Ikmaaidei
N.-HOLLANDSE
PERS 19^5
Bemoedigend
Oranje-feam gevormd
Begrotingscommissie stelt voor het
met één kwart minder te doen
Beriels Oliefabrieken te Amsterdam
door enorme brand geteisterd
Duits parlement, controle van de Ruhr,
5e Jaargang No 1250
Vrijdag 4 Juni 1?-Ï8
Uitgave voor de gelijknamige Stiel*' 'ng.
Verantw. redacteur J. r. Zoonen. Redactie
en administratie: Ridderstraat hoek Oude.
gracht. Tel 3967.
De redevoering, die de heer Wytema
ter gelegenheid van zijn ambtsaan
vaarding als burgemeester van AlJs-
snaar heeft gehouden, bevat een pas
sage, die vooral de aandacht verdient
van allen die het wel menen met de
versteviging van de band tussen stad
en platteland.
Reeds meermalen hebben wij er in
«nze courant op gewézen, dat het maar
al te vaak voorkomt, dat de stad
<en dit geldt niet alleen voor Alk
maar, maar is een typisch verschijn
sel in bijna alle Nederlandse steden)
lich absoluut niet meer verbonden
Voelt met het platteland.
In sommige gevallen neemt dit eu
vel zulke vormen aan, dat de bewo
ners van stad en platteland elkaar met
een soort wantrouwen en minachting
aanzien.
Zo ver was het hier gelukkig nog
niet gekomen. Maar toch waren er
wel aanwijzingen, die er op duidden
dat er in de verhouding stad-omge
Ving verbetering kon worden gebracht.
Wil men voorbeelden? Wij zouden
In dit verband b.v. de vraag kunnen
stellen of het Alkmaar als stad ooit
heeft geïnteresseerd of er spoorweg
stations werden opgeheven. Redeneer
de men niet al te gemakkelijk: „Ze
kc-men toch wel"?.
Neem de wachtplaats voor de au
tobussen bij het station. De onhoud
bare toestand aldaar kan alleen wor
den opgeheven, wanneer Alkmaar
overtuigd is, dat een sterke band tus
sen het agrarische ■*~»1 der bevol
king en de hoofdstad, zoals we Alk
maar gerust mogen noemen, in beider
be'ang Is.
We zouden kunnen doorgaan. Ei
zijn nog wel meerdere dingen, die
ons na aan het hart liggen. Daar zijn
de tijden van aankomst van de bussen
en de uren waarop de verschillende
onderwijsinrichtingen hun lessen doen
aanvangen.
We weten het wel, het zijn geen
pr b'emen van wereldschokkende be.
lekenis, maar samenwerking tussen
stad en platteland met inschakeling
van vervoersondernemingen zou hier
w-Micht verbetering kunnen brengen.
Nu is het maar al te dikwijls zo
dat er niet op gelet wordt, of de uren
van vertrek of aankomst van ver
voersmiddelen ook rjaar enigszins
k'oopen met school tij deïi. Hier kan de
stad het platteland misschien helpen.
Wij verwachten natuurlijk van hef
omreden van Alkmaars nieuwe bur
gemeester, die wij uit de aard der
zaak gaarne met hef volste vertrouwen
te"«moet treden, geen wonderen.
Dat hij echter in zijn installatierede
onomwonden te kennen gaf. in ver
band met ziin in Drente ongedane er
varingen, dat een stad als Alkmaar
Zich niet kan veroorloven, een eigen
leven te leiden, los van. of zoals wel
eens geschied is. ten koste van het
pWteland, is een bemo°digend begin
Bemoedigend voor Alkmaar, daf
büikens deze woorden een bn-g"mees
ter heeft gekregen met een goede kijk
op stad en omgeving bemoedigend ook
vnor de wüde omgeving, die bij ver
betering van verschillende toestanden
slechts profijt kan hebben
v Z
Lenstra speelt mee
tegen Zweden
Voor de wedstrijd tegen Zweden,
die Woensdag 9 Juni a^. in het Olym
pisch Stadion te Amsterdam zal wor
den gespeeld, is het Nederlands elftal
«Is volgt samengesteld:
Doel: Kraak (Stormvogels); achter:
Van Bon (MW) en Schijvenaar (Edo)
midden: Stoffelen (Ajax), Terlouw
(DCV) en De Vroet (Feyenoord) aanv.
