JIMMY BROWN ALS WIELRENNER Stoomgemaal van Hensbroek in werking Vorst en suiker gezinsgebeuren Het feest van de dansende lichtjes Sinte Maarten wat is het koud, Geef me een turfie of een hout Morgen zullen de kinderen in Noord-Holland er weer op uittrekken, in de hand een lampion, een lantaarntje of, wat natuurlijk het mooist is, een uitgeholde en mooi besneden peen en over de schouder de tas waarin de lekkernijen, de snoep, de appels- en de peren of de centen kunnen worden geborgen. Ze zullen de oude Sint Maarten-liedjes zingen en wij als ouderen kunnen er ons hart weer aan ophalen. En we zullen ons weer weldadig tonen, wat ten slotte ook de bedoeling is van Sint Maarten. De oude geschiedenis Kent U de oude geschiedenis van 8t. Maarten? Er was al meer dan 1500 jaar geleden eens een soldaat, Mar- tinus geheten die al vroeg Christen was geworden. Hij reed met zijn mak kers op een koude dag door de straten van Amiens. Een half naakte bede laar bezweek bijna van de koude. De andere soldaten reden hem spottend voorbij, maar Martinus werd door Christelijke naastenliefde bewogen, en sneed zijn mantel door midden en wierp de bedelaar de helft toe. Hy dacht aan de spreuk van de Meester: „Die twee rokken heeft, dele met zijn broeder die naakt is". Het spreekt wel vanzelf dat iemand die met zulke ideeën bezield was, door het ambt van soldaat niet bevredigd werd. Al spoedig verliet hij dan ook de krijgsdienst en na enkele jaren werd hij tot bisschop van Tours verheven. De figuur van Martinus sprak sterk tot de verbeelding der men sen. Tal van legenden zijn er om hem geweven en een paar eeu wen na zijn dood werd hy heilig verklaard. Heidense gebruiken Op 11 Novemer werd de jaardag van de heilige gevierd. In dezelfde tijd hielden de oude Germanen hun herfst- en oogstfeesten. Die werden door de verbreiding van het Christen dom afgeschaft, en het Sint Maarten feest kwam er voor in de plaats. Op versohillende plaatsen vinden We nog iets van die heidense gebrui ken terug. Op Sint Maartensdag wor den nog vette ganzen geslacht en wor den feesten gehouden, waarbij de drank rijkelijk vloeit. Grote vuren worden op sommige plaatsen ontstoken, o.a. in de Zaan streek. Tot voor kort had de Zaanse brandweer kanden vol werk. De Zaan se gemeenschap heeft nu het vuurtje In ordelijker'banén geleid. Op andere plaatsen maakte de jeugd het nog veel bomer en werden ge bouwen beschadigd en afgebroken. Turf en hout Langzamerhand kwam daar een ein de aan. In de loop der eeuwen ont stond de gewoonte dat de kinderen, eerst de arme kinderen, langs de hui zen gingen vragen. Eerst om practi- sche dingen b.v. turf en hout Hiervan getuigt nog het liedje: „Sinte Maarten, wat is het kofld. Geef me een turfje of een hout" Later kwam daar het halve centje bij en de appel en de peer. Dat Sint Maarten in de oude tijd ge bruikt werd om een beroep te doen op de weldadigheid, wordt ook zeer duidelijk gedemonstreerd door: „Hier woont een rijk man, Die veel geven kan, Veel zal hij geven, Lang zal hij leven, God zal hem lonen, Met honderdduizend kronen Met honderduizend rokjes an, Daar komt Sinte Maarten an." Deze verkapte bedelpartijen werden vroeger overdag gehouden. In lange optochten trokken de kinderen langs de huizen der rijken, soms voorzien van karretjes maar altijd van grote zakken om de brandstof in mee te nemen. Andere tijden Arfdere tijden, andere zeden. Geluk kig is de ellende zelfs onder de arm- sten niet meer zo groot als vroeger en