£k
c;
Mei de Schijnwerper
N.-HOLLANDSE
PERS 1945
Komende dagen critiek
voor Indonesië
„Zij, die wij kopen met ons voedsel,
zullen ons in de steek laten"
NIEUWJAAR IN VICTORY HOTEL
4e Jaargang No. 1123
Dinsdag 30 December 1947
Uitgave voor de gelijknamige Stichting.
Wnd. hoofdred. A. Eriks, Westerweg 338,
Alkmaar, tel. 3300. Tijde!#* bureau redae-
tie en administratie, Voordam 6A. Alkmaar
(niet te verwarren met Voordam 9), tel. 3967.
int I
1
Henty Wailace valt Truman-polHiek aan
Vrede met dè Sovjet-Unie
noodzakelijk
Er is geen sprake van een werke
lijke tegenstelling tussen een Truman
en een Republikein. Beiden staan een
politiek voor, die de deur open zet
voor een oorlog bij het leven van on
ze generatie en deze zeker maakt voor
onze kinderen" aldus sprak Henry
Wailace, voormalig vice-president en
minister van Handel van de Verenig
de Staten gisten in een radio-rede te
Chicago. Wailace, met Summer Wel
les de man, die als bewaarder van
Roosevelt's erfenis beschouwd wordt,
zal zich aan het hoofd van een nieu
we „derde partij" plaatsen en naar
thans officieel wordt gemeld candi-
daat laten stellen voor het president
schap b|j de komende verkiezingen
Wailace. die krachtige ondersteuning
geniet van de linkervleugel der vak
verenigingen, van de gediscrimineerde
negers en de radicale jongeren, maar
waarschijnlijk wel geen kans maakt
naar het presidentschap, oefende folie
critiek uit od Truman's politiek je
gens de Sovjet-Unie cn Europa.
Tenen imperialisme,
„in welke vorm ook"
De Verenigde Sartcn zullen niet ge-
hpcl veilig zijn tenzij bij een werkelij
ke vrede tussen dit land en Sovjet-
Unie aldus Wailace. die 2ich tegen
woofjaijMme of expansionisme, in
welke vorm dan ook, zowel van de
kant van Groot Brit*anië, de Sovjet-
Unie of de Verenigde Staten" ver
klaarde. Hij drong aan op het hoyden
van een ontwapeningsconferentie door
1. —C"- V THEE
OP OUDEJAARSAVOND
Het Centraal Distributiekantoor
deelt mede, dat voor het tijdvak van
4 tot en met 17 Januari a.s. bon 118 al
gemeen wordt aangewezen voor 125
gram koffie en bon 119 algemeen voor
50 gram thee. In verband met dc feest
dagen kan men reeds van heden af op
boven"'""«de bonnen kopen.
Tochinternationale
samenwerking
Vroeger was 't een solide begrip en
eer. in de pers veel voorkomend ru
briek-hoofdje. Wie in deze tijd nog t
woord gebruikt, hij loopt kans in het
g:zicht te worden uitgelachen'of mee
warig te worden aangekeken.
Wij bedoelen: internationale samen-
erking. Men is reeds zo gewend ge
raakt aan vijandigheid in de sfeer der
internationale betrekkingen, aan drei
gementen en stekeligheid, aan ob
structie en haat, en de bacillen van
de oorlogspsychose hebben zich zo
verbreid, dat men een begrip als in
ternationale samenwerking zonder
ineer na: r het rijk der overleveringen
of naar dat der utopieën wenst te ver
wijzen. En toch de internationale
samenwerking is nog niet dood en be
graven. Maar achter de veelheid der
harde feiten ging haar gestalte schuil.
Jn die nog niet zo lang vervlogen da
gen, toen de gehele wereld zich keer
de tegen het agressie-monster met de
drie koppen Duitsland, Italië en Ja
pan werd de komende gemeenschap
pelijke militaire overwinning te alge
meen en te gemakkelijk „gelijkge
schakeld" met de Duurzame Vrede,
omdat voor 't oog de onderlinge strijd
gevolg van verschillen in maatschap
pelijke structuur, in economische stel
sels, niet in de eerste plaats in le
vensbeschouwing, maar in aan de om
standigheden en de historie gebonden
de VN. Van de Trumandoctrine en het
plan-Marshall, zoals die naar voren
worden gebracht, zeide hij dat deze
„Europa verdelen in twee kampen."
