kmaaidei'
N.HOLLANDSE
PERS 1945
Het Zuiderzee-museum in wording
Hoe India de vrijheid benut
Ter overdenking
GEORGES BERNANOS
4e Jaargang No 1083
Zaterdag 8 November 1947
Wnd. hoofdred.: A. ERIKS. Westerweg
338. Telefoon 3300.
Stadsredactie en Corr. adres. Voor-
dam 6 A (niet te verwarren met Voor-
dam 9) tel. 3967. Voor advertenties
en adm. eveneens Voordam 6 A. (Tel.
3967).
Voor hei behoud van onze culiuur
Een unieke verzameling van dood enlevend materiaal
Waar wat nieuws verrijst is het oude tot ondergang gedoemd. Dat is
weer duidelijk gebleken sinds, nu ruim 15 jaar geleden, het laatste gat in
de Afsluitdijk gedicht is. Wat zee was is nu ten dele meer, ten dele polder
land geworden. Eilanden zijn bij het vasteland ingelijfd en kuststroken zijn
binnenland geworden. Veel van wat men de Flevische cultuur noemt, is
onherroepelijk verdwenen of onherstelbaar gehavend. De jaren vergingen
en zij betekenden een gestadig verlies, want de erfenis der Zuiderzee, in
tienduizenden kleine handen, verliep als zand door de vingers. In snel tempo
gaat het uitzonderlijk eigen karakterin klederdracht, zeden en gewoonten
in de typische Zuiderzeeplaatsen verdwijnen.
Wij denken hier aan van Ewijck-
sluis. Ook dat dorpje is door de af-
s'uiting van de Zuiderzee en de droog
legging van de Wieringermeer voor
het merendeel een andere levensbe-
staan moeten gaan zoeken en heeft
het karakteristieke van kust- en vis
sersplaatsje verloren.
Daarom kunnen ook wij, die de ver
anderingen van nabij zien, een Zui
derzeemuseum van harte toejuichen
om het karakteristieke, in kleder
dracht. zeden en gewoonten, te ..con
serveren" in zo'n museum.
Maar lioe zal dit dan gedaan wor
den? zult u zich wellicht afvragen:
Daar wij mogen verwachten, dat allen
en vooral de inwoners van van Ewijck
sluis zich hiervoor zullen interesseren
zullen wij hieronder een korte be
schouwing laten volgen, hoe men een
en ander van plan is te verwezenlij
ken.
Enkliuizer:
Reeds jaren bestond het plan om een
Zuiderzeemuseum op te richten. Ech
ter door vele en grote moeilijkheden
is het steeds bij een plan gebleven,
totdat thans na de bevrijding de moei-
li;kheden grotendeels opgelost werden
en de eerste stappen gedaan konden
worden. Van alle k vten werd inge
zien. dat een dergelijk museum nodig
was. Waar moest dus zo'n museum
worde» ingericht? Drie plaatsen kwa
men hiervoor in aanmerking n.i. Har-
d-'-wjik Amsterdam en Enk liznn.
Daar Enkhuizen steeds aan het open
water blijft liggen (óók nadat de an-
defe stukken van het IJselmeer droog
gelegd zullen zijn en dus zijn bete
kenis van vissershaven behou
den. ja zelfs voorname^ zal worden,
daar aangenomen woi'dt, dat verschil
lende vissers van de ander- afgeslo
ten vissersplaatsen naar Enkhuizen
Z"'ir>n komen) koml/dit stadje er dus
*t meest voor in aanmerking.
