hmaaidei
Onder de Schijnwerper
N. HOLLANDSE
PERS 1945
Javanen zijn gestikt tijdens transport
CANADA KAN EUROPA NIET
VERDER HELPEN
Jaargang No 7707
Zaterdag 6 December 1947
Wnd. hoofdred.: A. ER1KS. Westerweg
338. Telefoon 3300.
Stadsredactie en Corr. adres. Voor-
dam 6 A (niet te verwarren met Voor-
dam 9) tel. 3967 Voor advertenties
en adm. eveneens Voordam 6 A. (Tel.
3967).
Een bevel, dat „zonderling" en
letterlijkwerd uitgevoerd
„Bevoegde zijde"
wringt zich in bochten
Van „bevoegde zijde" verneemt het
persbureau Aneta, dat er „geen sp.a-
ke is geweest van opzet" bü het over
lijden van de 46 gevangenen tijdens
het transport BondowosoSaerabaja
op 23 November j.1.
..Het gebeurde, aldus deze onbrk nd
gebleven „bevoegde zijde", is het
resultaat van een „samenloop van om
standigheden".
Jhr. van Vredemburgh', generaal
Spoor en de heer Abdoelkadir hebben
ter plaatse eerf onderzoek in gesteld.
Het transport, dat een dag lat?r ver
trok dan in de bedoeling lag in ver
band met het feit, dat Soerabaja niet
tijdig kon Svordcn verwittigd, had een
„mïh of meer geïmproviseerd" irein-
gfteide onder commando van een ser
geant-majoor. Voor hem zou deze
reis de laatste zijn. omdat bij te Soe
rabaja met groot verlof naar Neder
land zou vertrekken.
Gebrek aan ventilatie.
Sedert 1 Avigustus zijn er 53 soort
gelijke transporten van O.-Java naar
Sorabaja overgebracht met totaal
2826 gevangenen, zonder dat zich
daarbij ongevallen hebben voorge
daan. Een van de wagens was op 22
November afgekeurd e"h wegens on
reinheid vervangen door een andere
wagen.
Gebrek aan ventilatie op deze uit
zonderlijk warme 23 November word!
door de dokters, die het onderzoek
instelden, als de waarschijnlijkste
doodsoorzaak opgegeven. De wagens
warei? niet overvol. De instructies
voor dc sergeant-maioor waren ech
ter onvoldoende. On 'erv-eg N'ef de-
*rein«releirier uit vrees voor ontvluch
ting, welke zijn niet-afzwaaicn tot
"gevolg zou kunnen hebben, geen meat
regelen genomen óm de wagens te
onenen on\ versé lucht toe te laten
en voedsel en water te verstrekken.
Het feit, zo zegt nu verder de „be
voegde ziide". d°t bij zi'n orders np
deze zonderlinge v 'Ize .Jft'erlHk uit
voerde is de belangrijkste oorzaak
ran deze ca1ami'eit Zo zijn door de
corr.nvst.ie, van onderzoek vergrijpen
geconstateerd, die in geen enkele
verbinding staan tot hrt gebeurde'^
,.en bliiven de betrokkene n^rsonen
en instantie^' verantwoordelijk".
Naschrift redactie.
De minister van Overzeese Gebieds
delen heeft op vragen, d'e hem door
het Tweede Kamerlid Groot gesteld
werden over deze kwestie, geantwoord
dat om telegrafische inlichtingen is
verzocht en dat de regering, zodra
deze verstrekt zijn, op de zaak za|
terugkomen. Wij kunnen"' slech's dè
hoop en de verwachting uitspreken,
dat Den Haag in deze schandelijke
affaire dan niet met dergelijke on
waardige ber:chten naar vore/i komt
als het bovenstaande er een is
Alles irnme s aan die indirecte me
dedeling van een onbekend gebleven
„bevoegde zijde" draait, schuift, doet
miezerig. „Er is geen sprake geweest
van opzet". Wij hebben dat nog ner
gens horen bewerenHet gebeur
de is „een samenloop van omstandig
heden Voor ons heeft dat begrip
toch een andere betekenis. -
Het transport vertrok een dag te
laat; dus reeds voor de trein ging
rijden zaten de mensen pl.m. 24 uur
in een potdichte wagen opgesloten,
zonder dat iemand zich om hen be
kommerde? „Gebrek aan venlila'ie"
de waarschijnlijke doodsoorzaak. Keu
ring van de wagens was dus niet vol
doende. Maar het zonderlingste is
wel. dat ..bevoegde zijde" er zich
over verbaast, dat een bevel letter
lijk werd uitgevoerd. Is dat geen ver
eiste meer in een legei? E- was dus
van een bevel sprake 'en a's het <•.'?-
dadig was het bevel uit te voeren
dan is djit bevel zelf misdadig ge
weest.
