Sir Paul Maltby: „Op z'n zachtst waren de Hollanders ons niet behulpzaam" f DE ELFSTEDENTOCHT VAN JIMMY BRQWN Licht over strijd op Java? In Maart 1942 verzette inheemse bevolking zich tegen guerilla-oorlog Militaire geheimen worden doorgaans uitstekend bewaard. We leven nu drie na de bevrijding van ons vaderland en het gros van het Neder landse volk kan er zich eenvoudig nog geen voorstelling van maken, hoe Op militair gebied de toestand er in de maanden kort voor de Duitse Inval uitzag. Daarover wordt een stilzwijgen bewaard. Af en toe verschijnen er documentaire geschriften, die een tip van de sluier oplichten. De mannen, die het weten kunnen, zwijgen. Het fijne van de zaak blijft verborgen We spraken hier over de Duitse inval. Wat echter heeft zich afgespeeld rond de tropen We weten, dat onze marine met verbluffende hardnekkig heid en moed getracht heeft de Japanse Invasie-vloot van de grote eilanden verwijderd te houden. We weten ook, hoe moedige Nederlanders jaren ach* terreu in de bergen een guerilla-strijd gaande hieldeir tegen de gele indrin ger». Wat we niet weten is hoe het mogelijk was, dat de Jappen in betrek kelijke korte tijd geheel Indonesië onder de voet liepen en wat daaraap vooraf ging. Nog niet zolang geleden liet gene raal Wavell, die in Egypte geruime tijd tegen de Italiaans-Duitse legers gevochten had en daarna werd over geplaatst naar Brits-Indië, zich zeer waarderend uit over de militaire prestaties van de Nederlanders. Het moge eigenaardig zijn, maar in Fe bruari j.L verscheen in Londen een rapport van de Britse vice-luchtmaar- schalk Sir Paul Maltby, dat heel wat minder prettige klanken heeft. Het document beslaat 56.000 wóór den en beschrijft de veldtocht op Ma- takka, de voor alle Britten zo schok kende val van Singapore en de daar op volgendé terugtocht naar Suma- tra en Java. Sir Maltby schreef zijn rappor^ vo rig jaar, onmiddellijk na zijn terug keer van Formosa, waar hg 3jaar in krijgsgevangenschap had doorge bracht Java, Maart 1942 Volgens Sir Maltby heeft de Neder landse luitenant-generaal Terpoor ten de overgave aan de Japanners in Maart 1942 van alle onder z\jn bevel staande troepen ook de Britse bevolen zonder raadpleging van de Britse •M*vP!hebbers. „En dat", zo «egt net rapi :,rt» «terwijl drie dagen voor de capitulatie de verzekering was gegeven, dat in overeenstemming met een door Koningin Wilhelmlna «ttgeffeven order geen overgave zou plaats hebben". Daardoor zou verhindert! zijn, dat Britse plannen om na Nederlandse capitulatie door te vechten, uitge voerd konden worden. De Britse land en luchtstrijdkrachten waren voorbe reid op strijd in de bergen, maar de capitulatie-boodschap van generaal Terpoorten, per radio uitgezonden, had oorzaak kunnen worden, dat de Britten werden blootgesteld aan on middellijke executie, wanneer zij ge vangen genomen zouden zyn. „Op z'n zachtst gezegd waren de Nederlan ders de Britten niet behulpzaam", zo «egt hef ranoort. waarin voorts wordt medegc- eeld lat de Nederlanders een plaatselijke opstand tegen de blan ken vreesden Bevolking was vijandig Sir Maltby geeft een uitvoerig ex posé van de voorgeschiedenis. Op 5 Maart verklaarde generaal Terpoor ten tydens een bespreking te Ban- floeng waarbij ook de Britse be velhebbers aanwezig waren dat do toestand ernstig was. Het moreel der troepen was slecht, de val. van Bandoeng aanstaande. Voor een gue rilla-oorlog voelden de Nederlanders niet. Er bestond een sterk-vyandige houding onder de inheemse bevolking tegen de blanken cn bulten de hulp van de bevolking kon men het niet stellen. Het rapport beschrijft dah een serie onderhandelingen tussen