Wat er komt
Besloten werd een binnen- en een
buitententooristelling in te richten. De
binnententoonstelling zal komen in
diverse panden bij elkaar .waaronder
het bekende Peperhuls, hetgeen voor
dit doel gratis ter beschikking is ge
stald en arin in diorama's en ma
quettes een beeld wordt gegeven van
de wordingsgeschiedenis van zee en
kustland vanaf het IJstijdperk. Aan
^>odemvorming en terpaanleg wordt
aandacht geschonken en men krijgt
een ivcrzicht van alle stadia van ver
vorming van Flevo- en IJselmeer
Voorts afdelingen met scheepsmodellen
klederdrachten, economische- en his
torische betekenis, flora en fauna
waarbij een aquarium, alsmede een
leeszaal, die de bel^gstellende bezoe
ker kan. dienen bij de studie van de
dialecten, de volkskunde en het ker-
„Nieuw-Amsterdam"
te New-York
De „Nieuw Amsterdam" is Donder
dag onder het geloei van scheepsho-
rens en hoog opschietende waterstra
len van escorterende brandweervaar
tuigen ift de haven van New-York
ontvangen. Vele Amerikaanse en Ne
derlandse autoriteiten o.w. de Neder
landse ambassadeur mr. van Kleffens,
begaven zich aan boord van het schip.
Speciale schepen voor
emigranten?
De heer Demonchy. directeur van
de Holland-Amerika-Lijn verklaarde,
dat h»? binnenkort naar Montreal zou
gaan om te proberen meer scheeps-
ruinite te krijgen voor het transport
van Nederlandse en Belgische emi
granten naar Canada. Men zal trach
ten speciale schepen voor dit doel ter
beschikking te krijgen.
Mr. Van Kleffens overhandigde, in
naam van de Koningin, aan de heer
F. G. Reinicke, commissaris van het
departement van Marine en Lucht
vaart, de versierselen van comman
deur in de orde van Oranje-Nassau,
met zwaarden, uit erkentelijkheid
voor zijn samenwerking met de Ne
der! 'se koopvaardij.
kelijk en godsdienstig leven rond de
Zuiderzee. Een zaal zal gereserveerd
blijven voor wisselexposities. Dit mu-
wim zal dus een „leermuseum" ziin.
Buitenmuseum
Het buitenmuseum zal echter, in te
genstelling van alle andere musea een
„levend" museum worden. Op een stuk
opgespoten land buiten de stadsmuui
zal een vissersdorp worden gebouwd
Om de haven en kolk zullen zich ver
schillende buurtjes groeperen: aan 'n
grachtje verrijzen enkele Marker wo
ningen op palen en op een terp. Elders
vindt men groepen huisjes gebouwd
in de karakteristieke trant van TJrk.
Schokland, Spakenburg, Volendam en
andere Zuiderzeedorpen. Van elk de
zer buurten zal slechts een woning
voor het publiek ter bezichtiging toe
gankelijk gesteld worden. Alle andere
worden bewoond door gezinnen uit de
-tsen. die zij vertegenwoordigen en
die slechts gehouden iulleri zijp het
interieur naar plaatselijke trant 'in te
richten en zich in plaatselijke dracht
te kleden. Overigens künnéri zij hun
beroep blijven uitoefenen alsthuis"
Zij zullen dus elke dag mee iptgaan
ter visvangst met l.un eigen schuiten
en dat brengt mee, dat er èen'netten-
droogplaats moet komen en een kui-
perij; een rokerij, een tanerij, een lijn
baan en een werf. Alle neringdoende
bedrijven uit een Zuiderzeeplaats zul
len er dn vol bedrijf te zien zijn. De
leugenbank, het gezellige visserskroeg
je en ook een houten kerkje zullen
er niet ontbreken. Een houtzaagmolen
een Volendammer viskelder en een
Genemyider mattenvlechterij, een
Makkums aardewerkfabriekje enz. En
in het water: tjalken, klippers, sto
mers, punters enz. enz.
Daar alles dus in vol bedrijf blijft,
zal bet dus een echt „levend" museum
worden.
