Polen en het Vaticaan
DE FAAM GAAT!....
Haakt Centraal Radio - Instituut kans
tywuny, fëAoum olb iwJtAcdleA
Groeien partijen naar elkaar toe
Briel uii Warschau
Een drastische ommekeer
na eeuwenlang samengaan
De vererend» woorden ..Poïonia sem-
per ftdelis" (Polen immer trouw),
waarmede hei Vaticaan door de eeu
wen heen het oude Polen betitelde,
waren een welverdiende onderschei
ding De7.e hechte verbondenheid
heeft echter sind& twee jaren een com
plete verandering ondergaan. Van
daag aan de dag bestaan er tussen
het Vaticaan en de Poolse regering
feen officiële betrekkingen meer. In
trouwe navolging van Sowjet-Rusland
werd omstreeks het midden van 1945
door de destijds „voorlopige Poolse
regering" het concordaat opgezegd,
dat kort na de eerste wereldoorlog op
plechtige wijze tussen Warschau en
het Vaticaan werd gesloten.
Wie een hond wii slaan, kan altijd
wel een stok vinden. En zo werd als
reden voor deze stap opgegeven „de
houding van het Vaticaan gedurende
de oorlog ten opzichte van Nazi-Duits
land. welke houding (naar de mening
van Polen) te vriendschappelijk is ge
weest". Het gevolg hiervan is, dat een
toestand heerst van „geen vrede maar
Ook geeu oorlog" tussen het Vaticaan
met de katholieke geestelijkheid in
Polen aan de ene kant en de Poolse
regering aan de andere. De Paus er
kent nog steeds de Poolse-regering-in
-ballingschap te Londen en beschouwt
dr. Pappee, vertegenwoordiger van
die regering bij de Heilige Stoel, der
halve nog als de enige en officiële
Poolse gezant bij het Vaticaan. In Po
len zelf weigeren de Primaat, kardi
naal Hl and en de bisschoppen de wet
tigheid te erkennen van de nieuwe
Poolse regering, waarmede zij geen
officiële en directe relaties onderhou
den.
De Kerk beklaagt zich er over, dei
zij van de opvoeding van de Poolse
Jeugd is beroofd; dat het haar niet
toegestaan wordt nieuwe scholen te
stichten; dat haar pers wordt gecen
sureerd en dat de oprichting van nieu
we katholieke verenigingen is verbo
den. De wrok der regering is, dat de
Kerk haar vijandig gezind is; dat de
weigering om de „nieuwe orde" in
Polen te erkennen het ondergrondse
verzet in zijn activiteit aanmoedigt en
dat sommige priesters in werkelijkheid
samenwerken met de „terroristen".
Van eeuwenoude rechten
beroofd.
Voor de oorlog was ongeveer 70 pet.
van Polen's 34000.000 zielen tellende
bevolking katholiek. En het onderwijs
was bijna geheel in handen der gees
telijkheid. Maar thans is de Kerk. of
schoon het land bijna geheel door ka
tholieken worden bewoond, practisch
van al haar eeuwenoude rechten be
roofd. Toch zijn de tegenwoordige
heersers van Polen niet zulke heftige
atheïsten als hun' Sowjet-Russische
collega's. Er zijn er onder hen zelfs
nog, die in God geloven. Maar hun
voornaamste bezwaar is, dat de Kerk
in Polen zoveel invloed bezit. Want
ondanks strenge maatregelen van de
„veiligheidspolitie" gebeurt het maar
al te vaak, dat plaatselijke autoritei
ten en ambtenaren de stem van het
geloof volgen en de orders van War
schau heimelijk saboteren.
Het ziet er in de verste verte nog
niet naar uit, dat een verzoening tus
sen beide partijen mogelijk is. Polen's
belangen zo zegt Warschau.' gaan Poolse volk.
hand in hand met die van Sowjet-
Rualand, doch het Vaticaan ziet in
Moekou en het communisme nog al
tijd zijn voornaamste vijand. Tot dus
verre heeft ook het Vaticaan geen nei
ging tot een compromis aan de dag
gelegd. Eerst moeten de onrechtmatig
opgelegde beperkingen verdwijnen
voordat men toenadering wil tonen.
