Ikmaaidei Langs ilc straat N.-HOLLANDSt PERS 1945 Nederland herdacht dod en Op de Grebbeberg, in de Ridderzaal, op de Dam in elke siad en elk gehucht Onderwijsgeschil opnieuw tot in België spanningen leidt Twaalfhonderd Alkmaarders namen aan Stille Tocht deel Monument werd onder bloemen bedolven Doodstraf tegen Rauter bevestigd Stern-groep verklaarde Britten de oorlog Distributie J 5e Jaargang No 1228 Woensdag 5 Mei 1948 (Jitgavc voor de gelijknamige Stlch'ng. Wnd. hoofdred A. Eriks. Westerwei SS8, Alkmaar, teL 3306. Redactie en administra tie: Ridderstraat boek Ondegracht Tel. 3967 Minister-president trok een scheidslijn door het verzet Geheel Nederland heeft gisteren zijn doden herdacht De mannen, die in Mei 1940 aan de Grebbe en elders vielen, werden herdacht op de grote begraafplaats onder de stoere beuken van de Grebbeberg; in de Ridderzaal van het Binnenhof in Den Haag sprak de minister-presi dent dr. Beel een rede uit, in aanwezigheid o.a. van op twee leden na het gehele kabinet, een vertegenwoordiger van H.M. de Koningin en een groep Franse oudstrijders, en op de Dam herdachten tienduizend roerloze en zwijgende Amsterdammers van acht uur tot twee minu ten over acht hen, die voor onze vrijheid vielen. Maar ook in elke kleine stad, in elk dorp en ieder gehucht herdacht ons volk Neêrlands doden. Op de Grebbeberg Een diepe stilte daalde over de Greb beberg, toen de minister van Oorlog. A. H. J. L. Fiévez in de morgen van de 4e Mei zijn herdenkingsrede had uitgesproken. Roerloos stonden daar de deputaties van het leger voor 1940, van het nieuwe leger, de Irenebriga. de, de luchtmacht, stoottroepen, zee macht, binnenlandse strijdkrachten en mariniers. Vogels zongen onbezorgd hun lied in het met zonneschijn over. goten, jonge groen. Oranjetulpen op de graven wuifden in de zachte lucht. Een krans van Hare Majesteit de Koningin werd aan de voet van het eenvoudige houten herdenkingskruis griegd door haar vertegenwoordiger, schout bij nacht N A. Rost van Ton ningen. Vervolgens werden kransen gelegd namens de Stichting „Natio naal Legemonument Grebbeberg" en de Stichting „Ereschuld en Dankbaar heid". De koninklijke militaire kapel speel, de tot slot dezer plechtigheid het Wil helmus. Rede van de minister president Om drie uur gistermiddag was de Ridderzaal in Den Haag wederom het middelpunt van een grote nationale gebeurtenis. In dit historisch gebouw kwamen het kabinet, op de ministers van Justitie en Onderwijs na. die ver hinderd waren, de commandanten en oud-commandanten van onze strijd krachten, mr. J. baron Sweerts de Landas Wyborch als vertegenwoordi ger van H.M. de Koningin, vele depu taties van nationale instellingen, de burgemeester van Amsterdam en Den Haag en als gasten een groep van vijftig Franse oud-strijders en een de legatie uit Denemarken bijeen. De wnd. voorz. der Eerste Kamer, prof. mr. A. Anema hield een inlei dende rede, waarin hij opmerkte, dat dc wereld wederom verdeeld is en dat wij ons opnieuw moeten sterken voor een strijd, „welke God moge verhoe- i*w dat zij met de wapenen" gestre den moet worden. De rede van de minister-president, die na hem het podium betrad, droeg eveneens een accent van de huidige internationale spanning „Het is langzamerhand gewoonte ge worden," aldus zeide dr. Beel o.rn., „om over de idealen uit de tijd van de bezetting slechts in termen van aanvaarding te spreken en in een opzicht verdienen zijn dit ook alle zonder uitzondering. Voor duizenden, voor honderdduizenden vormden zij 't lichtpunt in de duisternis. Zij wezen de richting aan waarheen men zich be woog Dit verheft hen echter niet boven iedere critiek Een critisch onderzoek leert, dat in de tijd der bezetting door sommigen voor idealen is gevochten, die wij thans, met alle respect voor de moed hunner aanhangers in die jaren, toch ten scherpste bestrijden, omdat zij on verdraagzaam blijken te