Ikmaaidei'
5E JAARGANG N° 1350
N.HOLLANDSE
PERS 1945
DONDERDAG 7 OCT. 194£
Rookwolken van 2 k.m. hoogte
boven Tjepoe
EMONmtoi
145 artisten bezochten Indonesië—
zij waren welkom!
Zonnestraal
Uitgave Stichting „De Vrije Alkmaarder".
Exploitatie N.V. Sprekend Papier, Alkmaar.
Abonnementen 0.30 per week 1.25 per
maand ƒ3.65 p. kwart, bij vooruitbetaling
Advertenties 14 et per mm., familieberich
ten 18 ct. Bij contract aanzienlijke korting
Verantw, redacteur: J. v. Zoonen Bureau, Ridderstraat hoek Oudegracht «Tel. K 2200 3971
In vele delen van Republiek gingen
communisten tot guerilla over
De rookwolken boven het oliecen
trum te Tjepoe die een hoogte van
2.000 m. hebben bereikt, zijn reeds te
Semarang zichtbaar, aldus meldt de
correspondent van Aneta.
De brand in dc stad breidt zich uit.
Thans zou ook brand zijn uitge
broken op het olieterrer*.
Brigade-Soenarto strijdt
tegen „olietroepen"
De Dienst Legercontacten maakt et-
echter in een overzicht van de mili
taire situatie in de Republek, geba
seerd op de jongste gegevens, mel
ding van, dat te Tjepoe de raffinade
rijen zelf nog niet in brand staan. In
het gebied tussen Tjepoe en Soerabajn
komen talrijke branden voor. De aan
de regering te Djokja trouw gebleven
brigade-Soenarto bevindt zich hier
tegenover de massa des volks, die ge
leid wordt door de Lasker Minjak
(olietroepen, dwz. arbeiders-bataljons
die oorspronkelijk waren gevormd" om
bij de komst "er Nederlanders het ge
hele complex der raffinaderijen in
brand te steken).
In het algemeen kan worden aezegJ.
aldus dit overzicht, dat in het Zuiden
van hef Remiblikeinse gebied in Mid
den- en Oost-Javn de communisten
zijn overeegaan Ti^-Wa-'ac'ïeV
terwijl in het Noorden, in het hij
«onder in het gebied van Tjepoe. een
georganiseerde strijd woedt.
De gehele residentie Pembang be
vindt zich va?* r""
handen. In het gebied ten Zuiden van
Solo vordert de opmars der Republi
keinse troepen naar Patjitan slech c
zee"* langzaam.
In het gebied van het Lawoe-com
plex (ten Zuid-Oosten van MadioerO
Na 375 iaar.
Morgen is het 375 jaar geleden,
lat de vrije Alkmaarders hun vrij.
leid bevestigden na een langduri
ge belegering door de troepen van
de Spaanse Don Frederik.
In verband met dit gedenkwaar
dige feit hebben wij gemeend onze
lezers een interessant verhaal van
beleg en victorie te moeten bren
gen, dat wij op de derde pagina
van dit blad afdrukken
TOUR VAN ZWEMMERS IN
ZUID-AFRIKA AFGELAST
De tour, die een Nederlandse dames
zwemploeg en een waterpolo_zevental
in November door Zuid-Afrika zou
maken, zal, naar de Zuid-Afrikaanse
zwembond besloot, geen doorgang
kunnen vinden. De orovinciale afde
lingen van Zuid.Afrika zijn niet in
staat de nodige garantie-fondsen bij
een te brengen.
ENGELS SCHIP IN BRAND
Aan boord van het 5.4452 ton meten
de Britse stoomschip „Takoradian",
dat in de haven van Kopenhagen ligt,
is brand uitgebroken.
De wanden van het schip werden
roodgloeiend. Pas na uren was de
brandweer het vuur meester Er zijn
geen slachtoffers.
RANTSOENWAARDE PAARDE.
VLEES WEER VERHOOGD
Het Centraal Distributiekantoor
deelt mede, dat met ingang van Vrij
dag 8 October, de rantsoenwaarde van
paardevlees weer van 125 op 150 gram
gebracht wordt,
Ben bon van 100 gram (rund) vlees
geeft dus recht op 150 gram paarde-
vlees.