Wij hebc-n niet de indruk pokre-
gMi. dat de vergrijpen ..in geen en
kele verhouding staan tot het -ge
beurde". Integendeel. Dergelijke be
velen, een dergelijke uitvoering, der
gelijke wagens., een dergefcjke grove
verwaarlozing. nalatigheid, onver
schilligheid moeten o i. dergelijke
schandalen ton gevolge, hebben Het
zijn de vruchten van de ..politionele
actie", de vruchten van het geweld
Atoombom-metalen op
Berlijnse zwarte markt
Een hoge functionaris van het Ame
rikaanse militaire bestuur in Duitsland
heeft te Berlijn verklaard, dat „er
zeer sterke gewijzen voor zijn, dat
Duitse geleerden grote hoeveelheden
mesothorium (een radio - actief me
taal dat hoofdzakelijk gebruikt wordt
voor kernsplitsing en het maken van
atoombommen) voor een der bezet
lende mogendheden in Duitsland pro
duceren".
Een hoeveelheid mesothorium en
radium ter waarde van minstens een
nillioen dolla'ï is na 'een razzia van
de criminele politie op de Berlijnse
zwarte markt in Amerikaanse han
den gekomen, aldus genoemde functi
onaris.
Twintig Duitsers en een Neder
lander ziin. tijdens de razzia gearre
steerd, dc Amerikaanse functionaris
vide v dat de Fcv jet-Unie de
mogendheid is waarvoor het roeta-il
wordt geproduceerd en dal Britse au
toriteiten ook een kleine hoeveelheid
hadden gekócht. Ook de Chinese mi
litaire missie zou graag wat willen
hc-bben.
Een ever? hege functionaris van de
Britse bestuursraad verklaarde
dat dit belachelijk was. Alleen in do-
Oeral en Silezië bevinden zich trou
wens voorrader, van het metaal.
Ook de Chinezen zeggen.^van niets
te weten.
Kinghet woord is thans aan de
Verenicde Staten
He Canadese eerste-minister,- Ma-
■hiuai« King. Uie pas sn OUawa is
tPDïffkecrd van zijn bezoek van een
maand aan Europa, heeft verklaard,
dat Canada naar zijn mening alles ge-
&ian had wat het kon om het herstel
van West-Europa te bevorderen en
verdere hulpverlening aan de V.S.
moest worden overgela'en.
De Canadese premier zeide o.m.:
„Wat w£ voor Europa kunnen doen
hangt af van de toestand waarin wij
zélf verkeren. Wat zijn grootte be
treft heeft Canada meer dan ieder
ander land ter wereld geholnen. Thans
valt het ons moeilijk om de dingen
te doen, die we gaarne zouden willen
doen".
„Spoedige hulp is nodig''
De Canadese premier zcide voorts,
dat cr geen tijd te verliezen was bij
de wederopbouw van West-Europa.
MER POLEN TER DOOD
VEROORDEELD.
Door het Hoog Gerechtshof .van de
bestuursraad tg Hannover zijn vier
Polen schuldig bevonden van samen
zwering om een trein met ongeveer
60 Britse militairen op de lijn van
Hannover naar Hamburg op te bla
zen. Zij zijn tot de dood door de
strop veroordeeld.
Desillusie
Mijn vrouw deed gisteren een ont
dekking: wij hadden Sinterklaas naast
ons wc n n! De volgende morgen zou
hij afgehaald worden in de auto om
de scholen te bezoeken Een buiten
kansje .voor onze oud"te so-ui' die
dit jaar zo ongeveer de Sinterklaas-
gerechtigde leeftijd ir
Iedere avond zit hij bij z'n m^der
op schoot te luisteren naar het Kla-
zen-.vonder; hij Js één en al gehoor,
wordt de platen en verhak n over
Sint en zwarte Pi:-t niet moe. zingt
zelfs (zijn éérste zangnummer) de
beginregel van „hoor wie klopt daar
kir. d: ren" mee.