Dit weigert de regering beslist. En zo
bleven de onlangs tussen de bisschop
van Warchau en een vooraanstaand
communistenleider gevoerde informele
besprekingen geheel zonder resultaat.
In officiële kringen schijnen twee
opvattingen te bestaan. De eerste
wenst een compromis, nl. het toestaan
aan de Kerk van meer scholen, meer
papier voor de katnolieke pers en
meer vrijheid voor de ontplooiing van
de katholieke actie. De tweede wil van
dit alles niets weten en bepleit nog
strengere maatregelen, o.a. onteige
ning van alle kerkelijke bezittingen
en regerings„toezicht" op het beheer
van kerkelijke fondsen
En zolang als deze groep onverbid-
delijken de overmacht behoudt, zal de
Kerk in Polen blijvend worden on
derdrukt, zeer tot scliade van het
Rond de radio-rel (II)
„Nee' zeggen insiders
en Departement
(van onze Haagse correspondent)
Het ziet er naar uit, dat het ver
gaande voorstel van de Radio-
raad weinig of geen kans zal ma
ken omgezet te worden in een
wetsontwerp. Uit diverse bespre
kingen welke we vandaag hebben
gevoerd hebben wij de indruk ge
kregen, dat zelfs de rapporteurs
hun voorstel slechts weinig kans
geven.
Zoals reeds gepubliceerd, zijn ALLE
omroepverenigingen tegen het voorstel
van de radioraad. In sommige omroep
kringen beschouwt men het voorstel
zelfs als vrijongevaarlijk, om
dat de doelstelling van het plan zo
dwaas is, dat niemand het kan en zal
accepteren. Na de allereerste deining
is er in Hilversum dan ook thans
reeds een zekere rust ingetreden. Ove
rigens is men in deze kringen voor
nemens om niettemin een welgevoer-
de actie te ondernemen en leden en
luisteraars te bewerken zich tegen het
voorstel te keren.
Personen, die in nauw contact staan
met de regering gaven heden als hun
mening te kennen het onwaarschijn-
Ons dagelijks overzicht
Na de Franse verkiezingen
Een week nadat in Frankrijk de ge
meenteraadsverkiezingen z'yn gehou
den, was de keuze der burgemeesters
aan de beurt. Daartoe kwamen de
nieuw benoemde gemeenteraden Zon
dag bijeen in een zitting, die blijk
baar even doet denken aan die, wel
ke we hier in Nederland kennen en
waar de namen der wethouders uit
de bus komen.
Wanneer we de berichten omtrent
deze verkiezingen wat nader bekij
ken, dan krijgt men de indruk, dat er
tussen de socialisten .en de RPF van
De Gaulle meer contact is, dan men
aanvankelijk had kunnen verwachten.
In verschillende kieskringen toch heb
ben socialisten gestemd op leden van
de RPF, terwijl elders het omgekeerde
het geval is geweest.
Het dunkt ons nog te vroeg
Om aan dit verschijnsel te veel waar
de te hechten, het zou er echter op
kunnen wijzen, dat samenwerking in
de toekomst mogelijk is. Indien een
en ander moet worden toegeschreven
aan het feit dat de RPF minder auto
ritair is dan velen hier te lande wel
eens hebben gevreesd, dan mag men
Frankrijk daarmee slechts geluk wen
sen. We zullen er echter goed aan
doen even te wachten voor en aleer
hieromtrent een definitief oordeel af
te geven.
Zoals te voorzien was, heeft De
Gaulle de ontbinding van het Franse
parlement en nieuwe verkiezingen ge-
eist. Na zijn geweldig succes van de
vorige week was dat te verwachten.