de Nederlan ders en de Britten, die toen over een 8000 man beschikten. Er werd ge sproken over te verdedigen bergter- rein en op 6 Maart werd een gebied Verkend. Dit was niet geschikt, doch een dag later werd overeengekomen, dat de streek ten Zuiden van Tjikad- jang gebruikt zou worden voor con centratie van alle Britse troepen. Dat FEUILLETON Avontuur in Venezuela Naar het Engels door JOHN STUDLEY (85» U ziet, verklaarde kapitein Cod- man, dat ze er geen gras over laten groeien. En Peter voegde er by, op een toon die alle tegenspraak uit sloot: En wij gaan met ze mee. Ik heb je koffer al gepakt en de reke ning betaald. De boot vertrekt binnen een uur. Roddy jubelde inwendig om de pers pectieven die dit nieuwsbericht open de. En hy vond die mogelijkheden zo belangrijk, dat hij er alleen met de grootste moeite in slaagde om zijn rtem beleefd-belangstellend te doen klinken, toen hij vroeg: Eu Senora Rojas? v Tot myn spijt moet ik zeggen, ver- lelde de consul, dat ze besloten heeft geschiedde, maar nog diezelfde dag werden de Britten op de hoogte ge steld met de capitulatie vari generaal Terpoorten. Verwarring Daarop ontstond flinke varwarring. De Britten hadden zich samengetrok ken en al was de situatie niet best er waren slechts lichte wapens be schikbaar, geen mortieren en vlieg tuigen, een voorraad levensmiddelen voor slechts drie dagen, bijna geen benzine en medicamenten de stem ming was vrij behoorlijk. De Britse bevelhebber begaf zich naar Garoet om nadere inlichtingen in te winnen. De Nederlandse resi dent herhaalde zijn waarschuwing van de vorige dag, waarin hy gezegd had bevreesd te zyn voor massamoord op blanken indien men zou proberen de stryd in de bergen voort te zetten. Een telefoongesprek met de Neder landse bevelhebber, bevestigde het be richt, dat generaal Terpoorten beslo ten had de strijd te staken voor zover het Nederlandse troepen betrof. Later echter kreeg Sir Maltby een dringende boodschap naar men zegt telefonisch uit Kalidjati met het verzoek maatregelen te nemen tegen het opblazen van bruggen ty dens de terugtocht naar de bergen. Deze actie zouden de ouderhande lingen, die generaal Terpoorten in Kalidjati met de Jappen voerde, be moeilijken. Hetgeen bewijst, dat de Jappen met de troepenbewegingen van de Britten op de hoogte waren en de plannen begrepen. Dilemma Een heleboel moeilijkheden waren te ondervangen geweest, zo schrijft Sir Maltby, indien de plaatselijke be volking had wUlen helpen. Daarop be stond echter geen kans. De Nederlan ders hadden de strijd gestaakt en bo den ,jop z'n zachtst gezegd", geen medewerking. De radioboodschap van generaal Terpoorten was bovendien tamelijk onduidelijk. Deze zin kwam er in voor: „Alle georganiseerde te genstand heeft opgehouden". Dit had belangrijke consequenties in verband met het internationale recht, want wie doorging met verzet had de kans van de amnestie gebruik te maken. Ik zal haar aangename tegenwoordig heid hier moeten missen. Zo* gauw ze orde op haar zaken heeft gesteld, gaat ze naar Miramar terug ,haar huis in Porto Cabello. Naar Miramar! Roddy draaide zich plotseling om en keek met ogen, die niets zagen, naar het bedryvige ge doe in de haven. Hy kende J»et huis van de familie Rojas wel. Op zyn wandelingen was hy dikwyis langs de voorgevel met de gele pilaren en de met kunstig smeedwerk afgesloten ramen gekomen. Door het imposante hek, dat de toegang tot Miramar vormde sinds de dagen dat het paleis van de Spaanse gouverneur-generaal 'was geweest en waar vier paarden naast elkaar door konden, had hy vaak ln de prachtige tuin gekeken. Hy had vol bewondering gestaard naar de bemoste