Mtttiaafifei'
Se C
Felle debatten in de Tweede Kamer
De regering over Indonesië
P.v.d.A.-MINISTERS DOOR DE
OPPOSITIE BESCHULDIGD
Nadjamoeddin te Batavia aangekomen
51ÏCHT5 EEN GAATJE ^APPfi^
Hieuwe bonnenlijst
Een belangwekkend onderzoek
VANDAAG...
4e Jaargang No 1045
Uitg. N.V. Noordhollandse Pers '45 l.o.
Tel. Redactie 2274. Administratie en
adv. 3971. Postgiro 116876. Ridder
straat hoek Oudegracht, Alkmaar
Donderdag 25 September 1947
Directeur
TH. W. REYNDERS
Hoofdredacteur
G. E. DE WINTER
Met een korte onderbreking heeft de Tweede Kamer Woensdag gedebat
teerd over de Dinsdag afgelegde regeringsverklaring. Over het algemeen
droegen de besprekingen vaak een feller karakter dan bij vroegere de
batten over de Indonesische kwestie en zo was het al direct de heer Schou
ten (A.R.), die heftige critiek liet horen aan het adres van de ministers
van de Partij van de Arbeid.
UIT DE REGERINGSKEUKEN
GEKLAPT
De heer Schouten betoogde, dat de
regering op het standpunt staat, dat
eerst beslissingen moeten zijn geno-
m voordat debat wordt toegestaan
Spr. vestigde de aandacht op een
artikel in „De Maasbode", geschreven
door Prof. Aalberse. waarin gezegd
wordt, dat de ministeries van de P.
v. d. A. blijkbaar voortdurend overleg
plegen met hun partijbestuur en ook
op fractievergaderingen verschijnen.
De heer Schouten was van mening,
dat daardoor de „producten uit de re
geringskeuken" te vroeg op tafel ver
schijnen. Z.i. behoort de Kamer eerst
haar oordeel te geven.
Vervolgens richtte de heer Schouten
een van zijn welbekende aanvallen te
gen de republiek en verklaarde, dat
thans door officiële personen als dr.
Van Mook, Mr. van Kleffens en ande
ren wordt bevestigd, wat door de op
positie al zo lang is beweerd. „Nie
mand van wie naar Indië gaat", zo
zeide de heer Schouten, „staat meer
op het stnndpunt van de CPN of P.
v. d A. De volkswil spreekt thans in
een andere richting". Tenslotte ver
kldarde de A.R. woordvoerder zich be
reid mede te werken aan de oplossing
van het vraagstuk als deze in over
eenstemming is met de rede van 7
December 1942.
„GERBRANDY WAARDIG"
B'i monde van Prof. Romme. de
woordvoerder van de KVP-fractio.
v—d in de middagzitting de lange
re-i-- van de heer Schouten „het co-
m:?/- Gerhrandy waardig" genoemd
Prf. Romme meende, dat de heer
Scouten, verzuimd heeft te vertellen
w-' nu eigenlijk wel wil.. Staat de
heer Schouten op het standpunt, dat
dn politionele actie onder alle omstan
digheden onmiddellijk, vandaag, her
vat moet worden?, zo vroeg de KVP
woordvoerder. Hij kwam tenslotte tot
de conclusie, dat de uitdrukking ..De
republiek moet verdwijnen" een onge
lukkige uitdrukkingswijze is en dat
het zover niet mag komen. Op ver
schillende punten vroeg spr. een ver-
duidelHkfng "an het standpunt der
regering. Voorts wilde hij weten, hoe
waar nu eenmaal gesproken is over
onenigheid, de mening der regering is
TILANÜS WIL NAAR DJOCJA
Zo de heer Romme niet precies be-
greDon heeft, wat de heer Schouten
wilde, de CH-fractieleider Tilanus
liet weinig twiifel bestaan over zijn
bedoelingen. Voor alles wat er ge
schied is stelde de heer Tilanus de
regering verantwoordelijk en hij be
treurde het, dat de politionele actie
niet een paar dagen is voortgezet tot
Diocje Ook onder de huidige omstan
digheden achtte de CH-soreker de
,mars naar Diocja" wenselijk. Inlich-
tinger wilde spr. hebben over de op
drachten v- dr. v»n Miok in Ame
rika en nu in Indonesië. Met de heer
Schouten was mr. het "ens ten aan
zien der houding van de P.v.d.A. mi
nisters en meende dat mr. v. Kleffens
opdracht had moeten hebben niet
ir ^r in de Veiligheidsraad te spre
ken. wilde tenslotte weten of de wet
op de Commissie-Generaal wordt in
getrokken en -ou graag een gespeci
ficeerde opgave der kosten van de
C.G. ontvangen.
