De Mijters zoeken recht OVER WEST-FRIESLAND en de Wesi-Friezen STADSNIEUWS Afdeling van Nieuwe Koers opgericht AIcmaria herstelt zich prachtig Een categorie mensen, die dreigt te worden piat gedrukt In het jaar IW2 werd bU een be- aluit van de Nederhuidse Bakkery- •tichtlnff vaatgcetelé, dat de percen tage» van de broodsiyters werden ternpnfebraeht van 20 op 16 procent. Tot 1946 legden de patroons deze maatregel naast zich neer, doch ver leden Jaar kwam er bezoek van Iemand'uit den Haag. die hen attent maakte op de onjuistheid van deze handelwi»- Sedertdien ontvangen ook in Alkmaar de broodslüters het verlaagde percentage. Dat deze mensen daarmee aller minst Ingenomen waren, Is vanzelf sprekend en nadat ze zich hadden verenigd In een bond, bad Woensdag avond in café Bos aan de Kaasmarkt oen vergadering plaats tussen slij ters en patroons, helenl 00 Initiatief der slijters. De voorzitter van de bond van. slijters, de heer v. d. Pol, alsmede de secretaris, de heer Alleman, wezen op de onredelijkheid der verlaagde per centages. Enkele bakkers, de heren Zaadnoordijk en Molenbroek, schaar den zich achter de slijters, maar de voorzitter der vergadering, de heer El te, poogde uit te leggen, dat de hele bescreking feitelijk geen zin had, omdat er slechts sprake was van onverheldsvQorschriften. waarbij leder zich had neer te leggen. Geheel juist bleek dit echter niet te zijn. Want het staat de patroons vrij om het percentage op de kadet jes te verhogen tot 25 procent. Een voostel van de heer Zaadnoordijk om de patroons hiertoe te doen besluiten wilde de heer Elte echter niet in be handeling nemen. Wanneer de slijters Iets wilden, dan moesten ze hun hoofd bestuur er maar voor spannen, dat zich tot de regering kon wenden Op een vraag van den heer Alleman of de patroons bereid waren een der gelijk ondernemen te steunen, bleet de voorzitter echter het antwoord schuldig. Men kon zich niet onttrek Jren aan de gedachte, dat hij niets wilae en de toestand bij het oude wenste laten. Zijn suggestie, dat de toestand in de bakkerij niet over al rooskleurig was. werd merïcwaar- dirrerwjjs bestreden door... een pa troon! De natroons zijn al machtig. Eigenaardig de«d het aan te ver nemen. dat de Nederlandkc Bakkerij- centrale, die blijkbaar bevoegd Is de winstmarges der slijters bindend voor te schrijven, alleen bestaat uit patfoons. De slijters zijn er niet ln vertegenwoordigd. Dit dunkt ons een onrechtvaardigheid, die onmiddellijke correctie vereist. Het is onder deze omstandigheden niet te verwonderen dat de heer Elte kon zeggen, dat do Bakkerij-Centrale de bakkers be schermde tegen de bakkers. Slijters kent men daar eenvoudig niet. Dat deze mensen, dus onder de voet wor den gelopen ls min of meer vanzelf sprekend. Hier ia arbeid voor de sliJ- tsrsbond. die vermoedelijk succes kap opleveren. Want het is in onze de mocratische samenleving een mon strum, dat een groep voorschriften kan maken, welke een andere groep binden, zonder dat deze laatste ls ge-S hoord. Moeten de tors van de straat? Tenslotte werd door de slijters rrr het politik-dagboek Door de recherche is aangehouden oen 34-jarige filiaalhouder van een Alkmaars schoenenverkoopbedrijf die zich schuldig heeft gemaakt aan verduistering van sokken en schoen- makersmateriaat ten nadele van h«»t bedrijf. In deze zaak ls tevens pro ces-verbaal opgemaakt tegen een lid van het personeel, die mede-schuldig zou zijn aan deze verduistering. openlijk de gedachte geuit, dat de bakkers voornemens waren de sin ters van de weg t<?"gen. Door de voorzitter werd dit allerminst be streden. Integendeel, hij