Ikmaaidei
5e JAARGANG No: 1120
N.-HOLLANDSE
PERS 1945
ZATERDAG 28 AUG. 1948
Werkloosheid
Djokja neemt de uitwijzing van
ambtenaren niet
Franse regering is afgetreden
in seheervlucht
Indrukken van de Wereldraad-Assembly (II)
Ultg. voor de Stichting De Vrije Alkmaar
der. AbonnemenUpry» S 3.45 per kwartaal
I MS per maand VMrnilbtU||,1J:
Advertenties 14 ct. p. m.m., familieberichten
18 eent. Verdere tarieven op aanvrage.
De jongste cijfers, welke door het
Centraal bureau voor de Statistiek
zijn gepubliceerd en welke ook wij
in ons blad hebben vermeld, toonden
aan, dat de werkloosheid in ons land
nog steeds naar omlaag gaat en zich
nu om de vijf en twintigduizend be
weegt. Een en ander geeft reden tot
voldoening, omdat het bewijs daardoor
geleverd is, dat Nederland ondanks
moeilijkheden met materiaaltekort en
machines er in is geslaagd een be
langrijk groter aantal mensen aan het
werk te stellen dan in de jaren aan
de oorlog voorafgaande.
Toch is de vreugde over* het econo
misch beeld, dat we uit deze cijfers
kunnen opmaken, als we ze vergelij
ken met de cijfers der productie niet
zo heel groot meer. Want dan blijkt
dat er in de industrie ongeveer een
paar honderdduizend mensen meer
werkzaam zijn dan in 1938, terwijl het
aantal voortgebrachte goederen pasop
het zelfde peil is aangekomen. Als
motief hiervoor wordt, en naar alle
waarschijnlijkheid zeer terecht, aan
gevoerd, dat dit voor een dee] wordt
veroorzaakt door verouderde machi
nes, slechtere voeding en een bepaal
de arbeidsonlust.
Naar ons gevoelen zijn de laatste
twee voor een deel ook debet aan de
verminderde productiviteit, maar het
eerste, de minder goede outilage, zal
ongetwijfeld een van de hoofdoorza
ken zijn We menen dus te mogen
constateren, dat, indien de Nederland
se industrie er in de naaste toekomst
in slaagt, moderner machines aan te
schaffen, rationeler te gaan werken, er
een bepaalde hoeveelheid arbeids
krachten zal afvloeien. Wanneer ge
lijktijdig daarmee ook in Indonesië
een ontspanning intreedt en de demo
bilisatie in sneller tempo verloopt, is
het geenszins ondenkbaar, integen
deel wel zo goed als ze
ker, dat we plotseling een snelle op
leving der werkloosheid zien.
Wij vragen ons dan ook af, of er
reeds nu geen maatregelen moeten
worden genomen om de werkloosheid
die gaat komen, op te vangen. Reeds
voor de oorlog werd door vooruitstre
vende economen betoogd, dat het niet
aanging, dat de industrie maar raak
rationaliseerde, vernieuwde, grotere
productie leverde, de vruchten van
die grotere productie plukte en de et-
door ontstane werkloosheid wordt op_
Schap op de staat afwentelde. Die
schade was immers een vergrote werk
loosheid. Wanneer een bepaald pro_
duetie-minimumpeil bereikt is. zal ook
naar onze overtuiging pas tot verderè
mechanisatie en rationalisatie mogen
worden overgegaan, wanneer de hier
door ontstnae werkloosheid wardt op
gevangen. hetzij door arbeidstijdver.
-korting of een bedrijfsbelasting, waar.
uit de door werkloosheid ontstane on.
kosten kunnen worden bestreden.
De maatschappij wordt niet geluk
kig gemaakt met een ongebreidelde
productie met daar naast een grote
groep mensen die de producten niet
kunnen kopen. Vooral op dit gebied
moet regeren vooruit zien zijn. Moge
de regering deze vooruitziende blik
in ruime mate bezitten, ten einde ons
in de toekomst voor onaangename ver
rassingen te behoeden.
v. Z
Inierim-regering De hoogste
tijd", meent dr. Mansoer
De meeste leden van de Indonesische
delegatie voor de jubileumfeesten
zijn op Schiphol aangekomen Dr.
Mansoer, het staatshoofd van Oost—
Sumatra, deelde de pers mede dat
het Indonesische advies voor het
voorlopig ontwerp van een interim
regering Woensdag is klaargekomen.
