ZIONISME EN IMPERIALISME De tragische geschiedenis van het mandaat Palestina De schepping van dr. Theod. Herzl fö^rda?7S!èds,.en" asiïï* r Vermeer „speelt" met zijn rug naar het publiek Het „Atelier" een der schoonste en boeiendste schilderijen DE \700R 1933 kon men zeggen, dat de over de wereld verspreide Joden zich één voelden met het volk temidden waarvan zij woonden en werkten. Dc Zionisten vertegenwoordigden toen nog slechts een kleine idealistische, zij 't actieve minderheid. Het nog steeds sluimerende anti-semitisme werd in dat jaar opgestuwd tot een Europa overspoelende golf, welke zelfs deining veroorzaakte in andere werelddelen. De moordaanslag op de Duitse gezantschaps- raad Von Rath te Parijs in de nacht van 10 op 11 November werd de aanleiding tot een pogrom In Duitsland, waarbij de ergste ooit in het tzaristische Rusland vroeger voorgekomen als een relletje kon worden beschouwd. Zij werd flet begin van het walgelijkste bedrijf, dat zich in de geschiedenis der mensheid heeft afgespeeld. Door pogroms en massamoorden heeft Duitsland zich voor eeuwig bezoedeld. Meer dan vijf millioen acht honderdduizend Joden wer den door de nazi-horden afgemaakt. Bereikte de Joodse bevolking van Europa in 1939 nog een totaal van tien millioen, in 1945 kon zij op niet meer dan vier millioen twee honderd duizend worden getaxeerd. Van dc overgebleven Joden, vooral die in Oost-Europa zijn er maar weinigen, die nog geloven aan erkenning als gelijkwaardig burger in het land, waar zij wonen; berooid en beroofd, het bart beladen met onstilbaar leed, keren zij zich af van het ongastvrije vaderland en richten hun verlangens op het land der Vaderen Palestina. Zionl Sherif Hussein van Mekka, de toen malige leider van de Arabische Liga onderhandeld en hem schriftelijk voorzitter van de Jewish Agency, voelde er veel voor, doch kon het congres niet voor het plan winnen. De Engelsen zochten verder naar een oplossing en kwamen in 1939 met het beruchte White Paker (witboek) voor de dag, waarbij Pa- lestiria tot een gecombineerd Ara bisch-Joodse staat zou worden ge maakt, natuurlijk hecht verbonden met het Imperium, in verband met diens militaire en economische be langen. De officiële stichting van die staat zou echter pas in 1949 plaats vinden. Begonnen werd mqar vast met beperking der immigratie, gedurende vijf jaren na 1939, tot een totaal van 75000 joden. Het Jodenvolk wees dit witboek, als volkomen In strijd met de Balfour- declaratie, verontwaardigd van de hand. De Arabieren moesten er Zo trilt thans In de ziel van mil- Moenen Joden de hunkering naar dat land. naar de verbondenheid als één volk in een eigen natie, naar een Thuis. Aan dc verwezenlijking van die droom hadden in het laatst van de vorige eeuw enkele groten hunner reeds aandacht besteed. Palestina was het ideaal. Niet Uganda. de Afri kaanse kolonie, welke in 1905 de Zionisten door Engeland werd aan geboden. al waren er dan enkelen (de territorialisten) die genoegen wilden nemen met een plek ..ergens op de wereld". Een Weens journalist, dr. Theod. Herzl, schrijver van het boek „Der Judenstaat". stichtte in 1895 de Zio nistische Wereldorganisatie, welke beoogde de stichting van een eigen Joodse natie in Palestina. Herzl was haar leider tot 1904, het jaar van zijn dood. Hij ontwikkelde een grote stuwkracht en stelde reeds pogingen in het werk om de belangrijkste mo gendheden voor zijn plannen te win nen. Hij klopte aan bij Turkije, toen maals de heersende macht in Pale stina, bij Engeland en Duitsland. Tevergeefs natuurlijk. Van het stich tingsjaar af echter werd de georga niseerde kolonisatie ter hand geno men. Een Joods Nationaal fonds werd gevormd om grondaankopers in het Heilige Land te financieren. Helaas was het Zionisme het ideaal van weinigen en langzaam, zeer langzaam slechts vermocht de orga nisatie zich te