Het is echter nog in wording. Diver
se oudheden en karakteristieke voor
werpen zijn de initiatiefnemers reeds
toegezegd. Indien hier en daar nog
iets te vijlden is, wij denken bijv. aan
van Ewycksluis, aan Wieringen, Kol-
horn, enz., uit de voorbije glorie van
het Zuiderzee tijdperk, geliève men
zich te wenden tot de vereniging
„Vrienden van het Zuiderzeemuseum"
te Enkhuizen.
beroep op zijn volk
Sjeik van Kasjmir doet
Biedt weerstand tot de
laatste man
Sjeik Mohammed Abdoellah, de mi
nister-president van de interim-rege
ring van Kasjmir, heeft gisteren een
beroep op zijn volk gedaan om „tot
de laatste man" aan de invallende
benden weerstand te bieden.
Hij verzocht in zijn rede de gouver
neur-generaal van Pakistan. Djinnali,
om het democratische principe Van de
souvereiniteit van het volk van Kasj
mir te aanvaarden. Het volk'van Kasj
mir is voor 78 pet. Mohammedaans,
Abdoellah, en zijn vrije keuze
moet zwaar wegen bij de beslissing
over aansluiting bij India of Pakistan
Abdoellah vroeg Djïnnah zijn i-
vloed en macht aan te wenden „om
de invallers te doen terugtrekken".
De troepen van India zijn volgens
de laatste berichten 12 km. voortge
trokken en hebben de plaats Sangra-
ma heroverd.
KORTE METTEN
Onderdelen van het Indische leger
hebben met steun van lichte artille-
VERDELING VAN DUITSLAND
Naar aanleiding van een hoofdar
tikel in de „Times", waarin werd ge
zegd, dat Engeland met de VS en
Frankrijk reeds plannen heeft opge
steld voor de vorming van een West-
duitse staat waarmee de verdeling
van Duitsland" een feit zou worden
heeft een woordvoerder van het En
gelse ministerie van Buitenlandse za
ken ontkend, dat met de VS en Frank
rijk-besprekingen zijn gevoerd over
de houding van de Westelijke mogend-
beden, wanneer de komende bijeen
komst van de ministers van buiten
landse zaken op een mislukking uit
loopt.
rie en gevechtsvliegtuigen, 800 a 1000
van de stam, die Kasjmir is binnen
gedrongen aangevallen. De stamgeno
ten hadden zich langs een weg op 8
kilometer ten Westen van Srinagar,
de hoofdstad van Kasmir, in stellin
gen ingegraven. Volgens een militai
re woordvoerder is een schatting van
300 slachtoffers onder de aangevalle
nen niet te hoog en duurt de achter
volging van de binnengevallen stam,
die in de flank is aangevallen en in
een zak is gedreven nog voort.
WINKELS MET ST. NICOLAAS
TOT 10 UUR DES AVONDS OPEN
Nu de bevoorrading van vele win
kels zoveel verbeterd is, dat het pu
bliek in ruimere mate dan in vorige
jaren zijn inkopen kan doen, mag
verwacht worden, dat zich dit jaar in
verhoogde mate de behoefte aan ge
legenheid tot het doen van inkopen,
in verband met het St. Nicolaas- en
het Kerstfeest, zal doen gevoelen. Op
grond, hiervan heeft de minister van
economische zaken de colleges van B.
en W. van alle gemeenten gemachtigd
van de wettelijke voorschriften inzake
de winkelsluiting ontheffing te verle
nen tot uiterlijk 10 uur 's avond op
de werkdagen vallende in de tijdvak
ken van 1 t.m. 5 en 22 t.m. 24 Dec. a.s.
LONDENSE VAKVERENIGINGEN
TEGEN-JOODS TERRORISME
Acht Joodse vakverenigingen, va-
rië'erende tussen uiterst links en ui
terst rechts, hebben Donderdagavond
een beroep gedaan op de 600.000 Jo
den, die Palestina telt. om alle krach
ten, waarover het Joodse volksdeel
beschikt, te registreren en alle terro
ristische benden uit te roeien.
De twee Gooise inbrekers, die op
15 Oct. j.1. Mevr. O. te Baarn mishan
delden, zijn gepakt Zij hebben be
kend.
