Generaal Speur kondigt beperkte operaties aan internationale positie verzwakt Cheribon Woensdagmiddag reeds bezet KORT „New York Times" over Indonesië China doet bemiddelingspogingen STARRE VERDEDIGING VAN DE REGERINGSPOLITIEK KORT maar krachtig 4e Jaargang No. 994 Uitg. N.V. Noordhollandse Pers 1945 i.o. Redactie: Achterdam 20. Tel. 2274. Adm. en Adv. Ridderstraat hoek Oude -acht. TeL 3971 Alkmaar kma&rder JDAQBLAD VOO» ALKMAAR IN OMGEVING Vrijdag 25 Juli 1947 Directeur: TH. W REYNDERS Hoofdredacteur: G. E DE WINTER Het legerbericht van gistermorgen meldde: Nederlandse troepen bereik ten Woensdagmiddag te 16.35 uur Cheribon. Zy trokken de stad van uit het Noorden binnen. De bruggen en de wegen In de richting Cheribon bleken intact te zQn. Weerstand werd practisch niet ondervonden. Brand stichtingen in de stad werden niet geconstateerd. Eveneens werden Woensdag Tomo, Kadipaten, Soebang en Kalidjati bezet. In West-Java werd Tjikampek bereikt. Gemeld werd, dat In Tjitjalenka en in Mad- jalaja hevige branden woedden. Mededelingen van Gen. Spoor De Nederlandse strijdkrachten hebben geheel Oost Java afgesneden, zo heeft lt. generaal Spoor gister meegedeeld. Aan het front van Soe-. rabaja zyn vier steden bezet en te vens vier steden op West Java. Generaal Spoor verklaarde, dat de Nederlanders Woensdagmiddag de havenstad Cheribon hadden bezet. Tijdens zijn opmars langs de weg van Bandoeng door het West Javaanse bergland heeft het leger zich meester kunnen maken van dertigduizend ton rubber. De operaties op Java en Su- matra, aldus de generaal, zullen be perkt blijven. De gehele republiek zal niet worden bezet. Nog geen guerrilla Er waren geen tekenen, die er op wezen, dat zich een guerrilla ontwik kelde, doch zuiveringsoperaties zou den wel noodzakelijk zijn. De operaties van Padang uit had den alleen ten doel de bezette zone uit te breiden terwille van de voed selvoorziening. Aan de rand van de zone duurden de gevechten nog voort Generaal Spoor deelde mede, dat de laatste berichten van de com mandant van Medan geen melding maakten van ernstige tegenstand. Disciplinaire maatregelen, aldus generaal Spoor, zouden worden ge nomen tegen de Nederlandse vliegers die „een trein en enige voertuigen hadden beschoten". In het kader van de operaties van Semarang uit waren de Nederland se troepen stationnair in Toentang en Ambarawa. Generaal Spoor weigerde zich er over uit te laten, of de eenheden, die van Semarang naar he*- Zuiden op rukken Djokjakarta en Soerakarta zullen gaan bezetten. Op Sumatra hebben drie colonnes bij de oliehaven van Palembang olie velden van de Shell en de Standard Oil bezet, zonder dat ernstige tegen stand werd geboden. Republikeinse berichten, dat Ne derlandse vliegtuigen Indonesische steden bombarderen, zyn „grove leu gens". verklaarde generaal Spoor. „Wij hebben alleen vligvelden be schoten" Hij beschreef de to.-stand in de be zette steden van West Java, als „rustig, terwijl de bevolking hulp vaardig is". De meeste republikeinen waren gevlucht zonder dat het tot ernstige botsingen was gekomen. De bevolki die in de gevechtsgebieden was geëvacueerd, kec-d" /eer terug. Geen belangrijke botsingen hebben plaats gehad bij de bezetting van Cheribon. doch tijdens de opmars werd in de nabijheid van Soemedang enige tegenstand ontmc:t. De waarschuwing van het Neder landse leger had de Indonesiërs niet van de ..verschroeide aarde" afge houden. Toen Probolinggo in N. O. Java werd bezet, brandde de stad op verschillende plaatsen. Overal waren Chinese slachtoffers gevallen en waren eigendommen vernield. Generaal Spoor geloofde niet, dat bij de laatste gevechten ernstige ver liezen waren geleden. maar krachtig In de tweede helft van Augustus wordt begonnen met het afleveren van het tweede deel -an de naam lijst voor de interlocale telefoon dienst (H. t.m. Z.) De oplaag bedraagt 185.000 exem plaren. Ook thans kunnen al de ze exemplaren niet tegelijk gereed zijn. De abonné's krygen het exemplaar, dat zij bestelden, dus In volgorde thuis. Republikeinse berichten Volgens een bericht van het re publikeinse persbureau Antara heb ben Nederlandse troepen Malang be zet. Daarentegen wordt eveneens uit republikeinse bron de herove ring van Lawang, 20 km. ton Noor den van Malang, door de republi keinse troepen gemeld. Radio Djokjakarta bericht, dat dt republikeinen een deel van Medan hebben heroverd en meldt Neder landse luchtaanvallen op Siantar, 100 km. ten Zuid-Oosten van Me dan, waar _Nederlandse vliegtuigen 14 bommen zouden hebben geworpeD. Siantar is het centrum van het re publikeinse bestuur op Sumatra. Indonesisch legerbericht Het Indonesische legerbericht meldt dat de Nederlandse troepen in Mid den Java een punt hebben bereikt nabij Ambarawa, ruim 30 km. ten Zuiden van Semarang. Het legerbe richt maakt voorts melding van krachtige tegenstand van de repu blikeinse troepen. Gisteren zo besluit het bericht is Magelang vanuit de lucht met mitrailleurs beschoten. Criliek op Nederland De „New York Times", één van de grootste Amerikaanse bladen, becri- tiseerde gister in een hoofdartikel de Nederlandse houding tegenover Indo nesië. Het blad schrijft: „in plaats van de Nederlandse voorwaarden aanne melijker te maken voor de nationa listische elementen in de republiek, riskeren de Nederlanders door hun militair optreden, dat het alom onder de Indonesiërs levende verlangen naar volledige vrijheid wordt ver sterkt en toeneemt. Op deze wijze zou Indonesië wel eens een tweede Indo-China kunnen worden. „Geen en kele Nederlander zou dan een gar nizoensplaats kunnen verlaten zonder gevaar voor zijn leven". Het blad acht het noodzakelijk, dat de V. N. optreden, om een einde aan het conflict te maken en een vreed zaam vergelijk te bewerkstelligen.Het blad besluit: „de tijd is voorbij voor de Nederlanders en de Indonesiërsom alleen onder elkander tot een vreedzame oplossing te geraken". De eerste berichten over de ont ploffing te Berlijn waren overdre ven. Niet 80, maar 8 personen zijn gedood. Het bericht, dat er van sa botage sprake was, is tegengespro ken: in de kamer, waar ammunitie was opgeslagen, vond het ongeluk plaats. De correspondent van AFP te Nanking meldt, dat dë Chinese re gering officieel haar bemiddeling In het conflict in Indonesië heeft aan geboden. Gistermorgen was echter te 's Gra- venhage van een dergelijk aanbod nog niets bekend. Het AFP meldt verder, dat de Chinese minister van buitenlandse za ken officieel heeft bekend gemaakt, dat hij de Chinese consul-generaal te Batavia instructies heeft gegeven bemiddeling te beproeven. Het communiqué, dat deze be kendmaking bevat, meldt voorts, dat de Chinese consul-generaal te Ba tavia gepoogd heeft de hervatting van de vijandelijkheden te voorko men en dat hem, toen de strijd een maal was uitgebroken, instructie is gegeven om pogingen te ondernemen ter voorkoming van het verergeren van de situatie. Republiek vraagt Australië hulp en bemiddeling Volgens Reuter heeft Indonesië aan Australië hulp gevraagd in de vorm van mankracht en materiaal, „indien de Nederlanders blijven vol harden in hun huidige houding". Een republikeins woordvoerder verklaarde, dat Australië prachtig heeft geholpen. Zelfs voor de oorlog hebben zich vele Australiërs vrijwil lig gemeld om tegen de Nederlan ders te vechten. Indien de huidige situatie blijft voortbestaan zullen wij ieder land in de wereld om hulp vra gen. Op het ogenblik verzoeken wy Australië om bemiddeling, aangezien wij ervan overtuigd zijn, dat het recht aan onze kant is". Sjahrir heeft gister te