De bisschop was niet te vinden, en
de beelden gingen niet mee
Revolutie op de Sijdewind
Benauwde uren voor Schout en Schepenen
Het was op Maandag, de 23ste
Augustus van het jaar l64®. OP het
•tadhuis van Niettdorp waren verga
derd: Herman Hartman van der Wou-
de, hoofdofficier van de Niedorper
Cogge, Hendrick Kleasz Schoenma
kers en Cornelis Dirk Kistemabei',
fcurgemeeste ren van Nieudorp, alsme
de Klaes Houtkoper, Arien Moerbeeck
en Kiaes Jacobsz, schepenen.
Ze zitten breeduit in zware stoelen
cn trekken behoedzaam aan de lange
pijpen. Dan wordt de rust ver
stoord. Er komt bericht binnen, dat
aan de Sijdwind een Paapse bis
schop ig gekomen en dat er langs
•11e wegen wagens met volk daar
heen trekken om het heilig Vorm
sel te ontvangen en hun „bijgelovi
ge Godsdienst" uit te voeren.
En al was er dan ook vrede met de
koning van Spanje, daarom moest men
niet denken, dat men er mee accoord
iging, dat de Roomse Eredienst werd
bedreven. Terstond besloot men dan
©ok, op voorstel van de officier, om de
koe bij de horens te vatten. De heren
huurden een wagen af, voorzagen zich
van degens en pistolen en lieten zicb
Jn allerijl naar ^Zijdewind rijden.
EEN ONWELKOME INKOMSTE
Toen ze langs de Weel aan het begin
va® Sijdwind kwamen, zagen ze daa»
vele personen staan, die toen zij heD
ontwaarden met zakdoeken en wimpek
begonnen te zwaaien. Deze personen
stonden kennelijk op de uitkijk. Toen
de officier, burgemeesteren en sche
penen dit gewaar werden, reden ze zo
snel mogelijk op het preekhuis aan.
■waar een zeer grote menigte van naar
schatting wel drieduizend man bijeen
•was.
"et preekhuis was vol, de wegen, de
«*r\eiv de boomgaarden, alles was op
gepropt met mensen en wagens De
genen die in het preekhuis waren kwa
men rerstond er uit, met doeken om 't
voorhoofd
Het verslag dat wij door bemidde
ling van de heer Mekken kregen
gaat dan verder: Met mannenmoed
baanden wij ons een weg door het
volk en gingen gezamenlijk de
Zuiddeur in. het preekhuis binnen
Terstond werd het preekhuis, de
galerijen en de cellen onderzocht,
maar de bisschop, die naar men be
weerde door de Paus gezonden was,
alsmede zijn helpers, die men ten
- getale van twintig schatte, waren
spoorloos verdwenen.
Ze waren tijdig gewaarschuwd en
wisten te ontkomen. De schout met
zijn rakkers vonden toen het altaar,
gereed voor de Godsdienstige plechtig
beid Veel was er echter afgerukt en
lag op de grond. Een paar van dege
nen .die als de belhamels werden be
schouwd, werden in verhoor genomen
In het preekhuis.
HET VOLK WORDT WOEDEND
De verhoorden waren Willem Al-
bertsz en Pieter Cornelis Dissel, wo
nende op dc Sijdwind en na enig dra
len verklaarden ze. dat de persoon, die
de dienst had geleid, hen onbekend
was, maar dat ze wel dachten, dat hij
meer was dan hun priester Het schijnt
dus wel zeker, dat er een bisschop is
geweest.
De officier, bijgestaan door de dien
der van Justitie deed hierop alle deu
ren van het preekhuis sluiten. Hetgeen
niet onverstandig was, want het samen
drommende volk begon een dreigende
houding aan te nemen. Vooral toen ze
de beelden en ornamenten van het al
taar haalden, begon het volk te schreeu
wen. dat ze dat niet dulden en dat ze
niets met de schout te maken hadden.
Hij mocht zich heel wat verbeelden,
ze zouden zelf wel rechter zijn!
Onverstoord gingen de officier en
zijn helpers echter door. De altaar-
gocderen, een bisschopstaf en het
preekhuis werden in naam van de
Overheid in beslag genomen en
Willem Albertsz en Picter Cornelis
Dissel werd in scherpe bewoordin
gen aangezegd, dat er niets vernie
tigd of verduisterd mocht worden
en dat zij er aansprakelijk voor
werden gesteld. Toen moesten deze
lieden verklaren, waar de bisschop
Het spreekt vanzelf, dat ze dat niet
wisten! Gedurende de ondervraging
steeg de volkswoede hoger en hoger en
tenslotte werd een aanval op deuren en
ramen van het preekhuis gedaan. De
luiken werden voor de ramen vandaan
gescheurd en woeste dreigementen
werden geuit
Voorlopig slaagde de officier met zijn
dienaren er in, om met de degens en
geweren, de menigte in bedwang te
houden. Het onderzoek naar de bis
schop werd voortgezet. Men vermoed-
nen nog wel baas maar enkele rad
draaiers schreeuwden, dat er ook die
naren van de bisschop waren «net pi
stolen. De schout begon zich erg on
plezierig te voelen en hij beloofde
stilzwijgendheid.