Hij verwacht het advies nog deze
week in Nederland. Op een desbe
treffende vraag zei dr. Mansoer, dat
hij de tijd voor de instelling van een
interim regering thans stellig geko
men acht. Hy wilde het zelfs nog ster
ker uitdrukken. „De tijd is daarvoor
thans critiek", aldus het staatshoofd
var. Oost—Sumatra.
GEBLOKKEERDE GELDEN VOOR
HULDEBLIJK.
Voor het Nationaal Huldeblijk, het
fonds voor kankerbestrijding mogen
giften van 500.of meer van ge
blokkeerde rekeningen worden ge
schonken.
Nederlandse stap ,,een politieke en sociale
overtreding" genoemd
„Sin Po" acht situatie zee
critiek
In een interview met het Republl
keinse persbureau „Antai-a" verkraar-
de de Republikeinse minister van
Voorlichting, Mohammed Natsir ten
aanzien van de beslissing, dat Repu
blikeinse ambtenaren niet meer in
Batavia mogen wonen: „Deze stap
pen overtreden de wet. De meeste Re
publikeinse ambtenaren te Batavia zün
sinds jaren ingezetenen van Batavia.
Nu worden ze over de status.quolün
gejaagd, terwijl de kwestie van de
status quo.'ijn nog fteeds een punt van
bespreking vormt. Dat 's een politie
ke en sociale overtreding en de Repu
blikeinse regeling ncemt dan ook een
weigerende houding aan".
Paftijen oefenen druk uit
op Hatta
Ten aanzien van de laatste ontwik
kelingen schryft de doorgaans goed
ingelichte speciale correspondent van
het Chinese dagblad „Sin Po", dat
alle partijen in de Republiek beslo
ten hebben bij de Republikeinse re
gering er op aan te dringen de onder
handelingen met de Nederlanders af
te breken.
De Republikeinse regering zal de
volgende week waarschijnlijk haar be
slissing bekend maken.
De correspondent zegt, dat, wan
neer het kabinet van Hatta nog lan
ger een „toegevende politiek" blijft
voeren, naar alle waarschijnlijkheid
jtUg partijen hun vertrouwen in hem
zullen opzeggen. Dit 2ou dan de cli
max zijn. die het kabinetlHatta zou
doen vallen. „Verschillende partijen
Resoluties Congres voor
Europa aan ministers
overhandigd
De heren W. Drees en Mr. D. U.
Stikker, Minister-President en Minis
ter van Buitenlandse Zaken, ontvin
gen een delegatie van het „Congres
van Europa". De leider van de dele
gatie, de heer P. A. Kerstens, heeft
tijdens deze ontvangst de resoluties
van dit in Mei gehouden congres aan
beide ministers overhandigd.
in de Republiek brengen weer de „ver
schroeide aarde-politiek" ter sprake
en roepen het volk op deze politiek
ten uitvoer te leggen De huidige toe
stand is zeer criiek; bijna allé .inge
zetenen van dë Republiek zijn deze
mening toegedaan.
Veiligheidsraad enige uitweg
„De Nederlanders hopen, dat de
Republikeinse regering de linkse par
tijen nog kan beteugelen", aldus
schrijft de correspondent vanSin- Po,
die als zijn mening te kennen geeft,
dat de republiek waarschijnlijk dè In
donesische kwestie bij de Veiligheids
raad zal brengen nog voor hét tót
een crisis komt.
Koude douche
De besprekingen in Moskou zijn met
zulk een geheimzinnig waas omweven
dat een onjuist berichtje in de we
reldpers de grootste opschudding kan
veroorzaken. Volgens Reuter had de
Franse generaal Jean Ganeval ver
klaard, dat men te Moskou besloten
had tot een conferentie van de vier
militaire gouverneurs in Duitsland
over de valutahervorming. Gretig
werd het bericht opgenomen als „het
beste nieuws", dat tot nu toe bekend
was gemaakt.
Maar in „officiële" kringen te
Parijs en Londen toonde men zich
verbaasd en thans heeft Ganeval per
tinent ontkend, iets in die geest ge
zegd te hebben.
Het „beste nieuws" is weende we-
Séld uit voorlopig.
Verantw. redacteur. J Zoonen Bureau. Ridderstraat hoelt OudegrachtTel K 2200-3971
Amsterdam wordt een Sprookjesstad:
ttidens de feestweek zal de Zuiderto.
ren baden In het licht van de schijn-
werpers, die haar als een zilveren
bouwwerk boven de oude huizen van
de binnenstad zal -«oen pralen.
