IWaaidei'
Langs de straal
N.-HOLLANDSE
PERS 1945
De Tweede Kamer keurde
Vijflandenpact goed
Brits Amerikaans plan voor eventuele
Russische „overval"
Arabieren hebben geen invasie-plannen
Ordening of
ondergang
4e Jaargang No 1224
Donderdag 29 April 1946
Uitgave vooi de gciyknitmtge Stiel- tg.
Wnd. hoofdred. A. Eriks, Westerwei 338,
Alkmaar, teL 3300. Redactie en administra-
tle; Ridderstraat hoek Oudegracht Tel. 3907
Behandeling van grondwetsherziening
gisteren begonnen
Bij de aanvang der vergadering van
de Tweede Kamer die gistermiddag
dr grondswetswüziging behandelde is
gestemd over 't wetsonewerp tot goed
keuring van het verdrag tussen Bel
gië, Frankrijk, Luxemburg, Nederland
en het Verenigd Koninkrijk Groot-
Brlttannië en Noord-Ierland, onder,
tekend te Brussel op 17 Maart 1948.
Het wetsontwerp is aangenomen me?
81 stemmen voor en 6 tegen.
Zoals te verwachten was, is de motie
Van der Goes van NatersSerrarens
betreffende de opbouw van 'n rechts
god, venschap van democratische sta
ten ;n federaal Europees verband aan-
g' r.' -nen en wel met 80 tegen 6 stem-
xn- r fCPN)
Amendement—Tilanus
over Kroon der Unie
Bij de behandeling van de grond
wetswijziging in verband met de nieu.
■we status der Overzeese Gebiedsde
len is een amendementTilanus Inge
diend, dat tot strekking heeft „het ka
rakter van het hoofd der Unie dui
delijk tot uitdrukking te brengen".
Het betreffende artikel moet dan
volgen» het amendement als volgt ge
lezen worden: „De Kroon der Unie
wordt gedragen door HM. Koningin
Wilhelmina en bij opvolging door Ha
re wettige opvolgers in de Kroon der
Koerlanden"
Het artikel luidt thans: „Aan het
hoofd der Unie staat H.M Koningin
Wilhelmina, prinses van Oranje-Nas-
«an. en bij opvolging Hare wettige op
volgers in de Kroon der Nederlanden"
„Nop niet los",meent A.R.
Als eerste spreker kreeg de heer
Meijerink, (AR) het woord.
Spreker betoogde dat de Nederland
se verantwoordelijkheid voor de
rechtsorde in Indonesië door dit wets
ontwerp volledig wordt prijsgegeven.
Z.i. wordt van deze verantwoordelijk
heid abrupt afstand gedaan. De band
met Nederland kan nu nog niet ge-
t mist worden, omdat nog geen waar
borg bestaat voor rechtszekerheid in
Indonesië.
Spr. wenste het standpunt van zijn
partij niet als zuiver negatief te doen
aanmerken. De krachten der revolutie
zijn nog intact, dank zij de weifel
moedige politiek van deze regering,
aldus spr.
De heer Meijerink is van mening,
dat ook de Indonesiër zich thans moet
bedrogen gevoelen door de houding
van Nederland. Positief wil spr., even
a's de regering, eerst het tot stand-
brengen van de op democratische
g-ondslag berustende Verenigde Sta
ten van Indonesië. Doch bij overdracht
zal dus geleidelijk moeten geschie
den en eerst dan kunnen plaats heb
ben. indien aan deze primaire voor
waarden is voldaan. Tot zo lang ech
ter moet de verantwoordelijkheid ge.
heel in Nederlandse handen blijven,
Spr. betwistte, dat de Nederl-Tndo-
nesische Unie deze waarborg kan ge
ven.
De heer Tilanus
,.de situatie is gewijzigd'
De heer Tilanus (Christ. Hist.) zegt:
„Ook ik heb geworsteld met het pro.
bleem, wat eigenlijk de Unie is. Maar
het is onmogelijk hiervan thans reeds
een duidelijke omschrijving te geven"
Spr. herinnert aan de scherpe "cri-
tiek, die hij in de afgelopen jaren op
het regeringsbeleid heeft geoefend.