voor: Van der Tuyn (HDVS), Rijvers
(NAC), Roozenburg (Neptunia)Wil
lies (Xerxes) cn Lenstra (Heerenveen)
Reserves: Landman (Neptunus), Ever-
se (Neptunus), Beenhakkers (NAC*
en Schaap ('t Gooi^
De wedstrijd zal om 19 uor begin,
nen. Het Nederlands elftal zal sp**len
in het normale oranje shirt met witte
broek, terwijl naar alle waarschijn
lijkheid voor de eerste maal rugnum
mers zullen worden gedragen.
NOG ENKELE BUIEN
Wisselend bewolkt met nog enkele
buien, plaatselijk met wat hagel of
onweer. Weinig verandering van tem
peratuur. Wind tussen West en Zuid
Aanvankelijk krachtig; later wat af
nemend.
Zal Amerikaanse hulpverlening drastisch worden beperkt?
Alleen de Senaat kan een dergelijk
besluit nog tegenhouden
De begrotingscommissie van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden
heeft voorgesteld, de bedragen die de regering der V.S. heeft gevraagd"
voor het Marshall-plan en de andere programma's voor hulpverlening aan
het buitenland, met 25 procent te verlagen.
De commissie stelt voor een bedrag van 5.980.710.228 dollar beschikbaar te
stellen voor algemene hulpverlening in de periode van 15 maanden, eiii-'
digende op 31 Juli 1949, terwijl president Truman had gevraagd om gelden
voor de periode van 12 maanden tot 30 April 1949.
De commissie heeft het bedrag voor de hulpverlening aan Europa vast
gesteld op 4 mill'ard dollar, hetgeen een verlaging betekent van 245 mil-
lioen dollar to.v. het door de regering gevraagde bedrag.
In kringen van het Congres bestaat
weinig twijfel, dat het Huis van Afge
vaardigden de door de commissie voor
gestelde verlagingen zal goedkeuren.
In dergelijke gevallen vestigt de re
gering gewoonlijk haar hoop op de
senaat, die zij er toe hoopt te kunnen
bewegen om de verlagingen althans
gedeeltelijk ongedaan te maken.
Congres zal de verlaging
hoogstwaarschijnlijk
goedkeuren
Ofschoon het door de voorgestelde
totaalbedrag slechts ongeveer 7 proc.
verschilt met het door de regering ge
vraagde totaalbedrag, komt de wijzi
ging in feite neer op een verlaging
met 25 procent, daar de commissie
zich slechts met het uittrekken der
gelden wil accoord verklaren, indien
de periode van 12 maanden, waarvoor
zij zijn bestemd, wordt verlengd tot
15 maanden.
De commissie verklaarde in haar
rapport, dat het niet toegestaan zal
zijn om in de periode tot 1 Juli 1949
meer nit te geven dan in het door
haar gewijzigde wetsontwerp is vast
gesteld. Zij voegde hier aan toe, dat
het congres in Januari a.s. weer bij
eenkomt, zodat in geval van nood dan
de nodige stappen kunnen worden ge
nomen.
Alleen hulp aan hinderen
blijft even groot
De door de commissie aangebrachte
wijzigingen luiden in het kort samen
gevat als volgt:
E.C.A.: voor hulpverlening aan de 16
niet-communistische landen van Euro_
pa en West-Duitsland 5.245 millioen
dollar gevraagd, 4 milliard voorgesteld
Het voor Triëst afzonderlijk ge
vraagde bedrag van 20 millioen dollar
moet aan de algemene E.C.A.-toewij-
zing worden onttrokken.
