Ikmaaitler
5' JAARGANG N°. 1384
N.-HOLLANDSE
PERS 1945
DINSHAG 16 NOV. 1948
Mét of tégen
Djokja?
HEM-flONHEftHijH.
Electriciteitsverbruik in spitsuren
moet beperkt worden
Etalages alleen tussen 6 en 10 uur
's avonds verlicht
CGejuich om een
Zondagskind
De Britse kroonprins
ruim 7 pond
Jodelende Zwitsers brachten
prinses Marijke een hondje
C.P.N.-protest tegen
Hatta-,,pogroms"
Geef ons de Negef - de Arabieren hebben
reeds genoeg woestijnen"
Roosevelt Jr. geloofde in Harry Truman
Uitgave Stichting „De Vrije Alkmaarder",
Exploitatie N.V.JSprekend Papier, Alkmaar.
Abonnementen 0.30 per week 1.23 per
maand ƒ3.65 p. kwart, bij vooruitbetaling
Advertenties 14' et. per mm, familieberich-
ten 18 ct Bij contract aanzienlijke korting.
Verantw. redacteur: J. vvZoonen Bureau, Ridderstraat hoek Oudegracht - Tel. K 2200 8971
"Werd de zending van min. Stikker een
onverdeeld succes? Mohammed Natsir,
de Republikeinse minister van Voor.
lichting, kondigde aan, dat beide par
tijen in principe overeenstemming had
den bereikt om het overleg te her
vatten. Het voorstel-Cochran zou het
beginsel-programma voor de bespre
kingen zijn.
Maar het voorstel-Cochran, dat o.m.
inhoudt dat de buitenlandse betrekkin
gen van de Republiek in het kader van
de federale regering kunnen worden
gehandhaafd en dat een gecombineerd
Nederlands-Indonesisch leger onder 't
gezag van de Indonesische federatie
komt .werd door Den Haag niet be
paald met jubelklanken begroet. Min,
Stikker zelf toonde zich trouwens ge
reserveerd btf zijn aankomst in Neder
land, al mag zijn mededeling, dat hij
„mogelijkheden ziet" als zuivere winst
worden beschouwd. Voor zijn vertrek
leken de mogelijkheden immers
slechts microscopisch klein. Den Haag
heeft de beweringen van Moh Natsir
nu ook zij het in milde bewoordin
gen gedementeerd.
Waarom dan deze optimistische klan
ken? Was de wens zonder meer de
vader van de gedachte?
Door een andere Republikeinse au
toriteit. de minister van Financiën
Maramis werd,, in Lake Success, een
andere verklaring afgelegd. Hij zei-
de, dat ..een werkelijke oorlog" tus
sen Nederland en de Republiek dreig;
uit te breken. Hij voorspelde daarbij,
dat in dat geval de Reoubliense strijd
krachten. ook in het door Nederland
bezette gebied .de beschikbare pro
ductiemiddelen (en daarmede voor on
bepaalde tijd de export) „volkomen
zouden vernietigen". Een liedje op 'n
heel andere wijs
Misschien zijn deze tegenstrijdige be
weringen toch wel te verklaren. Het
ligt wel joor de hand, dat Djokja de
winst aan "good" wTlf in de VS door
de actie tegen' Moeso c.s behaald, zo
goed mogelijk wil benutten. Èr zou uit
de woorden van Natsir en Maramis de
conclusie kunnen worden getrokken,
dat de Repulikeinen wel een accoord
wensen maar ook zo veel mogelijk van
hun oude verlanglijstje willen redden.
Enige druk van de zijde van het State
Department op Den Haag zou onge-
i twijfeld zeer welkom zijn. Op zijD
minst zou de onderhandelingspositie
van Djokja. die, naar de Republikei
nen heus wel beseffen, uiterst zwak
is, wat versterkt kunnen worden. In
het ergste geval n.1 als Den Haag
zijn geduld verliest en een eind wil
maken aan de impasse door op te
rukken naar Djokja zou er nog tijd
gewonnen kunnen worden. Het tijd
stip voor een knieval kiest men nu
eenmaal liefst zo laat mogelijk.