ontwikkelen. Het aan tal overtuigde Zionisten, dat voor het verheven doel wilde offeren is tot kort voor de tweede wereldoor log betrekkelijk gering geweest Geringe vorderingen Ware het kapitaal in het begin dezer eeuw overvloediger toege vloeid. dc organisatie grootser opge zet, de kolonisatie met meer élan ge propageerd en tot stand gebracht, er zou voor het Joodse volk belangrijk meer zijn bereikt Doch tot het ein de der eerste wereldoorlog ging het nu eenmaal niet anders dan schoor voetend. Toegegeven moet worden, dat de moeilijkheden van de aan vang af reeds vele waren Een der voornaamste en waarop men in het geheel niet had gerekend was wel de tegenkanting der Arabieren. Ook Sowjet-Rusland was geen vriend van het Zionisme en legde zijn Joodse onderdanen die naar Pa lestina wilden, vele hinderpalen in de weg. Daarbij kwam nog de twee spalt onder de Zionisten zelf. Arm volk. ondanks alle rijkdom, ondanks al het intellect waarover het be schikte. Maar het wés toch immers ook nog geen volk. Het wilde het worden, d.w.z. de besten onder hen streefden naar het bewustmaken van hun lot- en rasgenoten, waar ter we reld ook. Het Zionisme won aanhangers, werd een wereldbeweging en maak te als zodanig zelfs dc belangstelling van E.igeland gaande. De Balfour-declaratie van 1917 be loofde dc Joden alle medewerking bij de stichting van een nationaal tehuis in Palestina. Deze verklaring werkte stimulerend. Kapitaal vloei de in sterkere mate toe en tal van idealisten, meest Orthodoxe Joden, trokken naar het land der profeten om er hun geluk te beproeven. Tal van nederzettingen, waarvan sommi ge al spoedig een benijdenswaardige welvaart bereikten, waren het ge volg. Inderdaad dankt zij Engeland, be schermer der Kleine naties, vriend der Joden. De Volkenbond kende het mandaat over Palestina toe, dat in September 1923 van kracht werd De eerste Hoge Commissaris was een Jood en Zionist Sir Harold Samuel. hij was ook dc laatste Jood. die tot deze hoge functie werd geroepen Engelse steun toegezegd bij de vor ming van een Verenigd Arabisch Rijk. dat Arabië. Syrië. Mesopotamië en.... Palestina zou omvatten. Het spreekt vanzelf, dat deze belofte ook niet gedaan was uit pure liefde. De Arabieren hebben de geallieerden in de eerste wereldoorlog grote steun verleendWel had Mc.Mahon ten opzichte van bepaalde streken een voorbehoud gemaakt en later hebben de Engelsen nag getracht zich daar op te beroepen, maar inderdaad geografisch hoorden de voor Joodse kolonisatie bestemde gebieden er niet bij. De Arabieren werden lastig. «Verboden voor Joden" Eerste gevolg. In 1923 werd Trans- jordanië van Palestina losgemaakt en tot een afzonderlijk mandaat ge maakt en in 194P onafhankelijk ver klaard. „Verboden voor Joden!" al dodelijk van '23 af De ..import" van kolonisten werd geregeld, een jaarlijks l scheiden quotum vastgesteld Velen gelukte BALFOUR De Joden een Nationaal Tehuis zoals vanzelf spreekt ook niets van hebben, terwijl het ook in de Mandaats Commissie van de Vol kenbond werd verworpen. Dat laat ste scheen ten minste te duiden op een internationale afkeuring van al dat gesol met het plan tot stichting van een Joods tehuis. Landaankoop verboden Dat nam niet weg, dat in 1940 het aankopen van land in Palestina door Joden werd verboden! j Weer hadden de Arabieren I een overwinning in Palestina i behaald. Zo sprong de mandataris om met de Joodse belangen, tot aan het uitbreken van de tweede we- den verwezenlijkt? Het oude Volk reldoorJog. een volk zonder land, een volk Gedurende die jaren gelukte het zonder toekomst nog aan enkele duizenden Joden naar Palestina te vluchten. En na de oorlog? Na alles wat zij ondervonden en geleden hadden, hadden de Joden uit Oost-Europa nog maar één verlangen naar het eigen land. Met schepen vol trok ken zij naar Palestina. De illegale organisaties hielpen wat zij