Er is een bloeiend cultureel leven
DE ELFSTEDENTOCHT VAN JIMMY BROWN
34 Dagen op een
reddingsvlot
Het leven in arbeiderskampen (II)
Volop gelegenheid voor ontwikkeling,
ontspanning en geestelijke verdieping
Het Rijk beeft gelukkig ingezien, dat het niet voldoende is, als de
arbeiders in de kampen op tijd hun natje en hun droogje hebben.
De mens zal by brood alleen niet leven. En vooral de mens in de
kampen niet. Landelijk Is een commissie voor Cultureel werk in de
Arbeiderskampen opgericht, terwijl elk gebied weer een volkomen
autonome commissie heeft, met als uitvoerende macht een door het
Rijk toegevoegde secretaris.
Voor de Wieringermeer is dit de heer van Blijenburgh, die tevens de
geestelijke verzorger der kampen is.
Alle stromingen zyn in deze commissie vertegenwoordigd. En in de
Wieringermeer blijkt deze samenwerking zelfs zeer goed mogelijk.
WAT WORDT ER GEBRACHT?
Wij laten nu de werkwijze van de
commissie en wat daar mee in ver
band staat, waaien. Belangrijker von
den wij het, te vernemen, wat er aan
de arbeiders gebracht wordt en- hoe
ze er zelf op reageren.
Toen we verschillende werkers de
vraag voorlegden, wat zij dachten
over het werk der commissie, enz.
was het oordeel eenparig: Reusach
tig. En meneer van Blijenburgh doet
alles voor ons! Gewoon reusachtig!
Deze eenstemmigheid is tekenend.
Denk nu echter niet, dat de arbei
ders na afloop van hun werk avond
aan avond zich verdiepen in alle mo
gelijke wetenschappelijke 1 roblemen.
Daarvoor is d^ gelegenheid niet gun
stig en zelfs bij gunstige gelegenhe
den gebeurt zoiets niet. Cursussen van
diverse instituten komen weinig voor
Afwisselend wordt hier een zo veel
zijdig programma gegeven, dat de
afdelingen van het Nut of het Insti
tuut zelfs in de grote steden er *uei
aan kunnen tippen. Wat zoudt U den
ken van een programma, waarop voor
komen avonden met voordracht van
Max Croiset. Jan Lemaire, Theo Vink
Een lezing van prof. Van Duinker
ken over literatuur. Prof. Tenbaeff
over Parapsychologie, Jef Last over
China, toneelvoorstellingen door pri
ma gezelschappen, o.m. Kunstzinnig
toneel, cabaretavonden, w.o. van het
gezelschap Gabel, filmavonden op alle
mogelijke cultureel gebied.
Zoals ge ziet: een bont allerlei.
Want lang niet alles hebben we ge
noemd. Er gebeuren in die kampen
werkelijk unieke dingen. We zullen
er één van verteller.
Arbeiders oordelen
Het gezelschap Lemaire had Pol
letje Piekhaar van Willem van Iepen-
daal in studie genomen en de premiè
re zou in Amsterdam gaan. De heer
Van Blijenburgh maakte echter een
afspraak met het gezelschap. Ze zou
den cr eerst mee in de Meer komen.
En ie kwamen. Alles heel doodge-
LIEN DE JONG,
de voordrachtkunstenares, die velen
op aangename wijze vermaakte.
woon. Ongewoon was echter de af
spraak, dat direct na de voorstelling
de arbeiders hun oordeel over het spel
moesten geven.
Toen deed zich het ongewone schouw
spel voor, dat de arbeiders in de zaal
precies zeiden tegen de mensen op
het toneel; Kijk, dat en dat vinden we
verkeerd. Dat zouden we zo gedaan
hebben. En de heer Van Blijenburgh
vertelde ons, dat het oordeel verbluf
fend juist was geweest De auteur
Willem van ïependaal was het met
de kritiek der arbeiders gloeiend
eens.
Een ontzaglijke arbeid
De organisatie van een en ander
eist natuurlijk heel Veel werk. Want
alle kampen moeten op hun beurt
voorzien worden. Dan hier, dan daar
en zo is de heer Van Blijenburgh dag
aan dag bezig. Wij vroegen hem naar
de opkomst op de verschillende avon
den. Verschillend natuurlijk. De lichte
programma's werden door bijna al-
li bijgewoond. Maar als het wat
zwaarder was, en de heer v. B. meen
de dit toch als eerste eis voor cul
tuur te mogen stellen, was de be
langstelling toch nog heel goed.
