„D8 S^rwOHOeve^
Letterkundige figuren van Noord en Zuid
wisselden mef elkaar en hun gehoor
van gedachten
Te midden van het gave voorjaarsgroen, dat in zijn duizend tinten en
schakeringen een kleurenweelde ten toon spreidt, zoals alleen de lente
met haar ongekend rijke palet ons vermag voor te penselen, ontdekken
we aan het eind van een geraffineerd goed aangelegd weggetje, dat zich
kronkelt door de Berger duinen, plotseling het spitse dak van een groot
huis. Beter mag men hier spreken van een ,5ustoord", want een heerlij
ker plekje dan „de Zandhoeve" laat zich zelfs in ons aan natuurschoon
toch waarlik niet arme Hennemerland nauwelijks denken.
Wie het voordeel heeft hier een deel van zijn tjjd te kunnen door
brengen, mag zich gelukkig prijzen! Want hij wandelt rond in een hemel
op aarde.
Evenwel, alles wat we te lang ge
nieten, degradeert tot „gewoon" en
daarom ls het maar goed, dat de
Zandhoeve, als Volkhogeschool, te
genwoordig een steeds wisselende
èevolldng kent. De deelnemers aan
>1;
Code Backelmans, die de Antwerpse
volkshumor zo humoristisch weergaf
de cursussen echter moeten, iets
anders dunkt ons niet mogelijk
machtig onder de indruk komen
van de onbeschrijfelijke schoonheid
der natuur, te midden waarvan ze
zich bevinden. En dit op zijn beurt
la weer van invloed op de besprekin
gen, die hier worden gehouden tus
sen altijd andere groepen van mensen
Uit zeer verschillende lagen onze
samenleving.
De schoonheid der omgeving draagt
er krachtig toe bij, dat de remmen
der conventie worden afgelegd, het
vrije en ongebonden samenzijn, doet
het overige en het resultaat is, dal
de schotjes, welke zo dikwijls de ene
mens van de ander scheiden, worden
omgehaald. Personen, die elkaar
gonder volkshogeschool nooit in hun
leven zouden hebben ontmoet, leren
elkaar hier kennen en... waarderen.
De eenvoudige boerenarbeider ont
dekt, dat ook in het hart van de
grootgrondbezitter idealen kunnen
Wonen en de hoofdingenieur be
speurt, dat het in wezen alleen zijn
Studie is, die hem onderscheidt van de
gewone spoorjongen.
Levenswijsheid, die de sleutel !s
tot h?t geluk, heeft me', geleerdheid
of welstand weinig of niets te ma
ken.
Wio dit laatste inziet, is een stap
Ver de gekomen op do weg der zelf-
Vervoimaking, die voert naar het
algen geluk en naar dat van anderen.
Het zijn onze volkshogescholen,
die de kloven tussen de mensen trach
ten te overbruggen, die scheidsmuren
omvet willen halen. En ze hebben In
dit opzicht mede daarom zoveel suc
ces, omdat ze de beschikking hebben
over lusthoven als „de Zandhoeve",
die het hart dwingen om uit te gaan
Haar de omgeving en daarmee ook
tot degene, die hjj in deze omgeving
ontmoet.
We wensen onze lezers en onze le
zeressen toe, dat ze spoedig eens in
de gelegenheid zullen zijn een cursus
of een week-end op de Zandhoeve
te kunnen meemaken. We geloven,
dat het een gebeurtenis in hun leven
zal zijn, die ze nooit zullen verge
ten.
Tot de scheidslijnen, welke de
volkshogescholen trachten weg te
doezelen, behoren ook de landsgren
zen. Ter weerszijden daarvan wonen
mensen, die buurvolkeren vormen en
die elkaar behoren te kennen en als
vrienden te waarderen.
Zo daagde er gedurende het afge
lopen week-end de vereniging „Nrd.
Zuid" die de Nederlanders en de Vla
mingen nader tot elkander poogt te
voeren. Hoewel belde volkeren de
zelfde taal spreken, bleek de grens
gedurende de achter ons liggende
vier eeuwen een zo groot obstakel,
dat de litteratuur van Nederland ln
Vlaanderen practisch onbekend was.
En omgekeerd.
De bijeenkomst stond onder voor
zitterschap van prof. A. Pitlo uit
Amsterdam, wiens ogen tintelden
van Ingehouden pret en die wel ze!
tot dusverre steeds te hebben ver
meden heb woord te voeren onmid
dellijk na Prof. van Duinkerken, de
geestige grootmeester onzer littera
toren, maar die toch in humor weinig
bij hem achter bleek te staan. We
ontmoeten er Lode Backelmans, die
het woord zou voeren over Antwerp
se volkshumor en onze tekenaar ten
slotte was niet tevreden, voor htj
de secretaresse der vereniging, mej.