konden om de landing der vluchtelingen te bewerkstelligen en hun een onder komen en een nieuw bestaan te verschaffen. Van de tegenactie der Engelsen, die schepen aanhouden en opbren gen naar Cyprus, weet de lezer al les af. De spanning tussen Joden en Engelsen is tot het uiterste gestegen en de wanhoop van de Joden, die zich hun ideaal zien ontgaan, komt tot uiting in daden van terreur. De Engelsen, die de situatie niet meer meester zijn, hebben zich tot het uiterste weten te beheersen, konden ten slotte het Joodse terrorisme, be gaan door ondergrondse organisa ties als de Stern-groep en de Irgoen Zwai Leoemi. niet onbeantwoord laten. Strafmaatregelen lokken ech ter weer verzet uit en zo is men in Palestina aangeland in een afgrijse lijke vicieuze cirkel. President Truman liet het vorige 1 jaar zijn stem nog horen in het be lang der Joden. Hij eiste toelating van 100000 hunner. De Engelsen pa- I reerden die eis door Amerika het I voorstel te doen de verantwoorde lijkheid ten aanzien van Palestina dan maar met de V.S. te delen. Dat was blijkbaar president Truman iets te gortig hij heeft nog niets van zich laten horen. Engeland geeft het op Tevergeefs heeft men sindsdien nog alle mogelijke plannen over wogen, het laatst nog het Morrison- plan, dat een soort federatie be oogt op grond van de tegenwoordi ge samenstelling van de bevolking. Doch ook dat zou betekenen volle dige negatie van het oorspronke lijke plan: stichting van een vrije Joodse natie. Want na al die jaren bedraagt de Joodse bevolking van Palestina nog niet meer dan vijf zeshonderd duizend, en dat op een wereldaantal van elf millioen (in 1939 nog zestien millioen). De Engelse Labourregering. de ^••fgename van alle vooroorlogse Britse zonden, overbelast met na oorlogse problemen, heeft, voor wat het Palestina-vraasstuk betreft, de banden in de lucht gestoken Zij heeft het aan de Verenigde Naties voorppiegd met het verzoek een onlossinv te zoeken voor het nete- i;<*o rirohleem. Zo iets is nog nooit in de geschie denis voorgekomen. Of Palestina er beter van zal worden? Of het Zio nistische ideaal nog ooit zal wor- De Oostenrijkse kunstschatten DR CHAIM \XEIZMAN Engeland, kom Uw beloften na! het echter zich illegaal toegang te verschaffen De Arabieren veroor zaakten onlusten, die in 1929 ernstige vormen aannamen. Ze moesten te vriend gehouden worden en de En gelsen begonnen te marchanderen. Eer commissie vertrok naar Palesti na voor een onderzoek en stelde bij haar terugkomst voor in Palestina een bestuur in te stellen, waarin de Arabieren de meerderheid zouden hebben. Verder bepleitte zij stopzet ting van de immigratie! Terwijl er nog nauwelijks 200000 Joden waren. Deze verloochening was echter al te radicaal en de Engelse regering be sloot „slechts" tot beperking van de immigratie. Toen kwam de morele dèbacle in Duitsland, het anti-semitisme. de Joden-vervolging. 1933! Zolang zij vluchten konden, vluchtten zij. De trek naar het beloofde land steeg met het jaar. In 1934 kwamen 9500 Joden Palestina binnen, in 1935 meer dan 42000 en in 1936 bijna 62000 met officiële vergunning Engeland kon niet anders. Nog dui zenden drongen clandestien binnen Het Zionistische geweten ging. natuurlijk luide, spreken Kapitaal vloeide toe. vooral uit de Verenigde Staten. Doch toen ook meer grote en trieste onbillijkheden. De rUken mochten het beloofde land betreden, de armen werden geweerd De Joden verzetten prachtig werk Zij werkten in de landbouw, indu strie. het ambacht, de handel, de wetenschap. Woestijnen hebben zy Ta,„p kanten f omgetoverd in bloeiende wijngaar- iwti kanten dcn de eertyds barre heuvcl8 her. Mj ar kan een land. een imperium schapen in golvende akkerlanden. oprecht zijn? Lord Balfour, destijds moerassen drooggelegd en er bos- minister van Buitenlandse Zaken. 