..Hij is vól van Sinterklaas" be
weerde mij vrouw triomfantelijk. ..Hij
begrijpt alles aj en je zult eens zien
hoeveel plezier we aan 'm beleven
V;-: jc'.a?, avond".
In mijn hart betwijfelde ik het een
cn ander, scepticus die ik ben, maar
ik werd méér dan half overtuigd,
toen ik hem eens zijn armen om de
nek van zijn hond zag slaan en hem
hoorde vragen: „Klaas zien, Dedda?
K'aas zien, hè?"
En zo verkeerde mijn vro.uwtje van-
rhorgen in een zenuwachtige span
ning. Haar zoon zou, voor het eerst
in _ijn leven, Sifite'rklras zien!
Van de klok keek ze naar het raam:
was het nog niet zo ver, kwam die
auto nog nietPlotseling stond
de wagen voor buurman's deur. ging
open mijn zoon werd opgetild en
voor het raam gezet daar kwam
de goede Sint in alle statie en in
vol ornaat, waardig schrijdend, 'de
deur uit Zwarte Piet vergezelde hem
„Zwaai maar, zwaai maar", zei mijn
vrouw tegen zoonlief. Ze stond zelf
te dansen van opwinding. Zoonlief
kijkt. Vertrekt geen spier van z'n
gezicht. Zwijgt met een hele hand in
z'n mond- geklemd. Bekijkt de Sint
van top tot teen nog eens, draait zich
f
LANGS DE STRAAT
J
'af en begint aan z'n autotje te prut
sen. -
Mijn vrouw was verslagen. „Hij be
grijp er geloof ik toch nog niets van"
zei ze spijtig tegen me, toep ik enige
uren later thuis kwam. „Hij is er
heus nog të jong voor vrouwtje",
Troostte ik
Op dat ogenblik ging mijn buurman
voorbij, op de fiets, zonder baard, in
z'n colbertje. Zoontje springt overeind
als een duveltje uit een doosje, wijst
met z'n rechterhand .schreeuwt: „Kijk
Papa! Klaas! Kijk Papa Klaas".
Och die jeugd.
Indien de toestand niet spoedig ver
helpen werd, zou men moeilijk' kun
nen zeggen, wat er, gebeuren kon.
En wat er ook zou gebeuren, ieder
land zou de terugslag hiervan onder
vinden. „De tijd voor. de V.S. en
andere landen van dit halfrond is ge
komen om alles te doen wat zij kun
nen teneinde Europa economisch weer
op te richten."
Lovett stelt zijn
voorwaarden
Robert LoveU, dc Amerikaanse waar
nemende minister van Buitenlandse
Zaken, heeft aan de Senaatscommissie
voor de toewijzingen verklaard, dat
Frankrijk en Italië voor het ontvan
gen en verdelen van de tussentijdse
Amerikaanse hulpzendingen aan sne-
eiale voorwaarden gebonden zUn. „Bij
wijziging van de omstandigheden" kan
de hulpverlening worden stopgezet.
Volgens Lovett behoprt tot een van
«leze voorwaarden, dat de roramunis-
tén in deze beide landen niet aan de
macht komen.
Louis won van Walcott
- De bokswedstrijd tussen Joe Louis
en Joe Walcott bracht de New-York-
sb gemoederen in hevige beroering.
Louis won op punten en bleef dus
wereldkampioen, maar de meningen
waren verdeeld. De scheidsrechter
vond. dat Walcott op punten gewon
nen had, maar de twee jury-leden
stemden voor Louis. De beslissing
viel niet in goede aarde bij het pu
bliek: het stampte, floot en schreeuw
de,
De heren Asscher en
Cohen weer vrij
De heer A. Asscher en Prof D. Co
hen van de „Joodse Raad" zijn gis
termiddag uit hun hechtenis ontsla
gen, waarin zij vier weken en een dag
hebben vertoefd.