„Zij, die wij in politiek opzicht ko
pen met ons voedsel." aldus Wailace,
„zullen ons spoedig in de steek la
ten. Zij zullen ons betalen met munt
van tijdelijke dankbaarheid en ons
dan gaan haten omdat onze politiek
hun vrijheid vernietigt".
Een waar begrip tussen
de volkeren
„Wij wetèn wel. aldus Wailace,
..dat we nu werktuigen van de Sov
jet-Unie" en communisten" genoemd
zullen worden, maar laat de angst
zaaiers de zaken niet verdraaien door
louter woorden. Wij zijn niet voor
Sovjet-Rusland en wij zijn niet voor
het communisme, doch wij herkennen
de Hitleriaanse methodes wanneer wij
die in ons eigen land aangewend zien
Eén ding willen wij zowel de Sov
jet-Unie als de Ver. Sta'en duidelijk
maken: vrede vereist een waar begrip
tussen onze volken. De Sovjet-Unie
heeft evenveel te winnen bij vrede als
de Ver. Staten".
iZorgeloze navigatie
De zorgeloze navigatie van
de kapitein eh de beid;
stuurlieden is volgens de
Raad voer de Scheepvaart
de oorzaak geweest vaa het
verloren gaan van het 'mo-
t» rschip „Milc red". De kapi
tein gaf de eerste stuur geen
struc'ie hem te reep? i als
l innen c<u> b<vaar tij-i hei
t uurtorenlic-it van On'lvei-
darne-5 niet to zien kwam de
eerst»» naf de wacht ov«*: ran
de tw »de me; een gegist be
stek; de tweede stuurman
vertrouwde daarop, verg'ste
zich in een vuurtoren en
stuurde recht op de rotsen
aan i.p.v. op Ruykjavik.
rende geleerden, die buit&i de practyk
van het leven staan? Integendeel.
De W.G.O. heeft o.m. in de loop van
dit jaar een groot aantal artsen, epi
demiologen en verpleegsters naar Chi
na gezonden om dit door ziekte en
oorlog geplaagde volk bij te staan; ze
heeft daadwerkelijke geneeskundige
levonspractijk dus weggevallen was «hulp verleend aan Griekenland, Abes-
Welk ten idylle, toen Churchill de
man daarginds in het Kreml „mijn
oorlogskameraad Stalin" noemde.
't Klonk toen bijna plechtig nu
bijna lachwekkend. En de meest vol
ledig gedesillusioneerden van nu zijn
over 't algemeen de meest „ge-illusio-
neerden" van toen.
Misschien kan 't toch zijn klein nut
hebben, om met een voorzichtige vin
ger te proberen, een dun laagje af te
schilferen van het dikke pantser va'n
ongeloof en des-illusie dat vis a vis
staat met het begrip: internationale
samenwerking.
De TJ.N.O. bestaat niet alleen uit n
V^:;»v.eiusraad en een grote en klei
ne A.-..s_mb!ée. Er zijn nog enige loten
aan de stam van frisser groen als
de F.A.O., de wereldvoedsèlraad, de
U.N.E.S.C.O., de organisatie voor op
voeding en wetenschap; er is ook de
W.G.O., de wereld gezondheidsorga
nisatie. Over deze W.G.O. vertelde
onlangs dr. W. Ag. Timmerman, dir.
v. h. Rijksinstituut voor Volksgezond
heid in Utrecht en vertegenwoordiger
van Nederland, enige lezenswaardige
bijzonderheden aan het „Nieuw
Utrechts Dagblad". De medicus sprak
over het werk en de vriendschaps
banden, die de laatste jaren collegae
uit ruim vijftig staten (ook Amerika
ook Rusland) met elkaar verbinden,
over dagenlange reizen en conferen
ties „heeft u geen last van het ijze
ren gordijn, dokter?" vroeg de man die
hem interviewde. „In onze organisatie
weten wij niet eens wat dat is", was
het antwoord, en. blijkbaar om de an
der van deze ongerijmdheid te over
tuigen. voegde hij er aan toe: „de ver
tegenwoordiger van Rusland in het
bestuur is een zeer kundig en ver
standig man, die opbouwend werk
verricht."
