maaide!'
Orniei de Schijnwerpec
N.-HOLLANDSE
PERS 1945
Deense coaster voerde moordende
strijd voor Wijk aan Zee
„Vernieuwingsproces belangrijker
dan stembusuitslag"
Moskou ontkent juistheid van
Amerikaanse publicaties
Palestir
ina-commissie
wenst daf'en
Franco's horizon wordt
ruimer
J
4e Jaargang No 1158
Dinsdag 10 Februari 1918
Uitgave voor de gelijknamige Stichting,
tt'nd. hoofdred. A. Eriks, Westerweg 338.
Alkmaar, tel. 3300. Redactie en administra
tie: Ridderstraat hoek Oudegracht Tel. 3967
Wee de mens
Op 26 Juli 1938 ik weet de datum
precies, want de brief ligt voor me
kreeg ik een schrijven van een
Duitse kennis. Hij^was met vacantie
in het Schwarzwald en berichtte me:
„Er zijn hier veel Hollanders. Ze
zijn verwonderd, dat het zo rustig
is bij ons,* nadat men hun allerlei ver
schrikkelijks over Duitse oorlogsvoor
bereidselen heeft verteld. Het is een
voudig ten hemel schreiend, wat mpn
zich de laatste tijd aan fantastische
verhalen in dit opzicht heeft veroor
loofd-.
Juli 1938, dat- was een jaar vóór
de veldtocht tegen Polen, die de we
reldoorlog ontketende
Het was in de dagen van Tsjecho-
Slowakije en Oostenrijk.
De Duitser, die mij schreef, rang
schik ik onder de verstandige Duit
sers. Hij leefde met zijn ogen open
en is nooit lid geweest van de „par
tij". Hij was er van overtuigd, dat hij-
zich zelf door Göbbels geen knollen
voor citroenen liet verkopen.
En toch sohreef hij gelijk hij deed.
Hij was er van overtuigd, dat zijn
woorden overeenkwamen met de wer
kelijkheid en dat er van oorlogsdrei
ging eenvoudig geen sprake was.
Hoe kon dit mogelijk zijn?
In April 1935 vaardigde Göbbels
een strenge perswet uit, terwijl aan
Max Amann de eerste bewind
voerder van de partij uit die dagen,
waarin ze nog slechts weinig leden
telde werd opgedragen de uitoefe
ning ter hand te nemen. Alle redac
teuren en verslaggevers konden wille
keurig zonder opgave van redenen
worden ontslagen Het resultaat is
geweest, dat vijftienduizend Duitse
journalisten werden getransformeerd
in een georganiseerd korps propagan
disten.
Men dcnke niet, dat het publier,
waarvan ieder sedert jaav.en dqg ziin
eigen blad las, van dez' maatregelen
veel bespeurde. Het bleef zijn courant
ontvangen, gelijk het dat altijd had
gedaan, de kop bleef de zelfde, af en
toe veranderden misschien enkele na
men, maar dat dit somwijlen beteken
de dat nieuwe personen hun entree
hadden gedaan ir een concentratie
kamp, wie zou dat weten?
Hst Duitse volk werd vergiftigd
met een zeer speciale propaganda
Niemand die er iets van bespeurde.
Het werd alleen duidelijk bij contact
met niet vergiftigden in het buiten
land. die hun hoofd schudden en zich
afvroegen hoe het mogelijk kon zijn
dat een overigens helder verstand op
dusdanige wijze werd verduisterd.
We halen dit alles aan als een be
wijs hoe door propaganda, die welbe
wust wordt gevoerd en die de midde
len bezit om te voorkomen dat
gelijk bij een werkelijk vrije pers al
tijd het geval is het benodigde te
gengif wordt gegeven, een volk op
een dwaalspoor wordt gebracht.
Nu wordt iedere pers tot een pro
paganda apparaat, wanneer de nieuws
voorziening wordt tot een tak van
staatszorg.
Toen we er in ons vorig hoofdartikel
op wezen, dat de mens voor de keu
ze is geplaatst tussen ondergang of
vriendschappelijke samenwerking met
anderen, toen veronderstelden we als
vanzelfsprekend, dat hij bekwaam zou
ziin tot kiezen. We namen aan. dat
hij zich een oordeel zou kunnen vor
men omdat hij behoorlijk was voor
gelicht.