Hulp aan Griekenland en Turkije:
275 millioen dollars gevraagd, 200 mil
lioen voorgesteld.
Hulp aan China: 463 millioen ge
vraagd en 400 millioen dollar voorge
steld.
Internationaal noodfonds voor kin
deren: 60 millioen gevraagd èn voor
gesteld.
Ponden boier
hoe zit dat
Is er geen abuis geslopen
in de bonnenlijst? Op be
paalde bonnen zouden hele
en geen halve ponden
boter kunnen worden ge
kocht? Neen, geen abuis. De
jeugd krijgt meer voedings-
vetten. zoals onlangs werd
bekend gemaakt, maar er
zijn „distributie-technische"
moeilijkheden om per 14 da
gen een bon voor een half
pond aan te wijzen. Het hele
pond is voor de hele maand
bedoeld houdt er reke
ning mede, huismoeders!
Moskou vraagt 180 millioen
minder van Helsinki
De Sowjet-Unie heeft het bedrag
der door Finland verschuldigde her
stelbetalingen verminderd met 180
millioen gulden.
Het besluit moet, volgens de desbe
treffende Russische verklaring, „ge
zien worden tegen de achtergrond van
het Finse kabinet genomen is",
de drie communistische ministers in
het Fnse kabnet genomen is".
Het besluit wordt in Helsinki toe
gejuicht. Finland zou 789.000 000 gul
den aan herstelgoederen, gebaseird op
de prijzen van 1938, in 8 jaar tiids van
1944 af hebben moeten bétalen.
Verplichte veelevering
vervallen
De verplichte veelevering is verval
len. Minister Mansholt heeft bepaald,
dat voor 1948 geen aanslag zal worden
vastgesteld en dat de veehouders dus
voortaan zelf kunnen bepalen, op welk
tijdstip zij het voor de slacht bestem
de vee willen afzetten.
Grote bedragen reeds
verspild"
De begrotingscommissie van het Huis
van Afgevaardigden merkte in haar
rapport verder op, dat de V.S. sedert
1 Juli 1945 in totaal 18J 82 000.000 dol
lars voor hulpverlening aan het bui
tenland hebben uitgegeven, van welk
bedrag een groot gedeelte is „verspild"
terwijl dergelijke uitgaven bovendien
het gevaar inhouden van uitputting
van de hulpbronnen der V.S. Zij is
van oordeel, dat niemand in staat is
om ook maar een ruwe schatting te
maken van de behoeften der aan het
plan-Marshall deelnemende landen, en
zij wees er op, dat een gedeelte van
het door de regering gevraagde be
drag het doen van „onzichtbare" uit
gaven, zoals de betaling van rente en
aflossing op oude leningen, zal moge
lijk maken.
John Taber elk
dubbeltje tweemaal om
De man die in hoofdzaak
verantwoordelijk is voor de
stap van de huiscommissie
voor de toewijzingen is de
voorzitter van de commissie,
John Taber (Republikein),
die ervoor bekend staat, dat
hij „elk dubbeltje tweemaal
omkeert alvorens het uit te
In welingelichte kringen
verklaart men, dat de ko
mende dagen sterke druk
van. Hoffman en Marshall,
mogelijk zelfs van president
Tm man, op het Congres zal
worden uitgeoefend en dat
zij zullen trachten het ge
vaar van een verlaging der
toewijzingen en de mogelij
ke invloed op het moreel in
Europa te „dramatiseren".
Amerikaanse overstromingen
nog niet bedwongen
De overstroming van de Columbia, die
tot dusver 60.000 daklozen heeft ge
maakt en verscheidene dorpen volle
dig heeft vernield, schijnt nog niet ge
ëindigd te zijn. Het waterpeil is mo
menteel langs de hoofdvalei van de
stroom gedaald, doch bij de bron van
de stroom en vooral bij de bron van
de Snake, één der voornaams zij
rivieren van de Columbia, is he; wa
terpeil opnieuw gestegen.
