jjfW DE SLAG IN DE JAVAZEE KAPPIE H Trygve Lie zoekt huizen..» en vindt de melk beter Le Amateur-Gentleman Al weer teven jaar geleden! et if alweer zeven jaar yeleden r dat de zee slag in de Javazee werd uitge vochten. Zeven jaar is een hele tijd en men vergeet snel. En toch is er misschien wel aanlei ding in herinnering te brengen, dat daar schepen van vier zeemachten met elkaar en in letterlijk nauw verband streden tegen een gezamenlijke vijand. Vier eskaders: een Nederlands, een Amerikaans, een Engels en een Australisch, sloten zich aaneen om onder Nederlandse le'ding (te Bandoeng) en on der Nederlands direct bevel (Schout bij Nacht Doorman aan boord van het vlagge- schip Hr. Ms. „De Ruyter") de laalste fase in te zetten van een driemaandse zeeoorlog in de Indische wateren. Een toonbeeld van daadwerke lijk samengaan ter bescherming van gemeenschappelijke belangen, en een lichtend voorbeeld voor de- re huidige bewogen tijd van wrij ving, verdeeldheid en moeizaam en voorzichtig tasten naar het geen de natiën bindt, inplaats van scheidt. Zeven jaar na 1942 wordt er veel gepraat en veel getwist over hetzelfde gebied, waar in 1942 de vier vlaggen tezamen fier over het water woeien, dezelfde vlaggen van dezelfde naties, die du ook in het Indonesisch pro bleem zijn geïnteresseerd. Toen gold de daad; thans woorden, bit tere woorden soms, en stapels pa pieren, die de bewijzen moeten le veren van hetgeen die „andere drie" „die éne, onhandelbare" verwaten. Zou het niet goed zijn, even niir 1942 terug te gaan en Luitenant-admiraal b.d. C. E. L. Helfrich schreef voor ons blad ter gelegenheid van de a.s. herdenking van de Slag in de Javazee nevenstaand be langwekkend artikel. Wij vragen speciale aandacht voor deze uiteenzetting, daar de schrijver dit historische wa penfeit met gezag kan belich ten. Luitenant-admiraal Hel frich voerde n.l. destijds als hoogste bevelhebber het commando over de vier geal lieerde vloten in Z.O. Azië. Schout-bij -Nacht Karei Doorman f te gedenken (hit die gebeurtenis toch eigenlijk een beter uitgangspunt voor samenwerkiug in de Ver. Naties zou vermen dan de verwarde oinstandighe den daarna? Zonder voorbereiding Nog in ander opzicht is de zee dag een herinnering waard. Hu werd verloren; de verliezen waren *e»er zwaar. Maar een der oorza ken daarvan was de toch nog ge brekkige voorbereiding van de concentratie der slagschepen; pas één dag tevoren tot «tand gekomen. De gelegenheid tezamen te oefenen, had ontbro ken. Wat dat wil zeggén. kar. een leder aanvoelen. Voor welke enor me moeilijkheden cfe leiding itond, begrijpt iedere zeeman. Dot gebrek aan voorbereiding zat vast aan de politieke verhoudin gen; vóór 8 December 1941 was Amerika nog „neutraal" en was gezamenlijk „plannen maken" uit gesloten. Toen de oorlog uitbrak, was het te laat. Er waren zovele andere dingen te doen Een les voor de toekomst: Zou het geen aanbeveling verdienen, deze les ter harte te nemen, in plaats van elkaar thans in de ha ren te vliegen en daardoor te verzwakken? Nederland en zijn overzeese gebiedsdelen liggen nog altijd op dezelfde plaats als in 1941; West-Europa, Verre Oosten, Verre Westen. De belangen liggen nog op de oceanen: Atlantische- en Indische- en Stille Oceaan. Oók van Amerika, óók van Engeland, óók van Australië Wij beten de kop af Men mag de slag in de Java zee niet op zichzelf beschou wen. Hij stond in onverbreke lijk verband met de gehele zeeoorlog van drie maanden