VIJFHONDERÖ BOEDDHISTEN
VERMOORD
Het Boeddhistische Maha.Bodhi-
genootschap heeft beweerd, dat vijf
honderd Boeddhisten zijn vermoord
door de plegers van een overval in
h^t. district Ladach in Zuid-Oost-Kasj
mir.
Gestruikeld over Reynaud's
plannen, nog voor men aan
uitvoering toe was
l)e ranse regering van premier
André Marie is vanochtend vroeg af
getreden, na een langdurige poging
om het eens ie worden over de voor
waarden voor een hervormingspro
gramma van de minister van Finan
ciën, Paul Reynaud. Het kabinet was
meer dan 15 uur in conferentie ge
weest voor het bespreken van plan
nen voor een economisch en finan
ciëel herstel, die een verhoging van
voedselprijzen inhielden en een ver
„Het Nederlandse Persmuseum" te
Amsterdam organiseert van 27 Au
gustus t-m. 7 September een interes
sante tentoonstelling, getiteld „De Ko
ningin en de krant", welke een over
zicht geeft van publicaties in verschil
lende dagbladen over de hoogteen
dieptepunten in de regeringsperiode
van H. M. de Koningin.
De Griekse minister van oorlog
heeft verklaard, dat het einde van de
strijd in het Grammos-gebergte nog
niet betekent, dat „de strijd tegen de
guerilla's zal zijn afgelopen.
"Suiker 1 cent duurder
v Teneinde' zoveel mogelijk aan de
gerechtvaardigde wens van de krui
deniers tot verruiming van hun winst
marge te voldoen, heeft de minister
van Landbouw, Visserij en Voedsel
voorziening goedgekeurd, dat de maxi
mumprijs voor kristalsuiker voor de
consumenten met 2 cent per kg. wordt
verhoogd.
SOVJET-BIOLOGEN
GEDESAVOUEERD
Verscheidene Sovjet biologen zijn
uit de Academie voor Kunsten en We
tenschappen van USSR gestoten. Zij
zyn beschuldigd van „contra revolu
tionriaire onderzoekingen".
„Welbestede" vacantie
van Gerrit de Stotteraar
Tien inbraken in 1 maand tijd
De Haagse recherche hield zich
reeds geruime tijd bezig me't het op
sporen van een man, die te Den Haag
inbraken pleegde. Zij vermoedde, dat
de gezochte dezelfde was als de
beruchte „Gerri't de Stotteraar".
Toen de Amsterdamse politie Gerrit
in een huis in de Van Limburg Sti
rumstraat arresteerde op 16 Augustus,
kon de Haagse recherche in het huis
een onderzoek instellen.
Het vermoeden der politiemannen,
omtrent de identiteit van de dief
bleek juist. Er kwam aan het licht,
dat „Gerri't de Stotteraar" zich van
12 Juli, de dag dat hij wist uit te
breken, af tot op de dag van zijn
arrestatie had schuldig gemaakt aan
niet minder dan tien inbraken.
De buit bestond uit geld, gouden
sieraden en textielgoederen.
Gerrit had een productieve vacan
tie gehad.
Verloor Athene 25.000 man
Volghns het govjet Russische pers
bureau Tass heeft generaal Markos,
leider der Griekse guerillastrijdêrs, in
een dagorder verklaard, dat de Griek
se regeringstroepen ongeveer 25.000 of
ficieren en manschappen in de jong
ste slag om het Grammosgebergte heb
en verloren.
MELK WORDT BEZORGD OP
BEIDE FEESTDAGEN
Het Ministerie van Landbouw, Vis
serij en Voedselvoorziening heeft be
paald dat de melkventers op de natio
nale feestdagen op de gewone wijze
hun melk zullen moeten rondbrengen,
zulks ter voorkoming van bederf van
dit product.
In dit tweede artikel wil ik mij in
hoofdzaak beperken tot twee van de
belangrijkste punten van deze dagen:
het internationaal-politieke dispuut
tussen Foster Duiles en Hromadka, en
het optreden van Niemöller. Er is
veel meer, maar de tijd ontbreekt me,
om anders dan door het noemen al
leen te wijzen op de waardige open.
hartigheid, waarmede Chinezen op dit
congres laten horen, hoe zwak hun
kerk er voor staat, en op de zeer
waardevolle bijdragen van de vrou
wen. De Engelse Miss Bliss hield
een ongelofelijk frisse toespraak over
het moderne maatschappelijke leven.
