SPOTNAMEN in Noord-Holland
f
Medewerking van Al onze lezers gevraagd om de
uit het oogpunt van folklore zo interresante lijst
aan te vullen.
de ringvaart bracht- De admiraal, die
het commando over een gang molens
voerde! Het moet een machtig ge
zicht zijn geweest als zo'n gang mo
lens de wieken door het luchtruim
zwaaide.
We stappen weer op de fiets en
zoeken naar de vergane glorie van
de Schermer. Zoeken. Want de last,
die de Schermer boeren van het wa
ter hadden, heeft gemaakt, dat de
stoomgemalen de molens verdrongen,
ondanks de verbeteringen, die de mo
lenbouwer Dekker er in aanbracht
De mens wilde niet langer afhanke
lijk zgn van de wind. De molens ver
vielen. Ze raakten in onbruik of wer
den gesloopt. Ze hebben hun glorie
overleefd. Ze spreken nog maar één
taal, de taal van het verval.
We hebben ze gevonden, de molens.
Het leek zelfs nog iets op een gang
van molens. Onze tekenaar heeft ze
voor u uitgebeeld. Niet meer als voor
heen troonde de admiraal echter
machtig boven de anderen uit Niet
meer maakten ze een welverzorgde
indruk. De zeilen klapperden niet in
de wind. De wieken stonden als sta
kerige houten armen tegen het lucht
ruim getekend.
De molenaar is niet meer de per
soon, waai-van de polder afhankelijk
is. De één na de ander zullen ze ver
dwenen en er zijn stijlloze stenen ge
bouwtjes voor in de plaats gekomen.
Gebouwtjes, die ons echter de Hol
landse molen niet kunnen doen ver
geten. Moge de Schermer de enkele
diè er nog zijn, in ere houden! Niet
omdat we zo gehecht zijn aan het
oude, maar omdat ons Hollandse
landschap er zo veel schoner door
wordt.
Onze tekenaar is klaar gekomen
met zijn wérk, terwijl wjj ons praatje
net de bewoners van de molen heb-
-en voltooid. Niet met de molenaar,
ant in gebruik zijn ook deze mo-
ns niet meer. Ons praatje ging dan
ook niet eens over molens. Maar over
het weer. En dat interesseert u na
tuurlek niet.
DE OUDEREN ONDER ONS zul
len zich ongetwijfeld herinneren, dat
er vroeger tussen de steden en dorpen
van Noordholland (evenals trouwens
vrijwel overal in ons land!) tegen
stellingen bestonden, welke soms zelfs
het karakter aannamen van uitge
sproken vijandigheid. Allermerkwaar
digst was het, dat sommige dorpe
lingen speciaal „de pik" hadden op
ingezetenen van een zeer bepaald
ónder dorp, terwijl deze rivaliteit
geenszins aanwezig was tegenover de
inwoners van een van de overige dor
pen in de omgeving! Natüürlijk moet
voor een dergelijke situatie een of
andere verklaring zijn, welke we
meestal in de historie hebben te zoe
ken. Soms in het jonge verleden en
in bepaalde gevallen zijn we inder
daad in staat de oorsprong van de
rivaliteit na te gaan en vast te stel
len. Doch indien wij naar oudere tij
den terug konden gaan, indien we
evengoed gedocumenteerd waren over
b.v. de léde en 15e eeuw als over de
gebeurtenissen in de vorige eeuw,
dan zou een nog grotere groep van
bestaande tegenstellingen tussen dor
pen onderling verklaarbaar blijken.
Speciaal gold de tegenstelling in
dien een jeugdige inwoner van een
dorp, waartegen men vijandigheid ge
voelde, het oog sloeg op een meisje
van het dorp! Complete vechtpartijen
waren er het gevolg van, waar de
vrijer de hulp inriep van z\jn dorps
genoten en gemeenschappelijk opge
trokken werd naar de woonplaats
van de schone. Doordat dit „optrek
ken" meestal onverwachts geschied
de, werd een overwinning behaald
welke later weder door het overwon
nen dorp moest worden gewroken!
ZULK EEN FELLE rivaliteit be
stond bv. tussen de dorpen Barsin-
gerhorn en Kolhorn. Velen herinneren
zich dit nog levendig, maar de vij
andschap is thans verdwenen en „de
vechtersbazen zijn gestorven"! Wèl
zijn gebleven de spotnamen, in dit ge
val de scheldwoorden, waarmede men
elkaar ook met de mond te lijf ging:
de Barghorners heten „lompers", de
Kolhorners „rotten", Kolhorn is de
„Rottestad" gebleven! En zo was het
tussen zo vele plaatsen in ons goede
Noorderkwartier.
De moderne verkeersmiddelen, het
in zo grote belangstelling komen van
het moderne dansen, het verenigings
leven enz., hebben de vijandschappen
uitgesleten, maar de spotnamen zijn
gebleven en duiken bij bepaalde ge
legenheden weer op. Het is echter
zaak deze spotnamen thans te ver
zamelen en op schrift te stellen: ovei
enkele tientallen van jaren zijn ook
2ij vergeten en is ook dit stukje folk
lore verdwenen. Een aantal verzame
lingen zijn reeds aangelegd, de voor
naamste is wel die van Prof. Dr. J
Schrijnen. ..Nederlandse Volkskunde
Voor Noordholland zijn echter nog
vele spotnamen (die meestal van veel
egden
or en
„Mopi
Been
egen
Beve
tnmers
die vi
andijk
nentai
jl ook
-even i
Wij V
reeuw
rper)
•or A
tden u
Ruwe
i poldc
s (me:
mezen
De W
n aam
jilen.
«1 wij
inboek
aring
ichter
bepa
l verp
eente
twintig
Ier „t
in eer
ischie<
it mei
►slotei
mg bi
i g de
i burj
}er v<
in dei
enaar
lur pli
•tier e
tn gas
<n en
lui tei
>ek v<
len w:
OOK
lle spi
irs vi
lijders
lar E
entaa
ten: h
m?, 1
,eend€
humor getuigen) vast te leggen
wij doen hierbij een beroep op o met
lezers om ons daarbij behulpzaamessen
zijn! Stuur even een briefkaartje iSom:
onze redactie, indien U nog natfkken
weet, welke In dit artikeltje niet v»°tnai
komen, zo mogelijk met enkele ordt.
dere gegevens over bijbehorende
bruiken of over de verklaring, \v<
in de volksmond leeft van het c
staan van de spotnaam! Mogen
op vele kaartjes rekenen?
EEN GROEP SPOTNAMEN
DE ALKMAARDERS noemt r
gortzakken en ook wel ketelkruip> p
Er zouden vroeger veel grutterije: k
Alkmaar zijn geweest, maar v i
„ketelkruipers" weten wij geen i
klaring. De bijnaam voor een in'
ner van Schermerhorn is „mol", n
het embleem in het dorpswapen
de bijnaam van de Langedijk
„koolstruiken" is gemakkelijk i
klaarbaar! Naar hun woest ged
op kermissen enz., zouden de Gr»
schermers „wildjes'' heten en de
mond-aan-Zee'ers noemt men vii
ven! Koeketers scheldt men de in1
ners van de Koog, van Krommi
in Uitgeest en dezelfde spotns
nebben de inwoners van Amsterd
Die van Zaandam heten galgezag
Voor dit laatste weten wij de hisfc
-iie verklaring: in Mei 1678 had
•t plaats, het zgn. Zaandami
tunoproer en de schuldigen wer
tot de galg veroordeeld. 'sNac