De Nationale Monumenten Commissie voor Ooriogsgedenktekens laat mo
menteel de urnen vervaardigen, welke gevuld met aarde uit de verschillen
de provincies, op 13 Dec. a.s. zullen worden bijgezet in de urnenbewaar
plaats in het Damplantsoen te Amsterdam. Eigenhandig zullen de Com
missarissen der Koningin der verschillende provincies de urnen in de be
waarplaats plaatsen. Mej. Jos. van Veen, ceramiste, werkt aan de urnen.
Het Nederlandse gouvernement ontfermt zich over de Indische kinderen
die geen ouders meer hebben of waarvan de ouders door oorlogsomstan
digheden nog zoek sijn. In Buitenzorg worden deze kinderen door bekwame
krachten verzorgd en in een tehuis, speciaal daarvoor ingericht, krijgen
de kinderen van daartoe uitgezochte docenten onderwijs. Een klas tijdens
een rekenles.
Voetbalvrede wordt
getekend
Belgische bond naar
Nederland
Op 15 November -.al een delegatie
van de Koninklijke Belgische Voet
balbond met de president Kanunnik
Dessain aan het hoofd, naar ons land
komen om met een delegatie van de
Koninklijke Nederlandse Voetbalbond
besprekingen te voeren inzake de
moeilijkheden, welke zich enige tijd
geleden hebben voorgedaan.
Men zal zich herinneren, dat de Bel
gische voetballers er over gebelgd wa
ren, dat bij de Hollands-België ont
moeting in April geen delegatie van
de KNVB aanwezig was om het Bel
gische team aan het Amsterdamse
Centraal-station te ontvangen; Lotsy's
auto had pech.
Na dc besprekingen zal men geza-
laafilijk aanzitten aan een eenvoudige
maaltijd, in verband met het feit, dat
de heer K. J. J. Lotsy destijds het
voorzitterschap van dr. Van Prooye
heeft overgenomen. Het is namelijk
een goede gewoonte geweest, dat wan
neer een van de beide bonden een
nieuwe president had, een delegatie
van de andere bond op deze wijze ge
legenheid kreeg met de nieuwe func
tionaris kennis te maken. Een traditie,
welke dus thans in ere is hersteld. In
verband met de oorlogsjaren was daar
totdusverre geen gelegenheid voor ge
weest.
PRINSES BEATRIX' PONNY
OVERREDEN
i
Toen de staljongen van het Paleis
Soestdijk gisteren Peggy, de ponny
van Prinses Beatrix naar de weide
achter het paleis wilde brengen, rukte
het -dier zich plotseling los en liep te
gen het drukke verkeer op de rijksweg
Amsterdam—Amersfoort in. Peggy
werd door een passerende auto gegre
pen en dusdanig verminkt, dat zij ter
plaatse moest worden afgemaakt.
De eerste stap is de moeilijkste
Volgens een communiqué van de
commissie voor goede diensten heb
ben Nederland en de Indonesische re
publiek zich accoord verklaard met 't
gebruik van een neutraal schip als
ontmoetingsplaats voor beide partijen
in het Indonesische geschil. De Ame
rikaanse regering is verzocht zulk een
schip ter beschikking te stellen.
Lagere meubelprijzen
De handelsmarges voor meubelen,
waarover met het bedrijfsleven gerui
me tijd besprekingen zijn gevoerd, zijn
nu definitief vastgesteld. Tengevolge
hiervan zal de verlaging met tien pCt
van de fabrikantenprljs, die enige tijd
geleden werd doorgevoerd, nu ook in
een prijsverlaging met tien pCt. voor
het publiek tot uitdrukking komen.
Daarnaast worden maatregelen over
wogen opdat voor het grootste deel
meubelen in de twee laagste «rijsklas-
sen zullen worden geproduceerd, liet
betreft hier o.a. meubelen in de prijs
klasse van 330—600 gulden voor een
huiskamer, en van 350—^630 gulden
voor een slaapkamer.
