km&arder
Opnieuw partijversplintering?
Deze week grote beslissingen
r*
Dr. van Mook tot Amerika
ENGELAND VROEG NIET
OM NIEUWE LENING
In. Den Haag heerst grote
activiteit ennervositeit
Republikeinse boodschap aan
Veiligheidsraad
Ministerraad heeft het druk
Geen koloniaal systeem
4e Jaargang No. ]029
Uitg. N.V. Noordhollandse Pers 1945
1.0. Kedactie: Tel. 2274 Adm en
Adv. Ridderstraat hoek Oudegracht
Tel. 3971 - Alkmaar - Postrek. 116876
Vrijdag 5 September 1947
DAGBLAD VOOB ALKMAAR IN OMGEVING
TH. W. REYNDERS
Hoofdredacteur
G. E. DE WINTER
(Van onze Haagse correspondent)
DEN HAAG, 3 SEPTEMBER. Met dr. van Mook is tevens de al
gemeen heersende nervositeit in den Haag ternggekeerPersverte
genwoordigers „schaduwen" elkaar, grote, moderne auto's met op 't
nummerbord: C(orps D(iplomatique) rijden af en aan. Toonaange
vende politici hebben hun vacantie ontijdig afgebroken en verblijven
thans in den Haag. Het algemeen gevoelen is, dat we deze week wel
licht grote beslissingen tegemoet kunnen gaan.
EISEN VAN DR. VAN MOOK?
Het overleg' tussen het kabinet en
di van Mook is reeds Dinsdagavond
aangevangen. Men verwacht, dat
het vrijwel permanent zal worden
voortgezet met slechts tussenpauzen
voor maaltijden en recreatie. Een
hooggeplaatst autoriteit gaf ons te
verstaan, dat volgens inlichtingen,
welke hij Woensdagmiddag had ont
vangen, dr. van Mook bij de aanvang
der besprekingen tc kennen had ge
geven, dat de toestand ook de laat
ste dagen weer verslechterd was.
Gezagsuitoefening in het door de
Nederlanders bezette gebied zal al
leen dan mogelijk zijn en zal slechts
effec* sorteren indien onze troepen
meer verspreid komen te liggen,
waarvoor vermoedelijk nieuwe aan
voer noodzakelijk zal zijn. Het zal
de militaire leiders voorts njoeten
worden toegestaan krachtdadiger en
met meer persoonlijke volmachten
op te treden tegen de terroristen,
die in „vrijwel alle gebieden van Ja
va en Sumatra opereren en, moorden,
plunderen, brandstichten en intimide
ren". Dr. van Mook zou op het stand
punt staan, dat een eerste vereiste
is om het nest in Djokja onschadelijk
te maken. Volgens zijn mening zou er
met een andere Indonesische rege
ring wel te praten zijn. Mocht de
regering hiertoe niet kunnen beslis
sen onder de drang van de interna
tionale situatie, geschapen door de
Veiligheidsraad, dan zouden minstens
de militaire leiders volmachten moe
ten kriigen om scherper en gestren-
ger te kunnen optreden in het bezet
te gebied. Ook wanneer zich misda
den zouden voordoen rond de 9e-
m•"•natielijnen moet ons leger kunnen
optreden.
Zo de regering hieraan geen ge
volg zou kunnen geven, zou dr. van
Mook de Indonesische kwestie als
verloren beschouwen.
We zouden snel moeten handelen
on het geschokte prestige by de goed
willende Indonesiërs nog te kunnen
redden.
GEEN VREES VOOR
SANCTIES.
In dit verband is het belangwek
kend, dat een diplomatieke nestor
uit den Haag uw* correspondent de
verzekering gaf, dat Nederland wel
iswaar goed doet sancties van de
Verenigde Naties te ontlopen, doch
dat men de effectieve waarde van
deze sancties ook weer niet moet
overdrijven. Volgens zijn zeggen is
het Nederlandse economische leven
dusdanig verankerd met dat van ve
le andere landen, dat het voor ver
scheidene landen een onmogelijkheid
zou zijn deze sancties toe te passen.