1 scn geplant Welvaart brachten zij was niet voqr niets ook Lord of the in eon ,and dat eeuwenlang. door HH lil i de tule. primitieve Arabische bevol- hebben voor de politiek van hetgelaten. Imperium. Maar waartoe die welvaart. waar- De liefde voor de Joden was apen.* om cultuur, techniek, wetenschap, liefde Zwaarder woog het voordeel >b v>n h, gc,lacht aU - dat het mandaat zou kunnen opleve- j d Arab£rcn het zonder da, ren «a steonpunt in het midden-,es hadden kunnen 5tcllen, De gen Ten "aanïen van de vorstelijke- grondbeaitters. de feodale heren cn- Middelland.se Zee. het Suezkanoal der hen. "laten wel te profiteren lijn nabil liggende ollegeblcdcn verkochten de grond voor dure Palestina, de Joden, het Zionisme ponden aan het Joodse Nationale lil waren slechts middelen tot het Fonds. Niettemin hitsten zij het dool En bij dat doel moest cr terde- volk legen de Joden op gc rekening worden gehouden met de Arabieren in het bijzonder met Arabische onlusten de Mohammedanen in het algemeen. Terwillc van de vriendschap met de In 1936 weer ernstige onlusten. Joden mocht geen vijandschap met Qe Peel-Commissie ging op onder- de Arabieren worden geriskeerd 20ek zy stelde daarna voor Pale- Zo bleek de Joden al spoedig, dat stjna le verdelen in een Arabisch, ondanks «vmpathie en hoge bescher. wn Joods cn wn EngeIs gcdeelte min* der Engelsen er van vrlle im Da, |Mlfte bcstaaD uit jeruza. lam en natuurlijk de haven stad Halfa De Arabieren waren er tegen Dr Chr Weizman, de man. die van 1920 tot 1946 leider van de Zionistische organisatie is geweest. E Weense tentoonstelling in het Rijksmuseum heeft eon tabelachtige toeloop, die alleen nog wordt geëvenaard door de sensatie rondom de herleefde Nachtwacht. Voordat de klok van het museum In de ochtenduren op tien staat, heeft zich voor de rechteringang reeds een drom kijklustigen verza meld en de tochtdeuren schuiven de hele dag rond, terwjjl de draai- hekjes der controle onophoudelijk hun klakkend geluid laten horen. De eerste dag van deze week wer- migratie naar de oevers van de Jor- dann seen sprake was Balfour had iets over hel hoofd gezien De Britse afgevaardigde Wc Mahon had nl in het begin van ér rrs'o wereldoorlog -1915» met Een der meest bewonderde werken op de tentoonstelling in het Rijks museum is het prachtige schilderij van Joh Vermeer, het „Atelier", dat uit een oogpunt van compositie en kleur symbolisch genoemd mag worden. den er 3800 bezoekers genoteerd, tot dusver het record; op Dinsdag, toen het regenwater met bakken uit de hemel neerstroomde, en het in de museumzalen vergeleken bij de sterk gekoelde buitenlucht on draaglijk benauwd werd, wees de registratie het cijfer 3000 aan. De meest uitmiddelpuntige vreem delingen passeren de garderobe en liet is haast onbegrijpelijk, dat Ver meer, die het dienstig vond op zyn beroemde „Atelier" aan het nage slacht alleen z'n rug te tonen, bfl deze Babylonische spraakverwar ring niet de lust voelt opkomen ook eens om te kyken. Hjj heeft eeuwen vóór Jannings en Wegener de kunst gevonden om te „spelen" met z'n rug naar de toeschouwer en hij speelt zeker niet minder expressief dan zij. En toch nieuwsgierige stervelingen als wy zyn, blijft het ons intrigeren hoe deze geniale schilder, deze man met de beste ogen, die ooit een sterveling beze ten heeft, er zelf moet hebben uit gezien. „Wat mij gevangen houdt" heeft Paul Claudel met betrekking tot Vermeer geschreven „is die kla re blik, van ieder bijmengsel, elke onreinheid ontdaan, van alle stof felijkheid schoon gewassen, van een onbevangenheid, die in zekere zin wiskundig is of engelachtig, of laat ons eenvoudigweg zeggen photo- graphisch, maar: welk een photor graphie!, waarbinnen de schilder, in net inwendige van zyn ooglens afgezonderd, de buitenwereld ver schalkt." Ik heb ergens eens, vergis ik mij niet, een tekening zien afgebeeld, welke bepaalde kunsthistorici voor eer