PROCES TEGEN ZOLTAN
PFEIFFER
Te Boedapest is bekend gemaakt,
dat de naar het buitenland gevluch
te leider van de rechtse Hongaarse on
afhankelijkheidspartij (oppositie), Zol-
tan Pfeiffer, aanstaande week bij ver
stek berecht zal worden.
TWEE LEDEN VAN JOODSE RAAD
TE AMSTERDAM GEARRESTEERD
Naar wij vernemen *Un de heer A.
Ascher en Prof D. Coben, die gedu
rende de bezetting deel uitmaakten
van de z.g. Joodse Raad te Amster
dam gearresteerd op grond van hun
activiteit in de bezettingstijd.
De arrestatie is geschied na een uit
gebreid onderzoek van de PJR.A.,
waarbij verscheidene getuigen wer
den gehoord.
Drieduizend goederenwagons en
700 personenrijtuigen van Franse, Bel
gische, Luxemburgse en N e d. her
komst zullen een dezer dagen uit
Duitsland worden teruggevoerd.
De Bron
Met een dun straaltje sijpelde het
water uit de rots, ononderbroken -al
tijd. Bij regen en zonneschijn, bij
nacht en dag, het sijpelde, sijpelde
Het viel naar beneden in een wijd
bekken, dat het door eeuwenlang val
len zelf in de rots had uitgehold.
In de zomer, wanneer de ion haar
stralen neerzond, was het water heer
lijk koel. In de winter had de alles-
verstijvende koude geen vat op het
straaltje, dat bleef doorsijpelen - on
onderbroken, altijd.
De bron was oud, oer-oud. Hoe oud,
dat wist niemand. Haar geschiedenis
ging op in het grijze verleden.
Voor alles, wat in de omgeving
leefde, was de bron een vanzelfspre
kendheid geworden.
De bewoners uit de buurt haalden
er hun drinkwater. Ze hadden dat ge
daan sedert mensenheugenis en het
zag er niet naar uit, dat het ooit zou
veranderen. Zonder water kan men
immers niet leven.
De dieren des velds kwamen naar
de bron en dronken. Ze gingen en
kwamen terug. Dat kon niet nnders,
want hun dorst keerde altijd weer.
Het was gebeurd, dat uitgedorste
zwervers, meer dood dan levend, krui
pende, de bron hadden bereikt. Dan
hadden ze gedronken en met iedere
teug hadden ze de kracht in hun uit
gemergeld lichaam voelen terugstro
men.
De bron was een bron des levens.
Maar niemand kon er meer levens
kracht uit putten dan voor enkele
uren, voor een dag. hoogstens voor
enkele dagen.
De bron zelf scheen eeuwig.
Daarom moest ieder, die er gebruik
van maakte, terugkeren, steeds op
nieuw.
Dat deed dan ook ieder, die het pad
uaav haar eenmaal had gevonden.
Wel hem, die de weg kent naar zijn
levensbron, waaruit hij kan putten
naar behoefte. A. ERIKS
Klompendans op hel ijs
De Nederlandse Rolschaats-
bond organiseert op 29 Nov. te
Antwerpen in het gebouw van
de „Follies Skating" een Euro
pese rolschaatsendemonstratie
waaraan ojn. wordt deelgeno
men door de H.R.C. uit Den
Haag.. O.m. staat een klompen
dans op het programma. De op
brengst is voor de N.I.W.I.N.
weerbericht
RUSTIG WEER
Rustig, overwegend droog en tame
lijk zacht weer. Tijdelijk wat afne
mende bewolking, doch hier en daar
nevel of mist.
Ms. Bellannay bracht ons hel levende Frankrijk
Geslaagde avond van het Genootschap
Nederland-Frankrijk
Georges Bernanos de naam van
een uitzonderlijke figuur in de heden
daagse Franse litteratuur. Ms. P. Bel
lannay, maitre de conférence a 1' uni-
versitè d' Amsterdam, gaf gisteravond
voor het Genootschap Nederland
Frankrijk in Paviljoen Kinheim een
schildering van zijn natuur en zijn
werk.