beelden, naar de or chideeën op de exotische bomen met hun vuurrode bloemen, naar de zeld zame planten ,die nu verwaarloosd en verwilderd over de met onkruid begroeide paden hingen. Toen hy een uur geleden afscheid van Incz had genomen had hy zich in een sentl- Voet bij stuk Luitenantfgeneraal Terpoorten, wiens naam in bijgaand artikel verscheide ne malen wordt genoemd, heeft on middellyk na het bekehd worden van Sir Maltby's rapport commentaar ge leverd. Hy bestreed de verschillende gegevens. Sir Maltby antwoordde kort en krachtig: „De gebeurtenissen welke leidden tot de capitulatie van Java^zyn in myn rapport nauwkeu rig vermeld zoals ze hebben plaats g :-h als franc-tireur aan onmiddellijke exe cutie blootgesteld te worden Indien hy gegrepen werd. En de Jappen zou den niet schromen van hun recht ge bruik te maken Het was een dilemma. Tenslotte legden de Britten zich by de beslis sing van generaal TerpoOrten neer. De order om de wapens te vernieti gen en by ondervraging absolute stil zwijgendheid ln acht te nemen was de laatste, die de Britten nog konden uitvoeren. Artis krijgt veel nieuwe bewoners Industrieel schonk leeuwen, poema's, kangeroes, pinguïns De Nederlandse Industrieel Ber- nard van Leer heeft een groot aantal vertegenwoordigers uit de Afrikaan se dierenwereld aan de Amsterdamse dierentuin geschonken. In de komen de maanden zullen vier transporten naar Nederland worden verscheept. Er fs een begin gemaakt met de uit breiding der Artis-familie: per K.L.M. lyn toestel uit Kaapstad arriveerden vier pinguins op het vliegveld Schip hol. Een paar uur later wandelden zy reeds rustig tussen hun soortgeftoten van het Zuidelijk Halfrond op het voor hen gereserveerde rotsterrein ln de diergaarde. ui Op 13 April vertrok een oppassei^1 van Artis per vliegtuig naar Johan- nesburg om per schip met het eerste grote transport dieren naar Neder land terug te keren, n.L met leeu wen, zebra's, kangoeroes, antilopen en poema's. Begin Juni worden de dieren in de hoofdstad verwacht. Spoedig daarna komen een aantal giraffen, olifanten, struisvogels, nijl paarden en chimpansées. Reeds worden ln Artis voorbereidin gen getroffen om de nleüwe gasten een waardige ontvangst te bereiden. mentele bevlieging voorgenomen om in tóe stilte bedevaarten te doen naar het eenzame huis en de verlaten, ro mantische dromentuin. En nu was, door de toverkracht van een presidentiële handtekening, het allerheeriykste gebeurd: het huis zou weer tot nieuw leven ontwaken. Inez zou weer lopen onder de wui vende palmen, zy zou weer ryden ln de Alemade, zy zou weer knielen ln de koele, schemerige kerk, waar hy haar uit een donkere hoek by een pi laar zou kunnen bespieden. Misschien zou hy haar zelfs kunnen spreken... heel verstolen... maar hy zou haar door bemiddeling vhn de trouwe Pe- dro in elk geval brieven en bloemen en heeriyk-dwaze kleine geschenken kunnen sturen. Hy was zich bewust van de grote mate van zyn schynhel- llgheid, toen hy vol vuur uitriep: Wat heerlyk voor Senora Rojas! Om weer zo dicht by haar man te zijn! Is ze niet biy? Het zal immers alles zo veel gemakkeiyker voor haar maken! Ja, zei de consul ernstig, ze is heel biy. Ze «lonkt dat het besluit van Al- varez ook voor haar man een betere 85. Eindeiyk was het grote ogen blik daar! De winnaar van de Elfste dentocht, begroet door de donderende toejuichingen der Friezen, schaatste Leeuwarden binnen. Jimmy Brown reed door een haag van lachende en met de armen zwaaiende mensen. Hy Sloeg nu nog maar flauwtjes de be- toestand zal scheppen, ze gelooft zelfs dat hy gratie zal krijgen, maar... De consul schudde het hoofd en keek met een