zijn, die steu nen op beginselen, die in wezen het zelfde inhouden als de beginselen van de overwonnen bezetter. Dat zijn ide alen, die slechts op de puinhopen van democratie en vrijheid hun verwezen lijking kunnen vinden. Dat ons volk zich hiervan afwendt en er zich des te scherper tegen kant naarmate zich elders hun ware in houd duidelijker openbaart, betekent niet, dat het de strijders- niet w; deert, die in de tijd van de bezetting alles hebben gewaagd en alles hebben gegeven in het gemeenschappelijke verzet. Verre van dat. - Hun blijve de eer, die zij verdienen. Hun idealen echter zijn onaanvaard baar. zoals in de drie jaren wereldge beuren na de bevrijding ten duidelijk, ste naar voren is getreden" Een overtuiging wint veld Dr. Beel voegde hieraan toe, dat thans gemeengoed begint te worden de overtuiging, dat de gemeenschap de mogelijkheid moet bezitten om de vrijheid te ontnemen aan hen die haar misbruiken en belagen, dat de grond slagen der gemeenschap zelf, de poli tieke democratie, niet aan ondermij ning mogen worden blootgesteld. In het vervolg van zijn rede zeide de min.-president o.m. nog: „Al Onze idealen in de tijd van de bezetting vloeiden tenslotte samen in één woord: het vaderland". ,Men erkende dat ook andersdenkenden hun oog op het va derland hadden gericht en men schonk elkaner over alle .meningsverschillen heen gaarne het wachtwoord der er kenning: hij is toch een goed vader lander. Op weg, sommige dingen te verleren? Zijn wij niet op weg om deze din gen te verleren? Dreigt de eerbied, dc erkenning van de eerlijke politieke tegenstander niet enigszins verdron gen té worden door een soort mono polisering van het goed vaderlander schap voor zichzelf en de leden van zijn groep alleen? Dreigt het zoeken naar wat ons als „goede vaderlanders" verenigt, niet j)laats te maken voor een zoeken naar alles wat maar schei den kar H.M. Koningin Wilhelmina uas dit jaar wegens haar gezondheidstoestand verhinderd, zelf deel te nemen aan de nationale herdenking der doden. Wij hopen, dat het Haar volgend jaar gegeven moge zijn, persoonlijk een krans te leggen bij de graven, zo als ztf vorige jaren deed. Ik zou dit ten diepste betreuren." Met de wens, dat onder leiding van het Oranjehuis het vaderland in het hart van ons volk wederom de plaats in zal nemen, die het in de bezettings tijd innam, besloot dr. Beel zijn rede. Stilte op de Dam Met ruim 10.000 roerloze en zwij gende Amsterdammers In de vallende duisternis rond de historische steen tjes van de Dam, met de stil neerhan gende vlaggen halfstok uit de omrin gende gebouwen, met een zwijgend carillon van de paleisklok en met als enige verbreking van de stilte de verre zware galm van een beierende kerk klok en het getjilp van een aantal spreeuwen in de bomen van het Dam- plantsoen, heeft de hoofdstad gister avond hen, die voor ons viéTenr op treffende wijze herdacht. Om 8 uur precies flitsten de straat lantaarns aan, het sein der twee mi nuten stilte. Duizenden hoeden werden afgenomen, terwijl volkomèn stilte neerdaalde. Twee r uiten later nam burgemees ter d'Ailly het woord voor een korte herdenkingsrede. Spaak besluit al Ie treden Spaak week voor socialistische kamerfractie De Belgische premier, Paul Henri Spaak, heeft besloten af te treden ,zo werd gistermiddag van gezaghebben de zijde te Brussel vernomen. De Socialistische kamerfractie, die gisterochtend vergaderde, heeft na de vergadering een communiqué uitgege ven, waarin werd verklaard, dat zij- zich niet kan verenigen met het door de regering voorgestelde, inzake de subsidies aan het vrije technische on derwijs. Bij het verlaten van het parlement na de vergadering van de socialisti sche fractie, verklaarde Spaak: „Ik ben volkomen door mijn fractie ver slagen en bijgevolg zal ik de ministers bijeenroepen". (In België heerst reeds 75 jaar schoolstrijd en onenigheid over de aan het onderwijs