Ook indien het juist is wat de Haag
se correspondent van de „New York
Times" als mogelijkheid aanvoert, n.1.
dat Moh Hatta er door min Stikker
toe is gebracht, bijstand van Neder
landse zijde te aanvaarden om de on
gewenste elementen in de Republiek
op ruimen, dan mag men verwachten,
dat Djokja tegenover deze „conces
sie" gaarne een concessie geplaatst
wil zien. Is het de omvang van deze'
toegeeflijkheid waarover de minister
raad thans beraadslaagt? Zal het inder
daad gaan om de vraag: een politione
le actie mét of tégen Djokja?
A.E
OSCAR STRACSS'
NIEUWF OPERETTE
De nieuwe operette van Oscar Strauss
„De muziek komt", die hij te Wenen
heeft geschreven, is dezer dagen als
wereldpremieère te Zürich opgevoerd
De componist woonde de eerste op
voering bij, die naar de Neue Züricher
Zeitung meldt, een groot succes is ge
worden.
(Geldig tot Dinsdagavond)
IETS MINDER ZACHT
Aanvankelijk zwaar bewolkt met tij
delijk regen en tot stormachtig toene
mende en naar Noord-West tot Noord
draaiende wind. Later op de dag af
nemende en naar West of Züid-West
krimpende wind, nog enkele buien,
maar ook tijdelijke opklaringen. Iets
minder zacht.
Ook voor de huisvrouw:
zuinigjes aan!
Teneinde overbelasting van de elee
triciteits-centrales te voorkomen,
heeft de minister van Economische
Zaken een aantal verbodsbepalingen
in het leven geroepen betreffende
het verbruik van electriciteit in de
spitsuren (van 7 tot 9 's morgens en
's middags van 4 tot 6)
Ingaande 16 November a.s. is het
verboden op werkdagen, behalve des
Zaterdagsmiddags ,in de spitsuren
electriciteit te verbruiken voor de bui
tenverlichting van openbare gebouwen
hotels, café's, restaurants en amuse
mentsondernemingen. Etalageverlich
ting, die tot op heden van een half
uur na zonsondergang tot sluitingstijd
was toegestaan, is voortaan slechts ge
oorloofd tussen 6 en 10 uur 's avonds
op werkdagen en op Zaterdag en Zon
dag tussen 4 en 10 uur 's avonds.
Op dè eerste vijf werkdagen zal in
de spitsuren de verlichting in electri-
sche treinen en trams en de verwar
ming tot de helft moeten worden be
perkt.
Bovenstaande verbodsbepalingen wer
den tijdens een persconferentie op het
ministerie toegelicht door de direc
teur-generaal voor de energie-voor
ziening ir G. Bakker. De toegeno-
De duizenden belangstellenden, die
zich Zondagavond voor Buckingham
Palace in Londen verdrongen werden
dol van enthousiasme, toen het bulle
tin, dat de geboorte van een prinsje
aankondigde aan de hekken van he't
paleis werd opgehangen.
men industrialisatie, de steeds verder
gaande mechanisatie van het produc
tieproces, de grote bevolkingstoename
en de aansluiting van zelf-opwekken-
de industrieën op het openbare net,
al deze factoren hebben er toe ge
leid, aldus ir. Bakkér, dat het huidige
verbruik van electriciteit belangrijk
groter is dan voor de oorlog. Door de
oorlog en door gebrek aan deviezen is
echter de apparatuur van de electrici-
teitscentrales niet uitgebreid, zodat de
centrales moeten werken met een ap
paratuur, van dieaard, dat de over
belasting in de spitsuren niet meer ver
werkt kan worden.
De overbelasting van centrales vorm;
in de winter gedurende de spitsuren
een probleem, dat in de eerste jaren
nog niet bevredigend kan worden op
gelost- Het vplgend jaar zal het waar
schijnlijk noodzakelijk zijn. dat indu
strieën, die veel electriciteit verbrui
ken, gedurende bepaalde tijden van
het jaar met dag- en nacht-ploegen
gaan werken.
