N HOLLANDSE
PERS 19
Hare Majesteit legt het gezag
tijdelijk neer
Regeringscrisis
Kort geding
Hoge straffen voor daders van
de bomaanslag
Communistische partijen werken
samen
Commentaren
4e Jaargang No '055
Wnd. hoofdred.: A. Eriks - Gedurende
de thans moedwillig geschapen chaoti
sche pers-situatie alle copy en adver
tenties aan n.v. Sprekend Papier,
Schagen, tel. K. 2240 - 543 en 352
Telefoon A. Eriks, Alkmaar 3300
Maandag 6 Ociober 1947
Naar het A.N.P. verneemt is het wetsontwerp inzake de tijdelijke
neerlegging van het koninklijk gezag door H.M. de Koningin de Raad
van State reeds gepasseerd, zodat de indiening bij de tweede kamer,
ter overweging van de verenigd»; vergadering der Staten-generaal zeer
spoedig, waarschijnlijk reeds vandaag te verwachten is.
De beide kamers der Staten-generaal zijn telegrafisch bUecn gcroe-
roepen voor een verenigde vergadering op Woensdag 8 Oct. des mid
dags te 1 nur. Het ligt in de bedoeling doch uiteraard is de ver
enigde vergadering autonoom het wetsontwerp nog dezelfde dag ge
heel af te doen.
in Denemarken
Het Deense parlement heeft Vrijdag
avond aan het eind van het algemeen
debat een motie van wantrouwen te
gen de Minister-president, Knud
Christensen, aanvaard. De motie was
ingediend door de radicale partij, en
werd aangenomen met 80 tegen 56
stemmen. De Minister-president zal nu
de koning toestemming verzoeken tot
ontbinding van het parlement en het
uitschrijven van nieuwe algemene ver
kiezingen, Deze verkiezingen zullen,
naar men verwacht, op 30 October ge
houden worden. Dit zou dan precies
twee jaren na de laatste verkiezingen
zijn.
De radicale Liberale partij, die de
motie indiende, maakte deel uit van
de Liberale coalitie-regering.
Christensen kwam in functie op 10
November 1945, na het aftreden van
de sociaal-democratische Minister-pre
sident Wilhelm Buhl. Bij de jongst
leden verkiezingen verloor de sociaal
democratische partij de meerderheid
doch bleef, met 48 zetels, de grootste
partij. De Liberalen verkregen 38 en
de conservatieven 26 zetels
Dr. van KleHens zegt
In de redevoering, welke Dr. van
Kleffens Vrijdag in de veiligheidsraad
heeft gehouden, zei de Nederlandse
ambassadeur o.ro. nog dat het consu
lair rapport nergens de indruk geeft,
dat de Nederlanders zich ook maar de
geringste geweldplegingen hebben ge-
permiteerd jegens de vreedzame be
volking. Indien de raad effectief wil
handelen dient hij een beroep te doen
op de Republikeinse regering om haar
zinloze en wrede gewelddaden na te
laten. Alleen omdat wij gedwongen
zijn deze gewelddaden tegen te gaan
wordt er op Java en Sumatra ge
vochten. Zodra de Republiek haar
gewelddadig optreden staakt, zal het
vuren eindigen en de atmosfeer op
helderen.
Natuurlijk willen de Republikeinse
autoriteiten voorkomen, dat de consu
laire commissie op de hoogte raakt
van hun activiteit en ze intimideren
de bevolking, die wellicht voor haar
schadelijke inlichtingen aan de consuls
zou willen geven.
Van Kleffens deed de veiligheidsraad
mededeling van de rapporten volgens
hetwelk Nederlandse vrouwen en zelfs
kinderen in gedwongen concubinaat
leven.
jetrussische politiek beter kan dienen
door in haar land voorbereidingen te
treffen voor een heviger oppositie dan
door te trachten deel te nemen aan
coalitieregeringen en dientengevolge
de communistische zijde van haar pro
paganda iets minder te moeten accen
tueren.
In kringen, die in nauw contact
staan met de rechtervleugel van de
socialistische partij beschouwt men
de communistische stap als gunstig
voor Frankrijk, daar het optreden en
de doelstellingen van de Franse com
munistische partij thans duidelijk zul
len zijn.
