Urniaafder
GROTE VIER VOORLOPIG UITEEN
jjiHteia
Een zeer voorzichtig oordeel over
Baron van Harinxma thoe Slooten
Leuvens Universiteit eert
H.M. de Koningin
N.-HOLLANDSE
PERS 1945
In Rusland wordt de roebel
gesaneerd
Alle rantsoeneringen opgeheven
Herstelbetalingen bleken het
grote struikelblok
4e Jaargang No 1115
Dinsdag 16 Deoenibae 1947
Uitgave Xvnr de relUknumiis
Wnd fcocfdrMi. A. Krikt*. Wettcrww. ttl,
Alkmaar. i«l UW. ku«M red*#-
Me ep administratie. Vocrdaat f Alkmaw
(niet te verwarren met Voordam 9,. tel. tftff.
Gedeelte van Rapport-Cleveringa gepubliceerd
Hij kreeg geen opdracht
betreffende illegale evacuaties
Na de sterke aandrang van de zijde
van parlement en pers, ten spoedigste
ever te gaan tot het openbaar maken
van het rapport-Cleveringa, is thans
een gedeelte, dat voornamelijk han
delt over het beleid van baron Mr
B. Ph. Van Harinxma thoe Slooten,
in de bezettingsjaren van 2 Augustus
1940 tot het eind van 1942 belast met
de zorg voor de in het Zuiden van
Frankrijk vertoevende Nederlandse
vluchtelingen en thans ambassadeur
in Brussel.
„Voorzichtigheid
geboden"
Het is ons onmogelijk, het lijvige
rapport hier in zijn geheel te publi
ceren. Het is gesteld in een uiterst
voorzichtige toon. Herhaaldelijk wordt
er de nadruk op gelegd dat de com
missie vaak is^ gestuit op tegenstrij
dige uitlatingen en dat voorzichtig
heid moet worden betracht met ge
tuigenverklaringen. De beschuldiging
dat Baron van Harinxma thoe Slooten
er niet voor voelde, zich op te hou
den met illegaal werk, wordt weer
legd door de opmerking dat zijn op
drachten anders luidden. Op 20 Juni
1940 zeide b.v. de minister van Bui
tenlandse Zaken, naar het rapport
vaststelt, aan de consul te Bordeaux:
„Wil als algemene richtlijn zo veel
mogelijk vluchtelingen via Duits be
zet gebied naar Nederland zenden".
Tl laar Joden en anderen, die gevaar
liepen bleven achter.
Uit het rapport van de heer Ha
rinxma aan de regering op 24 Febr.
1943 uitgebracht, blijkt, dat luj 1596
personen uit Frankrijk naar buiten
heeft geholpen. (Er is reeds enige
malen opgemerkt, dat deze personen
Binnenkort weer
sla-olie
En 20 textiel-punten
(van onze Haagse correspondent)
Uit goede bron vernemen wij, dat het
in de bedoeling ligt binnenkort weer
wat sla-olie ter beschikking te stellen
Men wil pogen om nog voor het jaar
einde de huisvrouwen gelukkig te
maken, wantop oudejaarsavond
moeten immers oliebollen gegeten
worden! Per persoon zal 120 gram
beschikbaar worden gesteld.
Bovendien zouden binnenkort weer
twintig textielpunten worden aange
wezen. De textieldistributie zal in '48
volledig gehandhaafd blijven.
Steeds sterker
Dr. Samuel Lind van de
Universiteit van Minnesota
heeft verklaard, dat het sy
steem van de „kernsmelting"
explosies teweeg kan bren
gen, waarbij de ontploffin
gen van Hiroshima en Bi
kini, die van zevenklappers
waren.
De „kernsmelting" zou de
energiebron zijn, welke de
zon bezit. Atoomsplitsing
schijnt alweer ouderwets te
worden!
