Ikmaaidei
Langs ilc straat
N.-HOLLANDSt
PERS 1945
Nederland herdacht
dod
en
Op de Grebbeberg, in de
Ridderzaal, op de Dam
in elke siad en elk gehucht
Onderwijsgeschil
opnieuw tot
in
België
spanningen
leidt
Twaalfhonderd Alkmaarders namen aan
Stille Tocht deel
Monument werd onder bloemen
bedolven
Doodstraf tegen Rauter bevestigd
Stern-groep verklaarde Britten
de oorlog
Distributie J
5e Jaargang No 1228
Woensdag 5 Mei 1948
(Jitgavc voor de gelijknamige Stlch'ng.
Wnd. hoofdred A. Eriks. Westerwei SS8,
Alkmaar, teL 3306. Redactie en administra
tie: Ridderstraat boek Ondegracht Tel. 3967
Minister-president trok een scheidslijn
door het verzet
Geheel Nederland heeft gisteren zijn doden herdacht De mannen, die
in Mei 1940 aan de Grebbe en elders vielen, werden herdacht op
de grote begraafplaats onder de stoere beuken van de Grebbeberg; in
de Ridderzaal van het Binnenhof in Den Haag sprak de minister-presi
dent dr. Beel een rede uit, in aanwezigheid o.a. van op twee leden na
het gehele kabinet, een vertegenwoordiger van H.M. de Koningin en
een groep Franse oudstrijders, en op de Dam herdachten tienduizend
roerloze en zwijgende Amsterdammers van acht uur tot twee minu
ten over acht hen, die voor onze vrijheid vielen.
Maar ook in elke kleine stad, in elk dorp en ieder gehucht herdacht
ons volk Neêrlands doden.
Op de Grebbeberg
Een diepe stilte daalde over de Greb
beberg, toen de minister van Oorlog.
A. H. J. L. Fiévez in de morgen van
de 4e Mei zijn herdenkingsrede had
uitgesproken. Roerloos stonden daar
de deputaties van het leger voor 1940,
van het nieuwe leger, de Irenebriga.
de, de luchtmacht, stoottroepen, zee
macht, binnenlandse strijdkrachten en
mariniers. Vogels zongen onbezorgd
hun lied in het met zonneschijn over.
goten, jonge groen. Oranjetulpen op
de graven wuifden in de zachte lucht.
Een krans van Hare Majesteit de
Koningin werd aan de voet van het
eenvoudige houten herdenkingskruis
griegd door haar vertegenwoordiger,
schout bij nacht N A. Rost van Ton
ningen. Vervolgens werden kransen
gelegd namens de Stichting „Natio
naal Legemonument Grebbeberg" en
de Stichting „Ereschuld en Dankbaar
heid".
De koninklijke militaire kapel speel,
de tot slot dezer plechtigheid het Wil
helmus.
Rede van de minister
president
Om drie uur gistermiddag was de
Ridderzaal in Den Haag wederom het
middelpunt van een grote nationale
gebeurtenis. In dit historisch gebouw
kwamen het kabinet, op de ministers
van Justitie en Onderwijs na. die ver
hinderd waren, de commandanten en
oud-commandanten van onze strijd
krachten, mr. J. baron Sweerts de
Landas Wyborch als vertegenwoordi
ger van H.M. de Koningin, vele depu
taties van nationale instellingen, de
burgemeester van Amsterdam en Den
Haag en als gasten een groep van
vijftig Franse oud-strijders en een de
legatie uit Denemarken bijeen.
De wnd. voorz. der Eerste Kamer,
prof. mr. A. Anema hield een inlei
dende rede, waarin hij opmerkte, dat
dc wereld wederom verdeeld is en dat
wij ons opnieuw moeten sterken voor
een strijd, „welke God moge verhoe-
i*w dat zij met de wapenen" gestre
den moet worden.