OPGEHANGEN AAN ARTIKEL 1
De heer Vonk (P. v. d. V.) meende,
dat wij ons materieel hebben opge
hangen aan artikel 1 van de overeen
komst van Linggadiati e - vroeg zich
af. of mr. van 'leffens wel de aange
wezen man was om ons heen te lood
sen door de moeilijkheden, optstaan
rond dit artikel. Uitdrukkelijk stelde
dc heer Vonk vast, dat er een Gou-
v»ur-Generaal moet komen en hij
vroeg voorts of c'e regering voorne
mens is de Raad van Nederlands-
Indiëë te herstellen. Uitvoerig stond
spr. stil bij de financiële achtergrond
en de economische problemen van de
huidige moeilijkheden. Ook de heer
Bruins Slot schoof alle verantwoorde
lijkheid voor het storten van bloed
op de regering en de Veiligheidsraad
e daarna kwam als laatste de heer
Dc Groot (CPN) aan het woord.
WEE, C.P.N.-MOTIE
Nadat de heer De Groot uitvoerig
ha-' stilgestaan bij de z.i. verderfelijk?
gevolgen van de politionele actie en
verklaard had. dat het besluit van de
Veiligheidsraad een realiteit was en
slechts tot uitdrukking bracht wat
z:ch in werkelijkheid in de wereld had
voltrokken merkte hij op, dat men b.v.
in Zweden niet onder de mensen kan
komen zonder als imperialist aange
keken te worden en dat in Azië de
stemming wit-heet is tegen Nederland.
Spr. waarschuwde voor een herhaling
van een militair avontuur. De ver
wachtingen van de regerings-verkla-
ring noemde hij de bespiegelingen van
een slaapwandelaar, balancerend op
de rand van de dakgoot. Spr. vroeg
nieuwe grondslagen voor een politiek
accoord op basis van souvereiniteit
van de republiek, een volksstemming,
terugtrekking der Ned. Strijdkrachten
en handhaving der C.G., aangevuld
met progressieve figuren. De verschil
lende punten zullen in een motie wor
den vastgelegd.
Om 6 uur werd het debat over In
donesië verdaagd tot Donderdagmid
dag 1 uur.
De Koningin moet
rust nemen
H.M. wens: sobere viering
van haar jubileum
Na een verblijf op de Ruigenhoek;
waar H. M. gedurende tien dagen her
stel van gezondheid heeft gezocht
heeft de Koningin wederom haar in
trek op het ',oo genomen.
In verband hiermede en met het
oog op thans reeds binnenkomende
verzoeken, acht de Koningin het ge
wenst er reeds nu de aandacht op te
vestigen, dat nog niet gezegd kan
worden of, en zo ja, welke plechtig
heden naar aanleiding van haar rege
ringsjubileum zij met het oog op haar
leeftijd en gezondheid zal kunnen me
de maken. Het is overigens de wens
van de Koningin, dat haar aanstaand
jubileum in soberheid zal worden ge
vierd en dat daarbij het maken van
grote onkosten zal worden vermeden
Men zal er de Koningin een persoon
lijk genoegen mee doen de gelden, die
men aan de jubileumfesten ten koste
zou willen leggen, te gebruiken ter
leniging van de noden hier te lande
en in Indonesië.
Hij wil Dr. van Mook
spreken over zijn ontslag
De dezer dagen door zijn regering
ontslagen premier van de staat Oost-
lndonesië is per Skymaster in Batavia
aangekomen.
De hoofdambtenaar, die bij de aan
komst van Nadjamoeddin op 't vlieg
veld aanwezig was, overhandigde de
laatste een document waarin werd ge-
tr ?d, dat hij hangende het onderzoek
in opdracht van de resident zich niet
buiten de stadsgemeente Batavia
mo"' begeven.
Nadjamoeddin verklaarde tegenover
de pers. dat het zijn bedoeling was
zeer spoedig naar Makassar door te
reizen om zich daar voor het kabinet
te verdedigen. Hij zeide in Nederland
bericht te hebben gekregen, dat door
de ministers ernstige beschuldigingen
tegen hem waren ge ui' in verband
m:t de verdeling van de textieltoewij
zing voor Lebaran (Islamitische natio
nale feestdag) .waarbij hij opdracht
had gegeven 50.000 yards textiel aan
de Islamieten toe te wijzen.