Het ene kamp verschilde soms veel
van het andere. In Slootdorp was voor
werkelijk kunstzinnige en ontwikke
lingsavonden veel groter interesse dan
op Ooslwaard. Gemiddeld vijf en ze
ventig a tachtig procent kwam op.
Dikwijls worden de arbeiders ook
per auto van de ene cantine naar de
andere vervoerd, als de belangstelling
in een kamp voor een bepaald onder
werp te klein is.
Bijzonder belangrijk vond de heer
v. B. ook het optreden voor de man
nen van een bekend psychologe, die
ze binnen enkele minuten volkomen te
pakken had.
Alle problemen kwamen los en wer
den op de meest eenvoudige en open
lijke wijze besproken.
Gesprek van man tot man
Het belangrijkste achtte de heer v.
B. dat hij voor alles geestelijk ver
zorger der kampen is, want het gaat
niet alleen om ontspanning of inspan
ning. maar U begrijpt lezers, dat al
deze mannen vele moeilijkheden heb
ben. Daar moeten zij zich over uit
kunnen spreken. Daarom is de heer
17. „En vrind?", vroeg de meneer,
die niemand anders was dan meneer
Pieperda zelf, de beroemde organisa
tor van de Elfstedentocht, „wat zal
het zijn, de tocht of de wedstrijd?"
„Grrr," antwoordde Jimmy en hij
probeerde zo vriendelijk mogelijk te
kijken, want hy verwachtte op z'n
minst dat deze meneer hem aan een
broodje met kaas kon helpen. Toen
keek meneer Pieperda zijn klant wat
scherper aan en hij bemerkte, dat het
wel een flink uit de kluiten gewassen
jongeman was, die daar voor hem op
rees. Maar hij twijfelde er geen mo
ment aan of dit zou wel weer zo'n
boertje uit Holland zijn.
v. B avond aan avond, meest verge
zeld van kapelaan Dekker, in een der
kampen, waar de mannen met hun
moeilijkheden naar voren kunnen ko
men. Al gauw zit er dan een groep
bijeen en worden de verschillende
moeilijkheden besproken.
Zo ontstaat er een band tussen ar
beiders en geestelijk verzorger, nood
zakelijk voor het slagen van de gees
telijke en culturele verzorging, welke
ook naar de mening der arbeiders
niet te scheiden zijn.
Het moet toch niet zo zijn, dat de
arbeiders het programma, dat hen
voorgezet wordt, beschouwen als iets,
dat in hogere regionen gegroeid is.
Geld op de bon
Vandaag kunnen de houders
van een kolenkaart TA 707
en TB 707, wier naam begint
met de letter He. Lm. Ho.
aan het plaatselijke Post
kantoor, tegen inlevering
van de bonnen 78 BV en 81
BV van TA 707 en 78 BV
van TB 707, terugbetaling
ontvangen van de met 1
Juli 1947 verhoogde kolen-
prijs. De kantoren zijn voor
„het geld op de bon" ge
opend van 9 tot 15 uur.
Morgen, 5 Februari is het
de beurt voor hen, wier
namen beginnen met de
letters Hu. ton. Ka.
Dc heer VAN BLIJENBURGH, een belangrijk
iemand in bet kampleven
„VOL AANDACHT VOOR HET VERTOONDE.
Het culturele werk moet een stuk
van hen zelf worden.
Terwijl wij deze problemen bespra
ken en overdachten, rondwandelende
door de barakken te élootdorp, trof
het ons, dat de toestanden hier toch
wel beter waren dan in Oostwaard
De indeling der kamers, de aanwe
zigheid van een afzonderlijke cantine,
de slaapvertrekken voor een niet te
groot aantal personen, de wasgele
genheden, alles werkt er toe mee, dat
het in dit kamp prettiger is.