daarvóór. De strategie was: t ij d w i n s t. Zo Noordelijk mogelijk de vijand aantasten. Australië was niet gereed, Brits-Indië met Ceylon aan de andere zijde evenmin. Wij be ten de kop af. Langzaam te rugtrekkende. De Javazee was de laatst^ bloe dige faze. De tot het laatste toe consequente toepassing van een ééns vastgesteld beginsel, en in overeenstemming met de bevelen der hoogste oorlogsleidding in Washington annex Londen. De geallieerde vloot bleek een volkomen verrassing voor de Ja panse bevelhebber. Dit blijkt uit de Japanse rapporten. Zijn locale overmacht was niet zo groot, maar het geluk was aan zijn zyde. Wij hadden in die tijd te wein:g vlieg tuigen over, om de Japanse vloot tijdig te verkennen. Na een uur vechten kreeg de Britse zware kruiser „Exeter" één zeer onge lukkige treffer, waardoor het schip moest uitvallen. Als wy eens die treffer op een Japanse zware krui ser hadden behaald? „Fifty-fifty". Dan hadden wij ter plaatse een anderhalf uur vóór het ingrijpen van ijlings gezonden Japanse ver sterkingen een artilleristische meerderheid gehadZwaarbe- I laden, volgepropte Japanse troe- penschepen lagen een tiental mij- derland, het Koninkrijk, Neder landers, Oost- en West-Indiërs, was het een glorie, enig in de ge schiedenis, dat vier zeemachten streden onder strategische leiding en tactisch bevel van Neder landse vlagofficieren. Voor de Koninklijke Marine een dubbele trots: als Nederlander én als Ma rineman. Oók een glorie, ongeacht het zware verlies, dat alle mannen, met de dood voor ogen, streden tot hun schip, vlag in top, onder ging. Met moed, vastberadenheid en volharding. En met trouw aan Koningin en Vaderland. Dat is voor ons, Nederlanders van 1949, een herdenking waard. in Luitenant-admiraal bd. Commandant der Zeemacht Indonesië, 19401942. Allied Naval Commander Ame- rican-British-Dutch-Australian area„ 15 Febr. 1942—2 Maart 1942. De grote stoomeend Twintig jaar vóór bet uitbreken van de Amerikaanse burgeroorlog, in 1841, deed men in Louisvillo (Kcntucky) me dedeUng ran een bclangiijko uitvinding, die een ommekeer zou teweegbrengen in de knust van het navigeren in de lucht. De ballons, tot dan toe de euigc manier om bet luchtruim te veroveren, zouden door deze nieuwe vinding volkomen ver drongen worden. Het geestesproduct van de uitvinder, een lid van bet fanfarecorps van Louis vHle, werd aangekondigd als „de Grote Stoomeend van Louisvülc". Het geval was 4% ra h>»{T cn 1,80 m hoog en was gemaakt naar het model van de wikte eend. De „ingrediënten" waren notenhout eu zeildoek; do krachtbron was een stoommachine. De hals van de „eend" was in de ontwerptekening van do uitvinder voorzien van een scheeps bel, waarvan niemand echter ooit het juiste doel heeft begrepen. Vele jaren na de dood van de uitvinder werd aan de hand van originele werktekeningen een toestel gebouwd, net kon niet vlie gen... Precies honderd jaar later, in 1941. ontwierpen enkele Amerikaanse techni ci in Santa Monica (Oalifornië) de vier motorige Douglas DC 4. Met deze toe stellea begon na de oorlog in 1945 de opbouw van de KLM vloot. En ze vlo gen héél beat. Maar ze hadden dan ook geen scheeps bel Voetballers tweemaal tegen de Denen Het Nederlands elftal zal dit jaar twee wedstryden tegen Denemarken spelen. De Deen se voetbalbond had ter gele genheid van het zestig-jarig bestaan de KNVB uitgenodigd op 12 Juni in Kopenhagen een jubileumwedstryd te spelen. De KNVB had dit voorstel destijds