Calcutta ver klaard, dat, indien Engeland in het NederlandsIndische conflict bemid delend wil optreden, Engeland dat thans moet doen. Hij zei verder, dat, indien de VeV ligheidsraad der V. N. snel zou inter veniëren, de oplossing van het pro bleem „niet zo moeilijk" zou zijn. Radiorede van Soekarno Soekarno heeft gisteravond twee radioredevoeringen uitgesproken. Volgens Antara spoorde hij in zijn eerste radiorede het Indonesische volk aan de Nederlanders tegenstand te bieden en zei hij: ,Er kan geen recht en veiligheid zijn, totdat de gehele natie haar vrijheid krijgt". In de tweede radiorede deed Soe karno een beroep op Truman en op het Amerik.-.anse volk om al het mo gelijke te doen „om de oorlog in In donesië te doen beëindigen". Soekarno zeide, dat, hoewel Enge land bemiddeling in het Indonesische conflict heeft aangeboden, andere grote mogendheden nodig zijn, zoals de V. S. van Amerika, om het Britse aanbod door de Nederlanders te doen aannemen. ANTWOORD VAN MINISTER JONKMAN De regering streeft naar snel einde der militaire operaties De tweede kamer heeft gistermiddag de beraadslaging over de in de vergadering van Woensdag afgelegde regerings-verklaring voortge zet. De voorzitter, de heer van Schalk, opende te een uur de ver gadering en verleende terstond het woord aan de minister van Over zeese gebiedsdelen, de heer Jonkman. De minister wenste de zaak uit een zestal oogpunten te bezien en wel: 1. de actie als zodanig; 2. de aard der actie, 3. vervolgens wil de hy terugkomen op de redenen, die tot de actie moesten lelden, 4. daarna wenste hy de omvang der actie te beschouwen, 8. vervolgens de mogeiyke gevolgen en tenslotte: 6. het vraagstuk: hoe hieraan een einde moet komen. Allereerst richtte hij zich tot dege nen, die van oordeel zijn, dat de ac tie nooit had moeten worden onder nomen. Reeds weken geleden was ver staanbaar, dat men stond voor het uiterste middel en in het senioren convent (bijeenkomst van fractielei ders) is dat eveneens duidelijk ver klaard. Er is nooit gepoogd een uit spraak te krijgen over het niet toe laatbare van toepassing van het ui terste middel. De heer de Groot (CPN) en de zijnen hebben verzuimd trjdig een uitspraak uit te lokken en in de republiek is daardoor de in druk gewekt, dat het nog niet zo ernstig was. Een tweede groep van afgevaar digden stelt zich op het standpunt, dat de actie al eerder had moeten worden ingezet. De regering kan te recht betogen, dat zij tot het uiterste ogenblik heeft gewacht met het toe passen van het uiterste middel. De heer Nederhorst heeft bezwaar gemaakt tegen het ultimatief proce deren der regering, de vele conces sies en z.i. had door een onpartijdige derde een uitspraak gedaan kunnen worden. Het ultimatief optreden was volgens de minister noodzakelijk, om dat men niet eindeloos bezig kon blijven. Bij het bezóek van de minis ter-president en spreker Mn Indone sië heeft men niet verzuimd de rege ring der republiek mededeling te doen van de mogelijkheid van toe passing van het uiterste middeL De concessies beoogden tenslotte niet meer dan terugkeer tot Ling- gadjati. De door de heer Nederhorst be doelde uitspraak van een onpartijdige derde zou overigens in stryd met de grondwet en met Linggadjati zelf geweest zijn. Ten aanzien van de opmerking dat hier sprake is van een morele neder laag verklaarde spreker deze te er kennen. De oud-„stuw"-mensen, waar toe hij behoort, hebben aan die mo rele nederlaag bijgedragen. De aard der actie. De aard der actie besprekend merkte hij op, dat men niet politiek iets wenst op te leggen. Slechts wil de men de voorwaarden scheppen voor het economisch herstel en weder opbouw. Spr. wees erop, dat botsingen van enige betekenis zich niet hebben voorgedaan en dat er niets is ge- ONZE WIJ BEHOEVEN