zo ontstond de gewoonte om 's avonds met lampions langs alle hui zen te gaan en na verloop van jaren namen ook bijna alle kinderen er aan deel. Zo is Sint Maartensavond in onze streken een feest voor de kinderen geworden. Ze lopen langs de straat en zingen met vuur hun liedjes. Langzaam wordt hun zak gevuld met koek en snoep. Er tussen blinken centen. Soms hokken ze bijeen om de uit komsten te bespreken, geven tips waar iets bijzonders gegeven wordt of mar telen aan hun lampions of aan de versierde penen. Want o wee als de Novemberstorm als spelbreker optreedt! Wat zal Sinte Maarten de jeugd dit jaar opleveren? Ze treffen het. De snoep is van de bon en o, het is toch zo aardig om die blijde kindergezich ten aan uw deur te zien. Weest gedachtig aan de heilige Mar tinus en geeft met gulle hand als ze zingen: „Sinte Sinte Maarten, de kalvers dragen staarten 105 De mannetjes-adelaar fladder de, zich steeds bozer makend, rond zijn nest. waarin in plaats van drie veelbelovende eieren, thans de in een net verpakte heer Babbel in een soort ommelette lag te spartelen. De woe dende vogel wachtte blijkbaar op zijn echtgenote, wellicht om haar te raad plegen over de te volgen gedragslijn. Toen de vrouwtjes-adelaar arriveerde was het pleit spoedig beslecht- De twee vogels stortten zich blazend van kwaadheid op de arme meneer Bab bel. Zij grepen het net vast met hun vervaarlijke snavels.... De koeien dragen horens, De kerken dragen torens, De torens dragen klokken, de meisjes dragen rokken, De jongens dragen broeken, Oude Wijven sohorteldoeken". Zakkie met zemel Want o wee als ge de hand niet over uw hart strijkt. Ook dan heeft de jeugd liedjes tot haar beschikking. Liedjes die zich in onze folklore reeds een plaats hebben verworven. Wat denkt U b.v. van het volgende liedje dat wordt gezongen in bepaalde streken van ons land: „Een zakkie met zemel, een zakkie met kruit, Hier hangt de gierige duvel uit" Of zoals we zelf eens een koor van wel een vijftiental kinderen voor een gesloten deur hoorden zingen: „Sinte Maarten de deur is vast, Sla die kerel op zijn b Geef dat wijf een dikke zoen Dan zal hij de deur wel open doen" Het was Vrijdagmiddag voor de polder Hensbroek ongetwijfeld een grote eer dat zich zovelen hadden op gemaakt om aan de uitnodiging gehoor te geven tot bijwoning van de officiële ingebruikneming van de nieuwe die selbemaling. Vanaf het verafgelegen gemaal aan de kleine dijk woei de driekleur op de bijna striemende westenwind. In het heldere en lichte gebouw, met z'n wit bepleisterde muren, blonk de nieuwe bemalingsinstallatie, ogen schijnlijk nog pas uit de verf. Hierom hadden zich geschaard het voltallige polderbestuur van Hensbroek B. en W. van Hensbroek, ir. Rietveld na mens Prov. Waterstaat, afgevaardigden van de polders Obdam en Wogmeer; de technisch adviseur bij deze bouw de heer W. Moejes te Oudorp; de ver tegenwoordiger van de leveranciars de fa. W. Hubert en Co. de heer Koel- stra en verschillende andere genoodig- YluuuM, uit ójfatAuUn&et Das voor ut eerst weest, maar we hewwe vleden week in de skeerwin- kel mot had. En niet zo zuinig ok. En ut wazze nagal twei dikke vrinde ok, die mekaar in ut heer krege. Kees en de barrebier! Op ut lest is ut weer een beetje bailoit, maar we dochte een toidje dat de pelisie er an te pas komme zou. Niet dat ze an 't vechte wazze. De weerlum nei. We kenne ut met de mond wel of. Afoin ut zat zo: Kees was skoren en hai loi net as aars, twei dubbeltjes