Do late dooi van dit jaar, die de
overstromingen heeft veroorzaakt,
heeft nog geen einde genomen en do
hoge temperatuur doet de sneeuw, die
nogi öp de bergtoppen ligt, in vlug
tempo wegsmelten.
Vlammen in enkele
minuten heer en meester
Arbeiders ontdekten omstreeks half
zeven Donderdagavond rookontwik.
keling op de meeltapafdeiing van de
N.V. Bertel's Oliefabrieken nabij de
Berlage-brug te Amsterdam. Binnen
enkele minuten sloegen de vlammen
reeds van alle zijden uit de boven-
etage en zij hadden nauwelijks tijd 'n
goed heenkomen te zoeken.
De brandweer, direct met groot ma.
teriaal uitgerukt, werd in haar blus-
singswerkzaamheden sterk belemmerd,
doordat het gehele fabriekscomplex
door sloten is omgeven, zodat de mo
tor. en ladderwagens, niet dicht ge
noeg de vuurhaard konden naderen.
Drie kwartier nadat de brand was
ontstaan werd met de eerste straal
via een ladderwagen, water gegeven
Intussen was het vuur ook in een
ander gedeelte van het 3 verdiepin
gen hoge fabrieksgebouw in de olie
slagerij. overgeslagen.
Strijd in Palestina
woedt nog voort
Volgens Arabische berichten, die te
Nicosia (Cyprus) binnenkomen, zijn
de Egyptische troepen in de tot nu
toe hevigste strijd ten Zuiden van
Tel Aviv gewikkeld, daar de Joden
hevige tegenaanvallen ondernemen te
gen de nederzetting Isdoed en Negba,
halfweg tussen Gaza en Tel Aviv.
De Egyptische troepen zouden op
weg naar Hebron twee dorpen hebben
bezet, waardoor Negeb zou zijn af
gesneden. Ook van andere delen in
Palestina wordt nog melding gemaakt
van gevechten; de Arabische Liga
heeft verklaard, door te gaan totdat
de U.N.O. de wapenstilstandsvoor.
waarden der Arabieren heeft aan
vaard.
Troetelkind Abdoellah
Ben Goerion, de premier van Israël,
heeft verklaard, dat de burgemeester
van Haifa van de Britse consul de
waarschuwing heeft gekregen dat elk
Joods vliegtuig dat boven Palestina
zou worden waargenomen neergescho
ten zou worden door de R.A.F. als de
Joden hun luchtaanvallen op Koning
Abdoellah's hoofdstad Amman nog
één keer waagden te herhalen.
Dikke rookwolken boven het terrein
trokken enorme belangstelling.
Gebouw verloren
Uit in de directe nabijheid van het.
brandende gebouw gelegen garages
werden een aantal met benzine gevul.
de tankauto's ijlings buiten de gevaren
zóne gebracht. De brandweer had om
streeks acht uur de brand onder de
knie. Het stond toen wel vast, dat het
gebouw verloren was.
Niet minder dan 15 stralen, het ka-
non van de P-wagen en de Jan van
der Heyden hadden gedurende korte
tijd een indrukwekkend woordje mee
gesproken.
De omvang van de schade valt nog
niet bij benadering vast te stellen
en ook omtrent de oorzaak van de
brand tast men nog in het duister.
Hr. Ms. „Karei Doorman" op 28 Mei overgenomen va de ririise vlo<
is Woensdagavond in de Nieuwe Waterweg aangekomen!
Het vliegdekschip op de Nieuwe Waterweg uit de lucht'"gezien.