DROOG
Bij droog èn op de meeste plaatsen
vrij zonnig weer iets hogere tempe
raturen Zwakke tot matige wind
hoofdzakelijk uit richtingen tussen
Oos; en Zuid.
zijn de grotere plaatsen alle in han
den van de Republikeinse troepen,
daaromheen opereren echter overal
guerilla-benden.
In Blitar en het verdere gebied ten
Zuiden van Malang is de toestand
zeer ingewikkeld. In dit gebied spelen
zich hevige gevechten af.
-o-
hoge
Koffie tegen auto's voor
e militairen
Er werd dapper geknoeid door
officieren van Berlijnse missie
In talloze gevallen werd er geknoeid
door hoge officieren van de Neder
landse missie te Berlijn. Aldus merkte
de auditeur_militair van de Krijgsraad
tc velde te Rotterdam op bij de be
handeling van de zaak tegen een ser_
geant-chauffeur V. en de luitenant S
van de missie.
Zij hadden koffie gesmokkeld voor
een waarde van f 800 om met dit ruil
middel een auto voor de overste H. te
verkrijgen.
Er werden heel wat auto's met ruil
middelen gekocht, door de hoge offi-
eieren, zo zeide de auditeur-militair.
„Als de bazen het zo doen, kan men
het de knechten niet kwalijk nemen".
V. kreeg één maand voorw S. f 1000
boete subs. een maand.
Zeven „U.N.O. - vogeltjes"
Heelhuids terug
De zeven wit geschilderde Havil-
iards „Dragon Rapides" di- de UNO
bad gecharterd voor het vervoer van
haar personeel in het Midden Oosten
en door Nederlandse piloten werden
gevlogen, zijn gisteren alle op Schip
hol teruggekeerd.
Tegen de verwachting in zijn da
toestellen op geen der vele vluchten
beschoten. De vliegtuigen zijn terug
gekeerd. omdat de UNO verlangde
dat patrouillevluchten boven zee en
eveneens overzee van Alexandriê
naar Beiroet zouden worden gemaakt
hetgeen niet in overeenstemming met
de capaciteit van deze kleine twee
dekkers was.
Dollars tegen
houtschaarste?
De Wereldbank overweegt het plan
de landen van West_Europa (ook Ne
derland) elk een lening van 10 milli-
oen dollar toe te s'aan voor houtaan,
kopen in Midden, en Oost-Europcse
landen, teneinde aan de houtschaarste
een eind te maken, zo heeft een woord
voerder van de bank verklaard.
Clay wenst meer gratie
Generaal Clay, de Amerikaanse op
perbevelhebber in Duitsland, heeft een
wijziging voorgesteld van een beperkt
aantal doodvonnissen wegens oorlogs
misdrijven voor N
1
"RIDDER Dl PLO MA
Uitdrukt aan Hart Koninklijke Hoogheid
Wll.HEt M I N A
Prinsts dcrNcdabhden.
TVinscsvjfi üranjc'ÏSbssau.
ai2.cnz.au_
Benoemd hij Koninklijk Beslate van
4 ScgtembcricHS. no i tot
RIDDER DER ÉÉRSTE KLASSE.
DER MILITAIRE
"WILLEMSORDE
PRINSES WILHELM1NA RIDDER
H.K.H. Prinses Wilhelmina ontving
heden van Haar dochter, Koningin
Juliana, de ridderslag bij Haar be
noeming tot Ridder in de Eerste Klas
se der Militaire Willemsorde.
Het ridderdiploma, dat de versierse
len begeleidt.
Beukenootjes Brrrr!
Als er veel beukenootjes
zijn, zegt men, zal de winter
erg streng worden. En er zijn
deze herfst tamelijk veel beu
kenootjes
r'
95 millioen dollar voor
Nederland
De E.C.A. heeft medegedeeld, dat
zy bereid is aan elf landen leningen
te verstrekken in het kader van het
plan-Marshall tot een totaal van 815
millioen dollar. Voor Nederland is
©r 95 millioen bij. België en Luxem
burg krijgen tezamen 50 millioen.