Hiervan wil hij geen woord terugne
men. Maar er is, aldus spr.. intussen
ve?l gebeurd.
Kleine grootst gemene deler
De hee: De Kort (K.V.P) consta
teert, dat er in de Kamer ten minste
één punt van overeenstemming is: n.1.
da! een herziening van de grondwet
nodig is. Daarna komen al terstond
de verschillen
Liquidatie van alle koloniale ver.
houdingen en inrichting van een reële
Unie met Koninklijk gezag en eigen
compotentieveld* zullen voor sprekers
weerbericht
AANZIENLIJK KOUDER.
Afnemende wind uit Westelijke
richtingen. Wisselend bewolkt met
vooral aan de kust enige buion. Aan
zienlijk kouder.
partij programmapunten zijn voor de
komende verkiezingen. Spreker vraagt
aan de regering uitdrukkelijk te ver
klaren. of het in de bedoeling ligt
de Unie zo in te richten, dat zij op
haar eigen competentie-veld werke
lijk het hoogste gezag uitoefent en in
die zin souverein is. Dit punt is voor
sprekers partij essentieel.
„Onwaarachtig" zegt A. R.
De heer Bruins Slot (A.R.) noem
de het ontwerp op het punt van de
Unie een voorbeeld van „onwaarach
tige" wetgeving.
(Deze uitdrukking gaf de voorzit
ter aanleiding de hamer te hanteren)..
De regering stelde ons in 1946 gerust
met de verklaring, dat de Unie een
staat zal zijn. Thans zegt zij. aldus
spr.. dat de Unie geen staat zal zijn.
C.P.N. is tegen.
De heer Stokvis (C.P.N.) betoogt,
dat herziening niet alleen gerecht
vaardigd is, maar zelfs geboden. Dit
ontwerp loopt echter vooruit op de
staatkundige vormen, die in gezamen
lijk overleg tot stand moeten komen.
Het in het ontwerp gevolgde posi
tieve stelsel kan spreker niet aan
vaarden: zijn fractie za ltegen het
wetsvoorstel stemmen.
Unie en federalisme.
De heer v. d. Goes van Naters (P. v.
d. A.) wenste uitdrukkelijk vast te
stellen, dat niet alleen de Verenigde
Staten van Indonesië maar ook de
Unie als federatie dient te worden
gekenschetst.
Romme: „aan Unie hoogste
gezag".
De heer Romme (K.V.P.) vraagt wat
de heer Van der Goes van Naters be
doelt met zijn „federalistische figuur".
Met nadruk verklaart spreker, dat
hij de Unie wenst als uitoefenende 't
hoogste gezag op haar eigen compe
tentie-veld.
Platts Mills uit Labourpattij
geroyeerd
29 anderen kregen laatste
waarschuwing
De Britse Labour-party heeft John
Platts Mills geroyeerd en 29 andere
leden, allen lid van het parlement,
aangezegd dat zü geroyeerd zullen
worden als zij vóór 6 Mei a.s. niet
beloofd hebben tronw te zullen zjjn
aan de Labour-politiek.
Platts-Mills was de man, die het
initiatief nam voor het 'telegram met
goede wensen aan Nenni, de linkse
socialistenleider, dat voor de Italiaan
se verkiezingen aan hem verzonden
werd.
Morgan Philips, de algemeen secre
taris van de Britse Labour-party,
heeft verklaard, dat h'et bestuur „zeer
onthutst was over de activiteit in
strijd met de partij-politiek van som
mige ledon".
Platts-Mills contra Bevin
Platts-Mills verklaarde aan Reuter,
dat zijn (voortdurende) critiek op het
beleid van Buitenlandse Zaken „klaar
blijkelijk doel getroffen had'. Bevins
politiek' is er op gericht Groot-Brit-
lannië uit te leveren voor een hand
vol Amerikaanse dollars. Die poli
tiek heeft ons reeds honderden Jiilli-
oenen ponden gekost aan verkwisting
van arbeidskracht en materiaal.