te verlenen sub sidies, Kamiel Huymans, de minister van onderwijs bleek het *n verschil lende opzichten niet eens te zijn met zijn medeministers ,dle naar een com promis zochten tussen de socialisten en katholieken. Uit Spaaks uitlatingen valt op te maken, dat de socialisti sche kamerfractie zich achter Huys- mans heeft geplaatst. Red.) Reuter meldde later nog, dat Vrij dag j.1. door beide partijen van de Belgische coalitieregering in principe overeenstemming bereikt werd over een politiek ter regeling van öe school kwestie. Spaak's coalitieregering van socialis ten en katholieken beschikt over een meerderheid van 162 tegen 40 in de Kamer van Afgevaardigden, terwijl zij in de senaat 138 leden achter zich heeft tegenover een oppositie van 29. In politieke kringen meent men echter, dat de prins-regent het ontslag van Spaak niet zal aanvaarden ten einde de socialistische party „in de gelegenheid te stellen haar star oppo sitionele houding te herzien". JEUGD Twee kinderen vervullen de hoofdrol in de kleine co- medie. Jongens van een jaar of tien, die uit een der West, friese dorpen naar Alkmaar waren getogen, om getuige te zijn van een voetbalwed strijd. Zo is de jeugd tegenwoor dig. Ze zijn redderig. Brood mee, een fles melk mee, wie doet je wat! Ze hebben ge noten van de voetbalwed strijd en toen moesten ze dan maar eens wat eten en drinken. Als grote mannen zetten ze de fietsen tegen een café in de Kaasstad, gaan bij een tafeltje zitten, halen .de broodzak en de flessen melk voor de dag, zeggen niets, vragen niets, bestellen niets, maar veror beren met smaak hun boter hammen, onderwijl af en toe eens aan hun flesje melk lurkend. De caféhouder is waar schijnlijk een man geweest met een groot gevoel voor humor. Ook hij heeft niets gezegd en niets gevraagd. Toen het maal verorberd was stapten ze weer op. Die vinden hun weg wel in de wereld. Ik vraag me echter af, waar we nog kleuter scholen voor nodig hebben. Want zelfs nu weten jon gens van tien jaar zich reeds voldoende te behelpen. Nationale Herdenkingsavond Op het ogenblik, dat op Dinsdagavond, de vooravond van de bevrijdiags. dag, in Alkmaar de vlaggen halfstok werden gehesen en de kerkklokken begonnen te luiden, werden overal in het land in kerken, by graven en bij monumenten de gevallen strijders van het verzet en de slachtoffers van het oorlogsgeweld herdacht. Gistermiddag om vyf uur legde het bevrydingscomité van Alkmaar aan de voet van het voorlopig monument in de Wilhelmlnalaan, ter ere van hen, die als verzetsstrijders zyn gevallen, op het graf van de geallieerden op de Algemene Begraafplaats en bU de gedenkplaat in de muur van de Sint Josephkerk, ter ere van alle gevallenen van onze land-, zee- en lucht macht, kransen. De gehele bevolking van Alkmaar was vertegenwoordigd In de lange stoet van twaalf honderd deelnemers, die gisteravond omstreeks acht uur in de Wilhelminalaan plechtig en stil, langs het voorlopige mo nument voortschreed. Plechtige en ontroerde ogenblikken De vlag bij het monument was half stok gehesen en aan weerszijden had den tien padvindsters de ere-wacht betrokken. Toen in de verte de klok acht uur had geslagen, naderde de stoet, lang zaam en plechtstatig; voorop liepert de heren K. Kirpensteyn, B. Slinger en A. de Waal, namens het bevry dingscomité en onmiddellijk na hen volgden de nabestaanden van de ge vallen verzetslieden. Het was een ontroerend ogenblik toen hier de twee minuten stilte in acht werden genomen, de hoofden werden ontbloot en de padvindsters Hij krijgt het recht van cassatie Gistermiddag veroordeelde het Bijzondere Gerechtshof Hans Albin Itau- 'Aor tor dood. Hem werd het recht van cassatie verleend. De president, Jhr. van Meeuwen begon met een beschouwing over de bevoegdheid van het hof, waarbij het beroep van Rauter cn diens verde diger, mr. van Rijckevorscl, op verschillende uitspraken van andere