Het lot van West-Duitsland is thans bepaald
overleg over demilitarisalie
en valuia-hervorming
Naar te Londen verluidt, zgn de
voornaamste aanbevelingen van de
thans beëindigde zesmogendhedencon-
ferentie over West-Duitsland, behalve
o.m. de vorming van een Duitse con
stituerende vergadering tegen 1 Sep
tember, en een internationale controle
van zeven mogendheden (de 6 deel
nemende landen en afgevaardigden
van West-Duitsland) over de verde
ling van de voornaamste producten
van de industrie van het Ruhrgebied,
overleg en maatregelen van de Weste.
lijke mogendheden betreffende de de-
militarisatie van Duitsland, o.m. het
Ruhrgebied en een gedeelte van het
Rijnland. Daarbij zouden een valuta,
herziening voor de drie westelijke
zones waarschijnlijk de volgende
maand reeds ingaan.
Benelux-landen
gelijkwaardige partners
Waarnemers te Londen zijn van me
ning, dat men op alle voorname pun
ten vrijwel geheel tot overeenstem
ming is gekomen.
Overeengekomen zou zijn, dat de
Benelux-landen als gelijkwaardige
deelgenoten aan het overleg inzake
de Duitse vraagstuken met Amerika,
Engeland en Frankrijk blijven deelne
men, behalve waar het kwesties be
treft, die uitsluitend het militaire be
stuur aangaan.
West-Duitsland mondig
in E.R.P.
West-Duitsland zal volledig verte
genwoordigd zijn in de permanente
planning-organen voor het Europese
herstelprogramma.
Mede in verband daarmee wordt
toegestaan, dat tegen 1 September 'n
constituerende vergadering, bestaan
de uit vertegenwoordigers van de 11
„Lënder" van de drie Westelijke zo
nes wordt samengesteld.
Een verzekering, dat de grenseisen
van de Benelux t.a.v. Duitsland zo
spoedig mogelijk behandeld zullen
worden, is thans gegeven.
Dr. Malan vormde
zijn kabinet
Geen afscheiding van
Brits gemenebest?
Dr. Daniël Malan, leider van de Zd._
Afrikaanse Nationalistische Partij,
heeft de vorming van een kabinet be
kend gemaakt.
Dr. D. F. Malan is eerste minister
en minister van Buitenlandse Zaken;
dr. E. G. Jansen voor inheemse za ten*
H. C. Havenga (Afrikanerpartij) voor
Financiën en de „sterke man" J. G.
Styrdom (nationalist) minister voor
het Grondbezit.
Communisme toopt kans,
verboden te worden
Naar de mening van politieke waar
nemers is het onwaarschijnlijk, dat
Zuid-Afrika zich van het Britse ge
menebest afscheidt en een republiek
wordt onder de regering van Malan.
De nieuwe regering zou er allereerst
naar streven het vertrouwen en de
vriendschap van het aanzienlijke En
gels-sprekende deel van de Unie te
winnen.
Mogelijk zal het communisme wor
den verboden. De nationalisten ver
werpen de eis der communisten tot
gelijke behandeling v~n zwa't en
blank.
Het is niet waarschijnlijk, dat de
immigratie geheel zal worden stopge
zet Immigranten uit Nederland en de
Scandinavische landen zullen waar
schijnlijk worden aangemoedigd
BENESJ' GEZONDHEID SLECHl'ER
In verschillende n iet-officiële klin
gen wordt verklaard, dat de gezond,
heidstoestand van president Benesj de
laatste dagen verslechterd is, zodat
men, ofschoon momenteel geen Levens
gevaar aanwezig schijnt te zijn over
hem in ongerustheid verkeert.
