km&arder Opnieuw partijversplintering? Deze week grote beslissingen r* Dr. van Mook tot Amerika ENGELAND VROEG NIET OM NIEUWE LENING In. Den Haag heerst grote activiteit ennervositeit Republikeinse boodschap aan Veiligheidsraad Ministerraad heeft het druk Geen koloniaal systeem 4e Jaargang No. ]029 Uitg. N.V. Noordhollandse Pers 1945 1.0. Kedactie: Tel. 2274 Adm en Adv. Ridderstraat hoek Oudegracht Tel. 3971 - Alkmaar - Postrek. 116876 Vrijdag 5 September 1947 DAGBLAD VOOB ALKMAAR IN OMGEVING TH. W. REYNDERS Hoofdredacteur G. E. DE WINTER (Van onze Haagse correspondent) DEN HAAG, 3 SEPTEMBER. Met dr. van Mook is tevens de al gemeen heersende nervositeit in den Haag ternggekeerPersverte genwoordigers „schaduwen" elkaar, grote, moderne auto's met op 't nummerbord: C(orps D(iplomatique) rijden af en aan. Toonaange vende politici hebben hun vacantie ontijdig afgebroken en verblijven thans in den Haag. Het algemeen gevoelen is, dat we deze week wel licht grote beslissingen tegemoet kunnen gaan. EISEN VAN DR. VAN MOOK? Het overleg' tussen het kabinet en di van Mook is reeds Dinsdagavond aangevangen. Men verwacht, dat het vrijwel permanent zal worden voortgezet met slechts tussenpauzen voor maaltijden en recreatie. Een hooggeplaatst autoriteit gaf ons te verstaan, dat volgens inlichtingen, welke hij Woensdagmiddag had ont vangen, dr. van Mook bij de aanvang der besprekingen tc kennen had ge geven, dat de toestand ook de laat ste dagen weer verslechterd was. Gezagsuitoefening in het door de Nederlanders bezette gebied zal al leen dan mogelijk zijn en zal slechts effec* sorteren indien onze troepen meer verspreid komen te liggen, waarvoor vermoedelijk nieuwe aan voer noodzakelijk zal zijn. Het zal de militaire leiders voorts njoeten worden toegestaan krachtdadiger en met meer persoonlijke volmachten op te treden tegen de terroristen, die in „vrijwel alle gebieden van Ja va en Sumatra opereren en, moorden, plunderen, brandstichten en intimide ren". Dr. van Mook zou op het stand punt staan, dat een eerste vereiste is om het nest in Djokja onschadelijk te maken. Volgens zijn mening zou er met een andere Indonesische rege ring wel te praten zijn. Mocht de regering hiertoe niet kunnen beslis sen onder de drang van de interna tionale situatie, geschapen door de Veiligheidsraad, dan zouden minstens de militaire leiders volmachten moe ten kriigen om scherper en gestren- ger te kunnen optreden in het bezet te gebied. Ook wanneer zich misda den zouden voordoen rond de 9e- m•"•natielijnen moet ons leger kunnen optreden. Zo de regering hieraan geen ge volg zou kunnen geven, zou dr. van Mook de Indonesische kwestie als verloren beschouwen. We zouden snel moeten handelen on het geschokte prestige by de goed willende Indonesiërs nog te kunnen redden. GEEN VREES VOOR SANCTIES. In dit verband is het belangwek kend, dat een diplomatieke nestor uit den Haag uw* correspondent de verzekering gaf, dat Nederland wel iswaar goed doet sancties van de Verenigde Naties te ontlopen, doch dat men de effectieve waarde van deze sancties ook weer niet moet overdrijven. Volgens zijn zeggen is het Nederlandse economische leven dusdanig verankerd met dat van ve le andere landen, dat het voor ver scheidene landen een onmogelijkheid zou zijn deze sancties toe te passen. Werkt Stemgroep in Engeland? Gisteren is in een .po.tka,»toor in Zuidwest Londen bg üe behandeling van de poststukken een pakket tot ontploffing gekomen, waardoor twéé postbeambten verwondingen oplie pen. Het pakket was voorzien van Iers poststempel en kwam, naar men gelooft, terug van het département van oorlog voor herverzending. Bij nader onderzoek heeft men snippers papie - gevonden van het bijna geheel teloor gegane pakket waarop de woorden van de groep Stern..." te lezen waren. Het beroep van Nikola Petkof, de Bulgaarse 'oppositieleider, die wegens verraad ter dood veroordeeld is, zal 16 September door het Hof van Cas satie te Sofia worden gehoord, aldus meldt fadio Moskou. De communisten,die de grootste partij in de Franse nationale verga dering vormen, delen