De Hindoese Sara Chakko gaf ons een
indruk van de innerlijke beschaving,
die de Indische Christenheid met ham"
gehele volk gemeen heeft.
Laat mij nu tot de twee hoofdpun
ten voor dit artikel komen. Eerst iets
over NiemóHer, die Donderavond
sprak voor een openbare bijeenkomst
in de grote zaal van het Concertge
bouw. Het was de eerste keer, dat ik
deze overbekende figuur persoonlijk
hoorde en zag. Een goed spreker, een
kaï-aktervol mens. En toch.er is
voor mijn gevoel in deze man iets ge
borneerds. Hü getuigde van zijn ge
loof in de kracht Gods, die oordeelt
en begenadigt. Hij erkende zich me
deschuldig met zijn volk. Maar hü
bleef daarbij te zeer zichzelf. Het type
van een modern mens, die na de ca-
testrofe van 1918 (in de eerste wereld
oorlog was hy duikboot-kapitein) zicjj
is gaan wijden aan de verkondiging
van het Christelijk geloof in zijn or
thodox-Lutherse gestalte. Een man, die
de noodzaak zag van het bewaren
van dit geestelijk erfgoed voor het
Duitse volk. Na een kort ogenblik
geloofd te hebben in de mogelijkhe
den van het Nationaal Socialisme
kwam hü al*heel spoedig in verzet.
En hij bleef in verzet. Zeven jaar
lang was hü geïnterneerd in verschil
lende concentratiekampen. Een man,
zo zeide een van de vooraanstaande
deelnemers van het congres mij, met
een veel belovende levensloop, en toch
zonder laatste kracht. Zo is bet m.i.
inderdaad. De zelfinkeer, het besef
van schuld, zouden veel dieper moe
ten gaan, al zün zij ongetwüfeld op
recht, indien hier waarlijk een nieuw
begin mogelyk zou zyn. Er was hier
een pünlijk gebrek aan radicalisme.
Kenmerkend voor het Duitse Luthera
nisme? Misschien, maar deze Assem.
bly laat ons wel duidelijk zien.' dat
alle denkbare vormen van Christen
dom vatbaar zijn voor innerlijkfe ver
nieuwing. Ook voor het Duitse Luthe
ranisme mogen wij daar zeker op ho
pen Maar Niemöller schijnt mij niet
een vernieuwer, maar een hoogst
respectabele vertegenwoordiger van de
oude, thans toekomstloze, Duitse tra
ditie.
Wellicht de belangrijkste openbare
zitting van de Assembly was die van
Dinsdagmiddag, toen Foster Dulles en
Hromadka spraken over de kerk te
midden van het hedendaagse interna
tionale leven. Beiden beperkten zich
hetzelfde kernprobleem: de verhou
ding West—Oost, Democratieën tegen
over SovjetRusland en zyn satellie
ten. De eerste spreker was een Ame
rikaans politicus, de tweede een Tsje
chisch hoogleraar in de Theologie.
Foster Dulles is een vooraanstaand
man in de Republikeinse Partij van
de Verenigde Staten. Velen verwach
ten, dat hij, bij een Republikeinse ver
kiezingsoverwinning in dit najaar, wel
dra 'Amerikaans minister van Bui
tenlandse Zaken zal wordenHij is te
vens één van de organisatoren
van het kerkelijk leven in Amerika.
Zijn ^democratische overtuiging is nauw
verbonden met zijn religieuze opvat
tingen. Hij gelooft in de methoden der
democratie, in de mogelijkheid van
evolutie langs de weg der geleidelyk
heid op grond van overleg. Daarom
verwerpt hij het Sovjet Communisme
en de daardoor beïnvloede Oost_Eu-
ropese volkdemocratie. Wil hü oorlog?
Neen, en toen hy zich tegen oorlog
uitsprak, onderstreepte de Assembly
dat met een zeer nadrukkelijk applaus
Toch lykt deze, idealistisch gestemde,
Amerikaanse politicus mij allerminst
een garantie voor de vrede. Want hij
toonde niet alleen een diepgeworteld
wantrouwen in zün tegenpartij, maar
ook een m.i. pynlyk gemis aan be
grip voor de historische achtergrond
van de situatie in Oost-Europa. De
zelfverzekerdhed van deze Yankee
werd door zijn Christen_zijn toch maar
weinig beperkt.
In Professor Hromadka stond tegen
over Foster Dulles geen collega-poli
ticus, maar een Christen geleerde, met
ongemeen brede historische visie. Het
is bekend dat Hromadka *t regiem in
zijn vaderland aanvaardt, dat hy er
loyaal teggrover staat. Maar hij ;s
gaande beperking van de uitgaven
voor publieke diensten.