TRUMAN KAN
TEKENEN
Tussentijds hulpprogramma
thans wet
De Amerikaanse senaat heeft Maan
dag uiteindelijke versie van het wets
ontwerp betreffende de tussentijdse
hulp aan Frankrijk, Italië, Oostenrijk
en China ter waarde van 597 millioen
dollar eenstemmig goedgekeurd. De
zelfde avond volgde het Huis van Af
gevaardigden dit voorbeeld; daarna
kon het ontwerp aan Truman ter on
dertekening worden voorgelegd.
JnO.i i; ,i voor China later een apart
huJppreg) urnhia wordt aangenomen
<en dat z^l waarsch:jnlük afhangen
van een p'rn tl at voor China wordt
opgesteld) kurnen de Europese lan
den gebruik waken van fondsen
die Voor China zijn bestemd. Dertig
milK .en dollar ic n.!. dooi China zo
juist op.jcnomcn en 18 millioen staan
er ni'g van ae na-UNHRA-steun.
in hoofdzaak of uitsluitend oude man
nen, vrouwen en kinderen zouden zijn
geweest. Red.)
Kleinzielig gedoe
Het rapport besteed veel aandacht
aan de wrQvjngen tussen de heer Ha
rinxma en Mr. Maas Geesteranus, van
Maart 1941 tot Dec. 1943 hoofd van de
„Nederlandse Inlichtingendienst te Lis
sabon" en qualificeert deze strubbe
lingen als kleinzielig, zonder de schuld
uitsluitend bij de een of de ander te
zoeken.
Enige conclusies
Ten aanzien van de evacuatie van
Engelandvaarders concludeert het rap
port, dat de heer Harinxma zo veel
mogelijk legale evacuati-s heeft be
vorderd, maar zelf niet tegen illegale
actie was. Hij had soms wel wat vrien
delijker kunnen zijn tegen betrokke
nen. Het zenden van pakketjes aan
NSB-ers berust op een vergissing en
zou 2 a 3 maal zijn geschied.
Van de geldzendingen uit bezet Ne
derland naar Mevr. Ïïarinxma te Lis
sabon concludeert het rapport, dat van
Duitse welwillendheid geen sprake
is geweest.
Over de klachten betreffende de ver
zorging van de Engelandvaarders in
het kamp „Praia das Mbcaes" zegt 't
rapport o.m., dat de heer Harinxma
een diplomaat was, „niet in de eerste
plaats geroepen tot humanitair werk"
Het beleid zelf t.a.v. de verzorging
zo is de stellige indruk, kan alles
zins bevredigend genoemd worden.
Ook de andere beschuldigingen
worden door het rapport op voorzich
tige toon weerlegd.
MERKWAARDIG COMMUNIQUÉ
Op 23 November stikten 46 Java
nen in goederenwagons, die hen van
Bondowoso naar Soerabaja zouden
vervoeren. Op 27 November gaf de
N.L regering met leedwezen, afschuw
en verontwaardiging kennis van het
gebeurde. Er was een onderzoek aan
de gang. Op 6 December ettelijke
dagen later kwam "een Aneta-be-
richt over deze kwestie met vermel
ding, dat de gegevens uit „bevoegde
bron" waren geput. We schreven toen
reeds, dat „bevoegde zijde" zich in
velerlei bochten wrong om de ver
antwoordelijkheid voor het afschuwe
lijke gebeurde af te wentelen.
Uit een perscommuniqué van een
instantie, die zich aandient als de
..Dienst Legercontacten", blijkt nu,
dat het Aneta-bericbt de wereld werd
ingezonden buiten medeweten van de
legercommandanten, de heren Abdoel-
kadir en van Vredenburgh", die op
4 December een onderzoek hadden
ingesteld en daarvan een vertrouwe
lijk rapport bij de landvoogd, Dr van
Mook. indienden". Ten overvloede zegt
de „Dienst Legercontacten", dat er
evenmin sprake is van een regerings
publicatie „in enigerlei vorm".
Neen, dat meenden we al te weten.