Nadjamoeddin zeide, dat hij als mi
nister van economische zaken de be
voegdheid had textiel toe te wijzen
Indien de ministers met de daad van
de premier niet accoord konden gaan
dan ware de juiste procedure geweest
aftreden van de ministers -en niet de
onparlementaire procedure, dat de mi
nisters hun premier ontslaan of doen
ontslaan.
Op de vraag van de pers, of Nadja
moeddin dacht, dat er politieke motie
ven achter het ontslag staken, ant
woordde hij: „Dit is zeker het geval"
Hij zeide plotseling naar Amerika
vertrokken te zijn en dus wist hij niet
wat gedurende zijn afwezigheid pre
cies met de textiel was gebeurd.
Hij was zich niet bewust van enige
schuld en zou trachten nog direct Van
Mook te bereiken.
Omtrent de verklaringen .welke de
ex-premier, na aankomst te Batavia
heeft afgelegd, weet AFP nog te mel
den, dat zexere critielc van nadja
moeddin op de „politionele actie" niet
vreemd zou zijn aan zijn „gedwongen
ontslag".
Beroep Ans van Dijk
verworpen
De Bijz. Raad van Cassatie deed
uitspraak in de zaak tegen de Joden-
verraadster Ans van Dijk cn haar
handlangster, Johanna de Regt. Door 1
bijzonder gerechtshof te Amsterdam
werden zij veroordeeld tot resp. de
doodstraf en tot vier jaar met aftrek.
Nadat de raad op 14 Juli j.1. de uit
spraak voor onbepaalde tijd had aan
gehouden verwierp hij in zijn zitting
van heden de beide beroepen. Ans v.
Dijk is de tweede vrouw in Nederland
die door een bijzonder gerechtshof ter
dood veroordeeld en haar beroep
verworpen zag door de Raad van Cas
satie.
BURGEMEESTERS EERVOL
ONTSLAGEN
Bij wijze van rechtsherstel is bij
K.B. o.a. eervol ontslag verleend aan:
B. Meindersma, op zijn verzoek, gere
kend met ingang van 1 November 1942
als burgemeester van Schermerhorn,
mr. A. F. Kamp, op -ijn verzoek,
gerekend met ingang van 14 Januari
1942, als burgemeester van Texel.
Temidden van de wereldvoedselcrisin behoeft
Nederland alleen de rantsoenen van brood
melk en kaas iets te verminderen, aldus in
een radiotoespraak minister Mansholt.
—V/, Oortwijn,
Goede oogsten in de
Sowjet-Unie
De Sovjet-Russische pers maakt
melding van de beste graanoogst in
de S.-U. sinds vele jaren. Ook de
suikerbietenoogst overtreft de ver
wachtingen, zodat men te Moskou van
mening is, dat de brood- en suiker
distributie binnenkort kan worden
opgeheven. In vele gebieden van de
S.-U. is de aardappel- en groenten-
oogst meegevallen. De vleesproductie
is de laatste 12 maanden toegenomen
BLAUW WIT WON VAN CHINA
Voor 18000 toeschouwers heeft BI.
Wit Woensdagavond van het Chinese
elftal uit Honkong gewonnen met de
enigszins geflatteerde cijfers van 7
1 Wimmers, de Amsterdamse midvoor
scoorde 6 maal. De rust ging in met
20. Over het algemeen speelden de
Chinezen ni etzo slecht, doch hun spel
was te kort om succes te boeken.
In Den Haag speelde VUC in een
goede wedstrijd tegen een sterke com
binatie van twee clubs met 22 ge
lijk nadat de rust met 11 was inge
gaan.
zal aftreden en dat algemene verkie
zingen zullen worden uitgeschreven.
Volgens sommige perscommentaren
zou een volksstemming over de kwes
tie* Zuid-Sleeswijk gehouden moeten
worden.
De Veiligheidsraad, die gisteravond
in besloten zitting is bijeengekomen,
heeft geen overeenstemming kunnen
bereiken over de keuze van een gou
verneur voor Triëst.