De rede van de minister-president,
die na hem het podium betrad, droeg
eveneens een accent van de huidige
internationale spanning
„Het is langzamerhand gewoonte ge
worden," aldus zeide dr. Beel o.rn.,
„om over de idealen uit de tijd van
de bezetting slechts in termen van
aanvaarding te spreken en in een
opzicht verdienen zijn dit ook alle
zonder uitzondering. Voor duizenden,
voor honderdduizenden vormden zij 't
lichtpunt in de duisternis. Zij wezen
de richting aan waarheen men zich be
woog
Dit verheft hen echter niet boven
iedere critiek
Een critisch onderzoek leert, dat in
de tijd der bezetting door sommigen
voor idealen is gevochten, die wij
thans, met alle respect voor de moed
hunner aanhangers in die jaren, toch
ten scherpste bestrijden, omdat zij on
verdraagzaam blijken te zijn, die steu
nen op beginselen, die in wezen het
zelfde inhouden als de beginselen van
de overwonnen bezetter. Dat zijn ide
alen, die slechts op de puinhopen van
democratie en vrijheid hun verwezen
lijking kunnen vinden.
Dat ons volk zich hiervan afwendt
en er zich des te scherper tegen kant
naarmate zich elders hun ware in
houd duidelijker openbaart, betekent
niet, dat het de strijders- niet w;
deert, die in de tijd van de bezetting
alles hebben gewaagd en alles hebben
gegeven in het gemeenschappelijke
verzet.
Verre van dat.
- Hun blijve de eer, die zij verdienen.
Hun idealen echter zijn onaanvaard
baar. zoals in de drie jaren wereldge
beuren na de bevrijding ten duidelijk,
ste naar voren is getreden"
Een overtuiging wint veld
Dr. Beel voegde hieraan toe, dat
thans gemeengoed begint te worden
de overtuiging, dat de gemeenschap
de mogelijkheid moet bezitten om de
vrijheid te ontnemen aan hen die haar
misbruiken en belagen, dat de grond
slagen der gemeenschap zelf, de poli
tieke democratie, niet aan ondermij
ning mogen worden blootgesteld.
In het vervolg van zijn rede zeide
de min.-president o.m. nog: „Al Onze
idealen in de tijd van de bezetting
vloeiden tenslotte samen in één woord:
het vaderland". ,Men erkende dat ook
andersdenkenden hun oog op het va
derland hadden gericht en men schonk
elkaner over alle .meningsverschillen
heen gaarne het wachtwoord der er
kenning: hij is toch een goed vader
lander.
Op weg, sommige dingen
te verleren?
Zijn wij niet op weg om deze din
gen te verleren? Dreigt de eerbied,
dc erkenning van de eerlijke politieke
tegenstander niet enigszins verdron
gen té worden door een soort mono
polisering van het goed vaderlander
schap voor zichzelf en de leden van
zijn groep alleen? Dreigt het zoeken
naar wat ons als „goede vaderlanders"
verenigt, niet j)laats te maken voor
een zoeken naar alles wat maar schei
den kar
H.M. Koningin Wilhelmina uas dit
jaar wegens haar gezondheidstoestand
verhinderd, zelf deel te nemen aan
de nationale herdenking der doden.
Wij hopen, dat het Haar volgend
jaar gegeven moge zijn, persoonlijk
een krans te leggen bij de graven, zo
als ztf vorige jaren deed.
Ik zou dit ten diepste betreuren."
Met de wens, dat onder leiding van
het Oranjehuis het vaderland in het
hart van ons volk wederom de plaats
in zal nemen, die het in de bezettings
tijd innam, besloot dr. Beel zijn rede.