medelijdende blik naar de opgewonden mannen op de stoom boot beneden. Maar wat?, vroeg Roddy geïnte resseerd. He vertrouw Alvarez niet Dit moet een daad van een edelmoedig tegen stander voorstellen, maar ik geloof er niets van. Alvarez is van alle com plotten tegen hem op de hoogte en ik ben bang dat die amnestie alleen maar dient om de samenzweerders onder zijn bereik te krygen. Hy is als een spin die de vliegen ln haar web lokt Tien de kleine stoomboot de haven uitvoer en de steven naar Porto Ca bello wendde, leunden Roddy en Pe ter over de verschansing aan stuur boord. Roddy had Inez verzekerd dat ze Peter in hun vertrouwen moesten nemen en nu wachtte hy alleen maar op het geschikte ogenblik om hem verslag uit te brengen... tenminste voor zover het de tunnel betrof! De ogen van Roddy en Peter waren ge nen uit en op zijn beurt versierde hy zyn gelaat mrt een brede grijns. „Le ve de Congo"!, schreeuwden de toe schouwers en toen viel Jimmy ln handen van het bestuur van de Frie se Elfstedenvereniging, bestaande uit deftige heren met plechtstatige hoge hoeden op en met prachtig schoon- richt op Casa Blanca en terwyi bel den dachten aan de bewoners ervan, zagen ze een wit figuurtje het hul^ verlaten en langzaam, naar de rana van de rots toegaan. U kent ze wellicht nog van vroeger. Ze waren beroemd, de in- en uitval len van het Handelsblad. Toen we het blad de^er dagen in handen kregen, speurden we er naarstig naar. Helaas tevergeefs. Tot we eindbiyk by de advertentie kolommen waren aangekomen. Toen hebben we het gevonden. We zagen n.1. een advertentie waarop een jonge man een jonge vrouw aan het ver stand brengt, dat ze zich niet bezorgd behoeft te maken, dat er enkele men sen' geen ondertrouwkaart zouden hebben ontvangen. Hy heeft een aan kondiging ln „Het Handelsblad" ge plaatst. Nieuwsgierig keken we de adverten tiekolommen na. Er stond sleohts één overiydensadvertentie ln... Toch nog een in- en uitval. Al L« het dan ook ongewild. Roddy tuurde ingespannen naar de kustiyn. Met een impulsief gebaar nam hy zyn hoed af en klemde die geschuurde klompen aan de vo. 'en. Zy stonden op een podium de win« naar af te wachten. De voorzitter Hannes Habbema geheten, was da eerste, die Jimmy na het overschre den van de eindstreep, geluk wenste. Japanse oorlogsmisdadigers begroeven levende Indonesiërs In de laatste week van April zul len 43 Japanse oorlogsmisdadigers te gelijk voor de krygsraad te Balik Pa pan terechtstaan wegens massamoord De verdachten hadden omstreeks Ju li 1945 by Loa Koeloe een plaats tussen Sarakrinda en Tenggarong een groot aantal Indonesiërs, onder wie vrouwen, kinderen en zelfs zwan gere vrouwen geconcentreerd, waar na zij met de bajonet werden ver moord en by massa's in een mijn schacht werden geworpen. Dez® schacht werd daarna dichtgemetseld. Weer anderen werden op andere wyze levend begraven De berechting van deze Jappen zal een week in beslag nemen en be hoort tot een der grootste massabe rechtingen van oorlogsmisdadigers ln Borneo na de oorlog. RADAR TEGEN IJS De Zweedse ysbreker-kapitein Ke- konius heeft medegedeeld, dat in de afgelopen winter zeer goede resulta ten zyn bereikt met radar in de strijd tegen het in de Botnischa Golf. De beelden op het radarscherm van de vaste ijsmassa's, dryfijs, pakijs, ijskammen enz. waren duidelijk en zee en land kouden goed. worden on derscheiden. Op een afstand van 30 km. wijst het scherm een schip aan, dat in het ys vastzit en hulp nodig heeft. De onderzoekingen worden veLn groot belang geacht DINSDAG 26 APBIL 1948 Hilversum I 301 m. 7.00 en 800 Nieuws; 7.30 en 8.15 Gram.muziek; 7.50 Gagopening; 8.15 Viool en piano; 9.15 Morgenwijding; 9.45 Arbeidtsvi. taminen; 10.35 Gram., muziek; 10.50 Voor de kleuters; 11.00 Lezing over woninginrichting; 11.30 Gram platen; 12.00 Lyra-trio; 12.43 Pierre Palla. pia no; 13.00 Nieuws; 13.15 Gerard van Krevelen, piano; 14.00 Met naald en schaar; 14.30 Myra Hess, piano; 1» .00 Radio-matinee; 16.40 De Schoolbel; 17.00 Dat kun jy ook; 17.30 Gram pla ten; 18.00 Nieuws; 18.15 Tom Erich, piano; 18.30 Ned. Strijdkrachten; 19.15 Harp en viool; 2000 Nieuws; 20.15 Bonte Dinsdagavondtrein; 21.30 Gr.pL Verzoekprograi.. 