Werkt Stemgroep
in Engeland?
Gisteren is in een .po.tka,»toor in
Zuidwest Londen bg üe behandeling
van de poststukken een pakket tot
ontploffing gekomen, waardoor twéé
postbeambten verwondingen oplie
pen. Het pakket was voorzien van
Iers poststempel en kwam, naar men
gelooft, terug van het département
van oorlog voor herverzending. Bij
nader onderzoek heeft men snippers
papie - gevonden van het bijna geheel
teloor gegane pakket waarop de
woorden van de groep Stern..."
te lezen waren.
Het beroep van Nikola Petkof, de
Bulgaarse 'oppositieleider, die wegens
verraad ter dood veroordeeld is, zal
16 September door het Hof van Cas
satie te Sofia worden gehoord, aldus
meldt fadio Moskou.
De communisten,die de grootste
partij in de Franse nationale verga
dering vormen, delen mede, dat zij bij
de vertrouwensmotie tegen de socialis
tische premier, Ramadier, zullen stem
men.
Consuls-generaal verzamelen
gegevens
In een boodschap tot de Veilig
heidsraad verklaart de republikeinse
regering, dat de Nederlanders een
„oorlog van grote omvang" voorbe
reiden en dat op zekere plaatsen
troepenconcentraties worden waarge
nomen.
Zij dringt aan op het zenden van
een onderzoekcommissie door de
Veiligheidsraad en geeft een Iflst
van een zeker aantal schendingen
van de order tot staken der vijande
lijkheden en „wreedheden" In de
loop der laatste weken door de Ne-
d rlanders bedreven. Genoemd wor
den mitrailleurbeschietingen door de
Nederlandse luchtmacht op treinen
met evacué's en op de burgerbevol
king uitgevoerd, en voorts een aan
tal moorden en daden van geweld,
bedreven door Nederlandse militai
ren.
Over 2 maanden rapport?
De Franse en Australische con
suls-generaal hebben aan het repu
blikeinse persbureau Antara mede-
Grootkruis aan Dr. van
Mook uitgereikt
Gistermiddag is de ministerraad
om 14 uur in buitengewone zitting
bijeengekomen. De. ministerraad werd
bijgpwoond door dr. van Mook, lt. ko
lonel Abdoel Kadir Widjojo Atmodjo,
Reconiba van West-Java en de leden
•van de Commissie Generaal, prof ir.
\V. Schermerhorn en M. van Poll. Het
ligt in de bedoeling vandaag even
eens een buitengewone ministerraad
te houden, waarby alleen de leden
van het kabinet aanwezig zullen zijn.
Voor het begin van de kabinets
zitting van gistermiddag heeft een
kleine plechtigheid plaats gehad. In
Vandaag: de honderdduizend!
501e staatsloterij 5e klas
se, 15e lyst:
100.000: 13235
25.000 14627
1500 18860
10-* 4412. 15741, 17549. 19070, 19116
20982. 21977
400 2391, 8682, 13944, 17466,
200 1005, 9418, 12442, 13334, 18217,
100 1127, 1164, 2056, 4952, 9028,
11332, 12360, 15749, 16350, 17082,
17322, 18775. 20119.
De Franse goudvoorraad in
ruil voor de vrijheid!
In een brief aan de autoriteiten
van de gevangenis te La Rochelle
(Frankrijk) heeft de gevangene Her-
mat Belanzy verklaard, dat hij de
plaats van de verdwenen Franse
goudschat zal wijzen in ruil voor zijn
vrijheid en 5 procent van dit goud.