mede, dat zij bij de vertrouwensmotie tegen de socialis tische premier, Ramadier, zullen stem men. Consuls-generaal verzamelen gegevens In een boodschap tot de Veilig heidsraad verklaart de republikeinse regering, dat de Nederlanders een „oorlog van grote omvang" voorbe reiden en dat op zekere plaatsen troepenconcentraties worden waarge nomen. Zij dringt aan op het zenden van een onderzoekcommissie door de Veiligheidsraad en geeft een Iflst van een zeker aantal schendingen van de order tot staken der vijande lijkheden en „wreedheden" In de loop der laatste weken door de Ne- d rlanders bedreven. Genoemd wor den mitrailleurbeschietingen door de Nederlandse luchtmacht op treinen met evacué's en op de burgerbevol king uitgevoerd, en voorts een aan tal moorden en daden van geweld, bedreven door Nederlandse militai ren. Over 2 maanden rapport? De Franse en Australische con suls-generaal hebben aan het repu blikeinse persbureau Antara mede- Grootkruis aan Dr. van Mook uitgereikt Gistermiddag is de ministerraad om 14 uur in buitengewone zitting bijeengekomen. De. ministerraad werd bijgpwoond door dr. van Mook, lt. ko lonel Abdoel Kadir Widjojo Atmodjo, Reconiba van West-Java en de leden •van de Commissie Generaal, prof ir. \V. Schermerhorn en M. van Poll. Het ligt in de bedoeling vandaag even eens een buitengewone ministerraad te houden, waarby alleen de leden van het kabinet aanwezig zullen zijn. Voor het begin van de kabinets zitting van gistermiddag heeft een kleine plechtigheid plaats gehad. In Vandaag: de honderdduizend! 501e staatsloterij 5e klas se, 15e lyst: 100.000: 13235 25.000 14627 1500 18860 10-* 4412. 15741, 17549. 19070, 19116 20982. 21977 400 2391, 8682, 13944, 17466, 200 1005, 9418, 12442, 13334, 18217, 100 1127, 1164, 2056, 4952, 9028, 11332, 12360, 15749, 16350, 17082, 17322, 18775. 20119. De Franse goudvoorraad in ruil voor de vrijheid! In een brief aan de autoriteiten van de gevangenis te La Rochelle (Frankrijk) heeft de gevangene Her- mat Belanzy verklaard, dat hij de plaats van de verdwenen Franse goudschat zal wijzen in ruil voor zijn vrijheid en 5 procent van dit goud. Hij verklaart, dat hij in de gevan genis van Riom verschillende belang rijke collaborateurs heeft leren ken nen, die hem hebben verteld waar de goudschat van de Franse bank, die een waarde heeft van 144.000.000 fr. tegenwoordigheid van de volledige ministerraad, de leden van de com- missi. generaal, mevrouw van Mook en dochtertje is door de minister president dr. Beel, de onderscheiding van het Grootkruis in de Orde van Oranje Nassau aan de lt. gouverneur generaal uitgereikt. De minister-pre sident hield hierbij een korte toe spraak. gedeeld, dat zij naar het republikein se gebied gekomen waren om toe te zien, dat 'de order tot staken van het vuren uitgevoerd wordt. Met be- trekking hiertoe hadden zij met re publikeinse ministers besprekingen gevoerd. De Australische consul-generaal, de heer Eaton, verklaarde nader, dat hun missie te Batavia waarschijn lijk na twee maanden beëindigd zou zijn en dat daarna onmiddellijk ver slag zou worden uitgebracht aan de Veiligheidsraad. Hij voegde er nog aan toe, dat hij en zgn Franse collega gistermiddag zeer belangrijke in lichtingen van Soekarno hadden ont-J vangen. H(j weigerde echter iets om trent de aard hiervan mee te delen. Voorts verklaarden zij, dat de re sultaten van de eerste dag van hun bezoek aan Djokjakarta zeer bevre digend waren. De Franse en Australische consuls- generaal zijn gistermiddag voor een inspectietocht naar Oost-Java ver trokken. Volgens Antara zullen z(j na deze reis naar Batavia terugkeren. „VAN ARMENHUIS TOT ZIEKENHUIS" De Duitse leider van het bureau voor voedsel en landbouw in de En gelse en Amerikaanse zone van Duitsland heeft in de economische raad dezer beide zones verklaard, dat Duitsland, thans het armenhuis der wereld, spoedig het ziekenhuis der wereld zal worden. „Alleen de vaste belofte van stabilisatie van de mark en van koop-artikelen kan de Duitsers de wil schenken om door de winter heen te komen", zo zei- de hg. Dr. van