Bij de artisten
We zouden ook een avond meema
ken, waarop een Kleinkunstgezelschap
voor de arbeiders in Slootdorp zou
optreden. Vijf avonden gaf dit gezel
schap in de Meer. Een voorbeeld van
coördinatie, waarin de heer v. B. in
een vorige onderhoud op doelde en
dat hij ook voor de dorpen in het
oude land wilde zien doorgevoerd. De
vorige avond was het gezelschap haast
verongelukt in de mistige Meer, maar
aan het gezamenlijke diner, dat we nu
hadden waren ze de ontberingen van
de nacht weer vergeten.
Stelt U zich dat diner niet als iets
abnormaals voor. We hebben de ge
wone keukenpot der arbeiders mee
gegeten, maar we kunnen verklaren,
dat het prima was. Evenals het ge
sprek, waar we één en ander hoor-
Er koral een boek over Prinses
Juliana's verblijf in Canada
Omstreeks Juni zal een boek ver
schijnen, door mevr. R. Marsman.
Mevr. Marsman, de vrouw van de
dichter H. Marsman, toefde destijds
bij de koningin te Londen.
Prinses Juliana verschafte Mevr.
Marsman toegang tot haar in de ja
ren van haar verblijf te Canada ge
vormd archief en heeft enkele malen
met de schrijfster over haar verblijf
in Amerika gesproken. Bovendien
heeft de Prinses het gehele manu
script persoonlijk gecorrigeerd, van
de nodige aanvullingen voorzien en
heeft zij Mevr. Marsman de volledige
beschikking gegeven over haar ver
zameling foto's uit die jaren, waar
onder zich talrijke nog nimmer ge
publiceerde opnamen bevinden.
DEMONSTRATIEF CONGRES N.V.V.
Zaterdag 28 Februari zal het NVV
in de jaarbeurszaal te Utrecht een
groot demonstratief congres houden.
De heren A. Vermeulen en H. Oos
terhuis zullen spreken.
den over toestanden in de kunstenaars
wereld, die regelend optreden, zoals
de heer v. B. dat wenst, zeer urgent
maken.
De avond
We zagen de avond met meer dan
gewone belangstelling tegemoet Niet
waar, men ontmoet niet zo dikwijls
een publiek van uitsluitend mannen.
En we waren buitengewoon nieuws
gierig hoe deze zich zouden houden en
hoe ze zouden reageren. Het was in
derdaad een heel ander gezicht dan
men in de schouwburgzaal gewend
was. Geen pandjesjas en geen ge
streepte broek.
Er waren er, die de moeite geno
men hadden om een boord om te aoen.
maar ze behoorden tot de uitzonde
ringen.
Ze gaan zitten zoals het ze het ge
makkelijkst voegt Niet elegant. Maar
je kunt ze zo echt aanzien, ze zitten
zo heerlijk gemakkelijk. Ze voelen
zich thuis. En ze luisteren critisch. De
artisten behoeven niet te proberen, ze
knollen voor citroenen te verkopen.
Al gauw is de aandacht geboeid.
Het contact is er. Ze vergeten voor
een stonde hun problemen en zorgen.
Hun houding is correct
De arbeid van de Culturele commis
sie, onder leiding van haar secreta
ris, werpt vruchten af!
r^^remma
WOENSDAG NA 16 UUR
Hilversum I 16.00 Postz2gelpraat
je; 16.15 Meisjeskoor; 16.45 Voor de
jeugd; 17.35 Sans Soucci; 18.00 Harmo
niecorps; 18.30 Ned. Strijdkrachten;
19.00 Nieuws; 19.15 Ensemble Dubbel
Vier; 19.30 let actueel geluid; 19.45
Engelse les voor gevo derden; 10.00
Nieuws; 20.15 Requiem Mozart;
21.10 Grondwetsherzieing 1948; 19.35
Peter Nobino's musetteorkest; 22.00
Orgelconcert; 22.30 Nieuws; 22.45 Om-
roepkamerorkest (Haeadel, Bach. Ra-
Hilversum H 16 Vragen staat
vrij; 16.45 Het stond in de krant; 17.15
De Troubadours; 18.00 Nieuws; 18.15
ETA-trio; 18.30 Uit het werk van Pla-
to; 19.15 Pegeringsuitzending: 19.30
Cursus: ..Amsterdam 1948"; 19.45 Le
zen in de bijbel; 20.CJ NieU" 20.15
Opera-concert; 2L15 Schuldig of on
schuldig; 21.20 „Het doek valt", hoor
spel; 22.30 Orkest Malando; 22.45 Van
boek tot boek; 23.00 Nieuws.