Is dat echter zo?
Ziin er geen landen, waar de cou
rant. staat onder staatscont.rfile*>
Helaas, we wenden de blik naar
P.""land en we vrezen het ereste.
We twijfelen er niet aan of tal van
Nfi»rlandnrs, die het pok niet weten,
wier symtnthieën echter naar het
0««?+en uitgaan, zullen zeggen: Dat is
ni^t waar.
Zo iets zeiden de nazi's ook en die
wts'en zelfs wel beter. Maar dat doet
er niet toe of iemand ia of nee zeet.
Waar het oo aankomt is slechts, hoe
h°t in werkeliikheid is.
Want indien in een machtig land
als Rusland de pers is gemaakt tot
een prooaeanda-apparaat van de over
heid, dan betekent dit. dat de kans
groot is. dat het publiek daar oo een
dwaalspoor is geleid, dat het niet kan
oordelen en dat het als een geblind
doekte de toekomst tegemoet gaat.
We beweren niet. dat het zo is.
Dat kunnen we niet. Maar er zijn
dmeen. die ons het ereste doen vre
zen. En wanneer we ons daarin niet
ve*-"issen, dan:*
Wo* «Je. mens!
Neellje Jacoba redde 19 schipbreukelingen
Gistermiddag tussen twaalf en
half een is de 1420 ten metende
Deense Coaster „Lotte Skou" voor de
Nederlandse kust tussen Wjjk aan Zee
en XJmuiden gezonken.
Omstreeks 2 uur sloeg het schip
voor de 3e maal van zijn ankers los
en dreef tamelijk snel af naar de
kust. Aangezien de storm sleepboot-
assistentie uit IJmuiden onmogelijk
maakte vertrok uit Den Helder de
„Noordholland" van de firma Wijs
muller over de kolkende zee naar 't
Zuiden. De reddingsboot „Neeltje Ja
coba" verliet de haven van LTmuïden.
Zware strijd.
De „Lotte Skou" behoort toe aan
de r^tierij Lauritsen te Kopenhagen.
Dit is dezelfde maatschappij, aan wie
het stoomschip „Lilian" behoort, dat
vorige winter bij Den Helder strand
de.
Van de bemanning van 19 koppen
had de „Neeltje Jacoba" om vier uur
10 personen overgenomen. De red
dingboot bleef nog in de buurt om
eventueel nadere hulp te verlenen.
De ..Noordholland" naderde snel, maar
het was twijfelachtig of zij tijdig aan
wezig zou zijn om de „Lotte Skou"
voor een stranding te behoeden. Het
geteisterde schip lag toen 2 mijl uit
Wijk aan Zee, dwars voor de kust in
vliegend stormweer. De hoge zeeën
sloegen voortdurend over het voor
schip. waarvan de luiken van het
voor-logies waren ingeslagen. Het
schip dreef nog steeds in de richting
van de kust en naderde de banken,
waarop het ieder ogenblik kon stran
den.
Mevr. Roosevelt in April
in ons land
Mevr. Roosevelt zal op 15 April in
ons land arriveren. Zij zal zich dan
naar Utrecht begeven en aldaar pro
moveren tot ere-doctor. in de rechts
wetenschappen.
Nieuwe Consumenten-
Credietbonnen
DE CONSUMENTENCREDIET-BON-
NEN 11. 14 en 15 ZIJV GELDIG VAN
9 FEBRUARI TOT 31 MAART.
De „Lotte Skou" zelf verging. De
wand van de machinekamer was lek
geslagen en de ruimte liep vol wMer
toen 'de laatste negen opvarenden,
o.w. de kapitein, zich door een sprong
in het springnet van de „Neeltje »a-
coba" in veiligheid stelden. Een van
hen miste echter en kwam tussen
schip en reddingsboot in zee terecht;
na enige hachelijke ogenblikken werd
hij echter aan boord gehesen en --'n
de kajuit van droge kleren voorzien.
Merkwaardig bij deze moeilijke red
ding is, dat slechts een der zeelie
den werd gewond - een onbetekenen
de snij wond aan de hand liep hij op.
Allen zijn gastvrij in IJmuiden op
genomen; zij zullen per eerste gelegen
heid naar Denemarken terugkeren.