De «koude oorlog» heeft een lange adem
DE ZESMOGENDHEDENCONFE-
RENTIE over West-Duitsland heeft
succes gehad, nadat het er aanvan
kelijk naar uit zag, dat men speciaal
met Frankrijk moeilijk tot een ac
coord zou geraken. Na een rugge
spraak met Parijs echter kwam men
zo ver, de internationale controle
over de Ruhr als basis te nemen om
te voorkomen, dat deze trke hulp
bronnen gebruikt zouden worden om
het militairisme het Duitse mili
tairisme wel te verstaan te doen
herleven. Bovendien zullen door in
ternationalisatie de voornaamste In
dustriële grondstoiien eerlijk ver-
deeld worden ondca de landen in
Europa, die ze hard nodig hcober.
voor hun economisch herstel. Frank
rijk is dan speciaal bedaent 'b'« de
hernieuwde bekrachtiging van de
wisselende schaal voor kolenleveran-
ties, die oorspronkelijk was vastge
steld op de conferentie der grote
Vier te Moskou en waaraan Parijs
zich nadien begrijpelijkerwijs hard
nekkig vastklampte.
Het succes van deze conferentie kon
alleen verzekerd worden door veel
geven en nemen van de landen on
derling. De Benelux-partners kunnen
tevreden zijn; zij zijn als volwasse
nen behandeld en zelfs het ie'cwat
precaire punt van de grenscorrecties
is in hun voordeel beslist zij het
voor elke verandering en elk aanbod
van meer medezeggenschap. Daarbij
komt voor de Westelijke geallieerden
een zeker even urgent gevaar van
soortgelijke strekking: de oprichting
van de partij der kleine nazi's, waar
voor ongetwijfeld overal een leven
dige animo bestaat. Op de vruchtbare
bodem van verwrongen nationali
teitscomplexen en rancunegevoelen*
dreigt deze partij welig te gaan tie
ren in de schaduw der Sovjets-con
trole. Nieuw is bet idee eigenlijk
niet, want reed- lang hebben diverse
leiders van de democratische partijen
zich gedwongen gezien om te specu
leren op de onuitroeibare en pathe
tische Gross-Vaterlands-liefde van het
nog steeds vergiftigde Duitse volk.
Gevaarlijk voor de tegenstanders is
Buitenlands overzicht echter wel het enten van sociale ra-
dicale ideeën op deze oude stam. Er
dan, dat het niet zeker schijnt te zijn
dat deze ook doorgevoerd zullen wor
den voor de tot stand koming van
een West Duitse „regering",wat een
perspectief opent van een taai gekib
bel met de verenigde Duitsers der
„elf Lander", die er ongetwijfeld allen
zo over denken als de grote broer
Nord-Rhein-Westphalen, waar reeds
meer dan eens een toon aangeslagen
werd alsof een nieuw en verschrik
kelijker Versailles op komst was.
Afgezien van die dingetjes die mis
schien nog zullen komen, er waren
te Londen eigenlijk al te grote moei
lijkheden. De tegenstrijdige belangen
immers waren duidelijk ondergeschikt
aan de gemeenschappelijke.
De tijd drong. De Sovjets maken
n.1. bijzonder veel werk van hun
propaganda-actie voor een centraal
geregeerd Duitsland en, al valt het
van hier uit moeilijk te beoordelen
hoe groot de weerklank op die actie
is in de Westelijke zones, er is geen
reden om de uitwerking van de voort
durende propaganda te onderschatten.
Nog bijna dagelijks immers komen er
berichten over stakende ontevrede
nen en stakende hongerenden wie
ontevreden en hongerig is, is gevoelig
zijn de laatste tijd over deze dingen
van weerszijden weer harde woorden
gevallen. De stemming werd duide
lijk geprikkelder naarmate de zes-
mogendhedenconferentie voortgang
maakte. Een directe verdere verwij
dering van Oost- en West-Duitsland
zal het accoord van Londen echter
wel nauwelijks ten gevolge hebben,
want de definitieve breuk is óf reeds
lang gekomen (de toekomst zal het
leren) óf voorlopig niet i» zicht. On
danks de dagelijkse schijn van hét
tegendeel, de „koude oorlog' heeü
een lange adem.
AJt