Stilte op de Dam
Met ruim 10.000 roerloze en zwij
gende Amsterdammers In de vallende
duisternis rond de historische steen
tjes van de Dam, met de stil neerhan
gende vlaggen halfstok uit de omrin
gende gebouwen, met een zwijgend
carillon van de paleisklok en met als
enige verbreking van de stilte de verre
zware galm van een beierende kerk
klok en het getjilp van een aantal
spreeuwen in de bomen van het Dam-
plantsoen, heeft de hoofdstad gister
avond hen, die voor ons viéTenr op
treffende wijze herdacht.
Om 8 uur precies flitsten de straat
lantaarns aan, het sein der twee mi
nuten stilte. Duizenden hoeden werden
afgenomen, terwijl volkomèn stilte
neerdaalde.
Twee r uiten later nam burgemees
ter d'Ailly het woord voor een korte
herdenkingsrede.
Spaak besluit al Ie treden
Spaak week voor socialistische
kamerfractie
De Belgische premier, Paul Henri
Spaak, heeft besloten af te treden ,zo
werd gistermiddag van gezaghebben
de zijde te Brussel vernomen.
De Socialistische kamerfractie, die
gisterochtend vergaderde, heeft na de
vergadering een communiqué uitgege
ven, waarin werd verklaard, dat zij-
zich niet kan verenigen met het door
de regering voorgestelde, inzake de
subsidies aan het vrije technische on
derwijs.
Bij het verlaten van het parlement
na de vergadering van de socialisti
sche fractie, verklaarde Spaak: „Ik
ben volkomen door mijn fractie ver
slagen en bijgevolg zal ik de ministers
bijeenroepen".
(In België heerst reeds 75 jaar
schoolstrijd en onenigheid over de
aan het onderwijs te verlenen sub
sidies, Kamiel Huymans, de minister
van onderwijs bleek het *n verschil
lende opzichten niet eens te zijn met
zijn medeministers ,dle naar een com
promis zochten tussen de socialisten
en katholieken. Uit Spaaks uitlatingen
valt op te maken, dat de socialisti
sche kamerfractie zich achter Huys-
mans heeft geplaatst. Red.)
Reuter meldde later nog, dat Vrij
dag j.1. door beide partijen van de
Belgische coalitieregering in principe
overeenstemming bereikt werd over
een politiek ter regeling van öe school
kwestie.
Spaak's coalitieregering van socialis
ten en katholieken beschikt over een
meerderheid van 162 tegen 40 in de
Kamer van Afgevaardigden, terwijl
zij in de senaat 138 leden achter zich
heeft tegenover een oppositie van 29.
In politieke kringen meent men
echter, dat de prins-regent het ontslag
van Spaak niet zal aanvaarden ten
einde de socialistische party „in de
gelegenheid te stellen haar star oppo
sitionele houding te herzien".
JEUGD
Twee kinderen vervullen
de hoofdrol in de kleine co-
medie. Jongens van een jaar
of tien, die uit een der West,
friese dorpen naar Alkmaar
waren getogen, om getuige
te zijn van een voetbalwed
strijd.
Zo is de jeugd tegenwoor
dig. Ze zijn redderig. Brood
mee, een fles melk mee, wie
doet je wat! Ze hebben ge
noten van de voetbalwed
strijd en toen moesten ze
dan maar eens wat eten en
drinken. Als grote mannen
zetten ze de fietsen tegen
een café in de Kaasstad,
gaan bij een tafeltje zitten,
halen .de broodzak en de
flessen melk voor de dag,
zeggen niets, vragen niets,
bestellen niets, maar veror
beren met smaak hun boter
hammen, onderwijl af en toe
eens aan hun flesje melk
lurkend.
De caféhouder is waar
schijnlijk een man geweest
met een groot gevoel voor
humor. Ook hij heeft niets
gezegd en niets gevraagd.
Toen het maal verorberd
was stapten ze weer op. Die
vinden hun weg wel in de
wereld. Ik vraag me echter
af, waar we nog kleuter
scholen voor nodig hebben.
Want zelfs nu weten jon
gens van tien jaar zich reeds
voldoende te behelpen.