op de toonbank. En toe zoi de barrebier: „Das een cent te kort Kees". Kees verstond ut wel, want de bar rebier had ut luid genog zoid, maar hai begreep ut niet en toe zoid-ie: „Hei?" „Je hewwe me wel verstaan", zoi de barrebier, „maar ik wul ut nag wel een keer zegge, er moet nag een cent bai. Ut ken er niet meer voor. Je wete zeker ook wel, dat alles een beetje duurder wordt en moin huis- houdboekkie was persies an, dat ik moet efkes meer hewwe. Ut is trou wens billuk ok, want de lone gaan ok met een gulden omhoug, dat weer om ik niet." Kees keek ons an en wai keke Kees an en we keke met z'n allen de bar rebier an. En Kees raakte op de non. Wat werd-ie noidig! „Je kenne van moin nei de pomp loupe", zoid-ie, „Jij benne een grote ofzetter. Je moete rekene as jij van alle klante een cent meer neme, den hei je wel een roiksdaalder in de week. Nei man, as jij zo wulle, den moet je dat maar bai een aar per- bere, maar moin vang je niet. Je moste je je ouge uit je kou skame. Ik kroig ok gien gulden in de week meer en as ze nou allegaar zo rede neerde as jij, kostte ut moin er nag een gulden bai. Je kenne je twei dub beltjes kroige, maar gien cent meer." De barrebier liep rood an. Ja, wat ken een mens toch een herrie kroige om een cent. „Den wor jij hier niet meer skoren", zoid-ie noidig. „Je betale ien en twin tig cente en aars komt moin mes niet meer op jouw gezicht. Ik be- gvoip niet. dat 3Ü je op ien cent ken ne leité. En jij met je praatjes van een roiksdaalder, je dranze er maar wat om heen. Ut is net twei gulden. En as jij nou prakkezere, dat ik er •en gulden an win, den wul ik je wel zegge, dat jij ut slecht neirekent hewwe." „Den moste we de pelisie er maar bai hale," zoi Kees en hai keek ok as een stier. „Den moet die maar uit- make of jij zo maar een cent meer neme magge." Dat gong ons toch te hard. En al skreeijwde de barrebier den ok, dat Kees z'n gang gaan kon, Klaas, Dirk en Janus fungeerde als een Kemissie van goeie dienste en die gonge an ut bemiddelen. Nou moet jullie niet denke, dat ut op een halve cent uitdroide, want al benne we wel een beetje krenterig, zo erg is ut niet. Maar ut kwam zo veer, dat we ut standpunt van de barrebier hoorde en dat van Kees. De barrebier begon. „Dat van die gulden in de week, dat ut leven duurder worre zal, is larie. Wai benne met z'n zessen en moin vrouw heb uitrekend, dat ze allien an duurder brood al meer as tachtig cent uitgeeft. As wai alles een beetje gnap doen wulle, skeelt ut ons net twei gulden in de week. En jullie wete wel, dat we ut niet over de balk gooie. En omdat ik toch ok nag wel wat spare wul voor de ouwe dag, omdat ik gien pesjoen kroig, docht ik, dat ut niet onredelijk was as ik een cent meer vroeg. As ik docht had, dat jullie zokke saggeroine wazze, den had ik er gieniens over begonnen. Maar jullie zelle toch met me iens weze, dat ut uit de langte of uit de breidte komme moet" Kees was ok al weer een beetje succendeerd, dat die begon ok gnap. „Ut skoot me zo maar in me ver keerde keel," zoid-ie. „Want as ze nou allegaar zo zo beginne is ut hek van de dam. Want den lolt de ien er een cent op en de aar twei cente en een derde een dubbeltje en we wete niet weer we bloive. Den kroige we zo'n cirkeltje, net as in Frankroik en den holle lone en proize achter mekaar an. Afoin, jij zelle je cent /:wwe." Nei, zoi de barrebier, die weer vals werd, „Ik wul ut al giensiens meer. Want er skuilt wat m je redenasie. Maar as jij nou maar goed