zelfportret van Vermeer hou den, maar deze hypothese is zeker g%en „communis opinio" geworden, zoals wèl het geval schijnt met de veronderstelling van prof. Martin, die in een brok gezicht ergens in de diepte van de Nachtwacht, eigenlijk niet veel meer dan een oog. maar wat voor één Rembrandt zelf heeft aangewezen. Wanneer een of ander instituut het nog eens nuttig mocht vinden onder de talloze bezoekers een en quête te houden met de vraag: „wat zijn de tien nummers, die u op de Weense tentoonstelling 't meest hebben geboeid?" dan ben ik overtuigd, dat deze late Ver meer, die pas de laatste jaren in Oostenrijks museumbezit is overge gaan (tot '42 maakte hij deel uit van de verzameling van graaf Czer- nin te Wenen) onder de eerste zal behoren. Ik zelf ben geneigd de magistrale zelfportretten van Rem brandt en de subtiele infantportret ten van Velasquez de pré zelfs bo ven Vermeer toe te kennen, maar ik vraag mij af, of dit louter uit picturale overwegingen geschiedt. En dan denk ik ook aan de Italiaan, die met enig recht de Venetiaanse Vermeer te noemen zou zijn, door de delicatesse van zijn kleur en zfln lichte toon. die het als portrettist van hem wint, maar door een mo gelijk teveel aan raffinement toch weer beneden de divine Delftenaar blijft: aan Lorenzo Lotto. De beeldhouwkunst WIE de toppen van deze aan hoogten zo rijke tentoonstel ling wil aanwijzen, komt onvermii- delyk ook in de afdeling beeld houwkunst terecht, welke zich goeddeels in de eerste grote zaal bevindt. De oudste voorbeelden gaan naar de Romaanse trfd terug. Onder de Oostenrijkse kunstschatten in het Rijksmuseum ptijki ook dit schone paneel van Hugo van der Goes „De bewening van Christus", oorspronkelijk de vleugel van een diptiek. Het is eigendom van het Kunsthistorisch Museum te W.eenen met name het crucifix uit de Mel kerhofkapel te Wenen, bijna le vensgroot, in merkwaardig strakke vlakken en toch doorleefd van uit drukking. De doornenkroon is niet in hout gesneden, zoals het cor pus, naar van gevlochten mate riaal. Dit eerbiedwaardige stuk da teert van 1180. Bij het chronolo- fisch hierop volgende beeld (St. lorian?) zijn wij al in 't begin van de 14e eeuw, dus anderhalve eeuw later. De ranke gestalte, weliswaar gewapend, maar weinig krijgshaf tig. behoort tot de belangrijkste voorbeelden van de vroege gothiek in Oostenrijk. Tot welke volmaakt heid van werken en verfijndheid van uitdrukking men in deze pe riode reeds kon komen bewijst net beeld van de H. Maagd in 't-midden der zaal, met die schone buiging van het lichaam en een dunne dra perie over de schouders, een sluier gelijk. Tegenover de peinzende ab stracte expressie van Maria is de actie van het kind, dat van de moe derarm schijnt te willen wegwippen, des te treffender. De 15e eeuw is ook voor de plas tiek in Oostenrijk en omgeving een vruchtbare periode geweest. De go thiek bereikt hier soms reeds een onnavolgbare lieflijkheid en gratie zoals in no. 223 de fijne Maria en Engel !met dat ingetogen groetge baar!). of een prachtige actie, zo als in die wonderlijk-mooie Valke nier van Anton Pilgram men denkt aan de Zaaier van Millet) en een drastische, haast afstotelijke uitdrukking zoals in de allegorie op de vergankelijkheid uit Zwaben. Die crue, sterk aangezette uitbeel ding van de ouderdom vertoont een tendens, die men in schilders als Altdorfer, Cranach, Dlirer en Grü- newald, en veel later in de Duitse expressionnisten, maar ook in schrij vers als Schiller en Hauptmann te rug kan vinden, een mentaliteit die in de Gestapo wellicht haar afschu welijkste werkelijkheid gevonden De Oostenrijkse en Zuid-Duitse beeldhouwers durven formaten aan zoals men in het Noorden zelden of nooit aantreft en zij weten daar bij zwierig, „volks" en raak van rijpste uitingen tenslotte in kunste naars als Tamasch en Giovanni Giuliani, van wie de laatste in