Tenzij er een einde aan wordt ge
maakt zal ztf ons volk tot een alge
heel bankroet brengen. Groot-Brit-
tannië zal zoiets worden als een ko
lonie en ons grote land zal tenslotte
heiTslachthuis zijn in een nieuwe en
nog vreselijker oorlog".
Babies vlieqen naar
Baiavia
Het vervoer van gezinnen
door de lucht naar Indone
sië, in het kader van "de
gezinshereniging, vindt nog
steèds voortgang. De K.L.M.-
constellation PH.TDB die
Woensdagmiddag naar Ba-
tavia vertrok, had 21 ba-
bies en 13 kinderen aan
boord (behalve de resp. moe
ders).
De treinen op 5 Mei
Op de nationale- feestdag op 5 Mei
zullen de N d. IBroorwegen, in tegen
stelling roet hetgeen in het spoorboek
je van 5 Uctober 1.1. staat, rijden als
op werkdagen.
VERJAARDAGSSCHOENEN" VOOR
KINDEREN
Voor hen die dit tot dusverre nog
niet hebben gedaan bestaat tot en met
7 Mei a s. nog gelegenheid tot het af
halen van schoenenbonnen voor kin
deren tegen inlevering van bon 804
van het inlegvel.
Na 7 Mei wordt de „verjaardagsbon"
alleen nog verstrekt krachtens de
nieuwe regeling, waarbij bon 606 van
het inlegvel moet worden ingeleverd.
Dezer dagen werd nabij Eindhoven
een oplichter gearresteerd, die gerui
me tijd in heel het land actief geweest
is door het plaatsen van advertenties,
waarin gegadigden een prachtbaan als
administrateur van een katholieke
leeskring te Breda 'werd aangeboden.
Doch er was een waarborgsom ver
eist.
Velen solliciteerden, waarna de heer
V. uit AmstéVdam verscheen en gou
den bergen beloofde, zodat hij er in
slaagde op verscheidene plaatsen
waarborgsommen van f 200 tot f 500
los te krijgen. Sindsdien was de vogel
gevlogen, maar dezer dagen werd hij
te Heeze achterhaald.
LUCHTPOSTPAKKETTEN NAAR
INDIë.
Behalve de bestaande mogelijkheid
tot verzending tegen een tarief
van 15.van luchtposlpakketten
t.m. 1 kg. naar Indonesië, zal met
ingang van 1 Mei a.s. de gelegenheid
worden opengesteld om tegen een ta
rief van 7.50 per vliegtuig post
pakketten t.m. y2 kg-, daarheen te ver
zenden.
PRIJZEN EIERKOLEN LAGER
VAN ANTHRACIET HOGER.
- Met ingang van 1 Mei wordt de
prys van eierkolen met 0.40 per
H.L. verlaagd. Op dezelfde datum
zullen de prijzen van de meest cou
rante anthracietsoorten met d.35
per H.L. worden verhoogd.
Zetel Intern Bank te
Amsterdam
Naar het A.N.P uit zeer betrouwba
re bronnen verneemt zijn de kansen
zeer groot, dat de zetel, voor Europa
van de „Internationale Bank voor
Herstel en Ontwikkeling,, gevestigd
zal worden te Amster lam.
Washington zwijgt over de geruchten
Een garantie voor West
Europa van Truman te
verwachten
Functionarissen te Washington wil
len geen commentaar leveren op een
bericht, dat de bezoeken aan Was
hington van generaal-majoor sir Les-
lie Hollis, plaatsvervangend minister
van Defensie in het Engelse kabinet,
verband houden met een gezameniyk
Engels-Amerikaans plan van actie in
geval van een plotselinge aanval van
de Sovjet-Unie in Beriyn of elders.