begroipe, dat al die mense, die niet in loon dienst benne en die dus gien gulden toeslag kroige en die veulal nag min der verdienen as een aitoayer, bokkle benne. Deer mag de regering nag wel derus om denke." Figaro. Door de toenemende vorst bestaat er gevaar dat het suikergehalte van de suiker bieten, welke thans alvorens naar de fabriek te worden vervoerd, langs de akkers liggen opgestapeld, gaat da len. De directie der Noord- Nederlandse suikerfabriek heeft de boeren aangeraden jde bieten op de velden toet 'stro toe te dekken. V. den, w.o. de aannemers de heren D. Kooi en J. Naastepad beiden te Hens. broek. De voorzitter der polder Hensbroek sprak een hartelijk welkomstwoord, waarna hij wees op de grote gebeur tenis voor zijn polder, die met deze bouw plaats vond. Met het overige polderbestuur ver heugde spreker zich over deze nieuwe dieselbemalingsinstallatie, doch moest aan de andere kant constateren dat de lasten door deze bouw met niet min der dan f 6.per h.a. werden ver zwaard. Hoewel spr. een minder gun stige toekomst uit financieel oogpunt voor zijn polder tegemoet zag. ver trouwde hij e rop dat een hogere pro ductiviteit, teengerolge van een betere bemaling, de kosten zou dekken De heer Moejes verstrakte de aan wezigen hierna een technische toe lichting op de motor. Vervolgens voerde ir. Rietveld namens de directie van Prov. Waterstaat het woord en liet uitkomen dat na de zeer nauwkeurige berekeningen de installa tie ongetwijfeld aan de verwachtingen za! voldoen. Burgemeester Kooiman sprak namens het gemeentebestuur van Hensbroek. Tenslotte spraken nog burgemees ter De Boer, de heren W. P. Oude- jans, als oud-voorzitter van de pol der Wogmeer. en de heer Koelstra van de fa. Hubert en Co. RECEPTIE IX DE RAADSZAAL De door omstandigheden gedwongen staande receptie in het poldergemaal werd voortgezet in de raadszaal van het gemeentehuis, waar het gezelschap nog een uurtje gezellig bijeen bleef onder het genot van gebak, wijn en een sigaar. Ook hier voerde de voorzitter van de polder Hensbroek weer het woord en memoreerde humoristisch dat door deze tractatie de post ad f 120 door hogerhand voor dergelijke gelegenhe den per jaar maximaal toegestaan wel zou worden overgesohreden. Hij hoop te evenwel dat Prov. Waterstaat nu zelf tot de gasten behorende er toe zou bijdragen dat een oogje werd dicht gedaan. Spr. bracht voorts enkele her- Mislukte Russische proevet met atoombom inneringen uit de notulen, naar voren. Vermelden we nog dat by gelegen heid van het ingebruiknemen van de nieuwe bemalingsinstallatie een ge denkplaat in het gebouw is aange bracht. Vrijdag 12 November zal voor inge zetenen en andere belangstellenden van 9.30—11.30 en 2—4 uur de in richting te bezichtgien zijn. SINT NICOLAASFEEST HENSBROEK Er is een commissie In het leven geroepen o meen St. Ni- colaasfeest te Organiseren voor de leer lingen van de o.L school en de kleu terschool. Er zal worden gecollecteerd met een lijst voor de benodigde gelden Het feest wordt in zaal Kossen gehou den op Maandag 6 December. Het Franse blad „Figaro" publiceeï* onder copyright een verslag van een mislukte proef met atoombommen 09 een schiereiland in de Kaspische Ze*. Naar het blad verklaart, is het ver» slag gebaseerd op de inlichtingen van een vroegere officier van de generale staf der Sowjef-Unie, kapitein SUo#, die thans als ohemicug in Zuid-Ame- rika werkzaam is, nadat hij met val» papieren de Sowjet-Unie verlaten had, Volgens het