Hij verklaart, dat hij in de gevan
genis van Riom verschillende belang
rijke collaborateurs heeft leren ken
nen, die hem hebben verteld waar de
goudschat van de Franse bank, die
een waarde heeft van 144.000.000 fr.
tegenwoordigheid van de volledige
ministerraad, de leden van de com-
missi. generaal, mevrouw van Mook
en dochtertje is door de minister
president dr. Beel, de onderscheiding
van het Grootkruis in de Orde van
Oranje Nassau aan de lt. gouverneur
generaal uitgereikt. De minister-pre
sident hield hierbij een korte toe
spraak.
gedeeld, dat zij naar het republikein
se gebied gekomen waren om toe te
zien, dat 'de order tot staken van
het vuren uitgevoerd wordt. Met be-
trekking hiertoe hadden zij met re
publikeinse ministers besprekingen
gevoerd.
De Australische consul-generaal,
de heer Eaton, verklaarde nader,
dat hun missie te Batavia waarschijn
lijk na twee maanden beëindigd zou
zijn en dat daarna onmiddellijk ver
slag zou worden uitgebracht aan de
Veiligheidsraad. Hij voegde er nog
aan toe, dat hij en zgn Franse collega
gistermiddag zeer belangrijke in
lichtingen van Soekarno hadden ont-J
vangen. H(j weigerde echter iets om
trent de aard hiervan mee te delen.
Voorts verklaarden zij, dat de re
sultaten van de eerste dag van hun
bezoek aan Djokjakarta zeer bevre
digend waren.
De Franse en Australische consuls-
generaal zijn gistermiddag voor een
inspectietocht naar Oost-Java ver
trokken. Volgens Antara zullen z(j
na deze reis naar Batavia terugkeren.
„VAN ARMENHUIS TOT
ZIEKENHUIS"
De Duitse leider van het bureau
voor voedsel en landbouw in de En
gelse en Amerikaanse zone van
Duitsland heeft in de economische
raad dezer beide zones verklaard,
dat Duitsland, thans het armenhuis
der wereld, spoedig het ziekenhuis
der wereld zal worden. „Alleen de
vaste belofte van stabilisatie van de
mark en van koop-artikelen kan de
Duitsers de wil schenken om door
de winter heen te komen", zo zei-
de hg.
Dr. van Mook heeft een bezoek gebracht aan H.M. de Koningin. Men
ziet hier Dr. van Mook op het bordes van Huis ten Bosch.
In een uitzending van de N.B.C.
de Amerikaanse radio-omroep, heeft
Dr. van Mook een toespraak gehou
den over de toestand in Indonesië,
waarin hy o.a. opmerkte, dat er een
tameiyk algemeen misverstand be
staat ten aanzien van het Indonesi
sche conflict, dat geenszins iets uit
te staan heeft met een herleving van
het imperialisme of het oude koloni
ale systeem.
Dr. van Mook begon zgn zgn uit
gebreide rede met een historisch
overzicht van de ontwikkeling na de
Japanse capitulatie en wees er op,
dat wanneer Nederland werkelijk van
plan was geweest de vroegere ver
houdingen te herstellen men geen
twintig maanden lang pogingen ge
daan zou hebben met de republikein
se leiders te onderhandelen. Hierna
sprak hg over de toestanden in het
republikeinse gebied en wees o.m. op
het wegvoeren van belangrijke hoe
veelheden waardevolle goederen naar
Singapore en Malakka, waarbij Indo
nesië verliezen heeft geleden tot een
waarde van honderden millioenen gul
dens.
Voorts ging Dr. van Mook in op
de militaire toestand, ontstaan na de
aankomst van de Ned. troepen en
zei, dat zelfs na de wapenstil
stand van 14 October de vijandelijke
propaganda toenam en de Indone
sische generaals eenvoudig weiger
den de bevelen van hun regering tot
staken van het vuren op te volgen.
Tenslotte moest de Nederlandse re
gering maatregelen treffen. „Indien
de republiek aan zichzelf werd over
gelaten viel niet te verwachten, dat
zij ooit een staat in de normale bete
kenis van het woord zou worden", zo
zeide Dr. van Mook.
.Intussen heeft zij echter de uiter
lijke tooi van staat gehandhaafd en
de aandacht der wereld van de wer
kelijke verhoudingen afgeleid door
het voeren van een voortdurende pro
paganda tegen de Nederlanders".