Beroep op huisvrouw
Ook de huisvrouw kan belangrijke
steun verlenen door gedurende de
spitsuren elk gebruik van straalka-
chels. electrische strijkijzers of andere
huishoudelijke toestellen te vermijden
Verplaatst het electrisch koken naar
andere uren en beperk de verlich
ting tot het uiterste, want, zo zeide ir
Bakker, er zullen drastische maatre
gelen genomen moeten worden, o.m.
afsluiting van licht en afschakeling
van bepaalde netten, wanneer het
stroomverbruik in de spitsuren niet in
voldoende mate zou dalen.
Overal in het Britse gemenebest, in
de grote steden en de kleinste dorpen
van Auckland tot Gibraltar en van
Ottawa tot Honkong, wapperden de
vlaggen als teken van vreugde over
de geboorte van de zoon van prin
ses Elisabeth van Engeland. Overal
ook luidden de klokken en brachten
oorlogsschepen en kustbatterijen met
sirenegeloei en kanonschoten hun sa
luut.
De prinses ei» haar zoon hadden
gisteren een rustige nacht en bevinden
zich in goede welstand.
Volgens een bericht in de „Daily
Mirror" bedraagt het gewicht van de
baby 7 pond en 130 gram.
Uit de gehele wereld kwamen feli^
citaties; ook koningin Juliana en prins
Bern hard hebben gelukstelegrammen
verzonden.
Interim-regering vóór d
verkiezinge»
De correspondent van het Chine*
dagblad „Sin Po" meldt uit Batavi^
dat tijdens de ijeenkomet van Moe
hammed Hatta en minister Stikk«^
Hatta er zich mede accoord zou heb1
ben verklaard, dat de interimregeriag
zal worden gevormd, voordat de ver»
kiezingen voor de constituerende vei»
gaderihg zouden worden gehouden.
Schulte- Boeye door vod
van Boeyen uitgeschakeld
Het Belgische koppel Kir.:--Van
Steenbergen heeft de Brusselse zep»
daagse gewonnen.
Het Nederlandse koppel Schulte—
Boeyen is wel zeer onfortuinlijk fo»
weest: Boeyen viel kort voor het ein
de van de wedstrijd voor de tweed*
keer op één dag en verloor het be
wustzijn. Hij kon de strijd niet h«»
vatten; zijn toestand is echter momen
teel bevredigend.
Zestig Zwitsers, in nationale kleder
dracht naar Nederland gekomen ter
gelegenheid van de internationale hon
dententoonstelling te Utrecht, hebben
gisterochtend op het paleis Soestdijk
een hond aangeboden voor het konink
lijk gezin. De koningin en de prins
waren verhinderd hen te ont'Yingen.
Baron Baud nam de hond, een Ber-
ner Sennen van zes weken in ont
vangst. Toen als enige lid van het
koninklijk gezin prinses Marijke een
kijkje kwam nemen, gaven de Zwit
sers in de tuin van het paleis enige
staaltjes van hun jodelkunst ten beste
Beöomtnunistische partij Nederland
heeft zowel de Nederlandse als de Re
pubükeinse regering een motie gezon
den; als protest tegen het optreden van
de regering Hatta ten opzichte van de
leiders der communistische opstand.
In de tekst van de motie, gericht aan
de Nederlandse regering, wordt o.m.'
gezegd dat „met diepe ontsteltenis en
grote verontwaardiging' kennis ge
nomen werd van „niet controleerbare
berichten" over vermoording van de
vooraanstaande leiders der PKI. Moeso
Sjarifoedin en Setyadjit, „waaruit het
misdadige verlangen van de Hatta-
groep «preekt om de communisten om
hun overtuiging te laden doden".
Er wordt van de regering geëist dat
zij „ten sterkste en onmiddellijk zal
protesteren tegen de uitgevoerde of
voorgenomen moorden door de Hatta
groep"
In een motie gericht aan de Repu-
keinse regering-Hatta wordt gepro
testeerd. „Met de grootste verontwaar
diging en afschuw tegen de pogroms,
die de Hatta groep organiseert tegen
de leiders van het PKI"
Mosje Sjertok voor de V.N.
