Ikmaaftki
Onder de Schijnweiper
N HOLLANDSE
PERS 1945
4e Jaargang No 1135
„Benelux is een étappe op de
goede weg"
SPOEDIGE INSTELLING VAN
COLLEGIAAL ORGAAN
Franse Assemblée zet het jaar
luidruchtig in
E.V.C. richi zich ioi Wereld-
vakverbond
Minister Huysmans
verzoekt ontslag
Woensdag 14 Januari 1948
Uitgave voor de gelijknamige Stichting.
W'nd. hoofdred. A. Eriks, Westerweg 838,
Alkmaar, tcL 3300. Tijdelijk bureau redac
tie en administratie, Voordam 6A, Alkmaar
(niet te verwarren met Voordam 9), tel. 3967.
Spaak zegi:
Nauwer politiek en militair contact
de consequenties
„Als men niet de Benelux-gedachte
wil, wat wil men dan voorstellen, om
toi een politiek van herstel te komen?
Dan zou men slechts daartegenover 'n
poiitiek van individualisme en ego
isme kunnen stellen, waaruit geen
herstel van onze landen zou geboren
worden.
Aldus de Belgische minister-presi
dent Spaak, die in het kader van zyn
bezoek aan ons land gisteren in Den
Haag een persconferentie hield.
Een blik in de toekomst'
Spaak zeide er absoluut van over
tuigd te zijn, dat op den duur een
Uitbreiding van de economische sa
menwerking welke de Benelux beoogt
zal kunnen worden verkregen.
Op het ogenblik zou het nog te
Van Mook installeert
Federale Raad
„Hel is nog niet te laat"
„Je toekomst kan slech-s vezekerd
worden, wanneer wü persoonlijk daar
bij ieder streven naar eigen macht en
a;. .en opzij zetten. T-» lang en tc
veel heeft de vrijheidsbeweging in In
donesië haar wegen gezocht langs die
van geweld, van onderlinge naijver
en van politieke en economische
avonturen, die het land zelf in gevaar
brengen en die het welzijn van het
Volk bedreigen", aldus dr. Van Mook
ghteren bij de instelling van de voor
lopige Federale Raad voor Indonesië
tu Batavia.
„Het is nog niet te laat", aldus dr.
Van Mook, „en wij kunnen, door de
handen ineen te slaan, alsnog maat-
gegelen treffen om de gevaren, die
•ns van binnen en buitenaf belagen
te keren".
Dr. Van Mook zeide nog, dat bij de
t -e van personen voor de Federale
Peering hij zich had laten leiden
door de overweging, dat voor deze
taak mensen nodig zijn met een goe
de naam en bekwaamheid, overtuigde
voorstanders van een Federale Demo
cratische «pbouw.
vroeg zijn, om tot uitbreiding over te
gaan. Benelux noemde Spaak een
etappe op de goede weg, meer niet.
Als er een goed en intiem econo
misch accoord bestaat is het zeker,
aldus Spaak, dat er veel meer sa
menwerking en een grotere synchro
nisatie op verschillend gebied gaat
bestaan. Hij gaf tenslotte als zijn me
ning öat men dan ook de consequen
ties moet aanvaarden van een nau
wer politiek en militair contact.
Maas bij Maastricht
wast snel
De Maas bij Maastricht is plotseling
sterk gaan wassen. Binnen enkele
uren steeg het water ruim 50 cun. Een
verdere was wordt verwacht, in ver
band met de overvloedige regens van
de laatste tijd.
MORGEN DEBATTEN VOOR DE
REGERING SVERKL ARING.
De debatten over de regeringsver
klaring, welke gistermiddag door Dr.
Beel werd afgelegd, zullen morgen,
Donderdag, om 1 uur beginnen.
Dr. Beel in Tweede Kamer:
Verhouding tot Republiek niet meer nummer één
De minister-president, dr. L. J. M. Beel, heeft in zijn verklaring van
gister over het Indonesische beleid en zijn verslag van de reis der drie
ministers geen schokkende mededelingen gedaan. Het belangrijkste was
wel, dat de minister-president de instelling van een Collegiaal Orgaan
aankondigde met Dr. van Mook als voorzitter en twee door de Kroon te
benoemen leden, waarvoor minister Neher en Jhr. van Vredenburgh zul
len worden voorgedragen.