Nationale Herdenkingsavond
Op het ogenblik, dat op Dinsdagavond, de vooravond van de bevrijdiags.
dag, in Alkmaar de vlaggen halfstok werden gehesen en de kerkklokken
begonnen te luiden, werden overal in het land in kerken, by graven en bij
monumenten de gevallen strijders van het verzet en de slachtoffers van
het oorlogsgeweld herdacht.
Gistermiddag om vyf uur legde het bevrydingscomité van Alkmaar aan de
voet van het voorlopig monument in de Wilhelmlnalaan, ter ere van hen,
die als verzetsstrijders zyn gevallen, op het graf van de geallieerden op de
Algemene Begraafplaats en bU de gedenkplaat in de muur van de Sint
Josephkerk, ter ere van alle gevallenen van onze land-, zee- en lucht
macht, kransen. De gehele bevolking van Alkmaar was vertegenwoordigd
In de lange stoet van twaalf honderd deelnemers, die gisteravond omstreeks
acht uur in de Wilhelminalaan plechtig en stil, langs het voorlopige mo
nument voortschreed.
Plechtige en ontroerde
ogenblikken
De vlag bij het monument was half
stok gehesen en aan weerszijden had
den tien padvindsters de ere-wacht
betrokken.
Toen in de verte de klok acht uur
had geslagen, naderde de stoet, lang
zaam en plechtstatig; voorop liepert
de heren K. Kirpensteyn, B. Slinger
en A. de Waal, namens het bevry
dingscomité en onmiddellijk na hen
volgden de nabestaanden van de ge
vallen verzetslieden.
Het was een ontroerend ogenblik
toen hier de twee minuten stilte in
acht werden genomen, de hoofden
werden ontbloot en de padvindsters
Hij krijgt het recht van cassatie
Gistermiddag veroordeelde het Bijzondere Gerechtshof Hans Albin Itau-
'Aor tor dood. Hem werd het recht van cassatie verleend.
De president, Jhr. van Meeuwen begon met een beschouwing over de
bevoegdheid van het hof, waarbij het beroep van Rauter cn diens verde
diger, mr. van Rijckevorscl, op verschillende uitspraken van andere ge
rechtshoven en verdragen bestreden werd.
Vastgesteld werd, dat het Hof In deze zaak bevoegd is vonnis te
wijzen. De president zag af van*voorlezing van het bewijsmateriaal. Voor
verdachte, verdediger en de pers zou dit tater ter hand gesteld worden.
Onder doodse stilte wendde de pre
sident zich dan tot verdachte en ver
klaarde: „Het Hof acht met eenparig
heid van stemmen het tenlaste geleg
de bewezen, behalve de invoering van
de tweede distributiestamkaart, wat
het Hof niet bewezen acht".
Recht
Nagegaan werd of de bewezen ver
klaarde feiten onrechtmatig zijn in
de zin van het internationale recht
Daarbij werd voorop gestold, dat
het Landoorlogreglement de strekking
heeft beperkingen op te leggen aan
de bezetter en niet om aan de bezet
ter ruimere bevoegdheden te geven
jegens de bevolking van het bezette
gebied. In het internationale recht
wordt verder geen onderscheid ge
maakt tussen een wettige en onwet
tige bezetter.
Dit standpunt nam het Hof ook in,
waardoor niet alle daden van de Duit
se bezetting misdaden tegen het vol-
Successen voor Palestijnse Joden
„Antwoord op de aankomst
van nieuwe Britse troepen"
Laboui-candidaat gaat
naar links
Dan MacArthur, de Labour-candidaat
voor Renfrew in 1945, die ruim 36000
stemmen behaalde tegen de conserva
tieven 42000, heeft de Britse Labour-
partij verlaten en een nieuw onder
dak gevonden bij de Engelse commu
nistische partij. Het kiesdistrict Ren
frew werd beschouwd als een conser
vatief bolwerk met een krachtig in
opkomst zijnd socialisme.