Uitvoerig ging de Lt G.G. daarna
in op de misstanden, die onder het
beheer van de republikeinse regering
zijn ontstaan en zeide, dat Nederland
niets te verbergen heeft. „Iedereen
heeft tot dusver vrije toegang gehad
tot de gebieden waar wij voor recht
en orde verantwoordelijk zijn, terwijl
de tegenwoordig erepubliek omgeven
is door een ijzeren gordijn en slechts
een klein aantal gecontroleerde rei
zen toelaat".
Met nadruk wees Dr. van MoQk
tenslotte op het Nederlandse stand
punt, dat kolonisatie tot het verle
den behoort: „Slechts de omstandig
heid, dat de oorlog en. de Japanse
invloed niet volledig gelikwideerd wer
den door de overwinnende machten,
heeft het onmogelijk gemaakt om
zonder hulp van buiten de werkelijke
en hechte grondslagen te leggen
voor een herstel, dat de vrije staten
van Indonesië de gelegenheid zal
schenkfen hun plaats in de wereld
te vinden. Op ons rust de verant
woordelijkheid deze bijstand te ver
lenen. En wij zullen hem verlenen,
totdat het gebouw voltooid zal zijn".
Volgens radio Koblenz heeft de
vroegste nachtvorst sinds 1902 zware
schade aangericht aan groenten en
andere producten in de Franse zone
van Duitsland. In Baden daalde de
temperatuur tot 4.5 graden Fahren-
heit onder nul, te Freiburg tot 1.8
onder nul.
„Exodus"
Zaterdag in Hamburg
De drie schepen met Joodse vluch
telingen, waaronder de „Exodus"
hebben Donderdagavond op onge
veer 540 km. van Hamburg koers
gezet naar de kust. Men verwacht,
dat de schepen Zaterdag buiten de
mond van de Elbe loodsen aan boord
zullen nemen en ongeveer te midder
nacht Hamburg zullen bereiken.
Volgens een woordvoerder van het
Engelse ministerie van buitenland
se zaken houdt men een wakend oog
op twee schepen, die, naar men ge
looft, Joodse immigranten, die niet
in het bezit van een visuih zijn, onder
Panamese vlag in de richting van
het oostelijk deel van de Middelland
se Zee vervoeren. De beide schepen
zijn In Augustus uit Bayonne in
West-Frankrijk vertrokken. Eén
schip ligt op het ogenblik t - V*»ia
in Bulgarije en de ande- srodmt
dicht langs de Noord-Afrikaanse
kust. Beide schepen hebben belang
rijke voorraden levensmidelen aan
boord.
„Steenkool is kostbaarder
dan goud"
„Bcvin moet het in Fort Knox op
geborgen goud vergeten en zich con
centreren op steenkool, welke veel
kostbaarder is als middel tot herstel
van Europa dan goud" ald" com
mentarieert de T Yor Bc-
vin's rede voor hei vakverbondscon
gres te South Port. „Het gebrek aan
intellectuele rijpheid, zoals uit Be-
vin's voorstel blijkt, zou de Ameri
kanen kunnen ergeren". Het blad
zegt verder, dat dit niet het eerste
blijk was van het zoeken der Labour-
regering naar „paardenmiddelen
voor een oplossing van Groot-Brlt-
tannië's economische problemen.
TURKIJE EN DE BALKAN.
„Wij hebben geen enkele territo
riale bedoeling in Grieks Thraclë",
aldus heeft Hasan Sak&n, de Turk
se minister- van buitenlandse zaken
tijdens een debat over de Turkse
minderheden in Griekenland, Bulga
rije en Joego-Slavië, verklaart. De
minister maakte bekend, dat de re
gering van Turkije het plan heeft om
bij de belanghebbende regeringen
stappen te doen dat zij te hulp ko
men aan de Turkse minderheden, die
zich op het ogenblik in de Balkan
bevinden.
Tijdens het debat richtte een inter-
pellant zich heftig tegen de rege-
ringspolitiek van afwachten: „Wach
ten wij met handelen totdat er geen
Turk meer in de Balkan overblijft?.