Maar er zijn aan hun vrijheid be
merkingen opgelegd door de procu
reur-fiscaal: zij mogen voorlopig niet
met getuigen spreken; zij mogen het
land niet verlaten en contact met el
kaar onderhouden. De heren Asscher
en Cohen beloofden, zich er aan te
zullen houden.
Frans vakverbond wenst met
Auriol te spreken
Wat gebeurt er te St. Etienne?
Dc toestand in Frankrijk is nog steeds onoverzichtelijk. Uit dc be
richten Uie ontvangen worden, valt nog niet met zekerheid op te ma
ken of het verloop van de staking reeds algemeen genoemd kan wor
den. In verschillende plaatsen in het land gingen grote groepen arbei-
ders weer aan het werk. Daartegenover staan berichten als van het
vakverbond van ambtenaren, dat een tweedaagse „symbolische" sta
king afkondigde en bèsluitcn van andere bonden om de staking uit te
breiden, liet bestuur van de gehele CGT heeft met algemene stem
men besloten, een onderhoud aan te vragen met de president van de
Republiek, Auriol. Het gaf daarbij tc kennen, dat „er slechts een zeer
geringe kans op overeenstemming" is. Eén bericht meldde, dat Auriol
gisteravond het gevraagde onderhoud zou verlenen, een ander, dat hij
„geen precedent wil scheppen" en ..zijn gezag wil voorbehouden voor
ernstiger gevallen"
Soldaten op weg naar
het staal-centrum
Een duizend tot vijftienhonderd man
schoppen van het leger hebben, zich
op weg begeven naar Saint-Etienne.
Het rechtse' blad „France Soir" be
richtte, dat dit grootste staal en ijzer-
centrum in midden-Frankrijk prac-
iisch door de stakers wordt bestuurd.
Met stokken en knuppels gewapen
de mannen zouden patrouilleren langs
de straten.
Deze nieuwe „autoriteiten" zouden
tpctiale doorrijvergunningen arm
[automobilisten uitreiken.
De dagbladen zouden onder censuur
staan. Maar een woordvoerder van
de politie te St. Etienne noemde het
bericht overdreven; er was geen spra
ke van censuur, het zou rustig zijn
in de stad en omgeving.
Voorzichtig?
De partij van De Gaulle had be
kend gemaakt dat de generaal op 21
Engeland mag restant van
dollarlening opnemen
De V.S. hebben gisteren Engeland
gemachtigd het resterende bedrag ad
400 millioen dollars van zijn óoilai-
lening op te nemen.
Dit betekent niet, dat hiermede voor
Groot-Brittannië" de 'noodzaak zal
komen te vervallen om nog meer goud
aan de V.S. te verkopen teneinde
dollars aan te schaffen, doch in ieder
geval zal het tempo der goudver
kopen hierdoor worden vertraagd.
Wanneer wordt Rapport - Cleveringa
openbaar?
Vragen van Van Heuven
Goedhart aan de minister
Het Eerste Kamerlid de heer Van
Heuven Goedhart heeft aan de Mi
nister van Buitenlandse Zaken de
volgende vragen schriftelijk gesteld:
1. Is het de Minister bekend, dat
de openbaarmaking van het rapport
der commissie-Vorrink, in zake de
verzorging van krijgsgevangenen en
politieke gevangenen met pakketten
door regerings- en Rode Kruis-instan-
t«es gedurende de bezetting. geleid
heeft tot verontrusting ten aanzien
van de inhoud van het rapport der
z.g. commissie-Cleveringa, dat gro
tendeels dezelfde materie en de gestie
van dezelfde personen behandelt?
2. Is de Minister van oordeel, dat
zowel dc in vraag i bedoelde veront
rusting als redenen van algemeen de-
ONGEVAL OF MISDRIJF?
Gistermorgen is op de spoorbaan
tussen Amersfoort en Soest het deer
lijk verminkte lichaam gevonden van
een inwoonster van Amersfoort, de
29-jarige mevr. V. Z. De politie stelt
eeïi uitgebreid onderzoek in, daar de
mogelijkheid niet uitgesloten wordt
geacht dat misdrijf in het spel is.