Voorts zeide Dr. Beel, dat afgeweken zal worden van de te Malino
vastgestelde staatsvorm. Sumatra zal uit meer autonome staten (Negara's)
bestaan. Dr. Beel kondigde ook de samenstelling van een federale regering
aan, terwijl hij zeide, dat de verhouding tot de Republiek niet meer van
overheersende betekenis geacht wordt.
Onveranderlijke houding
Met betrekking tot de Republiek
heeft de regering volgens de minis
ter-president onveranderlijk vastge
houden aan het standpunt, dat van
enige vruchtbare politieke onderhan
deling geen sprake zal kunnen zijn.
zolang het staken van het vuren en
van de andere vijandelijkheden niet
is verwezenlijkt. Bovendien Is er op
gewezen, dat het voeren van bespre
kingen over deze vanzelfsprekende eis
niet tot hi het eindeloze kan worden
gerekt.
Na zijn waardering te hebben ge
uit voor het werk der Commissie
van Goede Diensten, zeide Dr. Beel,
dat Nederland onder geen voorwaarde
Handelsvloot
In het nauw
De Amerikaanse handelsvloot voelt
*i-h in het nauw gebracht. De scheep
vaartmaatschappijen daar over de
oceaan vinden, dat zij er al heel slecht
van af komen in het plan-MarshalL
N-'uurlijk. er zal wat werk aan de
winkel zijn voor de verscheping der
ir.r'li oenen tonnen goederen naar Eu
ropa maar het profijt dóérvan laat
yieh niet vergelijken met de ruimte,
die de vele takken van industrie door
de verhoogde uitvoer tussen produc
tiecapaciteit en opstopping van voor
raden verkrijgen; een ruimte, die vele
milliarden dollars waard is omdat zij
het stelsel redden kan waarin niet
Verder wordt geproduceerd dan de
w'nst reikt. Maar de scheepvaartmaat
schappijen zien juist hun levensruimte
beperkt, ingesnoerd zij vrezen het
kind van de rekening te worden, ook
al bevat het plan Marshall de voor
haar verzachtende bepaling, dat er
staal tekort is in de wereld, weshalve
de Europese zestien beleefd doch
dringend verzocht worden hun scheeps
bouwprogramma's te beperken. Iets.
wat de Europeanen helemaal niet
kunnen appreciëren; zij 'waren, on
danks het staaltekort juist weer zo
vlot op weg om in de oude vorm te
komen wat de handelstonnage aan
gaat. En zij zijn niet gecharmeerd op
de Liberty-schepen. het massa-product
uit de oorlog, dat slechts een tien
knopen lopen kan. Juist op het ge
bied van de overzeese handel voelen
zij nu eenmaal bijzonder veel voor
de free-enterprise cultus, waarvan
Uncle Sam hogepriester is Om de
eenvoudige reden, dat Z'J tesamen de
strijd met de Amerikaanse handels
vloot gaarne riskeren.
De Amerikaanse reders duchten de
concurrentie. Dat, terwijl hun posi
tie in de oorlog enorm versterkt is:
Öe wereldkoopvaardijvloot bedroeg in
1939 bijna 69'/2 millioen bruto regis
ter ton, waarvan bijna 12 millioen aan
de V.S. behoorde, aan Engeland 18
millioen en ons land b.v. ong. 3 milli
oen. In '45 zag de verhouding er heel
anders uit. Van de 86 millioen ton
hoorden er toen 42.5, bijna de helft.
aan de V.S., nog slechts 14 millioen
aan Engeland (en iets meer dan 1,5
millioen aan Nederland).