SOWJET-UNIE
Welingelichte waarnemers te Moskou
zijn van mening, dat de bekendmaking
van de nieuwe internationale commu
nistische coördinatie te Belgrado de
belangrijkste communistische politie
ke ontwikkeling sinds het ontbinden
van de Komintern in 1943 is. Volgens
deze waarnemers komt het neer op
een oorlogsverklaring aan de imperia
listische en expansionele krachten, die
in de V.S. geconcentreerd zijn. Het
betekent een uitslaan van de commu
nistische grijparmen over de gehele
wereld. Het zou onjuist zijn om deze
nieuwe stap als een beperkte herle
ving van de Komintern te beschouwen
daar hier 60 landen in waren verte
genwoordigd, aldus deze waarnemers
De „Prawda" wijdde bijna een gehe
le pagina met de allergrootste koppen
aan dit feit Men hecht er ook veel
belang aan, dat twee vooraanstaande
leden van het politiek bureau, Zhda-
nof en Malenkof, de conferentie te
Warschau hebben bijgewoond.
CCD op varlcensjacht
Vorige week heeft de CCD drie da
gen besteed speciaal aan controle op
zwarte varkens in de provincie
Utrecht. Het resultaat was, dat 87
varkens in beslag genomen werden bij
niet landbouwers plus nog ««n koe m
een schaap.
Bij een boer onder Bilthoven, wiens
docht^t binnenkort gaat trouwen, was
vopr de a.s. bruiloft een koe en een
varken geslacht.
In dit geval is de goede gastheer
ter beschikking van de officier van
justitie gesteld.
Onder de schijnwerper
De rechter, die aanstonds uitspraak
zal hebben te doen in de zaak, welke
hem Zaterdagmorgen in kort geding
werd voorgelegd, heeft te beslissen in
een aangelegenheid, welke van toon
aangevende betekenis mag worden ge
acht voor de ontwikkeling van het
geestelijk en maatschappelijk leven in
ons hele gewest. Van zijn uitspraak
zal het afhangen of de bladen, die
zich op een vooruitstrevend standpunt
plaatsen, hun kansen zullen behouden
of misschien gedoemd zullen zijn ten
ondergang.
Mr. Dijkstra, de pleiter voor onze
zaak, stelde de kwestie uiterst scherp,
toen hij er op wees. dat de stichtings
besturen, die zich hadden overgele
verd aan de oude pers, zo niet naar
de letter dan toch zeer stellig naar
de geest 'n handeling hadden begaan,
die in flagrante tegenstelling was met
hun stichtingsstatuut en die daarom
als nietig behoorde te worden be
schouwd. Het statuut van de stich
ting „De Nieuwe Schager", bepaalde
uitdrukkelijk, dat het doel der stich
ting was de uitgave van een dagblad
dat zich bij zijn berichtgevingzou plaat
sen op de basis van 't Manifest ..Pa
rool-Vrij Nederland". Met de fusie was
althans het stichtingsbestuur van ..De
Nieuwe Schager" zijn bevoegheden te
buiten gegaan.
Zoals men dat van progressieve
bladen mag verwachten, was hun eis
een en al redelijkheid. Er werd niet
gevraagd de uitgave van de bladen
van de oude pers stop te zetten, er
werd alleen op aangedrongen om, in
afwachting van de dingen, die gaan
gebeuren, de toestand van vóór 1 Oct.
te herstellen. Geschiedt dit, dan zal
de oude pers niets hebben verloren
en wij zullen er niets door hebben
gewonnen.
Jammer was het, dat de advocaat
van de tegenpartij de grote lijn *ven
verloor en de dingen ietwat fa
belde door zich te verdiepen In de ju
ridische vraag of een dagblad wel een
nieuwsblad is. Zolang een der groot
ste,* willicht het grootste provinciale
dagblad van Ned. de naam draagt van
„Nieuwsblad van het Noorden", dunkt
ons iedere verdere discussie over de
ze kwestie overbodig.
Intussen zien we de uitspraak met
vertrouwen tegemoet.
Wat we verlangen is redelijk en
wanneer we slechts mogen bestaan,
dan zulleQ we verder zelf onze boon
tjes wel doppen. We weten, dat ge
ruime tijd met de belangen van onze
pers is omgesold op een wijze, die
niet door de beugel kon. Wellicht is
het daarom goed geweest, dat de ge
beurtenissen een zo scherpe wending
hebben genomen, dat zelfs de rechter
er aan te pas moest komen.