Buitenlands Overzicht
J
va 1
iten c
sinië, de Oekraïne, Polen, Tsjecho-
Slowakije en het door cholera gemar
telde Egypte. Ja, ook tegen de cholera
werd gemeenschappelijk gestreden
ondanks het feit, dat sommige bladen
meldden, dat ze van Russische en an
dere, dat ze van Amerikaanse makelij
was. „Onze organisat - bewijst dag
aan dag, dat internationale samen
werking absoluut mogelijk is", zei dr.
Timmerman.
En 't geld voor deze weldadige prac-
tijken en 't uitgebreid research-werk7
't Werd geleend van de U.N.O., die
„onvruchtbare debating-club". 't Is
toch wel prettig, om dit in deze ver
warde en stekelige tijd, tegen het ein
de van een ongelukkig jaar, te mogen
zeggen. A. H.
Langs de straat
ZWARTE KUNST.
In een van de Noord-Hol
landse dorpen is de school
jeugd onder leiding van het
onderwijzend personeel be
zig met het uitstrooien van
de stukjes brood, welke de
ratten naar het hiernamaals
moeten doen verhuizen
Kwistig, strooien ze het
vergiftigde brood uit opeen
boerenerf, waar de kippen
vrij rondzwerven. Dan komt
met e€n verwoed gezicht, de
boer aanstormen, bezorgd
voor het lot van zijn eieren-
fabriek. De twist tussen boer
en jeugd dreigt hoog op te
laaien, want nietwaar, ze
voeren sjechts een opdracht
uit.
Gelukkig komt 't „hoofd"
tussenbeide en brengt de
boer aan het verstand, dat
de kippen het brood rustig
kunnen oppikken.
Verbaasd hoofdschuddend
staat de boer er bij te kij
ken. Het is inderdaad waar!
En terwijl het wantrouwen
nog steeds op zijn gezicht te
lezen staat, mompelt hij: „De
kunst is toch groot
Duitse fabrieken gaan voor
Nederland draaren
(van onze Haagse redacteur)
Nederland heeft met de autoriteiten
van dè Britse bezettingszone in Duits
land een overeenkomst getroffen vol
gens welke Duitse fabrieken voor Ne
derland zullen gaan draaien en onze
gehele behoefte aan walseryproduc
ten veilig zal worden gesteld. Het be
treft hier een voorraad walsèrijpro-
ducten ter waarde van meer dan
10.000.000 dollar. Nederland zal even
wel hiertoe de grondstoffen levf :,n
alsmede de stookolie
ertsen zal Nederland importeren uit
Zweden, Noorwegen en Spanje. Ook
Rotterdam zal belangrijke voordelen
krijgen uit deze transactie doordat
men deze haven voor het transito zal
gebruiken. Voor deze overeenkomst
van kracht werd had Nederland al
belangrijke orders van walserijpro-
ducten geplaatst 'in Amerika. Deze
heeft men echter kunnen annuleren.
De daardoor vrij gekomen dollars
worden gespandeerd aan ongeveer
100.000 ton Amerikaanse steenkolen,
benodigd voor het vervaardigen van
walserijproducten in Duitsland.
Zoek geraakt
De originele tekst van de
Amerikaanse anti-inflatiewet
die pres. Truman Maandag
ochtend zou tekenen, is op
onverklaarbare wijze .in het
Witte Huis te Washington
zoek geraakt. Hoe men ook
zocht, het origin'eel werd
niet gevonden. Er zal na een
copy moeten worden gete
kend.
C.D.U. blijft Kaiser
en Lemmer trouw
Vijf provinciale leiders uit de" Sov
jet-zone van Duitsland steunden een
resolutie van de leiders van de CDU,
waarin verklaard wordt dat Kaiser en
Lemmer, die van de Sovjets „de
wenk" kregen om heen te gaan, al
leen door een ledenvergadering ont
slagen zouden kunnen worden. De re
solutie zegt te hopen, dat „de moei
lijkheden in de Sovjet-zone" nu zul
len worden opgelost.
HELICOPTER NEERGESTORT
IN NAPELS
Een Helicopter van het Amerikaan
se vliegtuigmoederschip „Midway" Is
in een voorstad van Napels neerge
stort. Twee personen kwamen om het
leven en een werd ernstig gewond.