De scheepsbouw der V.S. breidde
zich in de oorlogsjaren dermate uit en
verbeterde haar werkmethode zo, dat
in steeds korter tijd schepen van be
hoorlijke constructie konden worden
afgeleverd. In 1938 waren er 28 grote
scheepswerven, die in totaal 341.219
tonnen produceerden; in '42 reeds 746.
productie: 8.089.732 ton; in '45 wer
den nog 10.523.550 tonnen afgeleverd
en men was toen reeds over het hoog
tepunt (19.238.626 in *43) heen. De oor
log plaatste de Amerikaanse scheeps
bouw Verre aan de kop.
Maar er zijn twee belangrijke fac
toren, welke het behoud van deze po
sitie in gevaar brengen. Andere zee
varende naties hebben door een lagere
levensstandaard en lagere lonen een
aanzienlijke natuurlijke voorsprong in
BuiienlancJs Over zich i
de productie. Ten tweede kunnen de
te trage Liberty-schepen de concur
rentie met de betere typen die Eu
ropa maakt, niet doorstaan. De scheep
vaartmaatschappijen weten zeer goed,
dat het behoud van hun bevoorrech*
positie alleen mogelijk zou zijn met
behulp van een flinke regeringssub
sidie.
In het ter gelegenheid van het plan-
Marshall geproclameerde wereld
staaltekort zou men een dergelijke
subsidie aan de Amerikaanse scheeps
bouw kunnen zien. Maar zij gaat de
belanghebbenden niet ver genoeg,
want de toekomstige concurrenten
wordt zelfs een 500-tal Verouderde Li
berty-schepen niet gegund. Er kan in
elk geval mee gevaren worden en el
ke munitie t voor de „vijand" is ver
raad van eigen zaak!
Maar "er bestaat, dunkt ons, niet veel
kans, dat de groten der scheepsbouw
en handelsvloot Truman of het Con
gres aan het schrikken maken. Deze
groten zijn nog steeds kleinen verge
leken bij de auto-, olie-, staal-, en ko
perkoningen, die van Europa voorlo
pig geen enkel gevaar te duchten heb
ben voor hun monopolie-positie.
AH.
een andere dan de Van Mook-lijn als
demarcatielijn kon accepteren. In het
voorstel van de C. v. G. D. is inder
daad de Van Mook-lijn aangehouden.
Oe Unie
Gedacht wordt een Unie van twee
souvereine staten te vormen in plaats
van het ene souvereine Koninkrijk
der Nederlanden. De souvereine sta
ten zullen zijn het Koninkrijk, om
vattende Nederland, Suriname en Cu-
racao en de Ver. Staten van Indo
nesië, omvattende een aantal deel
staten. Beide souvereine staten zullen
bij de U.NO. zijn aangesloten. Het
Huis van Oranje staat aan het hoofd
van de Unie. Gedurende de over
gangstijd einddatum zo mogelijk
1 Januari 1949 zal de souvereini-
teit van het Koninkrijk der Neder
landen over geheel Indonesië ge
handhaafd blijven.
Cachin hield zich niet aan traditie;
groot tumult het gevolg
JAPl
De stormwind giert door
de straten. Bonkige wolken
flarden jagen met vaart door
het luchtruim. Plotseling
vallen de hagelstenen strie
mend neer.
Het is bijna noodweer. In
de verte komt een jongetje
aan. Een peuter van een jaar
of zes zeven. In een krui-
wagentje rijdt hij een zak
met oude kranten.
Boosaardiger joelt de wind
nog.
Glimlachend kijk ik het
jongske aan, dat plotseling
begint te brullen.
Zijn moeizaam verzamel
de hoeveelheid oude kran
ten voor de Jeugd Actie Pa
pier Inzameling dreigt het
slachtoffer van de storm te
worden.
De wind heeft de zak open
gerukt en reeds fladderen
de eerste kranten weg.
Als ik haastig toesnel om
de behulpzame hand te bie
den, heeft het joch zich luid
brullende op de zak gewor
pen en er valt voor mij niets
anders te doen dan de weg
hollende kranten achterna
te snellen en op te halen.
Als de zaak weer in orde
gebracht is en de zak met
kranten tegen verdere bal
dadigheden van de wind be
veiligd is, glimlachen we
tegen elkaar.
Japi is gered!