DREIGENDE REGERINGSCRISIS
IN DENEMARKEN
Bij het Deense parlement zijn twee
moties van wantrouwen in de rege
ring ingediend, welke waarschijnlijk
3 October a s. in behandeling zullen
komen. De Deense pers verwacht al-
gemeen, dat de regeling tegen die tijd- inluid, met uitzondering van de bon-
Voor het tijdvak vn 28 September
tm. 11 October geeft elk der volgen
de bonnen recht op het kopen van:
Bonkaarten KA, KB, KC 711
(Serie N)
N-01 brood 800 gram brood
N.-02 boter 125 gram boter
N-02 boter 125 gr. margarine of 100
gram vet
N-03 boter 250 gr. margarine of 200
gr. vet
N-01 vlees 100 gram vlees
N-02 vlees 400 gram vlees
N-01 melk 4 liter melk
N-03 melk 6 liter melk
N-05 melk 6 y2 liter melk
N-01 diversen 100 gram kaas of 125
gram korstl. kaas
N-03 reserve 1600 gram brood
N-04 reserve 200 gram kaas of 250
gram korstloze kaas
N-06 reserve 800 gram brood
Bonkaarten KD, KE 711 (serie N)
N-ll brood 800 gram brood
N-ll boter 250 gram boter
N-12 boter 125 gram margarine ot
100 gram vet
N-ll, N-12 vlees 100 gram vlees
N-ll diversen 100 gram kaas of 125
gram korstloze kaas
N-13, N-15 melk 10 liter melk
N-13 reserve 800 gram brood
Bonkaarten MA, MB, MC, MD. ME,
MF, MG, MH 711 (serie N). (B(jz.
arbeid, a.s. moeders en zieken)
N-21 brood 800 gram brood
N-21 boter 250 gram boter
N-22 boter 250 gram margarine of
200 gram vet
N-21 melk 5 liter melk
N-21 vlees 300 gram vlees
N-22 vlees 100 gram vlees
N-21 kaas 200 gram kaas of 250 gram
korstloze kaas
N-21 eieren 5 eieren
Bovengenoemde bonnen kunnen reeds
öp Vrijdag 26 September worden ge-
Men voor melk. waarop eerst op Maan
dag 29 September mag worden ge
kocht
Het melkrantsoen voor volwassenen
zal voor de hierop volgende 14 dagen
3 Zi liter bedragen, zodat gerekend
voor 4 weken per week 1% liter
beschikbaar ia. Het veertiendaags rant
soen zal dus wisselen tussen 4 en
3 Zz liter.
„Komt er binnen
10 jaar oorlog"?
Het Franse instituut voor opinie
onderzoek publiceert het resultaat van
een enquete aangaande de vraag:
„Denkt U, dat er in de komende
tien jaar een wereldoorlog zal ont
branden?"
Het ontving de volgende antwoor
den, procentsgewijs, uit:
ZO HEEFT DAN eindelijk de regering weer eens gesproken over de kwestie, die
meer dan welke zaak ook het Nederlandse politieke leven van het ogenblik beheerst
en naar valt te verwachten ook in de toekomst nog wel het stempel zal
zetten op het politieke gebeuren. Verschillende malen werd reeds aangekondigd, dat
de regering in de Tweede Kamer een verklaring zou afleggen, evenzo^ple malen
werd de verklaring tot „later" verschoven. Ondertussen werkte de diplomatieke machine
op volle toeren; werden door leidende figuren van ons politieke leven, dr. Van Mook
incluis, vele besprekingen gevoerd en verkeerde het land in vreze wat het zou worden:
een opnieuw zoeken van de weg des vredes of een voortzetting van het militaire
avontuur van Juli j.1. Dat dit laatste het geval zou zijn leek maar al te vaak aller
minst denkbeeldig. Gelukkig heeft tenslotte zij het met veel reserves het gezonde
verstand gezegevierd over de oorlogsophitsing en heeft men besloten voorlopig te
blijven wandelen langs het veel omstreden pad, dat volgde achter het bord „staakt
het vuren!".
iets
ippn
Australië
35
50
15
Canada
42
33
25
Duitsland (Am. zóne)
44
43
13
Denemarken
45
27
28
Frankrijk
35
35
30
Groot-Brittan ië
48
31
21
Italië
59
28
13
Nederland
39
43
18
Tsjecho-Slowakije
24
41
35
Ver. Saten
53
36
11
Zweden
28
45
27
Dans langs de afgrond
WANNEEER MEN DE regeringsverklaring
goed leest, ontkomt men niet aan de indruk, dat
wij de laatste weken weer eens een dans langs
de afgrond hebben uitgevoerd en dat wij slechts
aan een verdere militaire actie tegen de Republiek
zijn ontkomen door de internationale druk, die
op Den Haag en Batavia is uitgeoefend. Zonder
het ingrijpen en de vasthoudendheid van de
Veiligheidsraad was de ontwikkeling van de si
tuatie waarschijnlijk heel anders geweest. De in
ternationale druk schijnt echter tenslotte zo
groot te zijn geweest, dat men voor het ogenblik
van een verder militair ingrijpen heeft afgezien.