De politieke commssie der VN is
gistermiddag begoünen met een debat
over de toekomst van Palestina waar
bij het laatste rapport van wijlen graaf
Bemadotte als richtsnoer zou worden
genomen.
De Israëlische minister van Buiten
landse Zaken, Mosje Sjertok, opende
het debat met een rede, waarin hij
begon met hulde te brengen aan graaf
Bernadotte en „zijn afschuw" uit te
drukken over „de b.-ute moord" op
Bernadotte.
Maar over het plan-Bernadotte zeide
hij o.m, dat Bernadotte aanbevelingen
had opgesteld, die de vorm aannemen
van een verlenging van de levensduur
der invasie en van een internationale
sanctie vojor dit voortduren. Galilea
zou geenszins een vergoeding vormen
voor het thans reeds in handen der
Joden zijnde woestijngebied Negef.
De Arabische wereld, aldus Sjertok,
is genoeg begiftigd met woestijnen. Zij
heeft niet de kracht getoond deze nut
tig te kunnen gebruiken. Waarom zou
nóg zulk een onbeheerd gebied aan
de Arabische wereld geschonken wor
den? Waarom zou Israël het beschei
den aandeel in dif grote erfdeel van
leegte misgund worden?' aldus Vroeg
de Israëlische minister.
Onderhandelingen?
Generaal Monaughton (Canada) heeft
in de Veiligheidsraad .die eveneens de
Palestijnse kwestie behandelde, het
voorstel gedaan, dat Arabieren en Jo
den onmiddellijk tot een wapenstil
stand zouden komen en besprekingen
zouden beginnen, hetzij via de be-
Franklin Delano Roosevelt junior,
één van de vier zoons van de overle
den president der Ver. Staten, is in
ons land. Vanochtend, zo seinde het
ANP, zaten we tegenover hem in zijn
kamer in het Amstelhotel in Amster
dam. Franklin Delano, 34 jaar oud, 6
voet en 2 inches lang, dat wil zeggen
twee inches groter dan zijn vader, is
geen politicus maar advocaat. Maar
hij heeft interesse voor politiek.
„Ik ben volbloed democraat en ben
een van de weinigen geweest, die geen
ogenblik hebben getwijfeld aan de.
overwinning van Truman; ik heb de
hele nacht aan de radio gjezeten om
de uitslagen te horen".
In de oorlog diende deze zoon van
Roosevelt in de Marine. Hij zwierf over
de zeeën met convooien naar Moer-
mansk, de Middellandse Zee, Noord
Afrika, de Pacific, de Philippljnen en
Okinawa. Gedurende de oorlog zag hij
zijn vader zelden.
Of bij, zoals zovelen van het ge
slacht Roosevelt, zich ook met de gro
te politiek zal gaan bemoeien?
„I would not be surprlsed.
Maar hoe wep.t deze Franklin nog niet
Misschien een functie in de diplomatie
of zo....
Roosevelt junior zal nog naar Gené-
ve gaan en naar Palestin». In De
cember reist bij met de Queen Mary
terug naar Amerika, vergezeld door
zijn compagnon, de heer Littauer, die
op deze reis de kas houdt. En zo kon
het gebeuren, dat de zoon van de gro
te president van de Ver. Staten twee
tientjes in zijn hand gestopt krijgt om
zijn uitgaven voor één dag te dekken.
SCHRIJVER VAN
„GRAZIGE WEIDEN" OVERLEDEN
Roark Bradford, wiens bekendste
boek voor het toneel en de fflm werd
bewerkt onder de titel „Grazige Wei
den", is op 52-jarige leeftijd te New-
Orleans overleden.
ROOZEKBCRG VERSLOEG KELLER
De belangrijkste partij van gister
avond in het tournooi om het wereld
kampioeneschap dammen was de ont
moeting tussen de kampioen van Ne
derland, Roozenburg en dè oud-kam
pioen Keiler.
Roozenburg speelde een zeer fraaie
partij en dwong Keiler tot opgeven bij
de 58ste zet.