K&LENGELD KAN GOED BESTEED
WORDEN
„Maakt Uw kolenbonn'en tot warm
tebronnen voor hen, die op hun post
stonden en staan". Onder deze leuze
organiseren de NIWIN en de Nationa
le Monumenten Commissie thans een
grootscheepse actie ten bate om. van
nagelaten betrekkingen van oorlogs
slachtoffers en de militairen overzee.
De bedoeling is. dat een ieder, die
het teveel betaalde geld voor z'n ko-
lenbonnen heeft teruggekregen, dit be
steedt aan bovengeno'emd doel.
Steunactie voor
Indonesisch volk
gevraagd
In verband met de toestand in In
donesië heeft het secretariaat der
E.V.C. zich op 12 Januari j.1. in een
uitvoerig schrijven tot het Wereld-
verbond van Vakverenigingen gericht,
in verband met het zes maanden ge
leden door de regering genomen be
sluit, „door middel van een militaire
actie het Indonesische volk opnieuw
te onderwerpen aan de wil van het
koloniaal imperialisme", zoals het
schrijven zegt.
De volledige aandacht van het W.
V.V. wordt gevestigd op 't werk van
de Commissie van Drie en een uit
eenzetting gegeven over „het streven
der Nederlandse regering met her
nieuwde kracht van wapenen tegen
de Republiek op te treden."
Mede naar aanleiding van de reso
lutie van het Uitvoerend Bureau van
het W.V.V, "opgesteld in de zitting
van 18 tot 24 November te Parijs,
waarin bevestigd wordt „dat het W.
V.V. solidair is met het Indonesische
volk in zijn strijd voor nationale on
afhankelijkheid", stelt de E.V.C. o.a.
voor, deze solidariteit vorm en inhoud
te geven door in alle landen een actie
te organiseren voor het inzamelen
van textielgoederen en medicamenten
voor de bevolking van de Republiek,
daar „de Nederlandse blokkade een
toenemend tekort heeft veroorzaakt".
Tevens doet de E.VjC. het verzoek,
om namens het W.V.V. een represen-
tieve commissie naar Indonesië te
zenden, die zich ter plaatse onder
meer door de Sobsi kan laten in
lichten.
Meikevers vergisien zich
In het Noord-Limburgse
dorpje Velden werden drie
meikevers gevangen. Waar
schijnlijk zijn de diertjes
door de zachte winter in de
war geraakt en hebben zij
zich daardoor vroeger op
pad gegeven dan goed voor
hen was.
Of zij nu op de naam „Ja-
nuari-kevers" aanspraak ma
ken is niet bekend.
Naar het A.N.P. verneemt, heeft Dr.
G. W. M. Huysmans, Minister van Eco
nomische Zaken, op medisch advies
ontheffing uit zijn ambt verzocht.
Dr. Huysmans was van 23 Februari
1945 tot 24 Juni 1945 Minister van Fi
nanciën in het kabinet Gerbrandy en
in Aug. 1945 werd hij minister van
Economische Zaken in het kabinet-
Beel.
In September 1947 werd bekend,
dat Dr. Huysmans voor een operatie
moest worden opgenomen. Midden
November kon hij zijn werk van Mi
nister Mansholt, die hem had ver
vangen, overnemen. Nadien is Minis
ter Huysmans lijdende aan ischias.
Joods Palestina mobiliseert
Alle in Palestina wonende Joden,
ook de vrouwen, tussen de 17 en 25
jaar zullen met spoed worden gemo
biliseerd. Morgen reeds zal deze mo
bilisatie voltooid zijn. Onderwijl duurt
het binnendringen van Arabieren uit
1 Syrië en de Libanon voort.
Er was weer een enorm tumult
gisteren in de Franse Nationale Ver
gadering, die Herriot, de leider van
de radicalen, als voorzitter herkoos.
Marcel Cachin, de 86-jarige leider
van de Franse communisten, moest,
als oudste afgevaardigde, deze eerste
vergadering van de nieuwe zitting
openen. Hij hield zich niet aan de
traditie, in de openingsrede geen po
lemische kwesties aan te roeren, maar
schetste de politiek van zijn partij.