artikel ontploften de bommen bij de proeven, die in Juni van du jaar werden gehouden, te vroeg. Bij de proeven waren aanwezig: maarschalk Stalin, maarschalk Timo- sjenko ,de opperbevelhebber van het Sowjet-leger aan het Westelijk front tijdens de oorlog en maarschalk Vo- ronof, een artillerie-expert, die streed tegen de omsingeling van Stallngrad door de Duitsers. De bommen waren gefabriceerd in Sterlitamak en in het Altai_gebergte. Zij zouden slechts 50 gram „atomi- sche explosieven bevat hebben. De bommen waren te vroeg ontploft In die zin, dat de technici verwacht had den dat een vertraging zou optreden van 15 minuten. Hierdoor was het niet mogelijk gebleken over te gaan tot fabricage van „atomische tijdbom men" zoals voorzien was. Sterlitamak ligt in Europees Rus land. ongeveer 800 km. Noord-Weste- Üjk van de Kaspische Zee. Het Altai- gebergte ligt in Centraal-Azië SCHOORL ONDERTROUWD: A. Boot en T Selhorst- OVERLEDEN: A. van Lienen o»fc 52 jaar. HENSBROEK Geboren: Gerardus Weijnardus zv W. C. KIavef en A M Zonneveld; Corry Nellie dv A. P. Koeman en M van der Molen; Johannes Jacobus Maria zv J. J. Ouc dejans en A. de Jong; Anna Geertrui., da Maria en Adrianus Petrus An» thoniug dochter en zoon van P. van der Gargt en A. A. Bruin. Overleden: Grietje Waal echtgenote van M. Pauw 75 jaar overleden te Koog aan de Zaan DONDERDAG 11 NOVEMBER 1948 Hilversum I 301 m, 7.00 en 8.00 Nieuws; 7.30 en 8.15 Gram muziek; 900 Klassieke gr. muziek; 9.30 le deren; 10.00 Morgenwijding: Arbeidsvitaminen; 11.15 Pianospcs 12.00 Orkest Maria Zamorra; 12.38 Pierre Palla; 13.00 Nieuws; 13.20 En semble Jo Bos; 14.15 Solistenconcert! 15.00 Voor zieken en gezonden; 18 '*0 Van vier tot vyf; 17.00 Kaleidoscoop; 17.35 The se ven Wings; 18.00 Nieuws 18.30 Ned. Strijdkrachten; 19.10 Avond school; 20.00 Nieuws; 20.15 Kameror kest; 21.00 „Ultimatum", hoorspel; 22.15 Musicorda 23.00 Nieuws. Hilversum II 301 m. 7.00 en 8.00 Nieuws; 7.15 en 8.15 Gram muziek; 9.05 Operettemuziek; 9.45 Schoolradio: 10.15 Morgendienst; 11.00 De Zonne bloem; 11.40 Schoolradio; 12.03 KRO amusementsorkest; 13.00 Nieuws; 1S.28 Zang en orgel 14.00 Canzonetta-sex tet; 15.00 Sweelinck-kwartet; 15.30 Gr platen; 16.00 Bijbellezing; 17.00 Radio_ jeugdjournaal 17.30 Pianoduo; 18.30 NCR V-koor; 19.00 Nieuws; 19.30 Het actueel geluid; 20.00 Nieuws; 20.1f Studio-steravond 21.30 Familie-compe titie! 22.25 Ned. Kamerkoor; 23.00 Nieuws. FEUILLETON Jean Vaubaron bewijst zijn onschuld door XAVIER DE MONTEPIN 31) Terwijl zij op die wijze de kussens rondom het hoofd en de schouders van de grijsaard in orde bracht, stak zy haar hand behendig onder de peluw en greep de sleutel van de ijzeren kast. —Gevoelt ge u nu niet wat beter? vroeg zij. Ja, veel beter; ik ben thans geheel en al op mijn gemak. Dan zal ik met meer gerustheid heen kunnen gaan, doch eerst moet gij nog een goede dosis van uw slaap drankje innemen. Het is nog geen twee uur geleden, dat ik heb in genomen; weet gü dat wel? Daar het geen uitwerking gehad heeft, moet gij nogmaals innemen. —Maar het is koud geworden. Het zal in een ogenblik heet zijn; het lampje met wijngeest staat daar. Ursule nam haar kaars weer op, nam een zilveren trekpot, die zich op het nachttafeltje bevond, en ging daarmede naar de andere kamer, waarvan de half open staande deur door de gordijnen voor het oog van de baron verborgen was. Deze laatste zuchtte diep en zweeg. Hij kende Ursule Renaud sinds lange tijd veel te goed, om niet te