Op 4 December bedroegen de Ne
derlandse verliezen in Indonesië vol
gens een officiële mededeling 1 ge
sneuvelde en 3 gewonden.
mocratische aard het ten zeerste wen
selijk maken, dat het rapport der
commissie-Cleveringa wordt gepubli
ceerd??
3. Indien de Minister vraag 2 be
vestigend beantwoordt, is hij dan be
reid de openbaarmaking van het rap
por! der commissie-Cleveringa te be
vorderen?
Citroenen voor kinderen
Voor personen, geboren in een der
jaren 1928 t.m. 1933 zullen 250 gram
Italiaanse Groenen verkrijgbaar
worden gesteld,
Uiterlijk op 13 December a.s. dient
de bon „reserve 045" te worden inge
leverd bij een detaillist.
De vissersstaking te IJmuiden is
opgeheven. Vandaag gaat men weer
aan 't werk.
December te Saint-Etienne zou spre
ken. Maar zonder opgaaf van redenen
is deze verklaring later ingetrokken.
Andere kwestie
De Franse regering maakt bekend,
dat een delegatie van Franse deskun
digen naar Moskou zal gaan om le
onderhandelen over de levering van
300.000 ton Russische tarwe voor
Frankrijk.
Regeringscrisis in Perziê
De perzische eerste-minister Gha-
varr. es Sultaneh. heeft tegenover de
pers bevestigd, dat op drie na alle
ministers van zijn kabinet hun ont
slag hebben ingediend. De premier
verklaarde een nieuwe regering-te
zullen vormen. Zelf was hij niet af
getreden „omdat het land hem nodig
heeft". Slechts het parlement zou hem
tot aftreden kunnen dwingen.
De oppositie heeft dan ook de Sjah
verzocht Ghavam te ontslaan.
VLIEGTUIG IN WALES
VERONGELUKT
Een Handley page vrachtvliegtuig,
dat op weg was van Rijsel naar Li-
verpooL is naar uit Londen wordt ge
meld, tegen een berg in Noord-Waleg
te pletter gevlogen, Tot nog toe zijn
vier lijken gevonden.
Sir Donald Bailey, de beroemde
bouwer van de beroemde Baily-brug
gen was er zelf bij, toen in Venlo de
nieuwe Baily-brug feestelijk werd ge
opend. Baily blijft nog een tijdje in
ons land.
De Rotterdamse Opoe Herst wordt
Maandag 106 jaar! Opoe wenst - op
haar verjaardag minder bezoek als
voorgaande jaren, omdat ze tenslotte
al een dagje ouder wordt!
Een transport van ongeveer 300
Hongaarse kinderen )komt volgende
week in ons land aan. Later zullen er
nog 200 komen Zij zullen in de om
geving van Leiden en Haarlem onder
gebracht worden.
Er schijnen plannen te zijn om be
paalde bïoemproducten weer op de
bon te brengen. De winkeliers zijn
over het algemeen sterk tegen deze
maatregel gekant.
De Bredase economische recherche
is op het spoor gekomen van een zich
over het gehele land 'uitstrekkende
clandestiene handel in tweede hands
auto's gekomen. Tggen 110 personen
werd proces-verbaal opgemaakt, 36
auto's zijn in beslag genomen de ..fir
ma" had een overwinst van f 70000
gemaakt.
Wild zwijn wandelde in Maastricht
In een kapelletje werd
het gestoord
Donderdagmorgen heeft een wild
zwijn in zijn eentje van Heugen af 'n
wandeling gemaakt naar de voet van
de St. Pietersberg,' Het dier zwom
daarvoor eerst over de Maas, balan
ceerde over een sluisdeur en maakte
een duik om het kanaal over te zwem
men, Hierna bracht het beest een be
zoek aan een oud St. Lambertuska-
pelletje, maar koos, toen de mense
lijke nieuwsgierigheid het hem wat
al te benauwd maakte, dezelfde weg
naar Heugen terug. Daar geraakte
de zwerver bijna onder *een gemeen
te-autobus welke voor het dier be
leefd stopte.
Jagers maakten jacht op het dier,
bedacht als ze ware» op een hartig
boutje voor Sinterklaasavond, maar
vergeefs, hoewel het zwijn gewond
werd.