Bus vloog na botsing
in brand: 12 doden
Zondagavond is een autobus, die de
verbinding onderhoudt tussen Viséen
Weerst, geslipt en tegen een boom
gereden. De bus, die een 50-tal rei
zigers vervoerde, geraakte onmiddel
lijk in brand en ondanks de ter
stond geboden hulp kwamen 15 per
sonen in de vlammen om. Dertig an
dere reizigers moesten in het zieken
huis te Luik worden opgenomen. Er
waren geen Nederlanders onder de
slachtoffers.
Ooggetuigen verklaarden, dat 'de
bus in volle vaart tegen een boom
reed en onmiddellijk daarop in lich
terlaaie stond. De inzittenden, voor
zover zij niet het bewustzijn verlo
ren hadden, trachtten de ruiten van
de bus te breken om aan de vlammen
te ontsnappen.
De buschauffeur, die gewond is,
heeft verklaard, dat hij zich
ker ogenblik plotseling voor een
groep fietsers heeft bevonden. Hij
wilde deze groep ontwijken en stuur
de naar links. Hij maakte een bewe
ging om de wagen weer in de oor
spronkelijke richting te brengen, doch
op dat ogenblik werkte de stuurin
richting niet meer. De schok van de
bus tegen de dikke boom was zo he
vig. dat de boom gedeeltelijk werd
ontworteld.
Koos Vorrink over P. v. d. A.
„Indonesië-koers bleef bewaard"
„Het bleek, dat de menselijke natuur een stevige conservatieve inslag
bezit en op de dag der bevrijding liepen zeer velen instinctief terug
naar hun oude, vertrouwde vaandels en leuzen. Toen zij eenmaal haar
beslag had gekregen, bezat de Partij van de Arbeid voor velen de beko
ring van het nieuwe. De waarheid is dan ook, dat zij in het staatkundige
leven van Nederland practisch de enige poging vertegenwoordigt om,
temidden van een tot in haar grondslagen omgewoelde wereld, te beant
woorden aan de verwachtingen uit de jaren van onze nationale beproe
ving", aldus de heer Koos Vorrink gisteravond in een radiorede ter
gelegenheid van het twee-jarig bestaan van de Partij van de Arbeid.
Kerk en socialisme
Sprekend over het nieuwe begin,
het samengaan van kerkelijke en bui
tenkerkelijke groepen in 't bijzonder
belichtend, zeide de heer Vorrink
vervolgens:
De uit zo menig verontrust gemoed
opgerezen vraag of een oprecht Chris
ten ook socialist kan zijn, vond reeds
vele jaren geleden zijn beantwoor
ding in de enkqje nobele figuren, die
niet aarzelden door de daad daarop
een positief antwoord te geven.
Op de 9e Februari 1948. twee jaar
na de oprichting van de Partij van
de Arbeid, heeft die vraag eindelijk
een massale, bevestigende beantwoor
ding gekregen: de duizenden belij
dende Christenen staan met hun bui
ten-kerkelijke partijgenoten schou
der aan schouder in hun gemeenschap
pelijke strijd voor een democratisch-
socialistiscbe maatschappij."
Ooievaars - nu komt de lente
De eerste ooievaars zijn in
de Elzas aangekomen, zes
weken vroeger dan gewoon
lijk. Men concludeert hier
uit, dat' de „winter" nog
maar kort zal zijn: de ooie
vaar kan men als een echte
lentebode beschouwen.
Juiste koers
Ten aanzien van Indonesië zeide de
heer Vorrink, dat ondanks de gebeur
tenissen van 20 Juli 1947 de koers
op 't gestelde' doel, algehele liquidatie
van de koloniale verhouding en de
vorming van de souvereine V. S. van
Indonesië bewaard bleef.
Met Slankbaarheid gewaagde spre
ker van de constructieve politiek van
de P .v. d. A.-min;sters Drees, Mans-
holt en Lieftinck en wees op de oor
zaken de internationale verhou
dingen die met zich brachten dat
niet alles kon worden bereikt.