meende, dat do slijters een categorie van mensen vormden die gedoemd was om uit te sterven. Van hogerhand werd de slij terij funest geoordeeld, aangezien 4n sommige streken de slijters de bak kerij beheersten. Nu is het natuurlijk vanzelfspre kend. dat ook de broodslijterij mis standen kan teweeg brengen. Dit is overal mot alk-s mogelijk. Maar daar mee is de slijterij niet veroordeeld. En wat dat „van hogerhand" betreft, daarmee werd vermoedelijk de Bak kerij-Centrale bedoeld, die immers al leen bestaat uit bakkers. Dat onder deze omstandigheden geen resultaat kon worden bereikt, zal niemand verwonderen. Zo ging de vergadering uiteen zonder dat resul taten werden bereikt De lering Maar geleerd heeft de bijeenkomst wel Iets en dat Is wel de moeite waard. Op het ogenblik is er een categorie mensen, die dreigt te worden plat gedrukt, omdat ze nergens gehoor kan vinden. Dat is in een redelijke samenleving onrecht. En daarom dient hierin althans verandering te komen. In het Feyenoord stadion te Rotterdam werd Woensdagavond de voet balwedstrijd Zwaluwen-Rode Duivelsgespecld. Tjjdens een schermutseling voor het Belgische doel. BELANGRIJK INITIATIE EL VOOR MODE- EN TEXTIELBRANCHE Afd. van Bond van Detaillisten Te Alkmaar is onlangs een afd. Noord-Holland Noord van de Bond van Detaillisten in Mode- en Textiel- goederen opgericht. Op de oprichtingsvergadering die in Kinheim plaats had, heeft de alg. secr. van de Bond, de heer Dries- sen, het grote belang uiteen gezet van een sterke vakorganisatie der textielhandelaren, die paraat kan zijn om de belangen van deze groep middenstanders te beschermen. Tot bestuursleden van de afd. wer den gekozen de heren Th. G. Krey- ermaat (voorz.) Ant. Roest (secr), C. D. Schmalz (penn.) J. W. Kieft, en K. Wrjker, commissieleden. De chef van de afd. Inlichtingen van de vakgroep „Detex", de heer H. Jansen, hield een leerzame en ge zellige causerie die het stellen van vragen zeer animeerde. Op Woensdag 11 Juni werd in het gebouw van de Al km aar se Bestuur- dersbond te Alkmaar een afdeling van de Democratisch Socialisische Jongerenvereniging „Nieuwe Koers" opgericht. Aanwezig waren een 20- tal personen van wie 15 jonge men sen als lid toetraden. Samen met de schriftelijke aanmeldingen begint de afdeling dus met 20 leden. Op deze avond sprak in plaats van Joop Voogd, die verhinderd was, Piet de Ruyter. Doel van Nieuwe Koers „Nieuwe Koers" staat op democra- tisch-socialistisch standpunt, evenals dc Party van de Arbeid. Organisato risch is de D.S.J.V. Nieuwe Koers echter een zelfstandige organisatie. Nieuwe Koeds wil geen salon-so- clalisme; het socialistische denken cn voelen moet versterkt worden. Bjj z(jn streven naar het socialis me wil N. K. de menselijke per soonlijkheid eerbiedigen. Ook in de strijd tegen de andere partijen wil de vereniging de normen van fatsoen niet schenden. In de be zettingsjaren hebben we samen ge staan tegen de bezetter. Dit moet men bedenken ook in de partij-strijd, opdat bij de verschillen toch de ver houding goed blijft. De achtergrond van het socialisme: het mededogen met de vernederden, mag ook nu niet uit het oog wor den verloren. De groep vernederden is echter niet van dezelfde samen stelling als vroeger. De armoede heeft zich uitgebreid tot andere groepen: boeren, tuinders, middenstanders, in tellectuelen. Socialisme en democratie zijn voor „Nieuwe Koers" onverbrekelijk ver bonden. De b.S.J.V. Nieuwe Koers is ont staan uit de fusie D.SJ.V., VrflB. Democratische Jongerenbond, Jonge ren Werkgemeenschap van de Ned. Volksbeweging. De D.S.J.V. Nieuwe Koers wil sti