In officiële kringen te Washington
gelooft men, dat de jongste reizen
tussen Londen en Washington van ge
neraal Hollis dienden om de gecom
bineerde Engels-Amerikaanse staf
chefs op de hoogte te houden van de
West-Europese verded'gingsstrategie.
Aandrang op militaire
garantie
Joseph Alsop schrijft in de New-
York Herald Tribune het volgende
over de Londense bijeenkomst van de
militaire commissie van de landen der
West-Europese Unie: „Het verlangen
van de West-Europeanen naar Ame
rikaanse militaire garanties is zo sterk
dat verwacht wordt, dat de permanen
te militaire commissie van de West-
Europese Unie vrij vroeg tot een
overeenkomst zal geraken, tenminste
in beginsel. Indien deze overeenkomst-
niet helemaal zonder betekenis is, zal
de tijd gekomen zijn voor Amerikaan
se actie. Een ding is reeds duidelijk
Moord op 2-jarig kind?
In de Delfshavense Schie hebben
jongens gistermiddag een kinderlijkje
'ontdekt, dat in een zak ronddreef.
Zij zagen ter hoogte van de Ma-
thenesserbrug de juten zak, die ge
heel geyuld scheen op de oppervlakte
van het water en niet vermoedende,
wat de inhoud was, begonnen zij met
stenen er naar te gooien. Toen zij de
zak enige keren geraakt hadden barst
te deze open en tot hun grote ont
steltenis kwam er het beentje uit van
een kind. Onmiddellijk werd de po
litie gewaarschuwd, die de omgeving
afzette. Vermoedelijk heeft men hier
te doen met een afschuwelijke moord
op een kind van naar schatting twee
jaar.
Bevin niet van zins Abdullah thans
te waarschuwen
Jaffa door Irgoen veroverd
„De Arabieren hebben geen invasie-plannen" verklaarde Faris el Cheery,
afgevaardigde van Syrië bij de V.N. Volgens hem komen de „geruchten
over een invasie uit Zionistische bron. Over de oorlogszuchtige verklarin
gen van Abdullah van Trans-Jordanië zweeg hö echter.
De besprekingen van de V.N. hebben nu één resultaat opgeleverd: de
Joodse en Arabische vertegenwoordigers werden het eens over de nood
zaak van een wapenstilstand voor de binnenstad van Jeruzalem. Zij zetten
echter uiteen, zelf geen order tot het staken van vuren te kunnen geven.
Britse trouw aan verplichtingen
^Cngelands' minister van Buiten
landse zaken, Bevin, heeft in het La
gerhuis verklaard, dat Engeland „op
dit late uur" de ontruiming van Pa
lestina. niet meer kan stopzetten.
Engeland zal trouw blijven aan zijn
militaire verplichtingen t.o.v. de Ara
bische status.
Vóór de Britseregering „aanwij
zingen had gekregen", dat koning Ab
dullah een oorlog wilde beginnen, zou
de Britse regering niet van plan zijn
hem te adviseren zich van geweld te
onthouden.
Joodse successen
De Joden maken nog steeds goede
vorderingen in Jaffa. De Irgoen Zwai
Leoemi en Haganah doen thans te-
samen hevige aanvallen op de stad.
Zij veroverde de wijk Mansjieh'.
Later verklaarde de Irgoen, dat Jaf
fa zich had overgegeven, na zware
aanvalen door infanterie, gesteund
door artilerie, culminerend in een
doorbraak met pantserwagens en
tanks.
Het hoofdkwartier van het Britse
leger meldde, dat de Joden lapgzaam
Jaffa binnendrongen en dat de Ara
bieren zware verliezen leden.
Dr. Gani, vertegenwoordig-r van de
Indonesische Republiek bü de Vei
ligheidsraad en de ITO-conferentie te
Havana, arriveerde in ons land. Hy
zal hier oen week verblUven.