Ve netië is geboren en als lekebioe- der voor het Weense klooster Hei- ligenkreuz werkzaam is geweest. Hij is een meester in de beweging, maar kan toch ook de expressie aan (Sint Sebastiaan). Zijn leer ling Donner komt in het koeiere klassicisme terecht. In de 18e eeuw is Messerschmidt de representatie ve figuur van wie het borstbeeld van Keizerin Maria Theresia en de mogelijk nog knappere buste van de Nederlandse medicus Gerant v. Swieten (een uiterlijk dat aan Mi- rabeau doet denken) het laatste zaaltje werkelijk n le ..vul len" r uitdrukking te ziin. Ik denk aan die reeks grote apostel-figuren van Lo- renz Luchsperger (zie o.a. de ge laatsexpressie van Thomas!) met als inleiding die kostelijke engelfi guur, waarvan een fragment bil dit artikel is afgebeeld. De barok kon digt zich hier al aan, naar 't schijnt en dat in 1490! Reislustige Noord- Nederlanders Met het indrukwekkende Dron- zen borstbeeld van Keizer Maxxmi- liaan I, een voorbeeld van monu mentaal realisme (zie de geweldi ge neus en de vooruitstekende on- lerlip), een werkstuk uit Augsburg zijn we al in de 16e eeuw, in wel ke rijd zich bizondere activiteit ont dooit b(j Innsbruck (Stefan Godl), ialzburg, Neurenberg en Tyrol. De barok wint meer en meer veld en het schijnen niet in de laatste Dlaats de reislustige Noord-Neder landers te zyn, die de invloeden uit Italië ook naar Centraal-Europa (Praag!) overbrengen. Figuren als van der Schardt (de bronzen voor stellingen van lente, zomer, herfst en winter) Hubert Gerhard en Adriaei. de Vries ('t knappe borst beeld van Rudolf II) lijken de cul turele pendanten van onze zeeva rende ontdekkingsreizigers. Deze trek van West naar Zuid en Oost wordt gekruist door een te genstroming van Oost naar West, waarvan Kon rad Meit een voor beeld is. In Worms geboren komt hij via het hof van Margaretha van Oostenrijk (Mechelen) in Antwer pen terecht. De kleine figuurtjes- van Adam en Eva, in palmhout ge sneden, getuigen van zijn vaardige en vaste hand. Een typische ontmoeting van volkse motieven en maniëristi sche. barokke tendenzen vindt men. als ik goed zie, ln de z.g. Donau- stijl. die in de hoogst merkwaardi ge reliefs, uit lindenhout gestoken ton behoeve van het altaar te Ins- dorf (no. 252—255) frappant naar voren komt. De Oostenrijkse barok vindt haar fragment van de bngetttgui.. »- denhout van LorenLuchsper er (gest 150a) vervaardigd voor de zuilen van het middenschip der parochiekerk te Wienei Neustadt, en thans op de tentoonstelling in hel Rijksmuseum. Kinderwagen bracht ongeluk! Johannes Serbiusk> wilde «aar Oostenrijk en hij koos de slechtste manier om er tb komen. Hij kwam achter een kinderwagen en moet nu zeven maanden zitten. De jonge Duitser en zü*" verloofde zijn enkele dagen geleden gearres teerd, toen zij probeerden de grens bij Traunstein over te steken. Zij waren na een medisch onderzoek naar een ziekeahuis gezonden en besloten er vandoor tc gaan. Johan nes sprong van de tweede en het meisje van de derde verdieping naar beneden. Het meisje bezeerde baar enkels. Johannes zag uit naar eeo vervoermiddel en ontdekte een kin derwagen, die voor een huis stond. Hij maakte zich er van meester en had zyn geliefde reeds ongeveer vijf kilometer voortgeduwd toen het hem inviel, dat hy er in zyn zieken- huiskleding wat eigenaardig uitzag. Hy leende derhalve wat kleren in een huis. dat toevalli" niet op slot was. De Duitse grenspolitie vond even wel de kinderwagen nog eigenaar diger. Het paar werd gearresteerd en naar het ziekenhuis terugge bracht. Het meisje kwam nu tot de con clusie. dat .Johannes ongeluk aan bracht cn ging er alleen opnieuw vandoor zonder kinderwagen. Jo hannes werd veroordeeld tot zeven maanden, maar het meisje geeft de politie nog steeds he» nakijken

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

De Vrije Alkmaarder | 1947 | | pagina 6