Uitdrukkelijk sprak Aneta over „be
voegde zijde te Batavia". Gelukkig
heeft het perscommuniqué nog fenige
waarde, want „het commisoriale on
derzoek is thans beëindigd, zodat nu
het stadium van gerechtelijke vervol
ging is genaderd".
't Wordt tijd! We willen nu wel eens
weten, tot hoever de militaire afschui.
vingstaciek naar boven is geklommen.
Zouden zij, die tot „bevoegde zijde"
behoren nog last krijgen? De heren
waren zo goed geïnformeerd.En
„Dienst Legercontacten distancieert
zich. in dit merkwaardige communiqué
tamelijk ver van „bevoegde zijde"!
Ere-doctoraat in de rechten
te Amsterdam aangeboden
Als blijk van erkennning en
waardering voor haar grote verdien
sten in de verdediging van recht en
rechtvaardigheid tijdens dé jongste
oorlog, heeft de Universiteit van Leu
ven .HM. de Koningin het eredocto
raat in de rechtsgeleerdheid aangebo
den. Deze aanbieding en de overrei
king van de bul geschiedde gister
middag om half een in de rode eet
salon van het Koninklijk Paleis te
Amsterdam door een delegatie van
Leuvense hoogleraren.
Mgr. van Waeyenbergh. de Leuven
se rector-magnificus en Prof. Collin,
Decaan der rechtsfaculteit richtten t
woord tot H.M.
„BLIJVENDE VERDIENSTEN'
Prof. Collin wees op de uitzonder
lijkheid van deze erepromotie en zei-
de o.m.:
„Door het vestigen van een stevige
en billijke rechtsorde werd aan het
Nedprlandse volk de gelegenheid ge
boden zijn rijke en veelzijdige gaven
Zeerovers wilden
Hollands schip kapen
Als passagiers vermoude zeerovers
hebben Zondagmiddag ter hoogte van
de Zuid-Chinese kust in de buurt van
Swatow zonder succes gepoogd een
Nederlands schip te kapen. Het schip
de 5.000 ton metende „Van Heutsz",
keerde naar Hongkong terug, waar de
politie aan boord ging.
Maar tien uur lang hadden de zee
rovers het schip in hun macht, op 128
km ten N. van Hankong. Zes passa
giers werden gevangen gemaakt en
meegenomen; allen vooraanstaande
Chiue.se functionarissen en kooplie
den. De overige passagiers werden
door de revers op hun gemak gefouil
leerd. Zij namen wat van hun gading
va* en Yartrek ken daarna met een
motorbont.
in een gelukkige vrijheid tot volle
ontplooiing te brengen, een welstand
te verwerven, die zelden geëvenaard
is in Europa en een beschavingspeil
te bereiken, dat blijvende sporen heeft
gelaten, die door een brutale bezet
ting niet konden uitgewist worden.
Bovendien, als verdedigster van de
rechten der kleine natiën tegen de
meedogenloze verdrukking van een
gewetenloze geweldenaar, heeft Hare
Majesteit op het gebied van het in
ternationaal recht eveneens blijvende
verdiensten verworven."
KORTE, SOBERE PLECHTIGHEID
Hierna sprak H.M. de Koningin een
kort woord en las Mgr. van Waeyen
bergh de in het Latijn gestelde pro
motiebul.
De in wit kalfsleer gebonden bul
werd daarna aan H.M. overhandig, te
gelijk met de tekenen van het ere
doctoraat, een wit-blauw zijden lint,
aan de uiteinden afgezet met stroken
hermelijn.
Langs de straat
TE LAAT.
Ik weet niet meer precies
wanneer het was, dat ik
haar voor de eerste maal
opmerkte. Maar ik weet
drommels goed hoe het
kwam. Ze lachte toen ze me
zag. Niet hard-op natuurlijk,
dat zou beledigend geweest
zijn. Maar een beetje ter
sluiks, zo even met haar ogen
schuins naar me op Haar
ogen lachten.
Ik vond toen direct al,
dat ze bijzonder mooie ogen
^had. Zo jong en zo eerlijk.