En, hoe men over zijn partij ook mo
ge denken, er schuilt iels redelijks in
dit verlangen. Het is een wantoestand
wanneer een groep, die 40 pCt van de
kiezers achter zich heeft, in feite in
het parlement niet vertegenwoordigd
is. Daarbij veroorlooft De Gaulle zich
een extra-eis, die ook al weer begrij
pelijk is, maar die er toch minder
goed bij door kan. Hij wil de thans
bestaande evenredige verkiezingen af
schaffen en in de plaats daarvan een
stelsel invoeren, waarbij in ieder dis
trict bij meerderheid van stemmen
een candidaat wordt aangewezen. Na
tuurlijk! Want dit zou zonder enige
twijfel betekenen, dat de RPF in de
nieuwe kamer zou beschikken over
een volstrekte meerderheid. Evenwel;
wanneer de RPF deze nieuwigheid, die
in wezen een oud snufje is, er op le
gale wijze door wil halen, dan zal ze
daarbij vooralsnog de steun nodig
hebben van communisten, socialisten
en MRP. Dat ze deze zo heel gemak
kelijk zal krijgen, lijkt niet heel waar
schijnlijk Niemand helpt graag zijn
eigen graf te graven. En daarom zul
len deze verkiezingen bij volstrekte
meerderheid voorlopig nog wel een
vrome wens moeten blijven van De
Gaulle.
lijk te achten, dat de regering het
voorstel in deze vorm zal overnemen
Hoewel de coördinatie onder de druk
der noodzaak zal blijven bestaan, ge
loofde men niet, dat het kabinet zo
ver zou kunnen gaan als de radioraad;
vooropstelt.
Ook een hooggeplaatst ambtenaar
van het Departement van Onderwijs
zag geen reden voor ongerustheid. Wel
betreurde hij het dat de voornaamste
gegevens van het rapport vroegtijdig
waren gepubliceerd, waardoor „in som,
mige kringen nodeloos ongerustheid
is gezaaid" .Hoewel minister Gielen
het rapport nog niet diepgaand had
bestudeerd had de minister er WEL
kennis van genomen voor dat een en
ander in de bladen werd gepubli
ceerd. Zulks dus in tegenspraak met;
persberichten.
Onze indruk is dat ook dit plan in
het volle plannenkastje zal verdwij
nen.
42. Meneer Trapman slaagde er m,
de elftalcommissie te overtuigen en
de volgende dag vertelde hij het
nieuws aan de spelers van het eerste
elftal. „Er zou Zaterdag een nieuwe
doelverdediger meespelen", vertelde
hij hun. Hy heette Jimmy, Jimmy
Brown. En de voorzitter vroeg de
hulp van alle spelers, want de nieuwe
doelman verstond him taal niet en
zelf kon hij ook geen woord uitbren
gen. „Ik zal het jullie maar zeggen,
jongens", bekende mijnheer Trapman,
jnaai- Jimmy Brown is een aap. een
grote chimpansee, 't Mag volgens het
i eglement."
Rond Indonesië
Zowel in Indonesië als Nederland
meer bereidheid tot samenwerken
(Van onze Haagse redacteur)
Een doorgaans goed ingelichte zegs
man, die over vrUwel alle inlichtingen
kan beschikken, gaf ons heden te ver
staan dat z.i. de Indonesische kwestie
het acute crisisstadium voorbij Is. Wel
iswaar kunnen invloeden van buiten
nog roet in liet eten gooien, daar de
huidige situatie nog dynamisch is,
maar z.i. was er thans meer reden
voor beide partijen om de toekomst
met vertrouwen tegemoet te zien. dan
ooit.
VERSCHUIVINGEN7
Sedert kort zijn er aan beide kan
ten opmerkelijke verschuivingen te
constateren. De kleine groep intellec
tuele republikeinen, die merendeels
ten eigen bate, kort geleden nog van
geen enkele samenwerking met de
Nederlanders wilde weten, wordt week
in week uit kleiner. Zij verstevigen
de grotere groep intellectuelen, die
volgens onze zegsman ongetwijfeld 't
gehele volk achter zich zou krijgen,
die begrijpen, dat samenwerking met
Nederland noodzakelijk is om wel-
DENEMARKEN s
W 7 v
N£Df RSlA^SfN
B RIT S «Z Q HU
'^oqrdrun,
Restfalsn
GROOT--. 1
■'hessen':.;
IFRANWOR"
r^ER.