Toen was het hek helemaal van de
dam en de moed van het volk werd
steeds groter. Overal haalden ze zwa
ze stokken vandaan, de weg werd
opengebroken en men maakte zich
gereed om onder het uiten van de
vreselijkste dreigementen het hele
preekhuig met deszeifs inhoud des
noods te vernietigen.
Uit het verslag krijgen we de indruk,
dat het volk niet de bedoeling heeft
gehad om tot werkelijke geweldple
ging over te gaan. Waarschijnlijk heb
ben de belegerden benauwde gezich
ten getrokken. In ieder geval ontwik
kelde zich een gesprek tussen de of
ficier en het volk. Het volk schreeuw
de, dat de officier niet het recht had
hen lastig te vallen en de officier
schreeuwde, dat hij het op last van
de Staten deed, waarop het volk weer
hij het gezelschap op de terugreis in
het water zou rijden en hen er niet
meer uithalen cn nog veel meer van
dat fraais.
Het verslag besluit: En zo hebben
wij, met groot gevaar voor lijf en
leden die aanval doorstaan, met ach
terlating van ons geschrift, zoals we
reeds melden, doch wij hebben niet
kunnen nalaten, van deze feiten
deze akten en verklaring op te la
ten maken, om ten allen tijde hier
van te getuigen, mocht dit nodig zijn.
Deze verklaring werd opgemaakt ten
overstaan van Notaris J. de Jong te
Alkmaar.
WAS ER EEN BISSCHOP
Er schijnt inderdaad een bisschop
met vele bedienaren op die dag te Zij
dewind geweest te zijn. In de onder
ede afgelegde verklaring lezen we ten
minste, dat die zelfde dag omstreeks
vijf zes uren de Bisschop te paard
en een wagen vol, waarvan de voer
man was ene Theunis Pietersz, door
de Heerhugowaard naar Alkmaar is
gereden en vandaar in volle da-af ver
der.
DE STRAF VOLGT OP DE ZONDE
Het sPreekt wel vanzelf, dat een der
gelijke opstand tegen de wettige ordon
nantiën niet ongestraft Weef, al had
de officier ook nog zo veel stukken
getekend. Daarvóór was het feit te ern
stig. De pastoor van Zijdewind, Bavo
OPGRAVINGEN IN SINT MAARTEN
In verband met de recente opgravin
gen bij de kerk te Sint Maarten plaat
sen wij hiebij een tekening van het
historische kerkje.
de, dat hij zich verborgen had In een
grote kist onder het altaar. De sleu
tels waren echter niet te vinden.
DE AANVAL BEGINT
De gesloten deuren moesten het nu
ontgelden en het duurde niet lang, of
deze bezweken. Woedende mannen
drongen het preekhuis binnen, maar
moesten wijken voor de degens en de
geweren van Schout en schepenen en
de officier met zijn dienaren. De deur
kon men echter niet meer dicht krij
gen en nu begon het volk ook een aan
val op de andere deur. Die hield het
niet lang uit én de ingeslotenen wer
den nu van twee kanten bedreigd.
Het begon er lelyk uit te zien. Want
voorlopig waren ze door hun wape-
De venter voegt aan haar verscheidenheid van fabrieken een nieuwe indu
strie toe. Een Amerikaanse onderneming laat er een fittingfabriek bouwen,
de eerste van haar soort in Nederland.
bulderde, dat het nergens- zo was al*
i® Nieurop. Alle officieren, zo
schreeuwde het volk, laten het toe,
maar deze was een geweldenaar en
een vrede-breker.
EEN COMPROMIS
Het kwam tenslotte zo ver, dat de
officier en de schout een verklaring
afgaven, dat niets zou worden wegge
voerd. Als de officier weigerde te te
kenen op een of ander punt, begon het
geschreeuw weer luider te worden en
dreigde men hem dood te zullen slaan.
Dan tekende de officier maar weer.