De helicopter verloor, volgens oog
getuigen, haar Rotor De piloot tracht
te nog het evenwicht te bewaren op
de korte, stompe vleugels, maar daar
na volgde een explosie, waardoor de
machine uit elkaar sprong.
Beslissingen siaan voor de deur
Hadji Agoes Salim, sprekend over
de stand der onderhandelingen, heefl
deze als volgt gekenschetst: „Het kan
in de komende dagen vriezen en dooi
en. Indien het vriest, zal het kraken
en als het dooit, zullen binnenkort
de bloemen zichtbaar worden".
Gister zijn de leden der republi
keinse delegaties uit Djokja naar Ba
tavia terug gevlogen. Vice-premier
Setiadjit en de heer Leimena, voor
zitter der technische commissie, lie
ten zich in dezelfde geest als Agoes
Salim uit. Ook zij achtten de
komende dagen van beslissen
de betekenis voor de onderhandelin
gen. De republikeinse delegatie had
het antwoord bij zich op het tweede
ontwerp der Commissie voor Goede
Diensten, dat in een Zaterdag j.1. ge
houden kabinetszitting te Djokja is
esproken. Tot dusver zijn hierover
van republikeinse zijde geen medede
lingen gedaan. Ook van Nederlandse
2ijde wordt over het Ned. antwoord
op de nadere voorstellen der Commis
sie voor Goede Diensten het stilzwij
gen bewaard. Er kan alleen worden
gemeld, dat volgens wélingelichte Ned.
kringen het Ned. standpunt in ieder
geval ongewijzigd is gebleven. Het
werd Zaterdagavond laat aan boord
van de Willem Ruys" aan de Com
missie voor Goede Diensten bekend
emaaki.
Poo!' *.ni verdrijft het
zachte we°r
1,'V^ i- in
'In de niOït kans
op flinke vorst
Dagen lang heeft een stroom van
warme Oceaanlucht grote delen van
Europa overspoeld. In de nacht van
Zondag op Maandag ls de warme
luchtstroom geleidelijk meer naar het
Zuiden verschoven en de grenslijn of
het front ligt nu boven Midden-Frank
rijk en Zuid-Duitsland. Onder invloed
van kleine 'storingen zijn in de boven
loop van Rijn en Maas enorme hoe
veelheden regen gevallen en de wa
terstand in de rivieren vertoont dan
ook een aanzienlijke was. De ver
plaatsing van de warme luchtstroom
naar Zuidelijker breedten hangt sa
men met het doordringen van een kou
de, van. de pool afkomstige lucht
stroom, die Zondag de Britse eilanden
bereikte en in de nacht ook onze
grenzen heeft overschreden.
Hoewel de poollucht oorspronkelijk
een temperatuur heeft van 10 tot 20
graden onder nul, is deze op zijn tocht
over de Oceaan zoveel verwarmd, dat
de temperatuur op de breedte van
Schotland tot omstreeks het vriespunt
is opgelopen.
Aangezien de- wind voorlopig nog
blijft waaien tussen West en Noord zal
de temperatuur in ons land overdag
boven het vriespunt blij/en, maar in
de nacht kan, vooral bij heldere he
mel en tijdelijk wat minder wind,
plaatselijk flinke vorst optreden.
Na Emmanuel's dood
„Ik betuig persoonlijk en uit naam
van het volk mijn leedwezen over de
dood van een groot man, die in de
hoogste functie 50 jaar deel gehad
heeft in het leven van Italië", aldus
zeide De Nicola, Italië's president
n.a.v. de dood van ex-koning Emanuel
De Gasperi, de Italiaanse premier,
verklaarde: „Ik buig mij voor de dood
van een, die in ballingschap stierf
voor zijn fouten en de fouten van an
deren, doch wiens naam voor altijd
verbonden blijft aan onze geschiede-
is".
Zo kreeg de man, die het Italiaanse
volk aan Mussolini uitleverde, na zyn
dood' nog een goede recensie.
In de BAR:
Familie Thé dansant van 15.30 tot 18 uur
Soirée dansante van 20 1 uur
Uitgebreide keuze van gerechten in het Restaurant.