Zo warm. En ze lachte
elke morgen duidelijker, el
ke morgen liever.
Eerst deed ik of 'k 't niet
merkte. Dat was tactiek. Ik
dacht: :misschien kijkt ze
overmorgen toch niet meer
naar me
Maar toen ik eens op kan
toor kwam en een collega
tegen me zei: wat zie jij er
raar-rood uit Ben je ver
liefd? toen dacht ik: als ik
alleen maar bloos, en niks
zeg, da's vast verkeerd. Ik
zal haar groeten.
Van die dag af zeiden we
„dag" tegen elkaar. Dat is
nu meer dan drie weken ge
leden.
Maar in mij rijpte het be
sluit om haar eens staande
te houden en iets anders te
gen haar te zeggen. Het rijp
te totdat het gerijpt, totdat
het, om zo te zeggen, on
wankelbaar was.
Vanmorgen zou ik het. wa
gen. Ik wist, hoe ik het aan
zou pakken. Ze zou niet mer
ken, hoe moeilijk ik het
vond.
Maar juist vanmorgen ging
h'et niet. Ze liep met iemand
arm in arm.
Ik geloof niet, dat ik het
nog doe. Haar ogen zijn toch
niet zó mooi als ik altijd
dacht.
Partij v. d. Vrijheid en Mr. Oud
vinden elkander
De onderhandelingen tussen de Par
tij van de Vrijheid en het comité-Oud
hebben een gunstig resultaat opgele
verd. In de volgende maand zullen
beide instanties de „Volkspartij voor
Vrijheid en Democratie" oprichten
met Mr. Stikker als voorzitter en Mr.
Oud als onder-voorzitter.
Van de zijde der Partij van de Vrij
heid wordt nog medegedeeld, dat de
algemene vergadering van de Partij
aan dit voorstel van het hoofdbestuur
alsnog haar goedkeuring zal moeten
hechten. De partijraad heeft in zijn
Zaterdag gehouden vergadering be
sloten omtrent het voorstel een gunstig
advies aan de afdelingen uit te bren
gen.
Amerikaanse vliegende vis
Enige tijd geleden kwam
iit Engeland bet bericht, dat
men van plan is proeven
te nemen met het vervoer
van vis door de lucht. Thans
wordt uit Newfoundland ge
meld, dat met een Douglas
van dit eiland 15 £00 pond
verse kabeljauw naar h'et
binnenland is verzonden.
Radio—Moskou heeft Zondagmiddag
de tekst bekend gemaakt van een
decreet van de ministerraad en het
centrale comité van de communisti
sche partij der Sowjet-Unie over de
invoering van een valutahervorming
en afschaffing van het rantsoenering-
systeem. Vandaag zullen er nieuwe
roebels in omloop worden gebracht.
Tot deze geldsanering werd overge
gaan, aldus het decreet, met het deol
de wisselkoers van de roebel te ver
sterken, het rantsoeneringssysteem af
te schaffen en de handel tegen staats
prijzen uit te breiden.
DRIE PRIJZENZOXES.
De burgers van de Sowjet-Unie zijn
in drie geografische zones ingedeeld
wat betreft de prijzen voor levensmid
delen. De kleinhandelsprijzen voor
stad en platteland zullen verschillen
vertonen.
Zone één omvat de Oekraine, de
Baltische republieken, de Krim en
Leningrad, terwijl de Noordelijke en
Oostelijke kustgebieden onder zone
drie ressorteren. Voor prima tarwe
brood in de eerste zone betaalt men
6.02 roebel, in de derde zone is de
prijs 7.80 roebel. De prijs van Wodka
bedraagt 60 roebel in alle zones en
ook de prijzen voor bier, thee, kavi
aar en roomijs zijn in alle zones ge
lijk. In de steden zullen een paar
schoenen 260 roebel en op het plat'e-
land 288 roebel kosten.