Een doorbraak?
Er wordt na de eerste vreugde over
het pi^jsverlagings-offensief van de
regering reeds algemeen in twijfel
getrokken, of deze actie wel van enig
direct nut zal kunnen zyn voor de
consument. En ook de regering zelf
zette er de domper op: „men ver
wachte niet te veel de levensmid-
delenprijzen. gaan gedeeltelijk om
hoog".
Moeder-de-huisvrouw, die even haar
hoop op uitkomst uit de dagelijks
drukkende zorg van het eeuwige
geld-tekort zag herleven, verbeet
zich maar weer. De ongelijke strijd
moest dan maar weer voort worden
gezet
Nu komt plotseling een van de
grootste bedrijven, die ons land kent.
de coöperatieve, met een enorme
prijsverlagingscampagne. De vorige
maand was het de jam, deze maand
de thee en de koffie, dje een aan
zienlijk stuk in prijs daalden. En
leukweg werd aangekondigd dat men
van plan is om elke maand voor een
dergelijke surprise te'zorgen.
Wat gebeurt hier? Men kan de vraag
opwerpen, of de coöperatie deze actie
vol kan houden; men kan gissen of
dit niet gepaard moet gaan met ver
liezen voor het bedrijf; men kan d£
campagne beschouwen als een recla
me-stunt zoals elke machtige combi
natie van tijd tot lijd wel eens be
gonnen is.
Maar terzijde van deze interessan
te vragen staat iets, dat belangrijk is:
de uitkomst. Het is zonder meer dui
delijk dat, wanneer er thans één li
chaam is dat het prijsfro^t op een
dergelijke forse wijze doorbreekt, an
deren gedwongen worden te' volgen.
Als deze tactiek succes heeft, ^jan zijn
de hoge prijzen, althans voor bepaal
de sectoren van het huishoud-budget,
van de baan.
Welke directe gevolgen dit heeft
voor de gewone man, behoeft geen be
toog. Maar wat zullen de gevolgen
zijn voor het bedrijfsleven?? Er wordt
immers toch al zo geklaagd over te
lage winstmarges?
De regering heeft bij het inluiden
van haar „vrijwillige prijsverlagings
campagne" aangekondigd, dat de
winstmarge voor vele industrieën ver
mindering, een prijsverlaging ten ge
volge hebbende, toestaat.^ Grote in
dustrieën beaamden dit waarmee
zij het algemeen vermoeden, dat zij
de verbruiker tot nog toe altijd te
veel van zijn armoedje hadden laten
betalen, tevens bevestigden.
De stok stond achter de deur.
Maar de middenstand dan? Inder
daad. duizencjgn en duizenden mid-
denstandsbedrijven' zijn noodlijdend.
Zij kunnen geen verlaging van de
winstmarge meer doorstaan óók
voor hen wordt het hoog tijd, dat er
verandering komt in de bestaande
toestand! Het volk heeft belang bij
een gezonde middenstand. Maar
de middenstand heeft belang bij een
koopkrachtig publiek.
En hier komt het punt, waarop wij
n.a.v. de berichten over goedkopere
jam, koffie, thee en wat 't de vol
gende maanden meer zijn zal, de na
druk wilden leggen. Als het prijzen-
front inderdaad definitief doorbroken
wordt, zal de koopkracht van het volk
stijgen. En wie geld over houdt, be
steedt het direct: een ieder heeft van
alles nodig. Dat betekent: méér geld
voor de winkelier, méér productie,
méér arbeid, méér welv&art. Ook,
zélfs op den duur voor de fabrikant
Het initiatief dat de coöperatieve
genomen heeft, reclamè-actie of niet,
dunkt ons een krachtige ondersteu
ning te zijn van de regeringsplan
nen.
A. HOMMERSON
De agenda Van de Veiligheidsraad
voor 9 December vermeldt om een
bespreking over de Indonesische kwes
tie; men verwacht geen uitgebreide
discussie.
weerbericht
VEEL WIND.
Wisselend bewolkt raet opklaring».
Enkele regenbuien. Aanvankelijk r»ef
krachtige /vind i:'t ZnM-Waete'.Uè*
richtingen. Nog ietc Log«._«s
turen dan gisteren.