weten dat het beter was, haar zin te doen dan haar tegen te streven. De huishoudster deed haastig de ijzeren kast open en maakte zich meester van een met rood lak verzegelde enveloppe,, waarop geschreven stond: „Dit is mijn testament" Zij verborg die enveloppe tussen haar kleren, stak daarna een wijngeestlampje aan, ging van het ene einde der kamer naar het andere, terwijl zij op de eenvou digste toon der wereld zei: In een halve minuut zal uw drankje klaar zijn, en bereikte het vertrek, waar Rodilie haar zat op te wachten. Rodilie haastte zich rnet het testament naar de kamer van Ursule, terwijl de laatste naar de baron terug keerde Met een gloeiend gemaakt mes maakte Rodilie intus sen de zegels los. Deze zo eenvoudige handeling liep spoedig en vol komen naar wens a:. De enveloppe, ging open. Rodilie nam er een in v! "-vouwen en met grote letters beschreven papier uk. Hij las het snel, zonder dat zijn onbewegelijk gelaat enige verwondering, blijdschap of spijt verried. Toen hij het had gelezen, trok hij een lade open van een meubelstuk, dat Ursule Renaud tot secretaire diende, nam er een vel papier van gelijke grootte uit als dat gene, waarvan de baron zich had bediend, vouwde het in vieren en deed het in de enveloppe in plaats van het testament, dat hij in de zak stak. Daarna maakte hij het mes weder heet, ten einde het cachet weder zo zorgvuldig vast te plakken, dat elk spoor van het ver breken verdwenen was. Drie minuten had hij hij nodig gehad, om dit te bewerkstelligen. Alvorens de vierde minuut was verstreken, bevond zich Rodilie weder in het vertrek naast de slaapkamer, en reikte Ursule, die met gemakkelijk te begrijpen on geduld en ang3t stond te wachten, de enveloppe over. Geen woord werd er op dat gevaarlijk ogenblik tui sen de beide medeplichtigen gewisseld. De huishoudster haastte zich, het stuk weder op zijn plaats te leggen, en nadat zij de kast gesloten an de sleutel weder onder de peluw gelegd had, dwong zij de b&i-on zijn slaap drank tot de laatste druppel uit te drinken, en haastte zich doorop naar Rodilie, die zij in haar kamer bezig vond met zich een duchtig stuk van de lekkere pastei af te snijden. Welnu? vroi gelukt? Wel zeker. Lukt mij niet steed3 alles, wat ik onderneem? zij met bevende slem. Is het "U Hebt gij het testament gelezen? Jaen dat heeft mij niet veel tijd gekost. Wat stond er ïn? Een enkele bepaling, doch zeer duidelijk, ea in elk geval zo goed als gij slechts kondt verlangen, schone en lieve vriendin. Ziehier wat er woordelijk in staat:* Ik geef en legateer, zonder enig voorbehoud, vaa welke aard ook, al mijn goederen, vaste en roerende, zowel als het geld, dat ik bij mijn dood zal bezitten, aan mejuffrouw Ursule Renaud, mijn enige en getrouwe vriendin. Ursule was bijna gek van blijdschap. Enige erfgename!Al zijn goederen!Verschei dene millioenen!Die brava, die beste man!Ja, ik wist wel, dat hij niet ondankbaar zijn zou!Ea hij heeft nog xa^ar een dag of acht te leven!Wal een geluk, RoMle, mijn beste Rodilla, gij zult uw rijk dommen aan mij t® danken h*bant O, die gedacht® maakt mü gek van vreugde. Rodilie bleef volkomen bedaard, schonk een groot glas Xersswijn in en reikte het Ursula m®t de woorden: Wees kalm, lieve vrVndin! wees kalm, er. drink dit uit. In één teug dronk Utaule hst gii -■ En nu. hernam de booswi&Tit, moeten wij eene samen spreken. tWordt vervolgd?.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

De Vrije Alkmaarder | 1948 | | pagina 3