Bernanos' natuur is robust, zijn tem
perament buitengemeen fel, zijn ge
loof hartstochtelijk en vol van het
mysterie. Zijn jeugd werd geheel be
heerst door een streng-religieuze op
voeding die een man van deze struc
tuur maakte tot wat hij immer bleef:
een soms ongemakkelijke, maar altijd
trouwe zoon van de Moederkerk,
Bernanos heeft een dorst naar het
avontuur, een haat tegen alles wat
burgerlijke conventie is, een passie
voor het gevaarlijke, het hevige, het
emotionele. Men rekent Bernanos be
halve tot de grote schrijvers, ook tot
de, grote avonturiers van deze tijd.,
zijn voorliefde voor het maken van
reizen bracht hem in ver uiteengele
gen delen van de wereld.
Bernanos sympathie voor rechtse,
conservatieve reactionnaire regerin
gen is bekend. Maar dat hij de felle
monarchist altijd Christen blijft ook
in die zin, dat wreedheden en onrecht
hem schokken en dwingen tot harts
tochtelijke. getuigenissen, blijkt wel
uit zijn afschuw van de methoden van
'n gen. ranco met z'n Falange, die
zijn geweten „een kreet van protest
ontrukten". Bernanos de polemist en
pamflettist zoekt de beschaving
me brute kracht, met woestheid soms.
Maar eerst de romancier Bernanos
onthult ons zijn kracht, zijn passie,
zijn heftigheid, zijn behoefte aan het
volkomene. Toch is zijn werk niet van
het soort, dat alleen in strijd gemaakt
kan zijn niets vermag het genot te
verstoren van het lezen, van 't rond
dwalen in zijn betoverd land ,dat,
overdekt is van donkere schaduwho-
len en vlekken van licht. Men heeft
bij het fezen vaak het even ver
drietige gevoel dat de schrijver ons
een geheim verbergt Is zijn werk
zo aantrekkelijk, zo boeiend door zijn
gewilde duisterheid?
Het is het geheim van deze wereld
een weerspiegeling van een ander ge
heim.
Bernanos is een groot realist, in ze
kere zin een opvolger van een Flau-
bert, een Zola. Zijn vrouwen zijn van
een droefheid, een wanhoop en een
woestheid van Novemberregen, van
het dode blad, van het razende on-
weder. Zijn mensen leven in een af
grond; zijn mensen met hun kleine
vreugden, hun kleine zonden, hun
burgerlijke ij'delheid, hun be
krompen verstand zjj bederven
door hun geld, hun heerszucht en ei
genliefde; het is een wereld die zich
langzaam ontwortelt, die in staat van
ontbinding is. De verstikkende angst
voor de dood is, onzichtbaar, voort
durend aanwezig.
De strijd, die in en over Bernanos*
mensen woedt is de strijd van mach*
ten van de hel tegen God. Ziji he?
den zjjn duivels, hun misdaden onver
geeflijk ofwel het zijn dienaren van
God.
Woeste, sombere schilderingen van
een verscheurde wereld, een ver
scheurd mensendom maar de slecht
ste mens draagt in zich hét geheim
van zijn zuiverend leed.
Meer dan Zola, meer zelfs dan een
Dostojewski, dringt Bernanos' realis
me door tot in het mysterie, tot in
hét hart van het bovennatuurlijke.
Zijn wereld is wreed, bitter, maar
de schrijver blijft trouw aan de let
ter en de geest van het Christendom.
„Bernanos" zo besloot ms. Bel
lannay j,is de grootste der katho
lieke onder de grote romanciers". Dr.
R. Wiarda, voorzitter van het Genoot
schap, dankte de heer Bellannay voor
„het levende Frankrijk, het Frankrijk
van de synthese, het Frankrijk van
het geloof', dat h« deze avond het ge
zelschap weer even nader had ge-