er geen illusies over te koesteren, het op treden van Nederland tegen de Republiek Indonesia heeft on ze positie in de wereld geen goed gedaan. Men zal wellicht begrip hebben voor de précaire situatie, waarin ons land was geraakt, dat in de overgangstijd de jure nog steeds de ver antwoordelijkheid draagt voor orde, rust en recht, ook in het de facto-gebied van de Republikeinse souvereiniteit. Maar al dat begrip voor de moeilijke toestand zal er waarschijnlijk niet toe leiden, dat ons land uit vreemde hoofdsteden een goed keurend knikje zal ontvangen. Tot op dit ogenblik wijst alles op het tegendeel. Reeds onmiddellijk gaf de Engelse regering te kennen, dat door de huidige ontwikkeling ten zeerste was teleurgesteld. Zij bood niettemin haar goede diensten aan, wanneer daar van voor de regeling van het conflict gebruik kon worden gemaakt. De Nederlandse regering heeft in principe deze goede diensten aanvaard, maar... voor een later tijdstip. Verbazing in Amerika IN AMERIKA is de verbazing groot over het militaire avontuur, dat ons land in Indonesië is be gonnen. Men neemt het ons voor al kwaiyk, dat wij geen gebruik hebben gemaakt van de mogelijk heid tot arbitrage. In de eerste plaats waren wij daarmede ge bleven binnen de grenzen van de overeenkomst van Linggadjati en ten tweede hadden wij op deze wijze getoond iets te begrijpen van wat de UNO op een ogenblik als dit, kan zijn. De mogelijkheid is trouwens niet uitgesloten, dat de zaak alsnog op één of andere wijze bjj de UNO aanhangig zal worden gemaakt. Het zij door En geland, het zij door één der Azi atische- of Arabische staten. Niettemin is de stemming ten op zichte van ons land in Amerika niet gunstig. Wij inden zelfs de opvatting geregisteerd, dat men het optreden van Nederland ziet als een grote blunder, die ten slotte zal leiden tot hetzelfde re sultaat als dat van de Fransen in Vietnam, dat wil zeggen tot he lemaal geen resultaat. Een vrij heidsbeweging laat zich, aldus de Amerikaanse opvatting, niet met geweld neerknuppelen. Waf zal het gevolg zijn? EEN OPEN VRAAG in het avon tuur blijft voorlopig nog, wat het buitenland in concrete voor maat regelen zal nemen. OnsJand moet zich herstellen van de schok van de Duitse bezetting door grote credieten, en andere hulp uit het buitenland, me', name uit Ameri ka. Deze werkelijkheid mogen wij stellig niet uit het oog verliezen. Een deel van de ons geboden hulp hebben wij tot nu toe besteed aan de uitrusting van een leger voor Indonesië. Dat kostte ongeveer 3 millioen per dag. Het is duidelijk, dat wij het thans begonnen mili tair avontuur, dat ongetwijfeld méér dan drie millioen per dag vordert, ook slechts met hulp van het buitenland kunnen financie ren, of hoogstens langs een om weg door te bez-inigen op de hoogst noodzakelijke hersteluit gaven. Maar dan zijn er slechts twee mogelijkheden: óf Amerika blijft credieten verstrekken, wetend voor welk doel deze mede ge bruikt worden. In dat geval staat Amerika mede schuldig en is de Ajnerikaanse verontwaardiging niet helemaal „echt". Het is ech ter ook mogelijk, dat Amerika niet bereid zal blijken ons mili tair avontuur te financieren. Dan zullen wij dit uit eigen berooide kas moeten betalen, waardoor wij met sneltreinvaart naar de onder gang zullen gaan. Nu is Uncle Sam geen filantroop. Moeten wij dus ons optreden be talen met Amerikaanse deviezen, dan zullen wij daar ïgetwijfeld te eniger tijd de rekening voor krijgen gepresenteerd, die mis schien zou kunnen t staan in een verdere economische penetratie In Indonesië. Dén echter zou Ameri ka wel eens de lachende derde kunnen zijn. Uit idealistische en zakelijke motieven doen wij goed, alsnog de weg der arbitrage te betreden. DEWI te zijn en vroeg, of dc minister heeft willen zeggen, dat