ge rechtshoven en verdragen bestreden werd. Vastgesteld werd, dat het Hof In deze zaak bevoegd is vonnis te wijzen. De president zag af van*voorlezing van het bewijsmateriaal. Voor verdachte, verdediger en de pers zou dit tater ter hand gesteld worden. Onder doodse stilte wendde de pre sident zich dan tot verdachte en ver klaarde: „Het Hof acht met eenparig heid van stemmen het tenlaste geleg de bewezen, behalve de invoering van de tweede distributiestamkaart, wat het Hof niet bewezen acht". Recht Nagegaan werd of de bewezen ver klaarde feiten onrechtmatig zijn in de zin van het internationale recht Daarbij werd voorop gestold, dat het Landoorlogreglement de strekking heeft beperkingen op te leggen aan de bezetter en niet om aan de bezet ter ruimere bevoegdheden te geven jegens de bevolking van het bezette gebied. In het internationale recht wordt verder geen onderscheid ge maakt tussen een wettige en onwet tige bezetter. Dit standpunt nam het Hof ook in, waardoor niet alle daden van de Duit se bezetting misdaden tegen het vol- Successen voor Palestijnse Joden „Antwoord op de aankomst van nieuwe Britse troepen" Laboui-candidaat gaat naar links Dan MacArthur, de Labour-candidaat voor Renfrew in 1945, die ruim 36000 stemmen behaalde tegen de conserva tieven 42000, heeft de Britse Labour- partij verlaten en een nieuw onder dak gevonden bij de Engelse commu nistische partij. Het kiesdistrict Ren frew werd beschouwd als een conser vatief bolwerk met een krachtig in opkomst zijnd socialisme. De strijd in Palestina duurt onver minderd voort De Irgo^l Zwai Leoe- mi heeft het dorp Jehoedin aan de hoofdweg van Tel Aviv naar Lydda bezet. Jehoedin was het laatste Ara bische dorp, dat de Joodse verbindin gen met het vliegveld Lydda, dat in Britse handen is, bedreigde. Ook de Haganah boekte een succes door de verovering van het dorp Aqir in Zuid-Palestina. De Arabieren zitten echter ook niet stil: Libanese artille rie-eenheden hebben de grens van Pa lestina overschreden in de richting van Ramoth Naphtali. De Joodse verzetsgroep Stern heeft het einde van haar bestand met de Britten aangekondigd en verklaard, dat „de rechtstreekse oorlog tegen de Britse vijand zal worden hervat". Het 'doel van de Ster >groep zou zyn, te bewyzen, dat het Britse leger niet in staat is orde en gezag in het Heilige Land le handhaven. Van officiële zyde beschouwt men deze oorlogsverkla ring als een antwo-rd op de aankomst van nieuwe Britse versterkingen in Palestina. Koning Abdullah van Trans-Jorda nië heeft de VJN. aangeboden de Jo den „de volledige Arabische nationali teit" te geven in een onverdeeld Pa lestina „als middel om een einde te maken aan de huidige slachting". De Engelse minister van oorlog, Shinwell, verklaarde, dat de Joden over ongeveer honderd pantservoer tuigen beschikten. Het was hem niet bekend of zy tanks hadden. ken recht genoemd kunnen worden. Zijn nu de tenlaste gelegde feiten al dan niet onrechtmatig gepleegd? Rauter heeft zich, zo zeide de presi dent herhaaldelijk beroepen op het internationale recht, om te bewijzen dat hij gerechtigd was tot het nemen van de maatregelen, die hij getroffen heeft. Tijdens de bezetting heeft hij zich echter nooit hierom bekommerd. Altijd ging hij uit van de vraag hoe hij de Duitse zaak het beste zou kun nen dienen. Het Hof gaf aan verdachte toe. dat van Duits standpunt uit het verzet in Nederland onrechtmatig was en dat verdachte dns het recht had maatre- len tegen de illegaliteit te treffen. Om misverstand te voorkomen haastte de president zich hieraan toe te voegen, dat van Nederlands standpunt uit. deze zaak geheel anders ligt. In onze ogen had de onrechtmatige bezetten de macht slechts een feitelijke, doch #geen legitiem gezag en was het Ne derlandse volk noch in ethisch, noch in juridisch opzicht de Duitse bezetter gehoorzaamheid verschuldigd. Het ge volg hiervan was, dat