De strijd in Palestina duurt onver
minderd voort De Irgo^l Zwai Leoe-
mi heeft het dorp Jehoedin aan de
hoofdweg van Tel Aviv naar Lydda
bezet. Jehoedin was het laatste Ara
bische dorp, dat de Joodse verbindin
gen met het vliegveld Lydda, dat in
Britse handen is, bedreigde.
Ook de Haganah boekte een succes
door de verovering van het dorp Aqir
in Zuid-Palestina. De Arabieren zitten
echter ook niet stil: Libanese artille
rie-eenheden hebben de grens van Pa
lestina overschreden in de richting
van Ramoth Naphtali.
De Joodse verzetsgroep Stern heeft
het einde van haar bestand met de
Britten aangekondigd en verklaard,
dat „de rechtstreekse oorlog tegen de
Britse vijand zal worden hervat". Het
'doel van de Ster >groep zou zyn, te
bewyzen, dat het Britse leger niet in
staat is orde en gezag in het Heilige
Land le handhaven. Van officiële zyde
beschouwt men deze oorlogsverkla
ring als een antwo-rd op de aankomst
van nieuwe Britse versterkingen in
Palestina.
Koning Abdullah van Trans-Jorda
nië heeft de VJN. aangeboden de Jo
den „de volledige Arabische nationali
teit" te geven in een onverdeeld Pa
lestina „als middel om een einde te
maken aan de huidige slachting".
De Engelse minister van oorlog,
Shinwell, verklaarde, dat de Joden
over ongeveer honderd pantservoer
tuigen beschikten. Het was hem niet
bekend of zy tanks hadden.
ken recht genoemd kunnen worden.
Zijn nu de tenlaste gelegde feiten
al dan niet onrechtmatig gepleegd?
Rauter heeft zich, zo zeide de presi
dent herhaaldelijk beroepen op het
internationale recht, om te bewijzen
dat hij gerechtigd was tot het nemen
van de maatregelen, die hij getroffen
heeft. Tijdens de bezetting heeft hij
zich echter nooit hierom bekommerd.
Altijd ging hij uit van de vraag hoe
hij de Duitse zaak het beste zou kun
nen dienen.
Het Hof gaf aan verdachte toe.
dat van Duits standpunt uit het verzet
in Nederland onrechtmatig was en dat
verdachte dns het recht had maatre-
len tegen de illegaliteit te treffen. Om
misverstand te voorkomen haastte de
president zich hieraan toe te voegen,
dat van Nederlands standpunt uit.
deze zaak geheel anders ligt. In onze
ogen had de onrechtmatige bezetten
de macht slechts een feitelijke, doch
#geen legitiem gezag en was het Ne
derlandse volk noch in ethisch, noch
in juridisch opzicht de Duitse bezetter
gehoorzaamheid verschuldigd. Het ge
volg hiervan was, dat ondergronds
vefzet tegen een vijand in bezet ge
bied een geoorloofd strijdmiddel kan
zyn, aldus de president.
GECOSTUMEERDE VOETBAL
WEDSTRIJD
Hedenavond om half zeven wordt
op het terrein achter de nieuwbouw
van de Uitenbosstraat een gecoat -
meerde voetbalwedstrijd gehouden.
De opbrengst komt ten goede aan de
kinderen van de buurtvereniging UKK
De wedstrijd is voor ieder toeganke
lijk tegen betaling van een kleine
vergoeding. In de Uitenbosstraat
wordt de bevrijding met enige attrac
ties gevierd.
President Dr. Nicola
geen candidaat
President De Nicola van Italië heeft
verklaard, geen candidaat te willen
zijn voor het presidentschap. Hij heeft
dit medegedeeld in een brief aan vice-
minister-president Pacciardi.