Vijftig rechtse afgevaardigden ston
den prompt op en verlieten de zaal
onder het slaken van luide protest-
kreten.
„Naar Moskou".
Toen de vergadering heropend werd.
verklaarde Cachin, dat men er niet in
geslaagd was een praesidium te be
noemen. Hij wilde daarom de verga
dering tot heden schorsen. Wederom
brak een geweldig rumoer los. Dê
rechtsen riepen: „Naar Moskou, naar
Moskou". Suopoosten verwijderden
de mensen van de tribunes en het
licht werd uitgedraaid. Maar een 12-
tal afgevaardigden bleef zitten om een
sigaretje op te steken en het drbat
onderwijl voort te zetten.
Onenigheid over besluiten
Ondanks dit stormachtig preludium
zijn er enige zaken gedaan. Herriot
werd met 317 tegen 174 stemmen (op
de communist Raoul Calas) herkozen
tot voorzitter van de Nationale Ver
gadering. Maar over de keuze der vi-
ce-presidenten ontstond wederom on
enigheid. De communistische partij
zou als grootste partii de eerste vice-
president mo'eten opleveren, maar
Max Lejeune (socJ werd in zifn
nlaats gekozen. Germain Pevrolie fM.
R.P.) werd tweede, Jacaues Duclos
(comm.) werd derde vice-pr'esident.
Cachin weigerde om deze reden, het
voorzitterschap verder waar te ne
men. Hij deelde mede de vergadering
tot heden te verdagen ..teneinde een
ieder in de gelegenheid over
de situatie na te
Stalin wederom niet dood
De Zweedse professor Elis Berven
heeft op zijn terugreis uit Moskou te
Helsinki verklaard, dat hij een van de
maarschalken van de Sovjet-Unie had
behandeld. Op de vraag of het Stalin
betrof antwoordde hij: „Neen, doch ik
kan de identiteit van mijn patiënt
niet bekend maken". Berven zeide dat
zijn patiënt een maarschalk van het
tankcorps was, die aan een tamelijk
gewone vorm van huidkanker leed.
in scheervlucht
op andere pagina's
Brandweercommandant,
Ringers. afscheid, pag. 2 kol 1
Weer een ongeval bij Bergerbrug
pag. 2 koL 5
Interview m-t mevr. VisserRoosendaal
en pag. 3 kol 1
Alkmaars tandtechniker staat terecht
pag. 4 koll
Diamanten huwelijksfeest pag 4 kol 0
Indonesië en
Jan Moedwil, de bekende spreker
voor de Belgische omroep te Londen
in de bezettingsjaren, zal onder aus
piciën van de Benelux 13 Februari a.s.
een lezing houden in Den Haag De
Zuid-Afrikaanse dichter, N. P. v. Wijk
Louw, is door de Utrechtse Universi
teit het ere-doctoraat verleend. Zo
wordt op de juiste manier verbonden
heid' tussen delen van „groot-Neder
land" gekweekt! Douane van Priok
heeft een passagier aangehouden die
tubes opium smokkelde. Lege
melkblikjes camoufleerden de verder
felijke bagage De twee broers uit
Raamsdonkveer, die onlangs in ver
band met de bomaanslagen te Breda
gearresteerd zijn, blijken een aantal
inbraken op hun geweten te hebben.
O.m. stalen zij voor f 3000 textiel in
Oosterhout. Doordat een der ar
beiders een flesje met aether kapot
stootte, ontstond een heftige brand in
de fabriek van Brocades en Sthee-
man te Meppel. Het vuur werd ge
blust, maar twee arbeiders liepen
ernstige brandwonden op. Weer een
onbewaakte overweg, die een mensen
leven eiste: de 52-jarige heer M. de
Hoop te Waalwijk werd door een
trein gegrepen. Hij laat een vrouw en
zeven kinderen achter Bishop een
Engelsman maakt aanspraak op 50.000
gulden beloning. Z.i. is het distributie
stelsel, dat thans in werking is, een
getrouwe copie van het systeem, dat
hij 19 jaar geleden voorstelde en
waarop deze prijs als beloning stond.