Eindelijk eiste men van hem, dat hy
het proces-verbaal en de notities van
de altaargoederen voor hun ogen zou
verscheuren, maar daar was hij „om
leven noch om sterven" toe te bewe
gen. De schout had echter het leven te
lief en liet het door zijn secretaris voor
de ogen van het volk in stukken scheu
ren
Op handslag moest toen aan Corne
lis Jan Veranker, Rooms vroedschap
van Winkel worden beloofd, dat er
niets zou worden weggevoerd. Hier
op ontsloten de belegerden in aller
ijl de Oostdeur en bleven Willem
Albertsz en Pieter Cornelis Dissel
borgen voör hun leven.
Toen ze buiten gekomen waren, zagen
ze pas .goed in welk wespennest ze
zich gestoken hadden. Overal verhitte
cn woedende gezichten, die hen de
vreselijkste bedreigingen toeriepen, in
houdende, dat het beter was hen. in het
preekhuis te verbranden, tiaar zy het
toch wel weer met een geldboete zou
den moeten bezuren. Ia snelle draf
ging het toen op Nieurop aan, terwijl
het volk met de geweren ip bedwang
werd gehouden. De voerman, Jacob
Oosterleeck, had het ook niet prettig
gehad. Men had hem voor al wat le
lijk was uitgemaakt en verlangd dat
Costerus Cleerbesem werd voor eeuwig
in de ban geslagen en moest 1400 gul
den boete betalen.
Ook Willem Albertsz en Pieter Cor
nelis Dissel werden voor ecuwig uit
Holland gebannen en kregen Ieder een
boete van f. 1400.-
De Roomse vroedschap van Winkel,
Cornelis Jan Veimeker moest 1600r
betaüen en de voerman die de bisschop
had gereden 11200.-.
In totaal moest de voor die tüd ont
zaglijke som van f.8300.- aan boete
worden betaald. De bisschop, die men
later heeft achterhaald, werd verban
nen. Zijn bezittingen werdum verbeurd
verklaard en het preekhuis te Zijde
wind tot de grond toe afgebroken.
Het verhaal, dat het oude kerkje,
dat in Zijdewind thans als koestal
gebruikt wordt, dus getuige zou zyn
geweest van deze opstandige bewe
ging, is geheel ongegrond. Het ia
waarschynlyker, dat men ter plaat
se zelfs die plek niet meer kan aan
wijzen, waar het voormalige preek
huis heeft gestaan.
Het is nog geen drie eeuwen geleden,
dat onze contrijen het terrein waren
van heftige geestelijke strijd, die niet
altijd met geestelijke wapens gestre
den werd. We geloven echter, dat de
schout en de schepenen van Nieurop,
alanede de officier en zijn dienaar
blij zijn geweest, toen ze het Sijdwind
achter zich hadden liggen.
Het geheel doet echter wel 'n beetje
diletanterig aan, als men weet, dat de
Roomsen uit tal van plaatsen waren
gekomen, ten getale van duizenden,
om dan tfi veronderstellen, dat men
in zulk een belangrijkegewetenszaak
met een zestal mannen maar alles kan
doen.
Foto K.L.M.
De Jaarbeurs kreeg, (bij wijze van Sinterklaas-verrassing) de heugelijk©
mededeling, dat overgegaan mag worden tot de zo zeer begeerde uitbrei
ding. Wij hebben ontóngs uitvoerig toegelicht, dat de betekenis daarvan
is, dat de Kon. Ned. Jaarbeurs aan de spits komt te staan. De ogen van
de gehele internationale zakenwereld zijn voortaan een paar maal per jaar
op Utrecht gevestigd. Foto's: zo zagen K.L.M.-ogen het complex, zoals
het nu nog is.
W^eAJbnajnApxiJhj^
Kijk, burgers, zover zijn we nou ge
komen' Een werkman mag een re
staurant niet meer in ze laten hem
niet meer tbc .Ze kijken scheel naar
z'n werkmamspakje. 't Is, misschien
erg smerig voor het meubilair.
Dit was het waaronder Wasili Stepa-
nitsj Konopatov te lijden had. In ei
gen persoon. Ze sloten hem, broeders,
buiten het restaurant. Kijk, zover zijn
we nou gekomen.
Merkwaardig, hé, Wasili Stepanitsj
was de deur nog niet in, of hij kreeg
meteen al zo'n gevoel of er iets niet
in de haak was, of de portier zo'n beetje
schuinsweg keek naar z'n pakje. Dat
pakje, je hoeft niet te vragen wat voor
een 't er was 'n werkmanspakje,
'n voddig pakje, een soort dweil.
Maar daar kun je toch niets aan doen
Wasili Stepanitsj scheen deze houding
zo beledigend toe dat dc tranen hem
in de >gen kwamen.
Hij zegt tegen de portier: Wat, zegt-
ie, loeng je toch? Is m'n pakje niet
naar je zin? Ben je misschien aan
overhempjes gewend? De portier
bovenste beste kerel Wasili StepandtsJ
mee en zet hem in een rijtuig.