Waneer dat echter straks de «veg
voor ons blijkt te zijn geweest om te
komen uit de chaos tot de orde. dan
zullen wij, die ons beschouwen als
strijders voor de eerlijke progressieve
gedachte, alle aanleiding hebben daar
op met voldoening terug te zien.
A. Er.ïcF-
weerbericht
MOOI HERFST WEEK
Aanvankelijk zonnig weer, doch la
ter wat toenemende bewolking, voor
namelijk in de hogere niveaus. Droog
weer met ongeveer derelfde tempera
tuur als Zondag en over het algemeen
nog weinig winf
Niemand neme het recht in eigen hand
De krijgsraad te velde heeft de daders van en medeplichtigen aan de
bomaanslag aan de Prinsengracht te 's Gravenhage gepleegd op 5 Dec.
1946, waarvan de heer Boer, zijn echtgenote en dienstbode slachtoffers
werden, alsmede van het „kidnappen" van de hotelhouder van Rijswijk uit
Renkum en voorgenomen aanslagen op twee hoofdofficieren en een burger
als volgt veroordeeld:
Kapitein F, J. J. Baron van Heemstra tot dertien jaar gevangenisstraf
met aftrek. Sergeant A. J. de Boer dertien jaar gevangenisstraf met af
trek. Korporaal J. P. J. Peterse negen jaar gevangenisstraf met aftrek.
Wat Peterse misdeed
De krijgsraad beschouwt ten aan
zien van de strafmaat voor korporaal
Peterse, de door beklaagde gepleegde
misdrijven als buitengewoon ernstig,
niet slechts omdat zij de dood van
drie personen ten gevolge hebben ge
had, maar bovendien, omdat zij voort
vloeiden uit een bij beklaagde be
staand streven tot correctie van de z.i.
onbevredigend© wijze, waarop van
overheidswege de berechting ge
schiedt van hen, die zich tijdens de
jaren der Duitse bezetting aan mis
daden, of onvaderlandslievend optre
den hebben schuldig gemaakt, welk
streven in een rechtstaat volstrekt on
toelaatbaar is en tegen de uitingen
waarvan ten strengste behoort te wor
den opgetreden.
De raad meent voorts, dat de wijze,
waarop beklaagde in het geval van
Boer aan dit onjuiste streven uiting
heeft gegeven, te afkeurenswaardiger
is. nu beklaagde, teneinde Boer van
het leven te beroven, niet heeft ge
schroomd gebruik te maken van een
methode, waardoor, behalve Boer ook
andere personen ten aanzien van wie
hel door beklaagde voor zijn daad
aangevoerd motief niet gold .om het
leven zouden komen gelijk in feite ook
is geschied.
Ten nadele van beklaagde strekt
voorts, dat hij voor een goed deel
er voor verantwoordelijk is, dat be
klaagde van Haastrecht werd gemengd
in het plan om de Lt. Kol. Goedwa-
gen te vermoorden.
Aandacht verdient voorts, aldus de
overweging, dat beklaagde volgens
zijn eigen verklaring noch aan ver
zetswerk heeft deelgenomen, noch
ten gevolge van de oorlogsomstandig
heden meer dan normaal heeft ge
leden. De krijgsraad verliest anders-
zijds niet uit het oog, dat beklaagde
heeft gemeend te handelen als lid van
een illegale organisatie, welke de steun
zou hebben van hoge officieren, het
bureau nationale veiligheid en poli-
tie-autoriteiten en dat zijn daden de
instemming van deze instanties had
den, welke omstandigheden ongetwij
feld veroorzaakt heeft, dat beklaag
de de ernst van de door hem gepleeg
de misdrijven niet volledig heeft be
seft.
Het oordeel over De Boer
Ten aanzien van de strafmaat van
sergeant de Boer kenschetst de krijgs
raad door beklaagde gepleegde mis
drijven als eveneens buitengewoon ern
stig op dezelfde grond als bij be
klaagde Peterse.
Deze beklaagde heeft niet ge
schroomd opzettelijk uit te lokken tot
het gebruiken van de methode als bo
venbedoeld.
Met betrekking tot de plannen om
de toenmalige Kolonel Droste en Lt-
Kol. Goedewagen van het leven te be
roven, geldt, aldus de overweging.dat
beklaagde op buitengewoon ernstige
wijze is tekort geschoten, door als
mindere zijn superieuren naar het le
ven te staan.