Mevr. PonsenHagen te Dordrecht
zal vandaag 100 jaar worden. Mevr.
Ponsen is de oudste inwoonster van
Dordrecht.
WIJ ALLEN HERINNEREN ons nog levendig de tijd, dat het stembiljet van de Ne
derlandse kiezer een vijftigtal lijsten van partijen en groepen vermeldde. Het was
deze dem. ontaarding, die de anti-democr. steeds opnieuw aangrepen om hun duistere
acties te argumenteren. Want het moet voor ieder objectief beoordelaar duidelijk zijn
geweest, dat deze politieke versplintering zeker niet inhaerent mag worden genoemd
aan de democratie. Het was er eerder een voorbeeld van, hoe weinig men in brede la
gen van ons volk nog van de democratie had begrepen en hoe men dus op dit grote
goed, deze grootse Idee, keer op keer poogde dienstbaar te maken aan kleine persoon
lijke- en groepsbelangen. Waarbij men uit het oog verloor, dat men door ztfn handelen
keer op keer stof tot critiek verschafte aan die individuen, die op de loer lagen om de
democratie te onthalzen. Misschien echter zijn zij, die aan deze ontaarding van ons
vooroorlogs parlementair democratisch stelsel hebben medegewerkt, nog schuldiger,
dan zij die ronduit te kennen gaven, iedere vorm van democratie te willen vernietigen.
Een woordvoerder van de Engelse
ambassade |e Washington heeft een
bericht, dat gisteren in de Amerikaan
se pers verscheen, en volgens het welk
Sir Wilfred Eady Amerika om een
nieuwe lening van 1 milliard dollar
zou hebben verzocht, tegengesproken.
Volgens de berichten zou Sir Wil- 1 export wordt verboden, te annuleren.
Een woordvoerder van het Engels©
departement van financiën heeft te
Londen eveneens ontkent dat Enge-
getwijfeld aan hen die voor deze „doorbraak" land om een nieuwe lening zou hebben
fredEady Amerika verder nog hebben
verzocht om aan Canada een credict
van 750.000.000 dollar te verlenen, een
groter gedeelte van de gezettingskos-
ten van Duitsland te betalen en de
clausule van de oude lening, waarbij
descriminatie tegen de Amerikaanse
Gezonder verhoudingen.
EEN VAN DE vruchten van de bevrijding, is,
dat ons volk^zich in democratisch opzicht ver
standige is gaan gedragen. Bg de eerste ver
kiezingen na de bevrijding, die moesten bewijzen
in hoeverre het Nederlandse volk bereid was
de -?eg van de vernieuwing op te gaan, ver
schenen nauwelijks tien partijen met een lgst
op het stembiljet. Dat is nog altijd rijkelijk veel,
maar toch zeker een vooruitgang vergeleken
bij de vooroorlogse toestand. De hoop echter,
dat de politieke partij-onderscheidingen in het
bevrijde vaderland voortaan slechts langs de
zuivere lijnen van de verschillen in staatkundig
inzicht zouden lopen, is helaas niet in vervulling
gegaan. Tot een parlementaire constructie, als
in Engeland, met een drie partijen-systeem kon
den wij nog niet komen. En toch, hoe logisch
is in wezen een dergelijk systeem? (conserva
tieven, liberale middengroep, ^ocialistisch-voor-
uitstrevend labour). In ons land echter zitten
wij blijkbaar nog te zeer gebonden aan een tra
ditie. die de onderscheidingen op confessionele
gronden wil handhaven, dan dat een dergelijk
„revolutionnaire" verandering van het partijen
stelsel reeds mogelijk was. Wij kunnen dit be
treur het feit is niet anders en wij zouden
dwazen zijn, als wij voor de werkelijkheid de
ogen sloten.
De doorbraak
EEN POGING OM tot nieuwe partijformatie te
geraken, vinden wij in de Partij van de Arbeid.
Zij is indertijd tot stand gekomen door een sa
mengaan van de S.D.A.P., de V.D.B., groepen
van rooms-katholieke- en orthodox-protestant
se huize en verschillende politiek „daklozen".