Maar indertijd werd zijn vinding af
gewezen. In Yorkshire stortte een
vliegtuig van de R.A.F. neer; drie do
den. Een Amerikaans toestel onder
ging bij Washington hetzelfde lot: vijf
doden.
De regeringsverklaring over .one-
sië heeft, wat men er verder ook over
zou kunnen zeggen ,op zijn minst op
heldering gebracht. Zij blijft een be
vestiging van de politiek, door dr.
Van Mook sinds Malino ingezet, de
politiek waarvan zij die van stonde
af aan een de Nederlandse belangen
bedreigend gevaar zagen in het Re
publikeinse vrijheidsstreven. alles
verwachtten; de politiek die werd
gevreesd, niet om haar onmiddellijk
succes, maar hrar uiteindelijk resul
taat, door hen die jvist in volledige
overeenstemming me Republiek
de enige waarborg zagen voor een
behouden vaart 'in de toekomst.
Het is de politiek van he' vor
men van negara's en deahra' van
staten met gelijkberechting ter ver
staan van dc Republiek, maar met
groter gebondenheid aan het oude
gezag: een stelsel waar de Republiek
zich nolens volens In zou reten
schikken.
Dr. Beel gebruikte goet: ter-
men. In dit stadium waren zij niet
meer nodig. Hij schetste de beginse
len, waardoor onze politiek jegens In
donesië zou moeten wrdep r„»-pn-
merxt als volgt:
le erkenning van Kei r ]fb hik-
kingsrecht der Indonesische volkeren.
2e volledig begrip voor het stre
ven naar verwezenlijking van dit
recht, dat zich bij de Tndon«?«,he
volkeren openbaart:
3e het streven om in vret aum'
overleg de staatkundige x vorm te
vinden "oor een Aiurza»- -en-
gaa^
Niettegens'eanrlp de «roecU toon. die
uit deze verklaring klinkt, zijn we
sceptisch gestemd ten aanzien van 'n
spoedige oplossing der geschillen. De
Nederlandse politiek heeft in Trtdo-
nesië gezegevierd, dat valt niet te ont
kennen: de Nederlander heeft zich
zelf weer op zijn voetstuk geze* 4an
de Republiek wordt een plaats aange
wezen, die ze kan nemen of niet. Ze
zal dit vermoedelijk niet "f met tegen
zin doen en de twist blijft
In de rest van Indonesië dunkt ons
een wapenstilstand te zijn ingetreden,
die het noodzakelijk maakt onze geld
verslindende troepenmacht in stand te
houden. Voor hoe lang nog?
Wanneer Nederland de eerstkomen
de tijd besteedt om de landen, die nu
met ons samengaan, werkelijk zelf
standig te maken en los te laten, ach
ten we een blijvende oplossing moge
lijk. Voor zover wij kunnen beoorde
len geschiedt thans het tegenoverge
stelde: de geldmakers gaan voor. Zij
profiteren van de enorme legerlasten
en bederven meer dan ze goed maken.
Indien dit ook maar ten dele juist
is, dan gaat het verkeerd en dan zal
deze regeringsverklaring het lot de
len van zovele andere: ze zal spoedig
zijn vergeten.
Men doet er goed aan te bedenken,
dat het ontwaken van Azië iets reëels
is en op den duur niet kan worden
tegengehouden. Nóch door troeoen.
nóch door frasen, die in de practijk
niet worden verwezenlijkt
Het 'enige Is: de onafhankelijkheids-
be,weging te leiden 5n een geest van
liefde voor het Indonesische volk.
Al het andere voert uiteindelijk tot
teleurstellingen.
OM NIEUWELINGEN-
KAMPIOENSCKAPPEN
In Amsterdam werd gisteren een
begin gemaakt met de nieuwelingen
kampioenschappen van Noord-Hol
land.
weerbericht
IETS MINDER ZACHT
Zwaar bewolkt met tijdelijke opkla
ringen en regenbuien. Aanvankelijk
nog stormachtig, doch later geleide
lijk afnemende wind. Enige daling
var temperatuur.