Voorts strekt ten nadele van be
klaagde, dat hij voor een goed deel
verantwoordelijk is, dat de beklaag
den Peterse cn van Haastrecht in zijn
plannen werden gemengd.
De krijgsraad verliest anderzijds niet
uit het oog dat beklaagde de Boer
heeft gemeend te handelen als lid
van bovengenoemde illegale organisa
tie, in welke overtuiging beklaagde
is gesterkt door het optreden van de
kapitein van Heemstra, hetwelk onge
twijfeld veroorzaakt heeft, dat be
klaagde de ernst van de door hem
gepleegde misdrijven niet volledig
heeft beseft.
De krijgsraad acht de opgelegde straf
juist, daarbij in aanmerking nemende,
dat de bewezen verklaarde feiten de
beklaagde niet ten volle kunnen wor
den toegerekend. En tevens gelet op
het feit, dat beklaagde blijkens de
door zijn raadsman overgelegde ver
klaringen gedurende de Duitse bezet
ting een werkzaam aandeel heeft ge
nomen aan het verzet.
Passief, doch schuldig
Ten aanzien van de strafmaat van
Kapitein van Heemstra acht de
krijgsraad de gepleegde misdrijven,
waarvan de plannen beklaagde be
kend waren, als buitengewoon ern
stig en mitsdien ook de opzettelijke
verzwijging van die plannen.
Voorts is beklaagde in aanmerke
lijke mate aan te rekenen, dat hij
voor een goed deel er voor verant
woordelijk is, dat de onder zijn be
velen staande beklaagde de Boer con
crete plannen heeft gesmeed om de
toenmalige Kolonel J. H. Droste en
de Luitenant-Kolonel J. M. A. Goede
wagen van het leven te beroven en
zich er voor heeft laten vinden uit
voering te geven aan de plannen van
enige leden van het bureau nationale
veiligheid.
De krijgsraad verliest echter niet
uit het oog dat de rol die beklaagde
in het complex van de gepleegde mis
drijven heeft gespeeld, meer lijdelijk
dan actief geweest is, een en ander
geheel overeenstemmend met de in
druk. die beklaagde ter terechtzitting
heeft gewekt.
In appel bi] hoge krijgsraad?
Tijdens een kort onderhoud met de
auditeur-militair van de krijgsraad te
den Haag, deelde deze mede, dat hij
nog niet heeft besloten in appèl te
gaan tegen een of enige der vonnis
sen van de krijgsraad over daders en
medeplichtigen van de bomaanslag aan
de Prinsegracht. Mocht de auditeur
militair in appél gaan. dan zou zulks
voornamelijk gevolg zijn van de over
weging, dat de verantwoording in der
gelijke ernstige zaken wellicht beter
door twee rechtscolleges kan worden
gedragen.
STEMMING IN HET SAARGEBIED
Volgens een Zondagavond te Saar-
bruecken verrichte schatting hebben
de rie partijen in het Saargebied wel
ke de economische unie met Frankrijk
voorstaan, bij de verkiezingen van he
den 70 pCt. van het stemmenaantal
ontvangen.
Gemiddeld meer dan 90 pCt. der
stemgerechtigden bracht stem uit.
Te Saarbruecken en in enkele plat
telandsdistricten bedroeg dit percen
tage 96.
Strijd tegen Engeland en U.S.A.
Het Franse communistische blad
„1'Humanité" publiceerde Zondagmor
gen een gemeenschappelijke verkla
ring van de co/nmunistische partijen
van Joego Slavië, Bulgarije, Roemenië,
Hongarije, Polen, de Sowjet-Unie,
Frankrijk, Tsjecho-SlowakiJe en Italië,
waarin bekend wordt gemaakt, dat
eind September in Polen door afge
vaardigden van deze partijen een con
ferentie is gehouden voor uitwisseling
van inlichtingen.
De vertegenwoordigers hebben een
stemmig een verklaring over de inter
nationale toestand aanvaard. Waarge
nomen wordt een nieuwe rangschik
king der fundamentele politieke krach
ten na de oorlog.
Aan de ene zijde staat de politiek
der Sowjet-Unie en de andere demo
cratische landen, aldus zegt de verkla
ring, aan de andere zijde de politiek
der V.S. en Engeland.