Juist door het toetreden van verschillende voor
aanstaande figuren uit confessionele kring, kon
men hopen, dat hier een begin zou zijn gemaakt
met een doorbreken van de oude onderscheidin
gen. De verkiezingen van vorig jaar hebben on-
waren geporteerd, teleurstelling gebracht; het
resultaat was in stemmen uitgedrukt
nogal mager. De leiders van de party bleven
echter overtuigd, dat hun beslissing juist was.
De partij ving de schok op en ontplooide nieu
we activiteit. De Indonesische kwestie echter
heeft de P. v. d. A. in tamelijk hevige beroering
.gebracht. Er was verdeeldheid bij de beoorde
ling van het regeringsbeleid Inzake Indonesië.
Verdeeldheid die bij sommigen tot een crisis
stemming heeft geleid.
Nieuwe partijvorming
JUIST OP DIT critieke ogenblik heeft rar. P.
J. Oud, burgemeester van Rotterdam in het
Handelsblad suggesties gedaan om te komen
tot e-n nieuwe partyenformatie, van vooruit
strevend, doch niet socialistische inslag. Een
party, die met haar program ergens zou komen
te staan tussen de P. v. d. A. en de P. v. d. V.
Wij geloven, dat voor een dergeiyke formatie
geen plaats is. Zy zal ongetwijfeld sterker zui
ging ondervinden van het conservatisme, dan
van de progressiviteit. Buitendien achten wy
elke irreëele partyvorming lüt de boze. De de
mocratie mag zich niet opnieuw verzwakken
door oor iedere afwy kende mening op een de
tailpunt een eigen politieke organisatie te
scheppen. Nooit zal het zó zyn dat een con
crete politieke formatie in ieder opzicht be
antwoord aan de individuele wensen, die ieder
mens ir staatkundig en ander opzicht koestert.
In iedere politieke party zit ten opzichte van
het individuele lid een stuk compromis. W(j
moeten ons echter wel bewust zijn, dat het
zeker in deze tyd noodzakeiyk is de groto
ignen in het oog te houden. Doen wy dit niet,
dan vertroebelen wy de toestand nog meer en
berokkenen ons volk en zyn volkshuishouding
onberekenbare schade. En die verantwoordeiyk-
heid mag niemand op zich laden. Wy kunnen
het streven van de Heren Oud c.s. maar matig
waarderen. DEWI
verzocht.
In welingelichte Amerikaanse krin
gen is men echter van mening, dat, aan
genomen dat het congres hiermede ac-
coord gaat, Engeland, Frankrijk en an
dere Europese landen voor Kerstmis
nieuwe dollarleningen zullen verkrij
gen, teneinde het tekort, waarmede in
vorige plannen geen rekening is ge
houden, aan te vullen. Men is van me
ning, dat zowel Engeland als Frank
rijk tegen het einde van de volgende
maand hun leningen zullen hebben op
gebruikt, terwijl de positie van Italië
niet veel beter is.
Australië heeft nog aanzienlijk meer
importen uit dollarlanden verboden,
teneinde het tekort van 85 millioen dol
lar op dejaetalingsbalans te verminde
ren en zal de Engelse voorstellen in
zake een douane-unie voor het Em
pire bestuderen.
Tegenover correspondenten verklaar
de men, dat Australië voornemens is
de dollaruitgaven drastisch te beperken
tenzij Australië meer dollars ontvangt
door de verkoop van grotere hoeveel
heden wol en andere producten aan
Amerika. Anders zou alleen een ver
betering van de positie van Engeland
Australië in staat stellen meer dollar*
te verkrijgen.
HET WEER VANDAAG
RUSTIG WEER.
In de loop van de dag wat wolken
vorming, doch bijna overal droog ea
vrij zonnig weer. Weinig wind.
Vanavond:
Zon onder 18.21 u. Maan op 21 li tu
Morgen:
Zon op 5-58 u. Maan onder 12.36