Vertrouwen
In het slot van zijn rede zeide de
heer Vorrink, dat het Nederlandse
volk vermoedelijk in 1948 de gele
genheid zal krijgen zich over het ge
voerde beleid uit te spreken en be
sloot met de woorden:
Maar zelfs vér uit boven de vraag,
hoe de stembusuitslag er precies zal
uitzien, gaat het onloochenbare feit,
dat de P. v. d. A. als een rots staat
in de branding. Zij is, niet alleen voor
Nederland, maar voor geheel West
en Midden-Europa een wegwijzer voor
het noodzakelijke vernieuwingsproces
van het democratische social'sme, dat
geroepen is om in de worsteling om
de hoogste waarden der Europese cul
tuur op politiek en sociaal-economisch
terrein de stuwende kracht te zijn."
LANGS DE STRAAT
WAREN ALLE MENSEN
ALS DEZE....
We zijn reeds de hele mor
gen op stap geweest. Dan
met de één, dan met de an
der gesproken. Resultaat:
Notitieboekje vol, sigaret
tenkoker leeg.
's Middags echter moeten
er nog een paar slachtoffers
behandeld worden. En zo
iets gaat nu eenmaal niet
zonder sigaretten.
Na lang aarzelen waag ik
het Ik stap een sigaren-
Winkel binnen en toon mijn
rokerskaart Waar geen bon
meer opzit zoals de winke
lier me met ernstig gelaat
vertelt. Ik aanvaard die wijs
heid met even ernstig ge
laat en probeer hem te ver
murwen me reeds op voor te
verkopen. De plaats is ech
ter vreemd. Ik ken hem niet
en hij kent mij niet Weigert
dus pertinent
Dan komt de redding. In
de winkel is nog een vreem
de. Heeft reeds twee pakjes
sigaretten gekocht, offreert
ze me, onder voorwaarde,
dat ik eerstvolgende geldige
bon zal opzenden. Hoewel
de sigaretten niet in over
eenstemming zijn met mijn
financiële positie heb ik ze
dankbaar aanvaard. Als alle
mensen waren als deze
vreemdeling, zou de wereld
er heel wat beter uitzien.
Stoutjesdijk9 jaar
met aftrek
Tegen de 53-jarige ex-waarnemend
burgemeester van Langedük Dirk
Stoutjesdijk uit Zuid-Scharwoude
luidde gistermorgen de uitspraak van
het Bijzonder Gerechtshof te Amster
dam negen jaar gevangenisstraf met
aftrek en ontzetting uit alle politieke
en burgerlijke rechten voor het leven.
De veroordeelde had in de periode
April 1943 tot Mei 1944 burgers uit
zijn gemeente opgeroepen en ge
dwongen tot het verrichten van
"graafwerk en andere werkzaamheden
ten behoeve van de Duitsers.
Voorts had hij namen en adressen
van personen, die weigerden aan deze
opdracht gevolg te geven, doorgege
ven aan de Ortscommandant.
Stoutjesdijk had ook bij herhaling
deelgenomen aan het verhoren van
personen, die door de Duitsers wa
ren gearresteerd en namen van on
dergrondse werkers aan de Duitsers
opgegeven.
in scheervlucht
De Amerikaanse commissie voor
coördinatie op luchtvaartbebied het
hoogste orgaan voor luchtvaartpoli-
tiek in de Ver. Staten verklaart in
een rapport aan president Truman,
dat de huidige „ongeregelde" wereld
toestand een verdrievoudiging van
de huidige productie van militaire
vliegtuigen rechtvaardigt.
In Washington gelooft men, dat de
16 „Mashall-landen" in de tweede
week van Maart bij een zullen komen
en dat het steunbedrag voor de eerste
15 maanden met niet minder dan een
milliard dollar besnoeid zal worden.
Volgens een Republikeinse afge
vaardigde zouden de V.S. overwegen,
een troepenmacht van 40.000 man naar
Palestina te zenden. Barbara Ann
Scott, die te St. Moritz de Olympi
sche titel in het kunstrijden won,
wordt de „beste athlete der wereld"'
genoemd door het oudste sportblad
van Amerika, de „Police Gazette", die
Barbara een gouden beker schonk.