mulerend werken. Jongeren pakken de zaken vaak vlugger en krachtiger aan. Spreker citeert een gedicht, dat Arnold Meijer verhe*riykti Hij vindt het ergerlijk dat deze stukken open lijk in de krant kunnen verschijnen. Spreker besluit met het uitspreken van de hoop, dat de D.S.J.V. Nieuwe Koers in Alkmaar moge groeien en bloeien. Als secretaris is aangewezen M. Radsma, Jan van Scorelkade 33 te Alkmaar. Nieuwe leden kunnen zich hier melden. Op deze vergadering was de Par tij van de Arbeid vertegenwoordigd door J. Groot eri R. de Wilde. BURGERLIJKE STAND GEBOREN: Riemada, d. v. J. B. Donker en Dl van Rijswijk Divera d. v. J. H. Witte en J. Bleeker Bernardus W., z. v. B. W. Boots en L. H. M. Diehl Hendrik, z. v. D. de Groot en J. Grobbe Stephanus, P. A. M.f z. v. S. H. J. Swart en M. A. P. Admiraal Albert, z. v. A. Govers en H. C. van den Berg Eva B. M., d. v. A. Boots en P. Stam Helena, d. v. J. Brinkman en P. J. van Putte Sibella, d. v. N. Kuiken en R. A. A. Woudstra. GEHUWD: C. Zwanenburg en C. Meuleveld J. W. Bleeker en I. M. Noort. OVERLEDEN: G. Kuijper, oud 76 •jaar, wed yan A. de Just. Dc Jonge Amerikaanse dirigent Leonard Bernstein, die de opvolger van fitokowsky genoemd wordt, zal In het Kurhaus te Scheveningen enige concerten met het Residentieorkest dirigeren. Na do repetitie laat Bern stein zich een „Hollandse Nieuwe" goed smaken. KONINKLIJKE ONDERSCHEI DING BERGENS HARMONIE Het heeft Prinses Juliana en Prins Bernhard behaagd een zilveren leg penning beschikbaar te stellen voor het aanstaande concours. De feestgids die f 0.35 in de boekhandel verkrijgbaar is, is ver schenen. Met een zilveren penning en een keurige feestgids moet dit feest wel slagen! ONGEVAL Woensdagmiddag is de 62-jarige schilder R. die bezig was met het schilderen der raamkozijnen in de bovenverdieping ln een huis aan de Nic. Beetskade, van de ladder ge vallen, waarby aan het hoofd werd gewond. Hij is door de politie voorlopig verbonden en naar zijn woning overgebracht, waar. hij onder behandeling is genomen van de in middels gewaarschuwde huisarts. Bij de afd. "kinderpolitie van de ge- meente-politie alhier zijn inlichtingen te bekomen over 2 autopeds en een -kinderfietsje die óf zijn gevonden óf uit het water zijn opgevist. OVERNAMEMARKTEX In verband met de precaire vlees- positie zullen met irgang van 16 Juni a.s. in de provincie Noordholland wekelijks 500 runderen geleverd moe ten worden. Naar aanleiding hiervan worden de overnamemarkten. Alk maar, Hoorn en Amsterdam met in gang van 36 Juni a.s. wederom we kelijks gehouden. De veehouders die een lastgeving tot levering hebben ontvangen, dienen hieraan te voldoen en bij niet levering zullen minder aan gename matregelen voor de betrok kenen! gorden genomen. EXPORT VEILING 11 Juni 1947 Andijvie 12—41; Postelein 28—48; Rabarber 314; Spitskool 22; Peu len 121—145; PROMOTIEWEDSTRIJDEN „FORESTERS". HEILOO De Foresters zullen pro motiewedstrijden moeten gpelen tegen S.VA (Assendelft) en West-Graftdijk. Zondag 22 Juni zullen zij tegen S.VA. wel heel erg gehandicapt zy'n door het hoogstwaarschijnlijk" niet meespe len van W. Otte (rechts-half) en KI. Koomen (midvoor). Ook het vijfde elftal thans kampioen Iedere vereniging heeft zijn „ups and downs". Niemand zal tegenspre ken dat dit laatste vorig jaar met AIcmaria Victrix het geval was. Ook zal men echter unaniem van oor deel zijn, dat AIcmaria zich snel en goed heeft hersteld. Het eerste staat practisch met één been in de tweede klasse terwijl de „reserves" promotie wedstrijden moe ten spelen voor de res. Ie klasse. Wanneer %g inderdaad deze klasse .mochten