ondergronds vefzet tegen een vijand in bezet ge bied een geoorloofd strijdmiddel kan zyn, aldus de president. GECOSTUMEERDE VOETBAL WEDSTRIJD Hedenavond om half zeven wordt op het terrein achter de nieuwbouw van de Uitenbosstraat een gecoat - meerde voetbalwedstrijd gehouden. De opbrengst komt ten goede aan de kinderen van de buurtvereniging UKK De wedstrijd is voor ieder toeganke lijk tegen betaling van een kleine vergoeding. In de Uitenbosstraat wordt de bevrijding met enige attrac ties gevierd. President Dr. Nicola geen candidaat President De Nicola van Italië heeft verklaard, geen candidaat te willen zijn voor het presidentschap. Hij heeft dit medegedeeld in een brief aan vice- minister-president Pacciardi. .AMERIKAANS SUPERFORT IN BEIEREN VERONGELUKT Maandagavond laat is een Ameri kaans superfort neergestort en in brand geraakt op 2 kilometer van het vliegveld waarvan het startte. Van de bemanning van 12 koppen werd 1 lid gedood en zijn de 11 an deren er erg aan toe. Het vliegtuig was gestart voor een „gewone nachte lijke oefenvlucht' naar Port Said en terug. brachten hun groet; doodstil was het in de vallende duisternis onder de groene bladeren van de beukenbomen, - waar alleen de vogels zich lieten ho ren. En toen de lange rij zich verder in beweging zette, klonken vijf en twin tig minuten lang de voetstappen van die twaalfhonderd op het grind van de laan Vele honderden hadden een bosje rozen, tulpen of narcissen mee gebracht en het uurde niet lang of de plek rond het monument was in een bloemenperk herschapen. Na de groep van de familieleden der verzetsslachtoffers volgden de le den van de gemeenteraad en na de loco-burgemeester en de wethouaers, kwam de brandweer met de Alkmaar- se vlag een brandende rode lan taarn in top en in vijf afdelingen liepen zij keurig langs het monument. Verder zagen wij tussen de honder den deelnemers deputaties van wel alle verenigingen en organisaties uK de stad, een deputatie van de Neder landse Spoorwegen. Bijna achter in de stoet marcheerden in uniform help sters en helpers van het Nederlandse Rode Kruis. Zo herdacht AlKmaar op eenvou dige en plechtige wijze zyn mannen van het verzet, zoals M. Post, F. van der Zeyden, P. van Velzen, A. Ka- piteyn, P. Booy, D. Bakker, J. Baas, D. de Boer, P. de Boer. G. Cevat, F. Conijn, A. Frans, dr. Haverkamp, J. Hoberg. J. de Jongen. D. Jupijn, A. Kleissing. P. Koning, S. Middel hof, F. Niele, F. ten Pas. R Prins, B. Reulen, J. Ris, K. Ritsema. R. Rempt, J. van Roon, J. Smit. B. Speet, S. Spierenburg, G. Veldman, P. Wagenaar, J. Wagenaar, J. WaTter, T. Zonderhuis en W Zwar't. IETS ZACHTER Geleidelijk toenemende bewolking met later voornamelijk in het Zuid- Westen, van het land enige regen of motregen. Iets zachter dan gisteren. Meest matige wind uit Zuidelijke rich tingen. Voor de periode van 922 Mei geeft elk der volgende bonnen recht öp het kopen van: BONKAARTEN KA, KB, KC 804 367 374 873 863 alg. 1600 gram brood res. 800 gram brood res. 400 gram brood alg. 400 gram brood of 1 rants. vermicelli enz. en 369 boter 250 gram boter of margarine of 200 gram vet melk 5 liter melk melk 7 liter melk vlees 100 gram vlees vlees 300 gram vlees alg. 250 gram kaas of 312''2 gram korstloze kaas res. 200 gram kaas of 250 gram korstloze kaas BONKAARTEN KD en KE 804 884 alg 400 gram brood res. 400 gram brood alg. 400 gram brood of 1 rants. vermicelli enz. boter 250 gram boter of marga rine of 200 gram vet boter 125 gram boter of marga rine of 100 gram vet melk 12 liter melk en 867 vlees 100 gram vlees 888 alg. 100 gram kaas of 125 gram korstloze kaas TOESLAGKAARTEN Geldig zijn de bonnen van strook De voor deze periode aangewezen broodbonnen zijn slechts geldig tot en met 15 Mei. met uitzondering der keuzebonnen, welke tot 22 Mei geldig rijn. i

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

De Vrije Alkmaarder | 1948 | | pagina 1