Wasili Stepanitsj bewaart ook ar
het stilzwijgen niet.
Broeders, schreeuwt hij, wat is--<tet
nou? Als, schreeuwt-ie, nou de politie
zo'n baasje de hand al boven bet
hoofd houdt en een man voor zyn
pakje opsluit, dan, schrecuwt-ie, kaai
ik maar beter naar de bourgeois in
Amerika gaan, beter dan zo n behan
deling te moeten verdragen. En z©
voerden Wasili Stepanitsj naar de
politiepost en stopten hem in het ca
chot.
De hele nacht deed onze beste bra
ve Wasili Stepanitsj geen oog dicht.
Tegen <*de morgen alleen knapte hij
een uiltje. En 's morgens wekken ze
hem en brengen ze hem naar de com
missaris.
De commissaris zegt: Kom hier. zegt-
ie, kameraar..
Wasili zegt: Mijn persoonlijkheid
hebt u beledigd en nou kom hier
Is, zegt hij, mijn werkmanspakje niet
naar de zin? Wat let me. zegt-ie. of ik
Een verhaal van de Russische schrijver
ZOSJTSJENKO
trekt Wasili Stepanitsj aan zijn elle
boog en laat hem niet toe.
Wasili Stepanitsj doet een Ntap op
zij.
Ach zo! schreeuwt hij. De arbeider
laten ze niet meer toe in een restau
rant? Zyn pakje is niet interessant ge
noeg?
Daar kwamen, vanzelf, de mensen
toelopen. Ze kijken. Wasili Stepanitsj
schreeuwt:
Ja, schreeuwt-ie .inderdaad, burgers,
overhempjes heb ik niet en dasjes,
schreeuwt-ie, dae slingeren niet om m'n
nekEn 't is mogelijk, dat ik in
drie maanden m'n nek niet gewassen
heb. Maar, schreeuwt-ie, 't kan zyn
dat ik voor het productieplan zweet
En misschien heb ik geen tijd om op
de heen- of terugweg andere pakjes
aan te trekken. Hier beginnen de res
taurantsbezoekers hun overredings
kracht op Wasili Stepanitsj uit te oe
fenen. Ze nemen hem onder de arm
meer naar buiten. De portier, die hond
drukt stevig met zijn knieën mee om
de ingang vrij te houden.
Wasili Stepanitsj wordt regelrecht
dol, De man brult gewoonweg. Kama
ra den! roept-ie, mijn eigen broeders!
Wat gaat er nou gebeuren in de staat
van arbeiders en boeren? Zonder een
overhempje, zegt-ie, staan ze een mens
niet toe zich dik te eten
Nu ontstond er een tumult Omdat
het volk ziet dat de Idee wordt aange
tast Ze beginnen de restaurantbezoe
kers op zy te dringen. Er zwaait er
een met een fles, een ander met een
stoel
De baas schreeuwt met drie kelen
misschien dat ze de inrichting zul
len sluiten wegens het toestaan van
tuchteloosheid.
Iemand van 't orkest is weggerend
om dc politie.
De politie verschijnt Ze neemt die
reis meteen door naar' 't Mali SoVnar-
kom om me over de 'behandeling te
beklagen
De commissaris zegt:
Hou op, kameraad, met je zo moe
te maken. Dronken mensen, zegt-i«,
dat is een verordening bij ons, laten ze
in een restaurant niet toe. Maar jij,
zegt-ie, je hebt zelfs op de trap staan
overgeven.
Wat nou? vraagt Wasili. Dat
wil dus zeggen, (tót ze me d'r niet om
m'n pakje hebben uitgesmeten?
't Was net of er nu een schaduw
over Wasili Stepanitsj viel. En ik, zegt
-ie, dacht nog wel dat bet mijn pak
je was. Maar als, zegt-ie, het is omdat
ik dronken was, dan begrijp ik dat in
derdaad. Daar voel ik voor. Daarover
wil ik niet stryje.
Wasili Stepanitsj drukte de com
missaris de hand, maakte zijn excuus
voor de onrust die hij veroorzaakt had
en was weg.
Uit: „Geachte Burgers" vertaaJd.
Stuivende Akkers
Het Novembernummer van het Maand
blad voor de Landbouwvoorlichting»
dienst is geheel gewijd aan het pro
bleem van het stuiven. Diverse des
kundigen op dit gebied werkten mei
aan dit nummer, o.a. dr. A. J. Zuur
die in de Wieringermeer geen onbe
kende is.
Belangstellenden kunnen dit nummer
tegen betaling van 30 cent per stuk
verkry-gen by de administratie van
het blad, kamer 328, Bezuidenhouts*-
weg 30 t® Den Haag.