1 WURTEMB.
Vsitin/>PT
r1
O
'...RUSS
ZONE-
V' V'
T
^STEgjRiJK
De ontmanteling van de Duitse oorlogsindustrie in de Britse Zone; 682
fabrieken, waarvan 496 in de Britse Zone gelegen, zijn door de bezettings-
auteriteiten voor ontmanteling aangewezen.
vaart en autonomie te scheppen. Een
gelukkig verschijnsel is voorts, dat
ook de scherpe kantjes bij de oud
kolonialen beginnen te slijten. Ook
in deze merendeels Nederlandse
kringen begint men te beseffen, dat
samenwerking met gelijkberechtigde
Indonesiërs voorwaarde is voor eco
nomisch herstel. De wisselwerking
welke hieruit ontstaan rechtvaardigt
het vermoeden, dat in Indonesië de
partijen de komende maanden in
versneld tempo naar elkaar
zullen groeien.
Op het eerste gezicht opmerkelijk,
doch bij enig nadenken verklaarbaar
is het, dat ook in Nederland de poli
tieke groeperingen naar elkaar toe
buigen. Groeperingen, die tot voor
kort de republiek vereenzelvigen met
de rampokmakers en daarom niets
goeds van de Indonesische nationalis
ten wilden horen, wordt steeds klei
ner. De felle oppositie brokkelt af on
der de druk der maatschappelijke en
volkenrechterlijke noodzaak. Ook in
deze kringen komt meer juist inzicht.
Het houttekort
(Van onze Haagse correspondent)
Voor een deel stagneert onze we
deropbouw wegens te kort aan hout.
Het deviezenprobleem speelt ook in
dit opzicht voor spelbreker, want
daardoor zijn we niet in staat voldoen
de hout te importeren.
Het ligt daarom voor de hand, dat
Wederopbouw iedene mogelijkheid
onderzoekt.
Om de houtvoorziening te verbete
ren. onderzoekt men thans in hoeverre
het mogelijk zal zijn om grote par
tijen hout te vlotteren uit Suriname.
Te Delft worden sedert enige tijd
proeven genomen op dit gebied. Van
zelfsprekend stuit men op enorme be
zwaren. leder transport wil men laten
bestaan uit ongeveer 80.000 m3 hout
en wel het bekende possentrie-hout,
een zachte, lichte houtsoort, die goed
bruikbaar is. Mochten de proeven sla
gen en derhalve de plannen verwe
zenlijkt worden, dan wil men per jaar
1.500.000 m3 hout uit Suriname im
porteren, hetgeen ongeveer de helft
is van onze jaarlijkse benodigde voor
raad! Het enorme vlot zou getrokken
moeten worden door slepers. De grote
moeilijkheid blijft evenwel, dat bij
sterke deining of slag het vlot uit
elkaar zou worden gerukt. De kans
op zwaar weer wordt bovendien gro
ter, naannate men langer op zee blijft.
En het ligt voor de hand, dat zon
transport zich slechts langzaam zou
kunnen voortbewegen. Zijn we goed
ingelicht, dan zijn voorlopig alle proe
ven nog mislukt, doch men heeft de
hoop niet opgegeven, aangezien ook
Amerika bewezen heeft dat vlotteren
van hout over grote afstanden in volle
zee tot de mogelijkheden behoort. Ook
weet men niet of men de Noordelijke
of de Zuidelijke route zal moeten ne
men.
Anderzijds zijn de ogen geopend van
de zulken, die door dik en dun (hier
in Nederland) achter Soekarno ston
den. Vanzelfsprekend doet ook deze
wijziging in de Nederlandse mening
en speciaal in de meningsuitingen
goed en bespoedigt zij een samenwer
king in Indonesië. Daarom is er reden
tot tevredenheid.
De puzzles zijn natuurlijk nog lang
niet opgelost. Vele problemen blijven
dringend de aandacht vragen, maar de
partijen staan ondanks valse schijn
dichter bij elkaar dan b.v. kort
voor en onmiddellijk n a de politio
nele actie.
WEGENWACHT VERGROOT
ACTIVITEIT
(van onze Haagse correspondent)
De populaire wegenwacht van de
A.N.W.B., de v g. Gele Rijders, heb
ben al in meer dan 33.000 gevallen
hulp verleend en menig radeloos au
tomobilist weer „op de weg" gehol
pen. Het doet daarom deugd te ver
nemen, dat dit corps, dat ook reeds
internationale belangstelling trok zijn
arbeidsterrein zal gaan uitbreiden.