DONDERDAG 5 FEBR* RI 1948
VOOR 16 UUR
Hilversum n 415 m. 7.00 en 8 00
Nieuws; 7.15 en &15 Gramjnuzlek;
7.50 Dagopening; 8 45 Werken van Mo
zart en Grieg; 9.15 Morgenwijding;
9.35 Arbeidsvitaminen; 10.35 Gram.
muziek; 10.50 Voor de kleuters; 11.00
Vrouwen in de omroep; 11.20 Licht
orkest-concert; 12.00 Orgelconcert;
12.38 De Papavers; 13.00 Nieuws; 13,15
Metropole-orkest; 14.00 Voor de vrouw
1^4.20 Janaine Dacosta. pi?no; 1^00
Voor ziekt n en gezonden.
Hilversum 1 101 m. - 7.00 en 8.00
Nieuws; 7.30 Morgengebed; 8.15 Pluk
de dag; 9.05 Gram.muziek; 10.00 en
10.45 Gram .muziek; 10.15 Morgendienst
11.00 De Zonnebloem 12.03 Licht pia-
naspel; 12.33 en 13.25 Dansorkest KL
van Beeck; 13.00 Nieuws ;13.45 Voor
de vrouw; 14.00 Ciaconda-ensemble;
14.30 Orgelspel; 14.40 Causerie voor de
vrouw; 15.00 Werken van Engelse com
ponisten; 15.30 Vïoolrecital
DONDERDAG NA 16 UUR
Hilversum I 16 00 Bijbellezing;
16.45 Gram.platen; 17.00 Radiojeugd
journaal; 17.30 Liederen van Caplet;
18.15 CNV-kwartier; 18.30 Ned. Strijd
krachten; 19.00 Nieuws: 19.15 Radio-
bazuinkwartet; 19.30 Het actueel ge
luid; 20.00 Njeuws; 20.15 Studio-stcr-
avond; 2150 Familiecompetitie; 21.50
Met band en plaat voor U parant;
22.15 De vaart der Volkeren; 2 30
Nieuws.
Hilversum II 16.Om Tussen vier
en vijf, een radio-programma in een
notedop met o.a. een boekbespreking
en een hoorbui: 17 00 Kaleidosccop;
17.20 Welk dier deze week?; 17.30 The
Skymasters 18.00 Nieuws; 18.-6 I^ort-
praatje; 1850 Natuur-deco-s; 05
Tom Poes: 1950 Radio-Volksr>.»i*k-
school; 20.00 Nieuws; 20.15 Concert-
gebouwconcert (Mozart en Bruckn«r);
22.45 Achtergrond san de interne po
litiek, lezing.
FEUILLETON
door
ROBERT TRUMBULL
26)
Uien morgen aten we al het vlees
dat We van de huid en de graten af
sonaen scheuren. Het achtereind van
de staart bleek echter al te taai. Het
miaüen en de kop waren beter. AI
wat eeibaar was verslonden we gretig.
Het oneetbare gedeelte gebruikten
we ditmaal voor aas. Al onze pogin
gen oin van de graten van de haai
vishaken te maken faalden even on
gelukkig als vroegere pogingen om
uit «Uerde.'en van het pistool iels
'«ruikbaars te maken. Het was zeker
niet te wijten aan gebrek aan geduld,
doch tenslotte zagen we ons gedwon
gen onze pogingen op te geven, zij het
met tegenzin.
Het haaienvlees scheen óp Gene en
mij te werken als een purgeermiddel.
Tij lens ons verblijf op het vlot ne
gen dagen inmiddels had geen on
zer stoelgang gehad, al werkten onze
nieren normaaL Vandaag, dank zij het
eerste behoorlijke maal tijdens de
reis, werkten onze ingewanden nor
maaL
Negen dagen van onafgebroken on
vrijwillige zonnebaden hadden nog
steeds onze huid niet afdoende ge
hard tegen de brand van de zonne
stralen. Onze inmiddels gegroeide
baarden beschutten ons gezicht ten
dele, vermoed ik, maar onze lippen
en neuzen leden er niet minder om.