Jac. Egglnk hed vereeuwigd als ver
tegenwoordigster van de jeugd, dtei
in groten getale aanwezig was. Deze
jonge Vlamingen en Nederlanders
gingen met elkaar om als goede ou
de bekenden en we geloven te mo
gen zeggen, dat op ,de Zandhoeve"
hechte vriendschapsbanden worden
gesmeed, die de toekomstige verhou
ding tussen beide volkeren ten goede
zullen komen.
Wat er gezegd werd
De hoogleraar A. van duinkerken
mag dan de theoretische mogelijk
heid opwerpen, dat de trekken van
de zuidelijke zonen zozeer door de
Noordelijken wordt gehaat en om
gekeerd dat een definitieve schei
ding er uit voort kan vloeien ,de
dichter Antonie Donker weet wel
beter. En wij geloven, dat hjj wel zo
veel invloed heeft op de prof., dat
ook deze voor zichzelf alleen maar
de andere mogelijkheid aanvaardt,
n.L dat de karaktertrekken van de
Zuiderlingen en de Noordnederlan
ders aanvullend op elkander kunnen
werken tot eigen verrijking en die
van anderen. Zouden zij beiden dich
ter en prof., anders met zo veel vuur
hebben kunnen wijzen op de noodza
kelijkheid van het instellen van stu
diecentra, minstens een in Nederland
en een in Vlaanderen? „Het is van
eminent belang de regeringen met
instantie te verzoeken deze studie
centra, in te stellen", aldus spr. Zijn
bedoeling ls, dat op deze centra
minstens een exemplaar van elk
Vlaams, resp. Nederlands belletris-
tlsch boek of tijdschrift te raadple
gen valt, zodat voor de toekomst
uitgesloten ls wat in het verleden 't
geval was: dat hele perioden in de
culturele uitwisseling en wederzijdse
beïnvloeding van Noord en Zuid niet
onderzocht zijn of, erger, niet meer
te onderzoeken zijn. „Meer anecdoten
ên desiderata dan feiten", zo karak
teriseerde prof. Van Duinkerken de
stand van dit deel der literatuurge
schiedenis.
De ontwikkeling die beide gebie
den, Noord en Zuid, doormaakten,
laat niet toe dat de literatuurge
schiedenis, al bleef de taal een, als
een geheel werd geschreven. Al ho
pen we, dat dit in de toekomst an
ders zal zjjn, voor de 16e, 17e, 18e
en 19e eeuw zal men zich „aan een
tweeheid" moeten houden.
Op soms bijzonder geestige wjjze
gaf spr. voorbeelden uit de literatuur
van meer en minder vriendschappe
lijke gezindheid, meer en minder in
tense beïnvloeding, wisselend vanwe
ge historische ontwikkeling, persoon
lijke instelling en verschillen in
volksaard en levensopvatting. En ln
de discussies, onder het fraaie ge
boomte van het landgoed, verrijkte
hjj op zjjn onnavolgbare wjjze met
enige grepen uit een schat van we
tenswaardigheden voor ztjn gehoor
het Inzicht in deze materie.
ANTWERPSE HUMOR
't Was niemand minder dan Lode
Baekelmans, die de aanwezigen ln
een vlotte, geestige causerie nader
bracht tot het wezen van de Ant
werpse humor. Wie wel eens het
voorrecht had, „Den Anvers" zelf te
bezoeken, kan uit eigen ervaring we
ten, hoe rijk aan verscheidenheid de
Mevr. JorritsmaL, jerds, één
der veteranen van de afdeling
Alkmaar.
-gfariaMa
Mevr. RibbiusPeletier. Hoe
vaak heeft zij haar vrouwen
reeds toegesproken.
Bep Uitsiagcr.
PurmergBdsc en tcvaas
de jongste der aanwezigen.
Professor van Duinkerken, groot
meester onzer litteratoren en met een
gezonde ktfk op het leven
stof is, waar Baekelmans uit putte.
Het is in dit bestek niet doenlijk, de
spreker op de voet te volgen en een
beknopt uittreksel zou al tc zeer deze
sappig-Vlaamse lezing doen verdor-
TAALSTR1JD
Prof. dr. Willem Pée, hoogleraar
aan de universiteit van Leuven, gaf
een interresante schets van de taal
strijd en taalscheiding In België
in het bijzonder te Brussel. De volks-
telingen die in België gehouden wor
den zfin tegelijkertijd „taaitellingen"
en de gegevens die de laatste dezer
tellingen, in '28'29 gehouden ver
schafte dit beeld: 37% van de be
volking spreekt uitsluitend Frans,
46% uitsluitend Vlaams, 17% ls twee
talig. Maar dit beeld is niet zuiver.
De kleine Vlaamse steden en dor
pen kunnen, al naar de talenverhou
ding, kiezen voor Vlaamse of Waalse
scholen en zij geven dan vaak de
voorkeur aan de Waalse om dat zij
van het overigens practische stand
punt uitgaan dat het ook voor de
Nederlands sprekende van belang is,
zo perfect mogelijk Frans te leren.