"Binnenkort kunnen we de Gele Rij
ders ook ontmoeten op de wegen Bre-
da-Wernhout, Tilburg. Breda, Amster
dam, Haarlem en naar men reeds weet
ook Zaandam-Alkmaar en Nijmegen-
Venlo. En hierbij blijft het niet.
Straks komen o.a. ook Zuid-Lim
burg. de Noordelijke provincies en
Gelderland aan de beurt.
VRIJDAG 31 OCT.
HILVERSUM I - 301 m. - Nieuws om
7. 8. 13, 18. 20 en 23 uur.
VARA 8.18 OperaprGgr.; 8.50 Voor de
huisvrouw; 9.00 Werken van Schu-
mann; VPRO 1000" Morgenwijding;
VARA 10.30 Voor de vrouw; 10.45
Franse pianomuziek; 11.10 Voordracht
uit werk van Godfried Bomans; 11.25
Harmoniemuziek; AVRO 12.00 Vaude
ville strijkorkest; 12.38 Spaans pro
gramma; 13.15 Pierre Palla; 14.00
Kookpraatje; 14.20 kwintetspelers;
15.00 Ons volk in zijn dichters (Bert
Voeten); 15.20 Klassieke gram.muziek;
VARA 16.00 Omroepkamerorkest: 18.15
Accordeonorkest Jan Vogel; 18.30 Ned
Strijdkr.; 19.00 Praat U rustig verder
VPRO 19.30 Het geloof van de oude
kerk; 19.50 Tien voor acht; 20.05 De
Hervorming; VARA 21.00 Favorieten
der lichte muze; 21.30 Radiorakel; 21.50
Op vleug'len van muziek; 22.00 Bui
tenlands weekoverzicht; 22.15 Swinr
and sweet; 22.45 Avondwijding.
HILVERSUM II - 415 m. - Nieuws orr
7, 8. 13. 19. 29 en 23 uur.
KRO 7.30 Morgengebed; 8.15 Pluk dc
dag; 9.00 Ochtendconcert; 10.15 Uit het
boek der boeken;10.40 Symphonieor-
kest; 11.00 De Zonnebloem; 11.35 Als
de ziele luistert; 12.03 Zangsterrenpa
rade; 12.33 en 13.20 Het orkest zonder
naam; 13.50 Van man tot man; 14.00
Ned. Kamerkwartet; 14.30 Oosterse
muziek uit bekende opera's; 15.30 „Dc
passagier André Reeven", hoorspel.
16.00 „De verguisde pantoffels", hoor
spel; 16.30 Lichte orkestmuziek; 17.00
Na schooltijd; 17.15 Amerikaanse klan
ken; 1.745 Wat het buitenland leest
18.00 Stafmuziekcorps der A'dams'
politie; 18.25 KAJ-kwartier; 19.30 Lich
orgelspel; 20.25 Operaconcert; 21.00 B
nelux-uitzending; 21.50 Uit de schat
kamer van het oude testament, hoor
spel; 22.45 Avondgebed.
n.
^ohaast er nieuwe klanten uit de
buurt kwamen vertelde de winke
lierster dat zonderling geval van Lo-
wieke Vereist, die het groot lot ge
wonnen had en zijn vrienden niet
meer wou kennen. Het nieuwtje ging
rond van huis tot huis. 's Middags wis
ten de mannen het, die het voort-
vertelden in de fabrieken en op de
werkplaatsen, 's Avonds werd het ge
rucht verspreid in al de kroegen en
cstaminels waar, tussen pot en pint,
het gelukkig Lowieke Vereist gepre
zen eh beklad werd. In de deftige her
bergen. waar de herer. van het ge
meentehuis, de rijke ingezetenen en
de burgers elkaar ontmoeten konden,
werd gemeesmuild over de parten van
het blind toeval, die een kuiper plot
seling tot rentenier hadden gemaakt
De meester-kuiper, in wiens zaak
Vereist reeds jaren werkzaam was,
bevestigde, dat Lowieke zonder ver
wittiging was weggebleven, mopperde
over de ondankbaarheid van de werk
man, vreesde dat, vermits het geld
een goede meester nodig heeft, de
centen mogelijk spoedig zouden ver
teerd zijn. Het was wel meer ge
beurd, dat een deftig werkman een
boemelheer werd, wanneer hij dacht,
dat het fortuintje onuitputtelijk was.