bereiken, is AIcmaria een van de weinige 2e en 3e klasse cl. die-haar „tweede" in deze klasse doet voetballen. Dit is een nie£ te onder schatten voordeel, daar dit een zeer zware klasse is, waar vooral tech nisch goed wordt gevoetbald, zodat wanneer men spelers moet recrute- ren voor het eerste elftal, het klasse verschil niet zo groot is en men zicli dus vlug kan aaftpassen. Zoals bekend waren het 3c, 4e, 6e en het adspiranten elftal H reeds kampioen. Door een overwinning op Hugo B. 2, heeft AIcmaria V zich in deze rij van kampioenen geschaard. Van de zijde der spelers is dit wel het mooi ste geschenk wat zij hun vereniging met het op handen zijnde 50-jarig bestaan konden aanbieden. De wedsbU van AIc maria V. Het vijfde elftal van de Sportpark bewoners heeft dus niet voor de 4 hogere elftallen willen onderdoen. Door een verdiende 41 overwin ning, te Heer Hugowaard op Hugo Boys 2, behaalde ook dit elftal het kampioenschap in zijn afdeling. Van de 18 gespeelde wedstrijden werden er 15 gewonnen, 2 eindigden in een gelijk spel, terwijl slechts een wed strijd verloren ging. De wedstrijd tegen Hugo Boys, wel ke Woensdagavond gespeeld werd, leverde een gemakkelijke overwin ning op. Wel wisten de Boys voor de rust aardig stand te houden en kon AIcmaria slechts 'een 10 voor sprong nemen, doch daarna werd de score geleidelijk opgevoerd. Toen de stand 20 was, wist H. Boys tegen te scoren, maar enige minuten la ter was het reeds 3—1. Daarna werd de overwinning door een 4e doelpunt veilig gesteld. MET „ALCMARIA VICTRIX" NAAR AMSTERDAM Voor de supporters, die „AIcmaria Victrix" a.s. Zondag op haar reis naar Amsterdam zullen vergezellen, valt goed nieuws te vermelden. De extra-trein, welke om 13.04 u. uit Alkmaar vertrekt, stopt nL aan de Spaarndammerdijk op ca. 3 minu ten afstands van het DWS-veld, al waar de wedstrijd tegen DEC ge speeld wordt. Aankomt aldaar 13.35 uur. De trein vertrekt weer om 17.12 uur, aankomst te Alkmaar 17.43 uur. Wij zijn er van overtuigd, dat zeer velen van deze prachtige gelegenheid om deze belangrijke wedstrijd bij te wonen, gebruik zullen maken. Leden van de Supportersvereni ging, welke zich voor 1 Juni als zo danig" opgaven, ontvangen 50 pro cent reductie op de reiskosten. DE BOYS SPELEN TOCH OM HALF DRIE In tegenstelling tot het bericht in ons blad van Woensdag vernemen wU tlians, dat de Boys hun thuls- wedttryd tegen IVV toch om half drio zullen spelen, ln onderling over leg met IVV. f door J. Roselaar Het is waarschijnlyk bij velen be kend, dat er tusen de Engelse taal en de, hoewel in de beschaafde spreek taal niet voorkomende Friese taal, relaties bestaan. Het zal vele Westfriezen zgn opgevallen, dat ook tot het West- friese dialect talrijke woorden beho ren, die we in het Engels in nabij komende betekenis aantreffen. Zelfs in het Amerikaanse taaleigen komen we woorden tegen, die van de be staande taalverwantschap treffend biyk geven. Een zeug is in het har tje van de Ver. Staten nog „sow", een „gelde" zeug heet er „gilt" en een gecastreerde beer „barrow" (ten onzent „berg" of elders „barg"). In het Engels valt o.a. de verwant schap op tussen ons „lingeren" (iets anders dan talmen, „lingeren" ls niet „in het algemeen talmen", doch. „met ben bepaald doel talmen", lin geren op koek, o.d., Wfr. ook dicht- verwant „gnokke"- en het Engelse „to 'linger", dat talmen betekent. In het A. B. is het Wfr. begrip „lln- goren" waarschgniyk verloren ge raakt, terwijl het in het Engels en Wfr. (zij het verwante) betekenis heeft behouden. Niet anders is het met „to clus ter", dat in Wfr nog zeer levend is in „klosters". En het treffendst la nog ons woord „of tig", de volle broer yan het Duitse „oft" (dikwijls, dat een Westfries nooit gebruiken zal (zou) en zgn Engelse broer „often" Wanneer we nu onze beschouwing overe enkele Westfrlese woorden vervolgen, treft ons de bekende zegs wijze „aaien en stroken". Van een poes, die langs de benen „stroukt" kan men horen zegden: „dat beist doet niks as aaie en strouke" en weinigen zullen zich gerealiseerd heb ben, dat we hier tennaastehy op twee manieren bij de Engelsen gast zQn. Want ons aaien is in het Engels „stroke" en we zeggen dus twee maal, schynt het, wat we zeggen willen! Echter: nog opvallender is hier het gebruik van het woord doen". De Engelsen zjjn ook ruim in het gebruik van dat woord, in som mige vragende en ontkennende zin nen, denk aan het hier niet onpo pulaire „Tow do you do?", hoe gaat het met je. D« Westfriezen betrach ten hetzelfde. In „Ouwejaars Kof- fierondje (Wfr. Jaarboek van het Hist. Gen. no. 4) lezen we „de manjes gane een spuitje kaarte en wai doen mitien braaie". We doene braaie! Maar zeggen we ook niet: het doet vandaag de hille dag regene! in plaats van „het regent vandaag de gehele dag? Ik wil alleen in een paar trekjes aantonen, dat de „per- metasie" op verschillende plaatsen voor 't grijpen ligt. We spraken <fe vorige keer ovei ES* DE FUIK Franciscus Petrus Helmer was een der velen die destgds in Duitsland werkte. Hg vergat daar blgkbaar niet dat hy in Nederland geboren was. Om to laten zien, dat hy met het stelsel van de „nieuwe orde" niet accoord ging, verwgderde hg uit zgn werkkamp het portret van Hitier en een hakenkruisvlag... Met vgf maan den concentratiekamp moest hy boe ten voor deze protestactie. Hy ging naar Holland terug en wilde dienst nemen by de Nederlandse politie, maar kwam er konden rare din gen gebeuren met wie in die tgd niet oplette bij de SS terecht! Htj weigerde enige dagen dienst, maar toen men dreigde zyn ouders te de porteren, legde hy het hoofd in de schoot. Mr. H. Jonker, die hem verdedig de toen hy Donderdag voor het tri bunaal terechtstond, vroeg om de ten laste legging vervallen te verklaren, temeer daar de jonge man gehandi capt was door de geringe ontwikke ling van zyn verstandelijke vermo gens. VOETBALPROGRAMMA Kamp. van Nederland Ajax—BW Heerenveen—NEC Promotie-degradatie 2e klasse KFC—Zeeburgia VUCExcelsior TübantiaZwolse Boys RhedenRi gtersbeek De Valk—TSC 3e klasse IWAlkm. Boys Helder—Kinheim DECAlcmari a HBC—Holland 4e klasse JOS—Schagen Purmerend—Ahrends District I DWS—EDO District V Be Quick—Leeuwarden Frisia—Veendam VelocitasSneek Competitie 4c klasse Watervogels—Oudesluis VitesseAssendelft. aam als afkorting voor adem of asem. Ik vergat daarbij de gezellige manier van zeggen: ,,'t la nooit op mn aam skoten!" eik heb er zo gauw niet aan gedacht). En ook nam ik ge nota ven het woord aam pain ln de bekende uitdrukking: „Ik heb (hew) 'et op m'n aampaipe". Ook is het heel gewoon te spreiten van „aam scher Het A.B. „aanstonds" heeft in Wfr nogal gevariëerde zusjes en broer tjes, die echter nagenoeg verouderd zgn, ik bedoel aans, aansen. elders asens, en dergelgke. „Modern" West fries is thans aanstóns, met sterke nadruk op „óns", een voorbeeld, boe wel in het taaleigen veel veroudert, doch er toch altgd een deel behouden blgft. En nu: aap. Ofschoon geen inheems dier, heeft het beest sterk op de ver beelding van .ons volk gewerkt. Er zgn een aantal spreekwoorden en zegswijzen, die absoluut geen dialect zijn en zeer bepaald behoren tot het algemeen verspreide. Zo „apekool". Zo: aap, dat heb je mooie jongen! Zo: al draagt