Gezellig bitteruur ook in het Café.
aan de Vleugel: TONY WILLEMSEN met medewerking van de
bekende Russische Radio violiste NADIA BROSGOUL.
REPUBLIEK GEDEELTE
LIJK ACCOORD.
Het republikeinse persbu
reau Antara meldde later,
dat het republikeinse kabi
net besloten heeft de nieu
we voorstellen van de com
missie voor goede diensten
betreffende het staken der
vijandelijkheden te accepte
ren, echter „met enige amen
dementen".
Toestand „hoogst critiek"
De voorzitter van de Masjoemi, dr
Soekiman, heeft tegenover het dag-
t 'ad „Nasional", verklaard, dat hij te
Batavia contact met Nederlanders van
de progressieve groep en leiders van
het K.I.S. heeft opgenomen. Hij noem
de de huidige situatie „hoogst critiek"
Beel ontmoette Setyadjit
Op het Amerikaanse consulaat-ge
neraal te Batavia heeft gisteren een
informele ontmoeting plaats gehad
tussen de minister-president, dr. L. J.
M. Beel, en de republikeinse vice-
premier Setyadjit. De ontmoeting was
oorspronkelijk bepaald tussen dr. Beel
en de republikeinse eerste minister,
mr. Amir Sjarifoeddin, maar deze was
ongesteld.
Prins BernharcHonds
keerde half millioen uit
Het Prins Bernardfonds heeft sinds
7 October 1946 bijna een half millioen
gulden uitgekeerd ten bate van weten
schap, kunst, volksopvoeding, zorg
voor de jeugd en voor overzeese ge
biedsdelen en buitenland.
Besloten werd tot het oprichten van
een afdeling „Indonesië"; reeds werd
vooï de vestiging van openbare bi
bliotheken te Pontianak en Makassar
f 10.000 gegeven. Voor de West 2al
binnenkort waarschijnlijk ook een
afdeling worden opgericht
In voorbereiding is een origineel
plan. met de bedoeling een beroep
te doen op het. gehele Nederlandse
volk. De netto-opbrengst van de laat
ste nationale anjer-verkoop bedroeg
f 136.68.3. 80.
Van de vele aan wetenschappelijke
w'erken, bibliotheken, toneelgroepen
en andere instellingen geschonken be
dragen noemen wij een f 10.000 aan
de L.O.-L.K.P. voor het vervaardigen
van een verzetsfilm, waarvan de to
tale kosten f 160.000 zouden bedragen
Uit 'eigen kas hebben de voormalige
verzetslieden f 100.000 beschikbaar
kunnen stellen, men verwacht een re
geringssubsidie van 40.000 max.
in scheervlucht
De politie te Barf heeft na een ge
vecht van een half uur met een woe
dende menigte de scheidsrechter van
de voetbalwedstrijd tussen een team
van Bari en een team van Genua, die
gevaar liep gelyncht te worden, we
ten te bevrijden. Vele personen wer
den gewond, .waarbij 7 politieagenten.
Dat Zuidelijk bloed ook.. Het ge
rechtsgebouw te Dax in Zuid-West
Frankrijk werd Zondag door 2000 com
munistische betogers bestormd. Zij
werden door de politie met traangas
verdreven en er werden twee perso
nen gearresteerd. De bestorming was
een protest tegen beschuldigingen aan
het adres van enkele leden der recht
bank, die de president belasterd zou
den hebben. Kapitein Stuart Camp
bell, leider van de Australische -Zuid
poolexpeditie, heeft geseind, dat zijn
expeditie op 26 December de Austra
lische vlag heeft gehesen op het eiland
Heard, meer dan 4000 K.M. van de
beschaafde wereld verwijderd. —Een
politie-agent te Long Stratton nabij
Norwich heeft volgens zijn zeggen de
nieuwe komeet „1947" ook waarge
nomen. Deze Engelse agent is een
enthousiaste beoefenaar van de ster
renkunde. De komeet werd het eerst
op 8 December in Zuid-Afrika waar
genomen. Ook de bemanningen van
twee R.AF.-toestellen zouden haar ge
zien hebben.