Bovendien geven de meeste twee-ta-
ligen in het Waalse gedeelte niet op,
dat zij Vlaams kennen. Sinds de oor
log is het aantal der twee-taligen
gestegen.
Brussel is htt grootse® twse-ta|en"
gebied (47%). Spr. verwachtte van
het onderwijs In de hoofdstad veel
en zeide van mening te zijp, dat het
Nederlands daar op gelijke voet zal
komen met het Frans, mede omdat
in Brussel het meest zuivere Vlaams
gesproken wordt.
A. Roland Holst zorgde voor een
't moge paradoxaal zijngoed-klin-
kende dissonant in deze voordrach
ten. Deze dichter sprak namelijk niet
over Vlaanderen of Noord-Nederland,
al bleef hij binnen het gebied van
„groot-Nederland": h# vertelde van
zijn indrukken uit Zuid-Afrika. Toen
htf ln Kaapstad aankwam, moest h(j
onwillekeurig de Tafelberg met de
Acropolis vergelijken: deze laatste
vond hij uiterst nietig t.o.v. de Ta-
Prof Pitlo, voorzitter van de vereni
ging „Noord-Zuid" doet een mede
deling, maar kan z(jn vrolijkheid
nauwelijks bedwingen
felberg ,de Tafelberg overweldigend
en... leeg. En deze beide trekken
bleken, naar zgn ervaren ,te gelden
voor de natuur van het gehele land.
In Johanesburg, dat verleden jaar 60
jaar was, een jaar ouder dan hjj
zelf, had hjj het meriwaardige ge
voel gehad, twee drie eeuwen ou
der te zijn dan die stad. In Durban
had hij zich afgevraagd, hoe West-
Europa er over vijftig jaar uit zal
zien. Zal het dan een Amerikaanse
kolonie zijn met een Europees reser
vaat waar de Amerikaanse million-
nalrs naar komen kijken? De stad
Is een Imitatie van New York.
Vol bewondering was spreker over
de taal. Vele Nederlanders vinden t
een kinderlijke, sommigen zelfs een
kinderachtige taal. Maar zijn mening
is: een forse, ruige, directe taal, die
zich evenals onze taal voor poëzie en
ln het bijzonder wel voor het drama
uitstekend leent, zulks ln tegenstel
ling met het Frans. Want zU is min
der aangevreten door de mentaliteit
van de grote stad en de journalistiek.
Met het Dietse probleem was A.
Roland-Holst even ln botsing geko
men. Een hoogleraar, die hem 'n antl-
Dults gedicht had horen voordragen,
kon de verleiding niet weerstaan om
een parallel te trekken tussen de
Duitse verdrukking van Nederland
en de „Engelse verdrukking" van
Zuid-Afrika. Onze dichter zei tegen
hem: ik weet, dat uw taal en de
mijne verscheidene woorden gemeen
schappelijk hebben, die toch verschil
lend zijn van betekenis. Maar -1st
niet, dat dit ook met het ord
„verdrukking" 't geval was. Denkt
u overigens niet, dat, indien Duits
land de oorlog had gewonnen, Zuid-
Afrika een Duitse kolonip zou zijn
geworden?
En zou dat dan zo p.g geweest
zijn? was de wedervraag. Ik denk
dat u na vijf jaar zou zeggen: geef
ons alsjeblieft die vervl... Engelsen
weer terug", pareerde Roland Holst,
Dit voorval geeft wel aan, hoezeer
de anti-Engelse stemming oorzaak
was van de pro-Duitse... en bijgevolg
anti-Nederlandse in dit oppositionele
kamp. Maar spr. gelooft met Jan
Greshoff, dat men deze gevoelen*
niet te zwaar tillen moet. Zij resul
teren uit een soort „grondgevoel"
tezamen met een onwetendheid over
de rol die Duitsland speelde. En dit
laatste zal zeker wel ln de loop der
tijden verbeteren.
We hebben zo hier en daar slecht*
de lezingen van een week-end op de
Volkshogeschool aangetipt. Over het
samen zingen en het samen eten
hebben wij niet eens gesproken
en toch zou het moeilijk te zeggen
zijn wat van dit al het leerzaam
ste is.
Mej. Jacoba Eggink poseerde ernstig
voor onze tekenaar. Meestal lacht ze
vriendelijk
Hr. Ms. torpedo boot jager „Tjerk Hlddcs" ls onder commando van kapfc
lult. ter Zee J. Hendriks voor patrouillediensten naar Indonesië vertrok*
ken. De „Tjerk Hiddes", die ln 1942 ln Engeland werd gebouwd en la
1943 een belangrijk aandeel had ln de evacuatie der guerlllastrilden of
TImor, verlaat de Amsterdamse haven.