Dii was hel tiende sinds
de oorlog
Gisteravond laat waarschuwde het
socialistische blad „Le Populaire" dc
regering, dat onmiddellijk stappen on
dernomen moesten worden, om de
pri'zen op het niveau van de vaste
lonen te brengen.
Het kabinet, dft gevormd was op
26 Juli, en da't het tiende Franse ka
binet was sinds de bevrijding, is om
één uur vanmorgen afgetreden.
De radicale eerste minister diende
toen zijn ontslag in bij de president
der Republiek Vincent Auriol, zeg
gende, dat niet te overbruggen ver
schillen in hét kabinet waren gere
zen.
VOETBAL POOLAFFAIRE
BERECHT
In Rotterdam stonden terecht 48
verdachten van de par.mutuelpool af
faire. Deze voetbalpool had haar hoofd
zetel in Tanger. Hoofdagent voor Ne
derland was een Haagse bedrijfslei
der van een drukkerij, die o.a. de pool
formulieren diukte. De officier eiste
tegen hem drie maanden. By de vo
rige affaire waren 100 verdachten en
57 getuigen gehoord.
Ghella wereldkampioen
sprint (amateurs)
De Italiaan Ghella, die reeds bij de
Olympische Spelen het sprintnummer
won, heeft nu ook het wereldkam
pioenschap veroverd, door de finale
tegen de Deen Schandorff te winnen.
Hijzelendoorn werd er in de kwart
finale door de Brit Bannistcr uitge
reden. Bontekoe verloor zijn achtste
finale van Ghella. Contelaar werd
reeds In de series witgcesr' akeld.
Arie van Viet bewees zijn mees
terschap bij de profs door resp. de
Australiër Silvy en de Fransman Ja-
copanélli te verslaan. Hij zal nu met
de Fransen Gérardin en Senfftleben
en de Zwitser Plattner in de halve
eindstrijd uitkomen. Remkes verloor
reeds zijn series, terwijl Bijster in de
kwart-finale van de Belg Van Loo
veren verloor.
De organisatie was weer lang niet
in orde. De wedstryden der ama
teurs werden in één dag afgewerkt,
wat beslis't veel te zwaar was v°op
deze renners die daar niet aan ge
wend zijn.
er niet innerlijk mee vergroeid, hij
wil er zich niet zonder meer mee ver
eenzelvigen. Omdat hij eigenlijk in
zijn hart een tegenstander ervan zou
zijn? Die indruk kreeg ik niet. Hro
madka sprak zich trouwens over de
politieke situatie in zyn land en in O.
Europa niet rechtstreeks uit. Maar op
grond van zijn Christelijke geloofs
overtuiging neemt hü een zekere af
stand in acht tot het staatkundig le
ven als zodanig. De Christen is voor
mensen als Hromadka in de wereld,
maar nooit van de wereld. Hij zou
zijn vaderland en ook een internatio
nale gemeenschap kunnen dienen met
volledige toewijding en trouw, zonder
ooit deze aardse zaken te vereenzel
vigen met de zaak van het rijk van
God. Dat geeft hem de mogelijkheid
om óók de zaak van de ander ernstig
onder de ogen te zien. In zyn grootse
betoog voor de Assembly verheerlijkte
hij de Sovjets allerminst. Van eigen
socialistische overtuiging uit critiseer-
de hy. Maar bijzonder duidelijk stel
de bij het falen van de Westerse de_
mccratiën ten aanzien van Midden en
Oost Europa en ten aanzien van Oost
Azië in 't licht. Een oorlog gesteld
dat de Westelijke mogendheden die
zouden winnen zou voor Oost Eu
ropa geen verbetering betekenen maar
een volkomen afgrond.
Op de oude Amerikaan John Mott,
die deze zitting presideerde, maakte
deze red een diepe indruk, waarvan
hij in zéér bewogen woorden getuigde*
Indien men naar dit geluid in het
Westen waarlyk zou gaan luisteren,
dan zou deze Assembly daardoor een
buitengewoon waardevolle bijdrage
voor de wereldvrede hebben geleverd
FR1TS KUIPER
DROOG WEER
Droog en op vele plaatsen vrij zon
nlg weer met, behalve in het uïter
ste Noorden van het land, iet»
hogere temperatuur. Zwakke tot ma
tlge wind uit richtingen tussen Noord
en Oost.
onze kleine tovenaar