Militaire lendlease
in overweging
De minister van Buitenlandse Zaken
der Verenigde Staten, George Mars
hall, heeft meegedeeld, dat het Ame.
rikaanse ministerie van Buitenlandse
Zaken overweegt, de ondertekenaren
van het Vijfmogendhedenverdrag mi
litaire uitrusting te leveren op lecn-
en pachtbasis.
Verdere inlichtingen over de uit
voering van president Truman's toe
zegging aangaande steun voor de
West-Europese Unie wilde Marshall
niet geven. Militaire bijstand op
leen- en pachtbasis was slechts één
der mogelijkheden, aldus Marshall.
ta.v onze actie. De West-Europeanen
hebben onomwonden verklaard, dat
zij met het oog op de politieke situ
atie in dit land geen waarde toeken
nen aan slechts een presidentiële of
regeringsverklaring. Het ministerie
van Buitenlandse Zaken stemt hierme
de in. Daarom zal de president waar
schijnlijk een Amerikaanse garantie
aan Europa ingeval var aggressie be
kend maken.
Maar dit zal minstens bevestigd
moeten worden door een resolutie van
beide partijen in de Senaat. Dat is
het minste, wat gedaan kan worden,
wil men voorkomen, dat de West-Eu
ropeanen moeten concluderen, dat de
Amerikaanse buitenlandse politiek
leeg is en zonder betekenis".
Reshevsky won van
Keres
Botwinnik - Smyslov
remise
De beide afgebroken partijen uit
de achttiende ronde van het wereld
kampioenschap te Moskou, Keres
Reshevsky en BotwinnikSmyslov,
werden Woensdagavond uitgespeeld.
Keres gaf tegen de Amerikaan zon
der verder spelen op, wat voor Res
hevsky een zeer goede beurt bete
kent. Botwinnink en Smyslov scho
ven nog achttien zetten en besloten
toen tot remise, waardoor de stand
er nu als volgt uitziet:
Botwinnik 10 uit 14; Reshevsky 7'/2
uit 14; 3 en 4 Keres en Smyslov 7'4
uit 15 en 5 Eu we 3'/2 uit 14.
KLEINE STRATEGIE
Ik ben getuige geweest
van een offensief. Vier kin-
ders ip de aanvallige leef
tijd van ongeveer een jaar
of vijf waren in een heftige
strijd gewikkeld met een
tweetal anderen. De aanlei
ding was een voorbijrijden
de auto. De een noemde de
kleur groen, de ander blauw
De partij Van vier had dic
tatoriale neigingen en wilde
de partij van twee niet aan
het woord laten komen, wes
halve het vuistrecht werd
toegepast, waarop de twee
de vlucht namen en een
poort achter zich dicht sme
ten. U weet wel, zó'n hoge
poort in een schutting.
Toen begon van de zijde
der vier het offensief. Met
een hardnekkigheid een be
tere zaak waardig ging het
viertal tegen de poort schop
pen, droeg stenen aan, bom
bardeerde, sloeg met stok
ken, kortom gaf een gave na
bootsing van de inname van
den Briel. Hun vechtlust
wedijverde met hun vreugde
Toen werd plotseling de
poort opengesmeten en een
kerel als een boom ging zich
te buiten in afgrijselijke
krachttermen.
De distanciëringsbeweging
voltrok zich met grote snel
heid. Wat later passeerde ik
de aanvallers. Ongemerkt
hoorde ik hun gesprek aan.
Ze waren bezig elkaar te
overtuigen, dat ze een grote
overwinning hadden behaald
V.
J
De Bond van Bedrijfsautobouders in
Nederland heeft dezer dagen verga
derd en op die vergadering geprotes
teerd tegen alle maatregelen, die de
regering neemt ten aanzien van hun
bedrijf. We hadden deze vergadering
trouwens niet nodig, om te weten, dat
er onder deze groep personen een
levendige ontstemming heerst tegen
alle dwangmaatregelen die de rege
ring in het belang van het vervoer op
de weg meent te moeten nemen.
We hadden daarvoor maar een blik
te werpen op de biljetten, die op
schier alle vrachtauto's geplakt zijn
en die men in tal van garages ziet
hangen.