hy niet afwijzend staat tegenover het aanvaarden van het aanbod der goede diensten, en of de regering naar toepasslngsmo- geiykheden zoekt De balans beurd, dat wijst op een volksoorlog. Ten aanzien van het optreden der luchtmacht tegen de luchtmacht der Indonesiërs merkte spreker op, dat het ging tegen Japanse vliegtuigen, door Japanse piloten bemand, of door Indonesiërs, welke door Ja panners zyn opgeleid. Het gaat hier niet om oorlogswil, maar om vredeswil. Alle afgevaar digden zijn overtuigd van de vredes wil der regering, allen verwerpen do gedachten aan oorlog, behalve de heer de Groot en de zynen. De minister betoogde vervolgens, dat dit geen oorlog is. Bij herhaling; is er bij de lt-g.g. op gewezen, dat~ de actie metterdaad zo beperkt mo gelijk moet worden gehouden. Als het waar is, dat rep. ministers be waakt zyn door een officier, die in opspraak zou zijn gekomen, dan be treurt spreker dit. Vervolgens kwam de minister, on der herhaling van beschouwingen van de lt.-g.g. terug op de redenen, die tot de actie hebben geleid. De eisen, die aan de republiek werden gesteld, waren volstrekt redelijk. O. m. merkte de minister nog op, dat, toen de termijn reeds verstreken was Sjariffoeddin door een radiorede ge tracht heeft invloed op de gang van zaken uit te oefenen. Daarop kon niet meer worden ingegaan, omdat de regering dan afstand gedaan zou hebben van haar verantwoording. Goede diensten zijn ons door de Amerikaanse en Britse regering her haaldelijk ten deel gevallen en dat is zeer gewaardeerd, omdat we niet tot het uiterste middel wilden over gaan, als er nog een ander middel bestond, aldus getuigde de minister. Spreker lichtte verder toe, dat de bezetting van Krian en Modjokerto ondeugdelijk zijn om te bewijzen, dat van Nederlandse zyde het bestand geschonden zou zijn. -• De gevolgen der actie Wat de gevolgen der actie betreft de regering tilt die zwaarder dan wat er gebeurd zou zijn zonder de actie. De actie zal zo spoedig mogeiyk moeten worden gevolgd door over leg» gecombineerd met de republi keinse regering en die van andere deelstaten .Het zal ook nodig zyn, zo spoedig mogeiyk met andere be volkingsgroepen to overleggen. De regering Is bereid opnieuw naar overeenstemming te streven en zy is ook gaarne bereid in het vervolg indien nodig, van goede diensten ge bruik te maken. Tenslotte verklaarde hy, dat de regering nog steeds van de vredes wil bezield is en dat zy meent, dat de actie zo beperkt mogeiyk moet blyven. Zy hoopt, dat het leed dat de actie brengt, met Gods hulp, zo beperkt mogelyk moge zyn. De replieken Nadat minister Jonkman aldus het beleid der regering nog eens had toegelioht en de sprekers van Woens dag had beantwoord, kwamen deze nogmaals in de gelegenheid hun stem te laten horen. De heer de Groot (C PN) diende na een korte toespraak zyn Woensdag aangekondigde motie in, luidende: Overwegende dat 's lands belang onveranderd de oplossing van het conflict in Indonesië langs vreedza me weg vordert, verklaart zich niet te kunnen ver enigen met het besluit der regering tot het gebruik maken van de mili taire macht in Indonesië, verzoekt de regering zonder ver- wyi opdracht te geven tot het sta ken der vyandeiykheden en het her vatten van de onderhandelingen met de republiek Indonesië. Goede diensten De heer Romme merkte op, dat ten aanzien van de aangeboden goede diensten het even onjuist zou zyn een dergelyk aanbod uit te schakelen als de opvatting, dat het steeds be hoort te worden aanvaard. De heer Romme vroeg voorts, of het stand punt ten opzichte van de arbitrage hetzelfde is als wat de regering op 10 en 19 December j.1. heeft uitge sproken. De heer Logemann, (Arb) verklaarde het ten aanzien van de arbitrage met de heer Romme eens De heer Joekes (Arb.) maakte de balans op: er zyn drie groepen te onderscheiden, n.1. 