Britten ontruimen
Palestina snel
De Britse strijdkrachten hebben te
middernacht het overwegend joodse
gebied, gelegen om Tel Aviv, Ramat.
Gan en Petah-Tiqvah volgens plan ont
ruimd. Een Joodse burgerwacht van
500 man zal zich in deze streek, waar
ruw geschat twee derde van de Jood-'
se bevolking van Palestina woont, be
lasten met het handhaven van orde
en rust.
op andere pagina's
Betreurenswaardig \oo:üel van en
Pag 2. kol 1
Op bezoek bij een astronoom
ï-ag. 3, kol. 4
De heer Lovink overleden
Pag. 4 koï t
Johanna raakte slaags met jchoonmoe-
der pa» 4. kol. I
De 3e en 4e klassers (voetbrl)
pag. 4, kol. 4
De plaatsvervangende ministers
blijven confereren
De Raad van Ministers van Buitenlandse Zaken van Groot Brittan-
nië, de Ver. Staten, de Sovjet—Unie en Frankrijk is Maandagavond
voor onbepaalde tijd verdaagd.
Vandaag vergaderen toch hun plaatsvervangers om het vredesver
drag met Oostenrijk te bespreken.
Duitsland toont zich teleurgesteld hoewel men deze ontwikkeling ver
wacht had. Het voorstel tot verdaging kwam van Marshall, die heden
met de DC-4 Skymaster van pers. Truman, de „Heilige Koe" genaamd,
uit de Ver. Staten wordt afgehaald
De kaarten op tafel
Maandag was er de langste zitting
van deze conferentie. Daar zijn, zo
zegt men, de kaarten volkomen op ta
fel gekomen. Men kon het niet* eens
worden over de herstelbetalingen, die
Vrijdag reeds zo'n onaangename zit
ting opleverden. Marshall constateer
de, dat „alleen de Sovjet-Unie wei
gerde accoord te gaan" met een re
geling.
Men staat afwijzend tegenover het
Russische voorstel om de herstelbe
talingen uit de lopende productie te
doen. En de Sovjet-Unie klampt zich.
op grond van Yalta en Potsdam, hard
nekkig vast aan haar eisen.
Ook Molotof's voorstel, Maandag ge
daan, om het verzoek van het „Con
gres van het Duitse volk", gehoord,
in overweging te nemen, werd van
de hand gewezen.
Wie verhindert Duits
I?
herstel
Marshall gaf als zijn mening te
kennen, dat de eisen van de SU zo
wel wat Oostenrijk als Duitsland be
treft, volkomen onrechtvaardig zijn.
Bovendien weigert de SU inlichtingen
te geven over de goederen die zij
wegvoert Een belangrijk deel van de
Oost-Duitse industrie, zo verweet hij
Rusland is ondergebracht in een groot
Sovjet-trust die, vermoedelijk voor
altijd, boven de Duitse wet is gesteld
Deze practijken verhinderen, aldus
Marshall, dat Duitsland zijn rol in t
herstel van Europa speelt.
Bidault zeide, dat hij de Russische
eisen niet rechtstreeks afwijst. Maar
EEN EI VOOR IEDER
Op 18 December a.s. zal voor alle
leeftijdsgroepen een bon bekend wor
den gemaakt, waarop 1 ei verkrijg
baar is.
in scheervlucht
Brits-Nederlandse handelsbesprekin
gen zijn Maandag te Londen begon
nen; men hoopt op een goed resultaat.
De Nederlandse Lunapark expeditie
in Egypte heeft moeilijkheden; van de
negen maanden heeft zij nog geen vier
kunnen draaien. Bulgarije en Alba
nië sloten thans ook een verdrag van
wederzijdse bijstand. De Europese-
steenkool-organisatie die 100.000.000
ton steenkool over Europa heeft ge-
distribueert, is opgeheven. Een V.N.
commissie nam haar werk over. De
heer Bras uit Bergen op Zoom zag
Vrijdagavond hoe twee kerels een
vrouw lastig vallen. Even later werd
hij zelf door hen neergeslagen. Toen
hij bijkwam miste hij z'n portefeuille.