De zon brandde ze rauw, de huid
schilferde af, waarna de hitte des te
ondraaglijker was. De plek op mijn
pols, waar ik jarenlang een armband
horloge gedragen had, btandde alsof
iemand er een roodgloeiend ijzer te
gen aan gedrukt had. Doorgaans was
deze wondeplek bedekt met een korst
tot de korst afviel en het blaren weer
begon, en dat ging zo door, telkens
en telken opnieuw.
Onze lippen gaven ons heel wat last,
vooral Tony. Bijtende zoutwaterba-
den, die we met geen mogelijkheid
vermijden konden, pijnigden telkens
opnieuw het gebarsten en gescheurde
vlees.
Wanneer Tony zeewater in het ge
zicht kreeg, kon hij zich niet weer
houden zich met zijn tong het zout
van de lippen te likken, om er dan
van pijn op te bijten, met het gevolg
dat ze begonnen te bloeden. Zon en
zout hadden ook mijn lippen doen
scheuren en barsten, maar ik zorgde
er wel voor er niet op te bijten of
ze op enige andere manier te irri
teren; en doorgaans genazen ze dan
ook, doch natuurlijk alleen om later
weer te barsten.
Tony's lippen genazen ia het geheel
niet, en bleven bloeden tijdens de ge
hele tocht.
Naarmate wij in Zuidelijke richting
verder voeren, werd da hitte groter.
Februari en Maart zijn de heetste zo
mermaanden in deze streken en tevens
de regentijd. Zodoende zagen we met
hoop en verlangen uit naar regenbui
en om water te garen voor waterlo
ze dagen.
In het begin van de tweede week
kwam er een verandering la de wind.
Zo nu en dan zagen we oas genoopt
het anker te laten vallen om niet af
te drijven, doch doorgaans duurde
dat niet langer dan enkele uren. Ge
woonlijk blies de wind uit Noordelij
ke richting en dan legden we geregeld
een veertig mijlen per dag af. met
een lichte afwijking naar het Oosten.
Het uitstippelen van onze Trrderin-
gen, elke avond tegen zonsondergang,
werd evenals onze bidstond een cere
monie waarop wij heel de lange, een
tonige dag in de felle hitte met onge
duld wachtten. Elke bezigheid, hoe
onbeduidend ook, elk nieuw onder
werp van gesprek, verlichtte de toe
nemende geestelijke spanning. Soms
scheen het of deze rubber badkuip
ons samenperste, vooral wanneer de
behoefte onze ledematen uit te strek
ken schier onhoudbaar werd. Zelden
kwam het slechts voor dat niet min
stens twee van ons lichamelijk met
elkaar in aanraking waren. Als we
alle drie tegelijkertijd rechtop zaten
konden we ver genoeg van elkaar
wegkomen, maar dan nog was het als
of we op de rand van een bloempot
zaten, met onze voeten samengewor-
teld.
Ons humeur en onze gemoed-stem
ming begonnen er onder te lijden.
Tot dusverre waren we bsltefc en
hoffelijk jegens elkear geweest, doch
enze manieren werden met de dag hoe
kiger. Het kostte soms moeite niet
driftig te worden. Het was alles een
gevolg van gebrek aan sleap, of zelfs
maar behoorJjke rust.
Onze geest hongerde dan cok naar
afleiding. De beide jongens volgden
mijn bewegingen met de grootste be
langstelling wanneer Ik met beh ulp
van de mijlschaal en enkele be»lb»-
ningen enze positie bepaalde en m-.rk-
te op de kaart En dan, met al da
plechtige ernst waarover ik kon be
schikken, zette ik opnieuw een pot
loodstreep op de wand van het vlot.
Opnieuw een dag, opnleuwe dertig
tot veertig mijl afgelegd.
De Jongens bespraken onze vorde
ringen met mij en eteld»u mij tal van
vragen. Ik legde hun n Un hele werk
wijze uit, en Ctaet *_Ywel als Tony
luisterde gretig. Geen hunner wist Iets
van navigatie af, en op hun eigen
voorstel begon ik hun d« begin.} elan
ervan bij te t;enc*n.
ZU hadden hoegenaamd geen idee
van de verschillende windstreken.
G'en vau beider kondcz zij met be
hulp van zon rnasn of 1
gen waar het Noorden, OO*
ten of Z'.iuen was.
Word