Het geld zal over het algemeen ge
bruikt worden voor aankoop van ma
chinerieën en binnenkort worden ver
strekt.
De rente zal twee en ©en half pro
cent bedragen.
Franse regering dreigt
de stakers
De Franse minister van Industrie en
Handel, Robert Lacoste, heeft tegen
over de stakers verklaard, dat de re
gering de onderhandelingen met de
vakverenigingen zou afbreken, indien
de nu reeds drie dagen durende sta
king niet opgeheven zou worden. De
regering was bereid „alle noodzakelij
ke maatregelen" te treffen.
Ondertussen vertonen de stakingen
nog neiging zich uit te breiden. Da
mijnwerkers in Noord Frankrijk die
lid zijn van de Chr. vakbonden zijn,
tegen de verwachting in, niet naar
hun werk teruggekeerd. In bepaalde
streken van het Noorden is de gas. en
watervoorziening in gevaar. Grote
hinder ondervond gisteren ook de
vergadering der Ver. Naties van een
algemene taxi-staking in de hoofdstad.
De zeelieden der CGT houden op
Vrijdag een „waarschuwingsstaking"
van 42 uur
Luc van Dam sloeg
Manca
Luc van Dam heeft gisteren te Brus
sel weinig moeite gehad met de ex-
kampioen van Italië, Giovanni Manca.
Van Dam, verre superieur, wilde
zich blijkbaar niet met een puntenze-
ge tevreden stellen. De Italiaan had
het zeer zwaar te verduren en in de
6e ronde maakte de scheidsrechter 'n
eind aan 't ongelijke gevecht-
O
Merapi in werking
Volgens een mededeling van de obser
vatiepost Babadan, die ten Westen van
de Merapi ligt, is de vulkaan op het
ogenblik in werking. De lava_massa
van 1940 is gestegen en daarachter
wordt een regen van gloeiende stenen
geconstateerd.
O
KONINGIN BESCHERMVROUWE
VAN NED. JEUGDGEMEENSCHAP
Kbningin Juliana heeft aan het be
stuur van de Nederlandse Jeugdge
meenschap doen weten, gaarne als
Beschermvrouwe te zullen optreden
van deze werkgemeenschap van Ned.
jeugdorganisaties.
X
Twee maal tachtig
Op 13 October zullen de tweeling
zusters Drika Pluym en Helena
Pluym te Waspik tachtig jaar wol
len. Helena is gehuwd, Drika bleef
vrijgezelle Maar beiden zijn ze
kerngezond.
Een prettig ^iclty over de activiteit van de NIWIN liet de heer Van
Gelder, hoofd van de afd. artistenui tzending, schijnen, toen hij, pas te
ruggekeerd uit Indonesië, door een ANP-verslaggeve/ werd geïnter
viewd. De heer Van Gelder heeft van Batavia uit een groot aantal
steden en streken in de .Archipel bezocht; hij kon zich zodoende een
goed oordeel vormen over het w^rk van de NIWIN-ariisten. En
dat werk mag ex- zijn.
Werk vermoeiend, maar prettig
De uitgezonden artisten hebben in
het algemeej een uitbundig succes ge
had. Zij zelf vinden dit werk, hoe ver
moeiend ook. zeer prettig. Op een en
kele uitzondering na verzoeken zij al-
n P-..> v w contract!
Sedert 1 Januari tot en met 30 Sep
tember van dif jaarzo vertelde de
heer Van Gelder zijn door de NI-
WIN naar Indonesië uitgezonden:
Twintig cabarft- en variété-gezelschap
semi-klassieke muziekensembles (11
musici), fwee amusementsorkesten (10
man), drie toneelgezelschappen (25
spelers), drie gezelschappen van 11
spelers voor kindervoorstellingen en
tenslotte de heer Boomsma, die film
voorstellingen gaf en daar lezingen
bij hield. In totaal we-d^n 145 artis
ten uitgezonden in die periode.