In het kort- komt het hierop neer,
dat de BBN volledige vrijheid opeist
voor alle auto- en vrachtvervoer op
de weg.
Nu moest speciaal de ATO het ont
gelden. We willen het over deze kwes
tie niet hebben, daar we ons er niet
over hebben georiënteerd. Of het ge
lijk aan de kant van de ATO is of
aan de kant van de BBN. we kunnen
er niet over oordelen, zonder een on
derzoek in te stellen, waartoe ons op
het*ogenblik de tijd ontbreekt. In het
belang van een goed® voorlichting
schijnt het ons echter noodzakeliik dat
wij het vraagstuk of er op het gebied
van het vervoer op de v*eg een vol
ledige vrijheid kan heersen, eens aan
snijden.
Hef is prachtig om op a" - "olij
ke gebied volledige vriih0®'' fn «?<=on.
Alleen het woord vriih®ïd klinkt ons
reeds aangenaam in de oren Wy
waarschuwen er echter mei nadruk
tegen z-'c^ niet door de schijn te la
ten bedrïePen
Wat oeieKent volledige vrijheid op
het gebieJ van het vervoer op de weg?
Vrijheid dus om met net zoveel' vracht
auto's, taxi's en bussen op de weg te
komen als men het in het hoofd krijgt?
Betekent, dit, dat het vervoer er
mee gebaat is, zelfs al zouden er ge
noeg vervoersmiddelen zijn? Neen.
Het zou alleen tot gevolg hebben, dat
op drukke trajecten de vervoerders
een strijd op leven e:i dood zouden
gaan voeren, met alle gevolgen van
dien. Of meent men werkelijk, dat
de ondernemers zo verstandig zouden
zijn om uit eigen beweging tot or
dening over te gaan?
Het betekent, dat men elkaar dood
zou concurreren. De financieel zwak
ken zouden een veer moeten laten.
Ze zouden na verloop van tijd ver
dwijnen. En dan zouden de prijzen
omhoog vliegen.
En op de onrendabele trajecten zou
geen bus of vrachtauto komen. De
mensen daar konden op een houtje
bijten. Als ze uit wilden, moesten ze
maar zien, dat ze er kwamen. Er is
immers geen particuliere ondernemer
bereid om een onrendabel traject
voor zijn rekening te nemen?
Zou het reizen voor het publiek
goedkoper worden? Gezien de huidi
ge o.i. zeer billijke tarieven menen
we het te moeten ontkennen. Zijn de
vrachtvervoerders gebaat by een te
veel aan voertuigen? Dat kan immers
niemand volhouden.
Wil men dan beslist terug naar de
tijd van voor de oorlog, toen een ie
der zwarte armoe leed? Toen was*er
vrijheid. Een vrijheid die naar ellen
de voerde..
Het wil ons voorkomen, dat er op
het gebied van het vervoer op de weg
ordening moet komen. In het belang
van het publiek en in het belang van
de ondernemer.
Want wel staan we op het stand
punt, dat er met de belangen van de
ondernemers rekening moet worden
gehouden. Dat eist een gezond bedrijfs
leven.
De tijd, dat ieder een particuliere
autobusdienst of een eigen spoorweg
naar believen kan exploiteren, is ech
ter voorbij. En ook op het gebied van
het vrachtvervoer op de^ weg zal er
slechts vrijheid in gebondenheid kun
nen zijn. Dat is vooral het belang van
de vrachtvervoerders.
v.Z.
Koningin houdt op 4 Mei
geen radio-rede
Het A.N.P. verneemt, dat H. M de
Koningin, om haar krachten te "W*
zien, op 4 Mei a.s. geen radiotoespraak
zal houden
Ex_koning Peter van Joege-S-srRl
heeft bij zijn aankomst te New-York
verklaard zijn aanspraken op de
troon te handhaven en te hopen nog
eens naar zijn land terug te iu!lfP
keren.