Het schijnt niet onmogelijk, dat de
Ronde-Tafel Conferentie een zeer
spoedig einde vindt. Men zou het niet
eens kunnen worden over de status van
Curagao en Aruba.
weerbericht
OPNIEUW REGEN
Toenemende bewolking met later
op de dag op de meeste plaatsen
enige regen. Naar het Zuid-West of
Zuid draaiende matige, aan de kust tij
delijk tot krachtig toenemende wind.
Verhouding met Berlijn zou verdraaid
zijn voorgesteld
„Leugens en laster"
Het Sovjet-Russische ministerie van
Buitenlandse Zaken hëeft de Ameri
kaanse publicatie over de betrekkin
gen tussen Duitsland en de Sovjet-
Unie, voor deze twee landen met el
kander in oorlog kwamen, „lasterlijk"
en „verraderlijk" genoemd.
„Het ware doel van de pulficatie",
aldus deze verklaring, „is een ver
draaide voorstelling van de gebeurte-
nisen te geven. Deze verraderlijke hou
ding is in overeenstemming met de
menigen omtrent het karakter van
intergeallieerde betrekkingen, die ty
pisch zijn voor de heersende krin
gen in de Engels-Amerikaanse landen
en waarvan het essentiële is, dat, in
plaats van eerlijke en oprechte betrek
kingen tussen de geallieerden, in
plaats van wederzijds vertrouwen en
steun, er een politiek wordt gevolgd,
waarbij elk middel, tot laster toe,
wordt gebruikt, om een geallieerd land
te verzwakken, het in het eigen klein
hartige belang te exploiteren en zijn
eigen positie ten koste van dat gealli
eerd land te versterken".
Dichter Jan Prins
overleden
In het diaconessenhuis te Naarden.
waar hü verpleegd werd, is gisteravond
om kwart voor zeven in de ouderdom
van juist een en zeventig jaar overle
den Christiaan Louis Schepp, de dich
ter Jan Prins.
In '1911 kwam de eerste bundel ge
dichten, „Tochten" uit van deze wegens
lichaamsgebreken gepensionneerde
Kapitein-Luitenant ter Zee. Later volg
den o.m. bundels: „Getijden", „Ver
schijningen", „Indische Gedichten".
Zeer bekend werd zijn gedicht over
Rotterdam, zijn geboortestad, na het
bombardement- van de Duitsers in 1940
geschreven. Dit gedicht werd opgeno
men in de bundel „Later Werk", dat
in 1945 verscheen.
Tegen - publicaties
aangekondigd
„De Westelijke mogendheden" zo
gaat de verklaring verder, „dragen de
volle verantwoordelijkheid voor de ge
volgen van hun actie."
De Sovjet-Russische regering acht
zich thans gerechtigd geheime docu
menten over de betrekkingen van de
drie Westelijke mogendheden met de
Nazi's te publiceren, welke door het
Rode Leger zenn buitgemaakt".
Het Sovjet—informatiebureau be
schuldigt de Westelijke mogendheden
ervan, dat zij gedurende de gehele
vooroorlogse periode de Nazi's de
vrije hand hebben gelaten. De V. S.
zouden geholpen hebben de Duitse
herbewapening te financieren, terwijl
Engeland en Frankrijk een systeem
van collectieve veiligheid hadden ver
worpen.
Washington heeit o... de.
documenten gepubliceerd zouden zijn
in overleg met Engeland en Fran :r jk
Internationale s - 'it
verzoch'
De Commissie vcor Pale tfna fc :tt
de Veiligheidsraad verzocht, han ij
lend op te treden in Palestina daar de
vrede bedreigd wordt.
De Commissie is van oordeel, dat
de Arabieren pogen met geweld t
plan der Ver. Volken voor verdeling
van bet Heilige Land te wijzigen. Zij
zou in haar verzoek aan de Veilig
heidsraad de nadruk gelegd hebben
op de noodzakelijkheid van een in
ternationale strijdmacht, wil het plan
uitgevoerd kunnen worden. s
De Frans-Spaanse grens ie weer
geopend, met ingang van de He Fabr.
Het realisme zegevierde en Franco
insgelijks.