.AMERIKAANS SUPERFORT IN
BEIEREN VERONGELUKT
Maandagavond laat is een Ameri
kaans superfort neergestort en in
brand geraakt op 2 kilometer van het
vliegveld waarvan het startte.
Van de bemanning van 12 koppen
werd 1 lid gedood en zijn de 11 an
deren er erg aan toe. Het vliegtuig
was gestart voor een „gewone nachte
lijke oefenvlucht' naar Port Said en
terug.
brachten hun groet; doodstil was het
in de vallende duisternis onder de
groene bladeren van de beukenbomen, -
waar alleen de vogels zich lieten ho
ren.
En toen de lange rij zich verder in
beweging zette, klonken vijf en twin
tig minuten lang de voetstappen van
die twaalfhonderd op het grind van
de laan Vele honderden hadden een
bosje rozen, tulpen of narcissen mee
gebracht en het uurde niet lang of de
plek rond het monument was in een
bloemenperk herschapen.
Na de groep van de familieleden
der verzetsslachtoffers volgden de le
den van de gemeenteraad en na de
loco-burgemeester en de wethouaers,
kwam de brandweer met de Alkmaar-
se vlag een brandende rode lan
taarn in top en in vijf afdelingen
liepen zij keurig langs het monument.
Verder zagen wij tussen de honder
den deelnemers deputaties van wel
alle verenigingen en organisaties uK
de stad, een deputatie van de Neder
landse Spoorwegen. Bijna achter in
de stoet marcheerden in uniform help
sters en helpers van het Nederlandse
Rode Kruis.
Zo herdacht AlKmaar op eenvou
dige en plechtige wijze zyn mannen
van het verzet, zoals M. Post, F. van
der Zeyden, P. van Velzen, A. Ka-
piteyn, P. Booy, D. Bakker, J. Baas,
D. de Boer, P. de Boer. G. Cevat,
F. Conijn, A. Frans, dr. Haverkamp,
J. Hoberg. J. de Jongen. D. Jupijn,
A. Kleissing. P. Koning, S. Middel
hof, F. Niele, F. ten Pas. R Prins,
B. Reulen, J. Ris, K. Ritsema. R.
Rempt, J. van Roon, J. Smit. B.
Speet, S. Spierenburg, G. Veldman,
P. Wagenaar, J. Wagenaar, J. WaTter,
T. Zonderhuis en W Zwar't.
IETS ZACHTER
Geleidelijk toenemende bewolking
met later voornamelijk in het Zuid-
Westen, van het land enige regen of
motregen. Iets zachter dan gisteren.
Meest matige wind uit Zuidelijke rich
tingen.
Voor de periode van 922 Mei geeft
elk der volgende bonnen recht öp
het kopen van:
BONKAARTEN KA, KB, KC 804
367
374
873
863
alg. 1600 gram brood
res. 800 gram brood
res. 400 gram brood
alg. 400 gram brood of 1 rants.
vermicelli enz.
en 369 boter 250 gram boter of
margarine of 200 gram vet
melk 5 liter melk
melk 7 liter melk
vlees 100 gram vlees
vlees 300 gram vlees
alg. 250 gram kaas of 312''2 gram
korstloze kaas
res. 200 gram kaas of 250 gram
korstloze kaas
BONKAARTEN KD en KE 804
884 alg 400 gram brood
res. 400 gram brood
alg. 400 gram brood of 1 rants.
vermicelli enz.
boter 250 gram boter of marga
rine of 200 gram vet
boter 125 gram boter of marga
rine of 100 gram vet
melk 12 liter melk
en 867 vlees 100 gram vlees
888 alg. 100 gram kaas of 125 gram
korstloze kaas
TOESLAGKAARTEN
Geldig zijn de bonnen van strook
De voor deze periode aangewezen
broodbonnen zijn slechts geldig tot
en met 15 Mei. met uitzondering der
keuzebonnen, welke tot 22 Mei geldig
rijn. i