een aap een gouden ring! Zo: ln de aap gelogeerd zyn! Maar als we naar Westfriesland ver hulzen, dan vinden we daar nagenoeg zuiver dialectisch: „Je kinne d'r ape mee vange!" Van een die zich wat opzichtig kleedt: „net een aapje óp een stolc- 1de!" Var een die zich wat kaal heeft la ten knippen, „net 'n skoren aap"! Van een die met lange tanden eet: „hai kauwt a" een aap óp knikkers!" Of in het antwoord van een moeder aan het kind, dat gevraagd heeft „wat zit d'r in?": „aapies!". Soms voegt ze er dan ook nog achter: rait lange neusies en zwarte gatjes" af iets dergelgks. Bepaald gezellig Westfries is het gebruik van enkele scheldwoorden, zoals het gemoedelgk schertsend: apekop, en het meer ernstig ge meend: aapstraal. En, die is voor de boeren: niet al te best, om niet te zeggen slecht land, we duiden het immers aan met^.... apeland? Tot zover de aap. Nu iets over aar als samentrekkii^ van ander. Als in: are here, are wette! ,Als in „d'are kant", de „vreemde kant", de fami lie van de schoonzoon of -dochter. In „dien-en-daai"In ,,'n ien mit 'n aar", als men twee kousen, hand schoenen, klompen, o. d., van ver schillende paren draagt: ,,'t is, of je een ien mit een are klomp an hewwe!" Ook in aars voor anders. Daarin kennen we dat aardige: „hal wier d'r aars nach aars van!" Of: is 't aars niet? Soms zelfs als bg- voegeiyk naamwoord: van een vrouw, dies lecht loj&n kan en die zegt: „ja, ik most aigelek aarse biene hewwe!" '*t Slaat zo nauw niet in 't dialect. Want, wy onder elkaar b^grypen het wel! Een prachtige bron van studie voor ons Westfriese dialect is altgd Wolff en Deken. Ze wisten zelfs in Abr. Blankaart al uit te roepen: aarsom met d» wielen. De boer, die vandaag de dag merkt op een verkeerd pad te zgn, zal het nog niet anders uitroe pen tot z'n paard: „nou jóon, den r -„ar aarsóm mt de wiele!" Aan aars en aars Is aaref of aref verwant We spreken van aaref (an derhalf) uur, van aaref jaar! Een grote man en een klein vrouwtje (of omgekeerd) zgn „aareve cent". En we spreken van een boertje „mit aareve koe", wat geen grote ooer is. Aardig Is by ons' heus niet altyd niet een eigenschap, die ons gunstig voorkomt. We zeggen van iemand, die ons niet helemaal helder voor komt: hal kin soms zó aardig doen! En een andere keer van Iemand, die geen blad voor de mond neemt: bal kin 'et soms aardig zegge! Op aard weet de Westfries ook wel wat! Ten eerste: hy het een aardje nel z'n vaartje (is echter vry alge meen) Maar ook. hai kin hier niet aarde, en: ze skóld dat 'et een aard had! Komen we. verderop >n net woor denboek, dan neemt de belangwek kendheid niet af. We komen bg „ach ter", vinden daar achteling, van de acht, ónder de zes of boven de acht, enz.; waar komen deze gezegden vandaan? We lezen van achteransk... aehterbint, achterend, achterdeel, achterbafts, achterkret, (er is) ach terland. enzovoort enzovoort Op het ogenblik gaan we echter niet verder. My is gevraagd naar een „volle dige" .tekst van „Weet je ook waar "Pietje woont?. Ik vond de onder» staande in een oude jaargang van 't tijdschrift „Eigen volk", aangediend als een balspelversje Weet je niet waar Pukkie woont? Pukkie woont ln 't straatje. Pukkie heeft z'n vrouw verkocht Voor een chocolaatje. Chocolaatje is te duur. Gerf me dan een stukje vuur. Stukje vuur is al te heet. Geef me dan een witte kleed. Witte kleed is al te wit Geef me dan een kersepit Kersepit is al te hard. Geeft me dan een klap voor me... Klap voor me... doet al te zeer. G?Pf m m*» vrouwtje weer. 4

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

De Vrije Alkmaarder | 1947 | | pagina 2