ZWERTBROEK KRIJGT
ACHT JAAR
Het Amsterdams Bijzonder Gerechts
hof heeft gistennmgen uitspraak ge
daan in de zaak tegen G. J. Zwert-
breek. Verdachte was na de Duitse
inval een overtuigd nationaal-socialist
geworden en werd propaganda-leider
van het Nederlandse Arbeidsfront. Hij
werd veroordeeld tot acht jaar gevan
genisstraf met aftrek en ontzetting
voor de tijd van het leven uit de poli
tieke rechten.
DOODSTRAF VOOR CSORNOKY
Csomoky, schoonzoon van de voor
malige Hongaarse president Zoltan
Tildy, heeft alle beschuldigingen be
treffende spionnage en „anti-demo
cratische activiteit" toegegeven. Hij
werd door het „Volksgerechtshof te
Boedapest ter dood veroordeeld, maar
de zaak zal nog aan het Hoog Hon
gaarse Gerechtshof worden voorge
legd.
SOLDATEN KOMEN TERUG
Op ons bureau ligt ter inzage de
passagierslijst van militairen en mili
taire gezinnen die met de Johan van
Oldenbarnevelt zullen terug keren.
Her schip wordt 24 November a.s.
In Amsterdam verwacht.
NIEUWE CANADESE PREMIER
Gisteren ie Louis St. Laurent bel
digd als de pieuwe Canadese premier
na het aftreden van Mackenzie King.
St. Laurent, die 66 jaar oud is, was
minister van Buitenlandse Zaken.
ZWAARSTE STRAF VOOR
S.D.-CHEF GEëlST
Tegen de Duitse S.D.-chef Nitsch, die
in Limburg talrijke moorden op zijn
geweten heeft, is voor het Bijz. Ge
rechtshof van Maastricht de dood
straf geëist.
HANDELSACCOORD TUSSEN
W. EN O.-EUROPA
Zes landen van West-Europa, w.o.
ook Nederland, hebben met Oost-Eu
ropa een handelsovereenkomst aan
gegaan. Maohineriën en installaties
voor O.Europa worden geruild tegen
hout voor het Westen.
Nederlaag op nederlaag
voor Nanking
Uit Nanking wordt bericht, dat ten
minste drie divisies van de Chinese
regering volledig zijn verslagen bij de
jongste gevechten.
Ongeveer 10.000 regeringstroepen zou
den zijn overgelopen naar de oom-
munisten in Tai Joean. de hqofdetad
van de provincie Sjensi
In de oelangrijke slag £>rn S>ovtsjou
waarvan het I04 Yan Nanking, dat
ongeveer 330 k.m. zuidelijker ligt, af
hangt, maakten de oomnmni*ten snelle
vorderingen.
De communisten zelf melden de ver
overing van Tsjengteh ,de hoofdstad
van de provinoie Jehol. N
middelaar, 't zij direct, over een ro»
geling..
België en Frankrijk steunden dit voo*-
stel
Bunche verklaarde, dat het conflict
in Palestina „alle zin verloren had»*.
De doelen der Arabische wapenen, zo
betoogde hij, zijn niet bereikt. Israël
was thans stevig verschanst en tegen
stand had geen practische betekenii
meer.
Wereldvoedselpositie flink
verbeterd
De vierde jaarconferentie van de
F.A^p. ,de wereld-voedselorganisafi#
der V.N., is gisteren te Washington
geopend.
Wat de tegenwoordige stand van de
wereld-voedselvoorziening betreft deel
de de voorzitter van de raad der oï»
ganisatie, Viscount R. Bruce mede,
dat de situatie thans aanmerkelijk be«
ter is dan een jaar geleden als resul
taat van uitzonderlijk goede weersonv»
6tandigheden en uitnemende oogsten
in het afgelopen seizoen.
Dat betekent echter nog niet, dat
de wereld-voedselvoorziening absolunf
veilig is, daar het nog steeds niet mo
gelijk Is geweest de noodzakelijk*
voorraden weer op te bouwen, dl#
door de zeer grote vraag na het eind#
van de oorlog vrijwel waren uitgeput.
Tegen het einde van het volgend
jaar zal een Engels-Noors-Zweedse em»
peditie naar de Noordpool vertrekken*
om er drie jaar lang de geologie en
het klimaat te bestuderen.
onze kleine tovenaar