De Amerikaanse Republikeinen ko
men thans met een ontwerp tegen de
inflatie, dat, veel minder ver gaat
dan Truman's voorstellen Voor t
eerst sinds 50 jaar wordt de St. Jans-
kerk te Den Bosch weer aan een gro
te schoonmaak onderworpen. Een
50.000 Amerikaanse telegraaf-emplo
yé's willen voor Kerstmis nog in sta
king gaan, als zijn niet 15 pCt meer
loon krijgen. Slachtvergunningen
voor geiten zullen voortaan alleen aan
geiten-eigenaren worden uitgereikt.
De Italiaanse regering De Gasperi
is thans uitgebreid. Ook Saragat, de
rechtse socialist, is in het kabinet op
genomen.
zijn regering kan geen beslissing ne
men zonder cijfers.
Molotof zeide, dat er nog steeds
geen poging is gedaan om zijn ver
klaring, dat slechts een waarde van
33 millioen dollar uit het Westen aan
twintig van de twintig ontvangende
landen ter beschikking is gesteld, te
weerleggen.
De SU kan met deze gang van za
ken geen genoegen nemen. Juist door
herstelbetalingen uit de lopende pro
ductie af te wijzen staan Engeland,
de Ver. Staten en Frankrijk het her
stel van Duitsland in de weg
Bevin moedeloos
Bevin zeide na een lange rede, dat
hij zich afvroeg, of de Raad van Mi
nisters ooit in staat zal zijn het Euro
pese en Duitse probleem op te lossen.
Het is mCgelijk, dat deze verdaagde
conferentie van Vier gevolgd zal wor
den door een conferentie van Drie.
Byrnes de voorganger van Marshall,
heeft steeds als zijn mer.ing te kennen
gegeven, dat Engeland, Frankrijk era
de Ver. Staten ogenblikkelijk een 40-
jarig non-agressiepact moeten opstel
len en desnoods zonder Rusland vre
desverdragen met Duitsland en Oos
tenrijk moeten sluiten. Byrnes' opi
nie wordt echter niet door vele Ame
rikaanse staaslieden gedeeld.
Een sympathiek plan
Op 29 Febr. 1948 werken
voor 't hongerige kind
Op 29 Februari in het schrikkeljaar
1948 zal aan iedere burger van dè
56 landen der VN gevraagd worden
een dag salaris af te staan ten bate
van de hongerende kinderen in de
wereld. Enige bijzonderheden van dit
plan, dat door de algemene vergade
ring der VN werd goedgekeurd en
door vakbonden, coöperatieve land
bouwbedrijven en werkgeversorgani
saties over de gehele wereld werd ge
steund, werden bekend gemaakt door
Aake Ording, de Noorse directeur van
de organisatie.
„Naar onze schatting zijn er 200 k
300 millioen kinderen in de wereld,
die niet voldoende voedsel krijgen"*,
aldus Ording. „De VN hebben een or
ganisatie opgericht ter leniging van
de nood der kinderen, doch de bij
dragen der regeringen waren
niet voldoende om het vraagstuk op
te lossen. Daarom zijn wij op de ge
dachte gekomen om iedereen te ver
zoeken één dag loon af te staan voor
een vrije wereld. De ingebrachte gel
den zullen worden gebruikt om on
dervoede kinderen over de gehele we
reld iedere dag een warme maaltijd
te verschaffen. Hierbij zal geen dis
criminatie worden toegepast. Om dit
te bereiken is een internationaal co
mité opgericht, waarin de belangrijk
ste internationale organisaties zijn
vertegenwoordigd".
weerbericht
PLAATSELIJK LICHTE REGEN
Meest zwaar bewolkt met plaatse
lijk enige lichte regen of motrc-
Zwakke tot matige, langs de Waducn-
eilanden tijdelijk vrij krachtige Noor
delijke wind. Weinig verandering va*
temperatuur. j