Humbug
„Vertel de mensen duizend lhaal het
zelfde en ze geloven het ten slotte"'
Ziedaar een stelregel. gebasseerd
op de ervaring van een onzer jongste
wetenschappen, de psychologie, pas
klaar gemaakt voor Commïs-voya-
geurs in handelswaar en' in partijpo
litiek. Het doet er niet toe of dat
gene, wat gepresenteerd wordt deuge-
Uik is of niet. Beveel het vaak genoeg
met voldoende overtuiging aan, ten
slotte gaat het er in als koek. Wel
licht overigens is deze wijsheid in het
bijzonder uitgevonden om dingen, die
krom zijn recht te laten schijnen. Hit-
Ier kende de waarheid van dit woord,
toen hij zyn duivels nationaal-socialis-
ipe opdiende en hy wist te bereiken,
dat over iets, wat in feite geen woord
waard was, in alle 'ernst werd gespro
ken totdat het eindelyk werd aan
vaard als iets wat beloften inhield.
Firma's in gecondenseerde melk heb
ben zo dikwijls verkondigd, dat hun
product het enig goede is voor kleine
kinderen, dat de moeders het kopen
tegen de dubbele prijs van wat het
waard is, omdat het allerbeste alleen
goed genoeg is voor hun baby's.
In een wereld, die overstroomd wordt
met humbug is propaganda even nood
zakelijk als het water voor de dors
tende.
Dit alles bedachten we. toen we de
zer dagen een blaadje inkeken, dat
lang aan onze aandacht was ontsnapt.
Het heet „Het Laatste Nieuws uit In-
dïë" en helpt krachtig mee de poli
tiek van het Comité voor Rykseen*
heid te helpen verbreiden. In een ar
tikeltje, dat de veelzeggende naam
draagt van „Schiettent op Java en Su-
matrs" lezen we het volgende fraais.
Heeft de Generaal (Spoor,Red.) nog
steeds hoop op verandering ten goede?
B. v. op een spoedige vernieuwde re
gering met ruggegraat, onder presi-i
dium van een Gerbrandy of
een overeenkomstige krachtige figuur"
Eerlijk we stonden even paf!
Nog vers in ons geheugen ligt de
pakkettenhistorie, die een toonbeeld
is van louter zwakheid en waarvoor
in hoogste instantie de krachtmens
Gerbrandy verantwoordelijk moet
worden gesteld.
De inkt, waarmee het fnuikt do rap
port over deze tragische geschiedenis
uit dfe oorlogsdagen werd geschreven
is nog amper droog en ziet. reeds
durft „Het Laatste Nieuws uit Indië"
ons de hoofdschuldige al weer uit te
beelden als een kerel met ruggegraat
de aangewezen man om opnieuw met
het kabinetspresidium te worden be
kleed.
De brutalen hebben de halve w#»reld
dat weten we. Een impertinentie als
hier aan de dag wordt gelegd, doet
toch even verbaasd staan.
Hoe durven ze!
Maar daarvan kan men overtuigd
2l)"n zo zullen rustig doorgaan, ge
dachtig aan het woord, waarmee we
dit artikeltje begonnen. Ze zullen het
duizend maal herhalen, In de verwach
ting, dat uiteindelijk iedereen het zal
geloven.
Gelukkig zijn er nog anderen, die
een enigszins afwijkende toon kunnen
laten horen. Wat ons betreft zouden
we willen zeggen: Wees voorzichtig
met dingen, welke met zoVeel onbe
schaamdheid worden opgedist. Hon
derd tegen één dat ze louter humbug
zijn. Tets wat, daaraan twijfelen we
geen ogenblik, ook hier het geval is.
A. ERIKS
LEGERVERLOVEN IN IRAK
INGETROKKEN
In Irak zyn gister alle verloven
voor legerofficieren, dokters en ver
pleegsters ingetrokken, aldus wordt
van betrouwbare zijde vernomen. Het
comité voor de verdediging van Pa
lestina verklaarde, dat vrijwilligers in
d afgelopen drie'dagen met onbeken
de bestemming de hoofdstad hebben
verlaten. Tot deze vrijwilligers be
hoorden oud-militairen, leden van ver
scheidene stammen en studenten.
weerbericht
KOUD
Krachtige, aan de kust nu en dan
stormachtige wind tussen West en N.
West.
Wisselend bewolkt met vooral la
het Noordelijk gedeelte van hei 'and
regen-, hagel- of sneeuwbuien. Koud.