Aangezien de Sowjet-Unie en de
nieuwe democratiën een obstakel voor
de verwezenlijking van de imperialis
tische plannen, om de wereld te be
heersen zijn geworden, is er een kruis
tocht tegen hen georganiseerd, welke
vergezeld gaat van bedreigingen met
een nieuwe oorlog. Het plan Marshall
is slechts het Europese facet van de
politiek van expansie die de V.S. in
alle delen der wereld nastreven. Het
anti-imperialistische kamp moet zich
daarom verenigen.
De conferentie nam in verband met
deze overweging een resolutie aan
over uitwisseling van ervaringen en
coördinatie van alle activiteit der ver
tegenwoordigende partijen. Er zal hier
toe een bureau ingesteld worden, dat
te Belgrado zijn zetel zal hebben.
Dit te Belgrado door de communis
tische partijen opgerichte inlichtingen
bureau is de eerste internationale or
ganisatie sedert de ontbinding van de
communistische internationale in Juni
1943. Van elk land hebben twee afge
vaardigden zitting. Waar nodig zal de
activiteit der verschillende communis
tische partijen worden gecoördineerd
op basis van wederzijds goedvinden.
Voorlopig zal elke veertien dagen een
communiqué in het Frans en Rus
sisch worden uitgegeven.
In de resolutie, die op de September
conferentie in Polen is aangenomen,
wordt verklaard, dat de vestiging van
een inlichtingenbureau noodzakelijk Is
om tegemoet te komen aan dc behoef
ten der communistische partijen onder
de gecompliceerde na-oorlogse omstan
digheden. De ervaring had geleerd,
dat gebrek aan direct contact schade
lijk en verkeerd is.
ENGELAND
Crossman, „links" Labour-lid, leider
van de historische opstand der „La-
bourrebellen" over de buitenlandse po
litiek van Engeland:
„Mijns inziens bevestigt deze nieuwe
gebeurtenis hetgeen enigen van ons
reeds lang vermoed hebben, namelijk,
dat de door Moskou in het bijzonder
aan de communistische partij in Frank
rijk en Italië verleende onafhankelijk
heid onbevredigend is gebleken. Van
de kant van de partij in Frankrijk en
Italië uit bekeken zal dit zeer veel
moeilijkheden meebrengen.
Thans is tevens de laatste mogelijk
heid van excuus voor het niet .ten uit
voer brengen van een juiste organisa
tie der Westelijke socialistische partij
en weggenomen".
Lord van Sittard, voorheen de voor
naamste diplomatieke adviseur der En
gelse regering: „Het ziet er naar uit
als een officieel herstel van de Komin
tern in uitgebreidere vorm. Er is geen
reden voor verbazing, omdat geen ver
standig mens ooit geloofd kan hebben,
dat de Komintern werkelijk ontbon
den was".
Majoor Denis Healy, internationaal
secretaris van de Engelse Labourpartij
„De waarschijnlijkste gevolgtrekking
lijkt, dat het 't eind der vrijheid van
optreden der communistische partijen
in Frankrijk en Italië betekent. Deze
zal in die landen door de internatio
nale communistische beweging waar
schijnlijk eerder worden behandeld
als een vijfde colonne in het westelijk
blok dan als potentiële regeringspar
tij van het eigen land.
FRANKRIJK
In Franse politieke kringen ziet men
de vestiging van een nieuwe Europese
communistische internationale in de
vorm van een inlichtingenbureau als
een voorloper van een nieuwe Sowjet-
Russische politiek inzake de betrekkin
gen met het Westen en in het bijzon
der met Frankrijk en Italië. Vertegen
woordigers van andere dan de com
munistische partij zien In deze nieuw
ste ontwikkeling bovenal een weerspie
geling van de vrees van het Kremlin
dat de Sowjet-Unie zich na de Novem-
ber-vergadering van de grote vier
meer geïsoleerd zal vinden en ten
tweede een bewijs, dat het Kremlin
van oordeel is, dat de communistische
partij in Frankrijk en Italië de Sow-
In alle eenvoud is Zaterdagmorgen om halftien de Nederlandse walvis
vaarder „Willem Barendsz" onder gezagvoerder kapitein Klaas Visser, voor
tfe tweede maal uitgevaren naar de Antarctische gebieden.
H.M. de Koningin neemt rust. H. K. H. Prinses Juliana tijdelijk Regentes van
het Koninkrijk. Een wetsontwerp zal eerdaags aanbangig gemaakt worden
waarmede de mogelijkheid wordt geopend dat H.M. tijdelijk de uitoefe
ning van het Kon. Gezag neer kan leggen.