Erg veel optimisme voor een oplossing in vrede
is ons overigens uit de regeringsverklaring niet
gebleken. De vrede op Java en Sumatra blijkt
vooreerst n» zeer labiel en men kan er slechts
het beste van hopen. Een meer prinicpieel ge
luid uit Den Haag was ons in de concrete situatie
van vandaag aangenamer geweest. Het thans
geproduceerde draagt de duidelijke sporen van
een soort afgedwongen opportunisme, dat ons
maar zeer ten dele gerust kan stellen.
Gebrek aan vertrouwen
UIT DE REGERINGSVERKLARING blijkt
zonneklaar, dat het vertrouwen in de Republiek
en haar leiders zo al aanwezig, toch maar zeer
gering is. Er worden harde woorden gespro-
ken aan het adres van de machthebbers in
Djocja. Wij willen geenszins ontkennen, dat het
optreden van de politici van de jonge Republiek
stellig niet ir ieder opzicht geslaagd en beheerst
kan worden genoemd. Wij willen evenmin voor
bijzien, dat de oppositie in Djocja het werk van
de constructieve elementen onder de Republi-
einse leiders ernstig heeft geschaad. Maar het
is evenzeer een feit, dat ook de oppositie in
Nederland zeer nadelig heeft gewerkt op een
vreedzame ontwikkeling naar de reconstructie
van het Koninkrijk. Wanneer men Djogja
verwijt, vergete men niet ook de hand in eigen
boeze-i te steken. En men stelle in volkomen
eerlijkheid de vraag of wij mischien ook zelf
niet tekort zijn geschoten in het wekken van
het z broodnodige vertrouwen.
Waar blijft het positief geluid?
DE REGERINGSVERKLARING Is In wezen
niet meer dan een geschiedenisles, voorzien van
enige uitvallen aan het adres van de Republiek.
Vef'>r verklaart men de zaak maar over te la
ten aan het voortgezette optreden van de
Veiligheidsraad, al brengt men dreigend naar
voren, dat tenslotte Nederland ook verantwoor
delijk1- draagt voor de veiligheid en orde in
het Republikeinse gebied. Een goed verstaan
der heeft maar een half woord nodig.
Waar blijft echter het positieve geluid van de
regering? Wij hadden het zeer kunnen waarde
ren als Den Haag in deze zich wat minder in
raadselen had gehuld en concreet had mede
gedeeld dat men bereid was zonder reserve
opnieuw de weg van het samenspreken met
de Republiek te bewandelen. Die Republiek is
niet enkel een wij geven gaarne toe, zeer
onvolkomen str itkundige organisatie. Die
Republiek is in de eerste plaats een program,
de conc—tisering van een idee. In dit verband
is het goed te herinneren aan de woorden van
de president van de staat Oost-I idonesië, die
verklaarde, dat zonder het optreden van de
Republiek ook de Malinostaten nooit hun ge
stalte zouden hebben gekregen. Het ware te
wensen, dat men in Den Haag blijk gaf de ont
wikkeling van de historie in Azië te begrijpen en
dat men geen voet geeft aan die krachten, die
deze ontwikkeling willen doorkruisen met een
weinic verhaven rubber- en oliepolitiek. Dat kan
ons land slechts noodlottig worden.
DEWI.
De eerste kolom zijn de aantallen die
menen van ja, de tweede neen en de
laatste onthielden zich van een oor
deel.
Amsterdamse kolensjouwers
slaken
De arbeiders bij de venvhillende fi
lialen van de N.V. Nederlandse An-
thraciethandel My. te Amsterdam, te
zamen ongeveer 100 man, hebben het
werk neergelegd. Zij weigeren om
kolen te lossen of te bezorgen ten
behoeve van de bakkers, die meel be
trekken van de fabrieken, die na de
staking bij de „Holland" en de „Ce-
res", naar de stakers mededeelden,
meer produceren dan tevoren. Ook de
leverantie van huisbrandkolen door
deze maatschappij is dientengevolge
lamgelegd. Onder de gegeven omstan
digheden achtte het gemeentebestuur
nog geen termen aanwezig om in het
kolenvervoer naar de bakkers in te
grijpen.
In de vacature, ontstaan door het
ontslag nemen van de heer N. Stuf-
kens (Arb.) als lid der Eerste Ka
mer is benoemd verklaard de heer
M. A. Reinalda te Utrecht.
weerbericht
VRIJ ZONNIG
Wisselende bewolking. VrUwel ner
gens buien meer. Zwakke tot matige
wind tussen Noord en West. tempera
tuur oplopend tot ongeveer de -/.elfde
waarden als gisteren.