Mook heeft een bezoek gebracht aan H.M. de Koningin. Men ziet hier Dr. van Mook op het bordes van Huis ten Bosch. In een uitzending van de N.B.C. de Amerikaanse radio-omroep, heeft Dr. van Mook een toespraak gehou den over de toestand in Indonesië, waarin hy o.a. opmerkte, dat er een tameiyk algemeen misverstand be staat ten aanzien van het Indonesi sche conflict, dat geenszins iets uit te staan heeft met een herleving van het imperialisme of het oude koloni ale systeem. Dr. van Mook begon zgn zgn uit gebreide rede met een historisch overzicht van de ontwikkeling na de Japanse capitulatie en wees er op, dat wanneer Nederland werkelijk van plan was geweest de vroegere ver houdingen te herstellen men geen twintig maanden lang pogingen ge daan zou hebben met de republikein se leiders te onderhandelen. Hierna sprak hg over de toestanden in het republikeinse gebied en wees o.m. op het wegvoeren van belangrijke hoe veelheden waardevolle goederen naar Singapore en Malakka, waarbij Indo nesië verliezen heeft geleden tot een waarde van honderden millioenen gul dens. Voorts ging Dr. van Mook in op de militaire toestand, ontstaan na de aankomst van de Ned. troepen en zei, dat zelfs na de wapenstil stand van 14 October de vijandelijke propaganda toenam en de Indone sische generaals eenvoudig weiger den de bevelen van hun regering tot staken van het vuren op te volgen. Tenslotte moest de Nederlandse re gering maatregelen treffen. „Indien de republiek aan zichzelf werd over gelaten viel niet te verwachten, dat zij ooit een staat in de normale bete kenis van het woord zou worden", zo zeide Dr. van Mook. .Intussen heeft zij echter de uiter lijke tooi van staat gehandhaafd en de aandacht der wereld van de wer kelijke verhoudingen afgeleid door het voeren van een voortdurende pro paganda tegen de Nederlanders". Uitvoerig ging de Lt G.G. daarna in op de misstanden, die onder het beheer van de republikeinse regering zijn ontstaan en zeide, dat Nederland niets te verbergen heeft. „Iedereen heeft tot dusver vrije toegang gehad tot de gebieden waar wij voor recht en orde verantwoordelijk zijn, terwijl de tegenwoordig erepubliek omgeven is door een ijzeren gordijn en slechts een klein aantal gecontroleerde rei zen toelaat". Met nadruk wees Dr. van MoQk tenslotte op het Nederlandse stand punt, dat kolonisatie tot het verle den behoort: „Slechts de omstandig heid, dat de oorlog en. de Japanse invloed niet volledig gelikwideerd wer den door de overwinnende machten, heeft het onmogelijk gemaakt om zonder hulp van buiten de werkelijke en hechte grondslagen te leggen voor een herstel, dat de vrije staten van Indonesië de gelegenheid zal schenkfen hun plaats in de wereld te vinden. Op ons rust de verant woordelijkheid deze bijstand te ver lenen. En wij zullen hem verlenen, totdat het gebouw voltooid zal zijn". Volgens radio Koblenz heeft de vroegste nachtvorst sinds 1902 zware schade aangericht aan groenten en andere producten in de Franse zone van Duitsland. In Baden daalde de temperatuur tot 4.5 graden Fahren- heit onder nul, te Freiburg tot 1.8 onder nul. „Exodus" Zaterdag in Hamburg De drie schepen met Joodse vluch telingen, waaronder de „Exodus" hebben Donderdagavond op onge veer 540 km. van Hamburg koers gezet naar de kust. Men verwacht, dat de schepen Zaterdag buiten de mond van de Elbe loodsen aan boord zullen nemen en ongeveer te midder nacht Hamburg zullen bereiken. Volgens een woordvoerder van het Engelse ministerie van buitenland se zaken houdt men een wakend oog op twee schepen, die, naar men ge looft, Joodse immigranten, die niet in het bezit van een visuih zijn, onder Panamese vlag in de richting van het oostelijk deel van de Middelland se Zee vervoeren. De beide schepen zijn In Augustus uit Bayonne in West-Frankrijk vertrokken. Eén schip ligt op het ogenblik t - V*»ia in Bulgarije en de ande- srodmt dicht langs de Noord-Afrikaanse kust. Beide schepen hebben belang rijke voorraden levensmidelen aan boord. „Steenkool is kostbaarder dan goud" „Bcvin moet het in Fort Knox op geborgen goud vergeten en zich