Maar Lowieke was spoorloos ver
dwenen. In Merxem, waar hij de
held van de dag was, oordeelde men,
dat de nachtwaker en zijn vrouw wel
meer van de zaak afwisten. Beiden,
gevleid door de belangstelling, knik
ten bedenkelijk en knipoogden sluw,
zonder een woordje te zeggen. Innei>
lijk waren zij woedend.
Een week ging voorbij in ijdel ge
wauwel, in veronderstellingen met
loze geruchten. Een vrouw had hem
op de Meir ontmoet m gezelschap van
een fijne, oude heer. Lowieke droeg
een hoge hoed en had zijn snor laten
wegscheren. De doodkistenmaker had
hem uit de bank zien komen met een
portefeuille onder de arm en een grijs
hoedje op het hoofd. De kommissa-
ris had hem menen te herkennen in
de buurt van het gerechtshof. De
meester-kuiper kende iemand, die hem
ijselijk bedronken had gezien in een
bar aan het station, in lustig en licht
zinnig vrouwengezelschap, waaraan
hij champagne tractccrde.
Door Lode Baekelmans
Lowieke Vereist werd benijd cn
beklaagd, geoordeeld en veroordeeld.
De arbeiders hadden gaarne in zijn
plaats in de weelde gebaad, ongehuw
de meisjes en weduwen, jammerden
over het verderf waarin zijn geld
werd opgemaakt, zijn patroon had
strenge woorden voor de verbrasser.
De trambedienden brachten intussen
het nieuws in de stad. Het wonder
geval van de kuipersgast die het grote
lot gewonnen had werd rondverteld
en opgevangen door de dagbladrepor
ters.
Het eoj-ste bericht in de pers droeg
als titel: „Het groot lot te Marxem!"
In een eerzaam gezin met zeven kin
deren, schreef de journalist, is, dank
aan de spaarzaamheid, plots welstand
gekomen. De vilder is kuipersknecht
en -de moeder gaat uit wassen. De
mensen hadden een stadslot weten te
sparen, dat nu in de trekking de
hoogste premie van 150.000 frs. won.
Merxem las met verwondering dat
bericht op het ogenblik dat men Lo
wieke in een open auto meende gezien
te hebben niet ver van het Zuider
station. Het tweede verhaal verscheen
een dag later: „Het onheilbrengend
fortuin". Een arme kuiper, die met
zijn zieke vrouw en drie kinderen in
een werkmanshuisje te Merxem woont
moest zijn laatste penningen aanspre
ken. Tot zijn niet geringe verbazing
vernam hij van de wisselagent, dat
het lot sinds lang uitgetrokken was
met een hoofdpremie van 100.000 frs.
De man is van blijdschap plots sta
pelzot geworden.
De derde dag gaf het eerste blad
een nieuwe lezing onder dc titel: „Een
welingelicht confrater". Wij hebben
onze talrijke lezers gemeld, schreef de
reporter, dat een kuipersgast uit Mer
xem het groot lot gewonnen heeft.
Een welingelicht confrater meldt dat
de man, die een zieke vrouw en twee
kinderen heeft, van blijdschap zinne
loos is geworden. De hondsdagen spe
len de welingelichte confrater le
lijke parten.... De kuipersknecht if
niet getrouwd, heeft geen kinderen e
is niet zinneloos.
Het antwoord bleef niet uit. Onz
lezers, betoogde de persman, zijn ve<
te deftig en te verstandig om rege
matig het onzinnige proza te leze
van een onzer confraters, die wij c
eer niet zullen aandoen te noeme:
De man, die voortdurend onze kolor
men plundert en oudbakken nieuv
aan zijn lezers voorschotelt, verwi
ons slecht ingelicht te zijn over
gelukkige winner van het groot lot
Merxem. Uit betrouwbare inlichti
gen blijkt inderdaad, dat de man o
gehuwd is en geen kinderen hee
maar dat hij weduwnaar is, vergc
de penneknecht te melden. Dat
winnaar stapelzot is geworden, zo;
hij verzekert, valt nog te bewijze
De man is spoorloos verdwenen, 7
haast hij het nieuws vernomen hee
(Wordt vervolgd.»