„Zoete rauwe bonen"
De omstandigheden^ waaronder de-
Ze mensen hebben moeten werken
werken betekent 25 voorstellingen per
gezelschap per maand! zijn ui
terst primitief en maken het tournee
zeer vermoeiend. Vooral de afstan
den van de ene plaats naar de andere
soms per vliegtuig, maar heel vaak
ock per jeep of drietonner over zeer
slechte wegen afgelegd, maken de op
gave zwaar. Dat toch zoveel succes
werd geoogst is in de eerste plaats te
danken aan het plezier dat de artis
ten in hun werk hebben, „hetgeen de
rauwe bonen verzoet", maar ook aan
de grote vraag, die er naar amuse
ment is. En vooral de vooruitgescho
ven posten vragen om steeds meer....
Zij willen weg.
Onder onze oud-militairen en oud-
lllegale strijders is de drang naar
emigratie verbluffend groot.
Tien dagen nadat de Australische
legatie bekend had gemaakt, dat
Australië voor hen tegemoet kon
tomen in de kosten van passage,
waren er 2000 schriftelijke aanmel
dingen binnen!
„Berlijn'* in Veiligheidsraad
Wysjinsky was aan—,
maar afwezig
„Eerst blokkade opheffen",
ze! Jessup(V.S)
Wysjinsky was wel aanwezig bij de
behandeling van de kwestie Berlijn
door de Veiligheidsraad. Maar hij
heeft geen woord gezegd.
De Amerikaanse afgevaardigde zette
in een rede, die meer dan een uur
duurde, het standpunt der Westelijke
mogendheden nog eens haarfijn uiteen
Aan hef slot van zijn betoog ver
klaarde hij, dat de Ver. Staten be
reid zijn tot een viermogendhedencon-
ferentie zodra de blokkade van Ber
lijn is opgeheven.
Toen Jessup een half uur had ge
sproken. zette Wysjinsky zijn kopte
lefoon af. Hij ging achterever zitten
en keek verveeld
De Engelse en Franse afgevaardig
den sloten zich bij Jessup's woorden in
hun redevoeringen aan.
„VREES VOOR S.U.".
In de pol. commissie van de VN
heeft de Engelsman Hector Mc. Neil
over de atoomcontrole gezegd, dat En
geland en de Ver. Staten zich niet
bereid zouden verklaren gegevens
over de atoombom te verstrekken of
de bestaande voorraden te vernieti
gen „omdat wij allen de Sovjet-Unie
vrezen".
De Nederlandse gedelegeerde prof.
Frangois verklaarde zich vóór de Ca
nadese resolutie, die aandringt op aan
vaarding van de aanbevelingen van
de Commissie voor atoom-energie als
basis voor de controle.
Drie gangsiers overvielen
postkantoor
Drie gemaskerde personen zijn door
de achterdeur het huis van de direc
teur van het postkantoor te Veghel
binnengedrongen. De telefoon werd
onklaar gemaakt en de directeur
moest onder bedreiging de sleutels
van postkantoor en kluis afgeven.
10.000 en aangetekende stukken
werden gestolen.
„Sluipmoordenaars op
Malakka"
De Britse commissaris-generaal voor
Zuid Oost Azië, Mac Donald, heeft
verklaard, dat de „communistische op
stand in Malakka werd georganiseerd
door buitenlandse sluipmoordenaars
en internationale communisten".
Sinds begin Juni hadden veiligheids
troepen 187 .terroristen" gedood en er
156 gevangen genomen. Het zou lang
duren om de opstandelingen onscha
del ijk te maken.
Amsterdam Madrid
Buenos Aires?
Er is een luchtvaartverdrag tussen
Spanje en Nederland geparafeerd en
er wordt onderhandeld over een ver
drag met Argentinië. Die twee tesa-
men openen de mogelijkheid van een
luchtlijn AmsterdamMadridBuenos
Aires.
Steun van V.S. aan Israël?