22.15 Buitenlands overzicht; 22.30 Nina Milkina, plano; 23.00 Nieuws. Hilversum II 415 m. 7.00 en 8.00 Nieuws; 7.15 Gram. muziek; 7.45 Mor gengebed; 8.15 Pluk de dag; 9.00 Licht baken; 9.35 Viool en orgel; 10.00 Voor de kleuters; 10.30 Schoolradio; 11.00 Operette-klanken; 11.30 Als de ziel® luistert; 11.40 Calvet-kwartet; 12.03 Metropole-orkest; 12.33 Reportage Ronde van Nederland; 13.00 Nieuws; 13.20 Pianorecital; 14.00 Pianokwar tet; 14.30 Voor de vrouw; 15.00 Schoolradio; 15.30 Elck wat wils; &00 De Zonnebloem; 16.30 Ziekenlof, 1T»00 Voor de jeugd; 17.45 Nederlands ka merkoor; 18.30 Hoogtijdagen in hek leven van plant en dier, lezing; 19.00 Nieuws; 19.15 Planoconcert van Mozart 20.00 Nieuws; 20.12 „Cosi fan Tutte", opera van Mofcart; 22.45 A,_ ••'dgebedi 23.00 Nieuws. tussen zyn handen. Peter zag de be weging en terwyi hy met schijnbar® aandacht naar het witte schuim be neden hem keek, speelde een glim lach om zyn lippen. Roddy, vroeg hy opeens, wat voor een soort meisje is Inez Rojas? Roddy's antwoord kwam met ver bluffende snelheid .terwyi hij zyn hoofd niet omdraaide en met zijn o- gen nog steeds 't verflauwde figuur tje op de rotsen volgde.. Wat voor soort meisje? Wel; het soort meisje waar ik mee ga trou wen. Roddy had met enige stemverhef fing gesproken, doordat zyn gevoe lens hem een beetje de baas werden. Bovendien dacht hy door het opge wonden gepraat om hem heen dpor het feit dat de meeste passagier® Spaans spraken, niet aan de moge lijkheid dat zyn woorden oren zouden bereiken waarvoor ze niet bestemd waren. Hy werd zich zyn flater pa® met schrik bewust, toen hy een man, die ook met zyn gezicht naar zee over de leuning stond te kyken, een plot seling® beweging zag maken. -(Wordt vervolgd! Amerika bezit bijna 's werelds halve goudvoorraad Rusland op de tweede plaats In een Je Washlngtr/n gepubliceerd rapport wordt gezegd, dat behalve de V.S., de Sovjet Unie de ei grote mogendheid Is, die in 1947 hm* goud voorraad heeft vergroot. Laa «tge- noemd land had aan het begin tan dit jaar een goudvoorraad te wei a van 2.575.000.000 dollar. In de loofc van 1947 Is de Russische goudvoor raad met 175 millioen dollars toege nomen. Engeland neemt de derde plaats ln, begon 1948 met een bedrag van 2.025.000.000 dollars aan goud. Daarop volgt Zwitserland met IJt58.000.000 dollars. In de loop vkn 1947 werd aan de Amerikaanse goudvoorraad, die op 1 Jan. 1948 een waarde had van meer dan 23 milliard dollars, voor een be drag van btjna 3 milliard dollars aan goud uit andere landen toegevoegd. Aan het begin van 1948 was de A- merikaanse goudvoorraa4 daardoor b(jna twee keer zo groot als de 13 milliard dollars aan goud, die naar men meent ln het bezit zyn van de overige landen. Het gemeenschappe- lyk goudbezlt van de 16 landen, die deelnemen aan het Europese herstel- St.ijdend ging de „De Ruyter" in de Javazee ten onder de Japanse invasievloot zag Java onbeschermd liggen.. ATOMEN NUTTIG VOOR tl KANKERBESTRIJDING? David Lilienthal, voorzitter van de Amerikaanse .commissie voor atoom energie. heeft verklaard, dat hy pre sident Truman op de hoogte