1. de groep der beide grote fracties, 2. de A.R., C.H. U., P.v.d.V. en St.G. en 3. de com munisten, welke laatsten alleen een motie hebben ingediend. Wordt deze motie niet aangenomen, dan bete kent dat, aldus dhr. Joekes, dat het beleid der regering wordt goedge keurd. Spreker gaf vervolgens een toelichting op de houding van de P. v.d.A., waarna dhr. Schouten (A.R.) aan het woord kwam. Deze spreker meende, dat de heer Logeman» door zyn rede de poten van de zetel van het kabinet heeft doorgezaagd, het geen de heer Schouten ernstig be treurde. omdat het thans meer dan ooit gaat om de positie van het ge- zag .Het gevolg van deze woorden was een verwyt van de heer van der Goes van Naters (Arb) aan de heer Schouten en de zijnen, die z.i. de po litiek der regering eerder hadden moeten doorzien. Dan zou het nooit zover gekomen zijn. De heer Tilanus (CH) was het met de heer Schouten eens. Hij vroeg zich af met wie de regering nu wel wil trachten tot overeenstemming te ko men en herinnerde er aan, dat de heer Logemann het in 1945 onvrucht baar vond met Soekarno te spreken. Er waren voor de heer Tilanus nog "n massa onduidelijkheden en hij advi seerde met het gebruik der goede diensten en de toepassing van art. 17 lid 2 van Linggadjati (de arbitragemo gelijkheden) voorzichtig te zijn. Ook de heer Zandt (SG) adviseerde de re gering niet meer te onderhandelen met Soekarno en Soetomo. Het laatste woord Kort hierna kwam minister Jonk man weer aan het woord, nu voor de laatste maal. „Het opnieuw naar over eenstemming streven is een zaak van beidé partijen en de goede diensten komen er eerst aan te pas, als het nieuwe contact niet tot stand zou ko men als men dat verlangt", zo zeide de minister, nadat hy eerst op enkele details en vragen van de kamerleden was ingegaan. „De regering is niet voornemens de inrichting van de re publiek in eerste instantie op te 'eg* gen". De beraadslagingen werden daarna gesloten en de motie De Groot met 79 tegen 9 stemmen (die der CPN) ver worpen. Reacties in India Pandit Nehroe heeft kort na Sjah- rir's aankomst in New Delhi een on derhoud met hem gehad. Na dit on derhoud zeide Nehroe: „De onver wachte aanval van de Nederlanders in Indonesië is een verbluffende ge beurtenis, welke de nieuwe geest van Azië niet zal tolereren". Tegenover correspondenten ver klaarde Nehroe: „Geen Europeso na tie heeft, onder welke omstandighe den ook. haar leger in Azië te ge bruiken". By een godsdienstige byeenkomst welke gister te New Delhi werd ge houden, liet Gandhl zich als volgt uit: „Alle Aziatische naties houden het oog op India gericht voor hulp in haar ontwikkeling naar onafhan- keiykheid". De Haarlemse politie kwam by een controle op de naleving van arbeidswetten in een Haarlems apparatenfabriek tot de ontdek king, dat men zich daar onledig hield met het demonteren met behulp van hamer en beitel van projectielhulzen, waarin zich nog slaghoedjes bevonden. De mynopruimingsdienst heeft in de fabriek een hoeveelheid in be slaggenomen gevaariyke voor werpen weggehaald. De politie heeft bovendien proces-verbaal opgemaakt tegen de directie. Men vreest in Costa Rica een bur geroorlog. BU een botsing tussen politie en stakers werden 5 per sonen gedood. Volgens de laatste berichten wordt de toestand met het uur ernstiger. In Detroit zyn 7000 arbeiders in de auto-industrie in staking gegaan om een stakingswet te testen.. Het weer vandaag WARM Over het algemeen zonnig weer, vrfc' wel nergens buienvorming. Tempe* raturen vooral in het Zuiden en het- Oosten van het land oplopend tol hoge waarden. Aan de kust tydcltyll zeewind, overigen» weinig wind.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

De Vrije Alkmaarder | 1947 | | pagina 1