De democratische afgevaardigde in
het Amerikaanse Congres, Emanuel
Celler, die thans een bezoek aan Pa
lestina brengt, heeft te Tel Aviv ver
klaard, dat de V S. binnenkort over
zullen gaan de aanspraken van Israël
op het gebied van Negef te steunen.
Celler, die te Parijs een onderhoud
met Marshall heeft gehad, zeide dat
Amerika spoedig zijn politiek ten op
zichte van het rapport van Graaf
Bemadotte zou herzien.
In West-Berlyn gaan twee derde
van de bomen om brandstof voor
de winter. Te Meppel werd een 2'/2
jarig meisje door een hond doodge
beten. In Perzië werden 200 per
sonen gedood door een aardbeving.
De reeds beroemde poppententoon-
stelling van de Stichting 19401945
in Maastricht is uitgesteld tot Januari
'49. Er komt eerst een rondreis door 15
steden.
Vandaag herdenkt een Nederlander
zijn vijf en tachtigste verjaardag.
Doordat we steeds ouder worden is
dit bijne geen reden meer om er bij
zondere aandacht aan te besteden. Mis
schien dat het binnenkort nog zo ver
komt, dat het als een buitenissigheid
wordt aangemerkt als we voor onze
vijf en tachtigste verjaardag sterven.
Als dat zo zou zijn, heeft de jubilaris
van vandaag daar in niet onbelang
rijke mate aan meegewerkt. Al Is hij
dan ook geen medicus.
We bedoelen Jan van Zutphen. Ome
Jan. zoals hij in de kringen der ar
beiders veel wordt genoemd. De man
van het Koperen Stelenfonds en van'
Zonnestraal.
Wanneer we schrijven, dat hij in de
kringen der arbeiders Ome Jan ge
noemd wordt, moeten we er direct
aan toevoegen, dat deze man zich door
zyn arbeid niet alleen een plaats ver
overd heeft in de harten van de ar
beiders. Het is verheugend, dat allen
in Nederland zich verheugen in deze
jaardag.
Jan van Zutphen. Dé naam is een
klank geworden, die de strijd tegen
de tuberculose symboliseert. Niet
op medisch gebied. Daar hebben wij
andere pioniers. Maar in het bijeen
brengen van geld om de t-b.c. patiën
ten onder te brengen in sanatoria.
Tientallen jaren aaneen heeft Ome Jan
zich daarvoor ingespannen, heeft hij
er veel van zijn ontembare energie
aan gegeven. Zelf afkomstig uit een
familie, waar tallozen door deze ge
vreesde volksziekte werden wegge
haald. werd de strijd tegen de witte
pest zijn grote levenswerk. Een werk
waarvoor het Nederlandse volk hem
niet dankbaar genoeg kan wezen.
Gezamenlijk met andere diamantbe
werkers stichtte hy het Koperen
Stelenfonds. voor de opbrengst van
stukjes koper. die bij het
slijpen achter bleven en die de grond
slag legden voor het Zonnestraal werk.
Duizenden patiënten zochten en von
den genezing in deze inrichtingen.
Niet alleen in Nederland verzamelden
de arbeiders de koperen stelen. Overal
waar diamantslijperijen waren gingen
de arbeiders de koperen stelen verza
melen. Men begrijpt dat hierdoor de
strijd tegen de t-b.c. krachtig werd be
vorderd. Het stimuleerde ook in gro
te mate de gemeenschapszin
En het demonstreerde de macht van
het kleine. Want uit deze simpele
koperen stelen ontstond ten slotte het
grote „Zonnestraal-werk", een com
plex van inrichingen met meer dan
vierhonderd bedden. We hadden deze
zomer nog het genoegen hem te ont
moeten, deze strijder voor onze volks
gezondheid. Hij had nog niets van zijn
oude vitaliteit verloren en was alle
dagen in touw voor zijn levenswerk.
Hoewej we weten, dat deze man wars
is van alle huldebetoon., kunnen we
op deze dag toch niet nalaten, hem
uit naam van alle t-b.c. patiënten in
Nederland het allerbeste te wensen.
Want dit zijn mensen, waarop een
volk terecht trots kan zijn.
v.Z.
onze kleine tovenaar