had ge bracht van de ontdekking van een procédé, waardoor sommige metalen radlo-actlef worden gemaakt. Deze metalen kunnen dan ook gebruikt worden by de behandeling van kan- keriyders in de plaats van radium, dat schaars en kostbaar is. Ex-nazi werd opnieuw burgemeester Te Schaebisch Gmund in de Ameri kaanse zóne van Duitsland is met overweldigende meerderheid van de 33.000 zielen tellende bevolking de vroegere nationaal-socialistische bur gemeester, Franz Konrad, herkozen, zo meldt het Amerikaans legerblad „Stars and Stripes". Konrad was sedert 1932 lid van de „party" en heeft ook deel uitgemaakt van de 3.A. Zyn tegenstander by de verkiezing was de half-jood Franz Czlsch, de eerste burgemeester van de stad na de oorlog. Volgens het A- merikaanse blad zijn de supporters van Czlsch mishandeld en geterrori seerd, werden grote Davidssterren op de straten gekalkt en is aan Czlsch ook materieele schade berokkend. Ty dens de verkiezingscampagne leenden d® aanhangers van Konrad een auto met geluidsinstallatie van de plaatse- ïyke communistische partyafdellng en maakten daar propaganda mee. programma, wordt geraamd op 5.7T8.000.000 dollars aan het begin van 1948. Argentinië zag in het afgelopen jaar het meeste van zyn goudvoorraad af gaan, door de Export van 783 millioen dollars, waardoor de goudvoorraad van dat land daalde tot 289 millioen dollar. Daarop volgden Engeland met een export van 386v miïl. dollar en .Frankrijk met 319 mlU. dollars aan geëxporteerd goud. Engelse maatschappij wil ALLE films tijdens de Olymp. Spelen maken Profest van andere landen en uisschien geen films... Voor L*t verfilmen van de Olym- pische zomerspelen te Londen is op gericht een .«ïaatschappty, waarin de Engelse journialfabrieken de hoofd rol spelen. Het is de bedoeling, dat deze maatschappij al het materiaal, aan de andere Europese landen ver strekt, ln journaalvorm en in de vorm van een volledige Olympische film. Dit monopolie heeft tot gevolg, dat de Nederlandse maatschappij van Po- lygoon-Profiltl dus geen eigen opna men van Olympische nummers, waar bij Nederland speciaal is betrokken, kan maken. Niet alleen in Nederland, doch ook in verscheidene andere lan den heeft het bericht van het oprich ten van een monopolistisch bedryf ontstemming gewekt. Er zyn nu stem men opgegaan om een gezameniyk jirotest te Londen te deponeren, waar- by Frankrtfk, Italië, België, Tsjecho Slowakye en de Scandinavische landen alsmede Nederland contact met el kaar zoeken om verdere maatrege len te nemen. Mocht deze actie geen succes opleveren, dan is de kans groot, dat de landen aan hun rege ringen verzoeken een verbod uit te vaardigen voor de Olympische film en de Olympische journaals, welke van de Engelse instelling afkomstig zyn. Zij begreep het niet Toen de onlangs in Rotterdam ge arriveerde „Sibajak" van hier uit zyn reis naar Indonesië aanving met een schip vol moeders en kinderen, die zich ginds by hun man en vader gin gen voegen, was een der moeders met haar belde kinderen aan boord gekomen, wetende dat zy waterpok ken hadden. Ze had daarvan echter niets laten hiyken. Eerst een dag la ter in volle zee, kwam de zaftik uit. Ijlings werden maatregelen getrof fen: moeder en kinderen werden in een speciale luxe hut geïsoleerd om dat uitbreiding van de ziekte zoveel mogelyk voorkomen moe3t worden. In plaat3 van begrip voor deze maat regel te tonen, heeft de moeder zich nu by de directie beklaagd, zy eist haar passagegeld terug, omdat de reis zo ongezellig was nu ze geen contact had met de overige passa giers!

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

De Vrije Alkmaarder | 1948 | | pagina 3