In December 1946 kon men nog ge
loven, dat zij die het Duitse en Itali
aanse fascisme hadden verslagen met
opoffering van millioenen mensenle
vens, het Spaanse fascisme misschien
zonder bloedvergieten maar even vast
beraden, de ruggegraat zouden bre
ken. Dat zij, die Europa en de wereld
hadden bevrijd van hongerdood en
geestelijke moord, van tyrannie en sla
vernij cok het laatste roversnest in
Europa zouden uithalen en 't Spaan
se volk, dat reeds enige jaren langer
zuchtte in knechtschap, niet in de
steek zouden laten. Begin December
1946 namen de Verenigde Volken het
besluit, hun gezanten uit Madrid te
rug te roepen. Dat leek het begin van
een diplomatieke en economische
blokkade. Maar het bleef bij een ge
baar. Voor de ecopomische blokkade,
een wapen, dat dieper in eigen vlees
snijdt naarmate het minder algemeen
wordt toegepast, voelden slechts zeer
weinigen. Toch was dit het enige wa
pen, <lat de verwaten caudillo van het
paard had kunnen doen tuimelen;
nog slechts een korte tijd voor het
V.N.-besluit stond Franco's regering
financieel, economisch en administra
tief op het punt van instorten.
Maar Franco's Argentijnse vriend,
Juan Perón, heerser bij eigen gratie
als de Spanjool, zag het „gevaar" na
deren en stak hem de helpende hand
toe: op 14 November 1946 werd een
handelsverdrag gesloten waarbij Fran
co aan het graan werd geholpen dat
een algemeene opstand kon smoren,
en aan 350 millioen pesos die hem
konden laten lachen om wat de Ver.
Volken tegen hem beraamden. Toen
het besluit van politieke boycot viel,
noemde Franco dit, biet de koude
hoon die hem eigen schijnt te zijn,
„een grove inbreuk op het Handvest
der Volken" en hij beloofde, dat „de
meesten binnenkort spijt zouden heb
ben van hun vijandige houding".
Franco wist dat hij sterk stond.
Niet alleen omdat Perón hem uit de
nood had geholpen; niet alleen, om
dat een klein land aan de Noordzee
waarvan men zegt dat het verknocht
is aan vrijheid en democratie voor
zichzelf en anderen het bestaan i;.d
om Perón reeds voor te zijn maar
hoofdzakelijk omdat Spanje aan de
Middellandse Zee ligt. Noch Engeland
nodh Amerika telden het gevaar van
een fascistisch Spanje zo zeer als het
gevaar van een links georiënteerd
Spanje. Franco is. strategisch gezien,
geen probleem. Hij hield op dat te
zijn, toen zijn vrienden Adolf en Be-
nito ophielden te zijn; Franco mag
dan een onaangenaam rudiment we
zen uit de vrijheidsoorlog die gestre
den is. hij is geen onhandelbaar ele
ment. In ruil voor zijn vrijheid de
vrijheid om over een geheel volk te
heersen en het in onvrijheid te hou
den is hij vanzelfsprekend bereid
om veel, om alles te doen.
En over Franco's stroef gelaat trok
voor het eerst na vele angstige jaren
een glimlach, toen hij van Washing
ton vernam, dat men daar niet onge
negen was om ook hem in het Mars
hall-plan te laten delen. Hij verklaar
de zich voldaan....
Buitenlands Overzicht
Parijs deed dom. nu 2 jaar geleden,
om de grenzen met Spanje te sluiten.
Het domste wat staatslieden kunnen
doen: het hield geen rekening met de
realiteit. Terwille van een hersen
schim, terwille van de idee van recht
en rechtvaardigheid, belastte 't eigen
armoede en anderen plukten daar
van de vruchten. Frankrijk ziet nu in
dat de wereld er zo nu en dan nog
moeite mee heeft, woorden en daden
met elkander in overeenstemming te
brengen en de man, die zich het ere--
burgerschap van Guernica, door z**:n»
Duitse helpers in 1937 uitgemoord, liet
aanmeten triumfeert.
Wat zal zijn volgende triomf zijn?
Lid te worden van de „Westerse
Unie" misschien? A. H.
Nederland sloot op 22 October '46
een handelsverdrag met Spanje waar
bij overeengekomen werd dat Neder
land o.m. rubber, kunstmest, poot-
aardappelen, koeien, paarden, chemi
sche producten zou leveren in ruil
voor gedroogd fruit, ijzererts, pyriet,
kurk, kwikzilver, textiel, huiden en
ansjovis.