con centreren op steenkool, welke veel kostbaarder is als middel tot herstel van Europa dan goud" ald" com mentarieert de T Yor Bc- vin's rede voor hei vakverbondscon gres te South Port. „Het gebrek aan intellectuele rijpheid, zoals uit Be- vin's voorstel blijkt, zou de Ameri kanen kunnen ergeren". Het blad zegt verder, dat dit niet het eerste blijk was van het zoeken der Labour- regering naar „paardenmiddelen voor een oplossing van Groot-Brlt- tannië's economische problemen. TURKIJE EN DE BALKAN. „Wij hebben geen enkele territo riale bedoeling in Grieks Thraclë", aldus heeft Hasan Sak&n, de Turk se minister- van buitenlandse zaken tijdens een debat over de Turkse minderheden in Griekenland, Bulga rije en Joego-Slavië, verklaart. De minister maakte bekend, dat de re gering van Turkije het plan heeft om bij de belanghebbende regeringen stappen te doen dat zij te hulp ko men aan de Turkse minderheden, die zich op het ogenblik in de Balkan bevinden. Tijdens het debat richtte een inter- pellant zich heftig tegen de rege- ringspolitiek van afwachten: „Wach ten wij met handelen totdat er geen Turk meer in de Balkan overblijft?. Mevr. PonsenHagen te Dordrecht zal vandaag 100 jaar worden. Mevr. Ponsen is de oudste inwoonster van Dordrecht. WIJ ALLEN HERINNEREN ons nog levendig de tijd, dat het stembiljet van de Ne derlandse kiezer een vijftigtal lijsten van partijen en groepen vermeldde. Het was deze dem. ontaarding, die de anti-democr. steeds opnieuw aangrepen om hun duistere acties te argumenteren. Want het moet voor ieder objectief beoordelaar duidelijk zijn geweest, dat deze politieke versplintering zeker niet inhaerent mag worden genoemd aan de democratie. Het was er eerder een voorbeeld van, hoe weinig men in brede la gen van ons volk nog van de democratie had begrepen en hoe men dus op dit grote goed, deze grootse Idee, keer op keer poogde dienstbaar te maken aan kleine persoon lijke- en groepsbelangen. Waarbij men uit het oog verloor, dat men door ztfn handelen keer op keer stof tot critiek verschafte aan die individuen, die op de loer lagen om de democratie te onthalzen. Misschien echter zijn zij, die aan deze ontaarding van ons vooroorlogs parlementair democratisch stelsel hebben medegewerkt, nog schuldiger, dan zij die ronduit te kennen gaven, iedere vorm van democratie te willen vernietigen. Een woordvoerder van de Engelse ambassade |e Washington heeft een bericht, dat gisteren in de Amerikaan se pers verscheen, en volgens het welk Sir Wilfred Eady Amerika om een nieuwe lening van 1 milliard dollar zou hebben verzocht, tegengesproken. Volgens de berichten zou Sir Wil- 1 export wordt verboden, te annuleren. Een woordvoerder van het Engels© departement van financiën heeft te Londen eveneens ontkent dat Enge- getwijfeld aan hen die voor deze „doorbraak" land om een nieuwe lening zou hebben fredEady Amerika verder nog hebben verzocht om aan Canada een credict van 750.000.000 dollar te verlenen, een groter gedeelte van de gezettingskos- ten van Duitsland te betalen en de clausule van de oude lening, waarbij descriminatie tegen de Amerikaanse Gezonder verhoudingen. EEN VAN DE vruchten van de bevrijding, is, dat ons volk^zich in democratisch opzicht ver standige is gaan gedragen. Bg de eerste ver kiezingen na de bevrijding, die moesten bewijzen in hoeverre het Nederlandse volk bereid was de -?eg van de vernieuwing op te gaan, ver schenen nauwelijks tien partijen met een lgst op het stembiljet. Dat is nog altijd rijkelijk veel, maar toch zeker een vooruitgang vergeleken bij de vooroorlogse toestand. De hoop echter, dat de politieke partij-onderscheidingen in het bevrijde vaderland voortaan slechts langs de zuivere lijnen van de verschillen in staatkundig inzicht zouden lopen, is helaas niet in vervulling gegaan. Tot een parlementaire constructie, als in Engeland, met een drie partijen-systeem kon den wij nog niet komen. En toch, hoe logisch is in wezen een dergelijk systeem? (conserva tieven, liberale middengroep, ^ocialistisch-voor- uitstrevend labour). In ons land echter zitten wij blijkbaar nog te zeer gebonden aan een tra ditie. die de onderscheidingen op confessionele gronden wil handhaven, dan dat een dergelijk „revolutionnaire" verandering van het partijen stelsel reeds mogelijk was. Wij kunnen dit be treur het feit is niet anders en wij zouden dwazen zijn, als wij voor de werkelijkheid de ogen sloten. De doorbraak EEN POGING OM tot nieuwe partijformatie te geraken, vinden wij in de Partij van de Arbeid. Zij is indertijd tot stand gekomen door een sa mengaan van de S.D.A.P., de V.D.B., groepen van rooms-katholieke- en orthodox-protestant se huize en verschillende politiek „daklozen". Juist door het toetreden van verschillende voor aanstaande figuren uit confessionele kring, kon men hopen, dat hier een begin zou zijn gemaakt met een doorbreken van de oude onderscheidin gen. De verkiezingen van vorig jaar hebben on- waren geporteerd, teleurstelling gebracht; het resultaat was in stemmen uitgedrukt nogal mager. De leiders van de party bleven echter overtuigd, dat hun beslissing juist was. De partij ving de schok op en ontplooide nieu we activiteit. De Indonesische kwestie echter heeft de P. v. d. A. in tamelijk hevige beroering .gebracht. Er was verdeeldheid bij de beoorde ling van het regeringsbeleid Inzake Indonesië. Verdeeldheid die bij sommigen tot een crisis stemming heeft geleid. Nieuwe partijvorming JUIST OP DIT critieke ogenblik heeft rar. P. J. Oud, burgemeester van Rotterdam in het Handelsblad suggesties gedaan om te komen tot e-n nieuwe partyenformatie, van vooruit strevend, doch niet socialistische inslag. Een party, die met haar program ergens zou komen te staan tussen de P. v. d. A. en de P. v. d. V. Wij geloven, dat voor een dergeiyke formatie geen plaats is. Zy zal ongetwijfeld sterker zui ging ondervinden van het conservatisme, dan van de progressiviteit. Buitendien achten wy elke irreëele partyvorming lüt de boze. De de mocratie mag zich niet opnieuw verzwakken door oor iedere afwy kende mening op een de tailpunt een eigen politieke organisatie te scheppen. Nooit zal het zó zyn dat een con crete politieke formatie in ieder opzicht be antwoord aan de individuele wensen, die ieder mens ir staatkundig en ander opzicht koestert. In iedere politieke party zit ten opzichte van het individuele lid een stuk compromis. W(j moeten ons echter wel bewust zijn, dat het zeker in deze tyd noodzakeiyk is de groto ignen in het oog te houden. Doen wy dit niet, dan vertroebelen wy de toestand nog meer en berokkenen ons volk en zyn volkshuishouding onberekenbare schade. En die verantwoordeiyk- heid mag niemand op zich laden. Wy kunnen het streven van de Heren Oud c.s. maar matig waarderen. DEWI verzocht. In welingelichte Amerikaanse krin gen is men echter van mening, dat, aan genomen dat het congres hiermede ac- coord gaat, Engeland, Frankrijk en an dere Europese landen voor Kerstmis nieuwe dollarleningen zullen verkrij gen, teneinde het tekort, waarmede in vorige plannen geen rekening is ge houden, aan te vullen. Men is van me ning, dat zowel Engeland als Frank rijk tegen het einde van de volgende maand hun leningen zullen hebben op gebruikt, terwijl de positie van Italië niet veel beter is. Australië heeft nog aanzienlijk meer importen uit dollarlanden verboden, teneinde het tekort van 85 millioen dol lar op dejaetalingsbalans te verminde ren en zal de Engelse voorstellen in zake een douane-unie voor het Em pire bestuderen. Tegenover correspondenten verklaar de men, dat Australië voornemens is de dollaruitgaven drastisch te beperken tenzij Australië meer dollars ontvangt door de verkoop van grotere hoeveel heden wol en andere producten aan Amerika. Anders zou alleen een ver betering van de positie van Engeland Australië in staat stellen meer dollar* te verkrijgen. HET WEER VANDAAG RUSTIG WEER. In de loop van de dag wat wolken vorming, doch bijna overal droog ea vrij zonnig weer. Weinig wind. Vanavond: Zon onder 18.21 u. Maan op 21 li tu Morgen: Zon op 5-58 u. Maan onder 12.36

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

De Vrije Alkmaarder | 1947 | | pagina 1