aangenomen. Ook de KNVB bestaat echter in 1949 zestig jaar. Daarom nodigde de KNVB op zijn beurt de Deense voet balbond uit een jubileum wed strijd tegen het Nederlands elf tal te komen spelen. Als datum voor deze tweede wedstrijd is vastgesteld 11 December. Er is nog niet bekend, waar zal wor den gespeeld. On dé wUielbeker via da ApolloHit werd Zoidumiddi, dei wedatrijd aespeeld tiun da Amsterdam, en T «turjae Ishockey—teima. Amsterdam won met 12—3. „Druk" op kat Amsterdamse doel. Landbouwtractoren vrij van wegenbelasting De Minister van financiën heeft een einde gemaakt aau de strijdvraag of roor landbouwtractoren, die behal ve op het land ook gebruikt worde* voor vervoer langs de openbare weg van producten, grondstoffen en mate rialcu ten behoeve van de landbouw verschuldigd zijn. Naar zijn opvatting is de omschrijving in het op dit vraag stuk betrekking hebbende KouLuklirk Bestuit (uitsluitend ten dienste van het landbouwbedrijf) zodanig, dat lig aan de directies der rijksbelastingen opdracht heeft gegeven voor kosteloze landbouwcgcnknarten af te gewen. De minister overweegt echter, of d« wettelijke bepalingen moeteen wor den gewijzigd, .aangezien de tegen woordige landbouwtractoren in toene mende mate voor wegvervoer worden gebezigd. Men moet wel zo langzamerhand de indruk krijgen, dat de taak van de secr. generaal van de Verenigde Naties, Trygve Lie, uitsluitend bestaat In het zoeken naar gebouwen voor de Verenig de Naties. Tijdens zijn vorige bezoek aan Neder land liet hü zijn critwche blikken gaan over schaarse grote zalen ran ons land eu chauvinistische Amsterdammers za gen reeds in hun verbeelding de woelige Assemblee zetelen in de Concertgebouw zaal. Doch Lie en zga raadslieden spraken wei waarderende woorden voor onze bouwtrant, doch zjj lieten de gedelegeer den naar Parijs komeu met alle voor delen van dien voor dezo stad. Zaterdagochtend landde Lie weerom op Schiphol, weer op zoek naar gebou wen, doch ditmaal vond hg het niet no dig de stad in te gaan. Zün reis had Misdragingen in Indonesië Onderzoek noodzakelijk »,De berichten over de mishandelingen van Indonesiërs en de toepassing van mensonwaardige methoden door Neder landse militairen, hebben het hoofdbe stuur van het Humanistisch Verbond diep geschokt. Het kan zich niet aau de iudruk ont trekken, dat deze berichten een belang rijke kern van waarheid bevatten, het geen tenslotte de ernstige verontrus ting wettigt, die daardoor in brede krin gen is ontstaan. De Humanistische mensopvatting ver draagt het onder geen omstandigheden dat de tegenstander hoe misdadig ook, met marteling bedreigd of inderdaad ge ruartcld wordt. Wat die tegenstander mogelük begaan heeft, of had willen begaan, kan onze verontwaardiging opwekken: Wat wy echter zelf de mens misdoen, vormt 'u ondraaglijke belsngstellingn van ons ei gen geweten. Met voldoening heeft 't hoofdbestuur vernomen, dat de regering 'n onderzoek naar de hier bedoelde feiten vanzclfspre kend acht. Het kan echte-r niet nalaten erop te wijzen, dat een dergelijk onder zoek in soortgelijke kwesties met name ten aanzien van het gebeurde op Zuid Celehes, een volstrekt onberredigeud verloop heeft gèkad. Het acht het daar om een gebiedende eis, dat het thans bedoelde onderzoek op zeer korte ter mijn zonder aanxiens des persoons zal plaats hebben, dat drastische maatrege len zullen worden genomen om herha ling mettterdaad te voorkomen en dat aan de nitkomst ran het onderzoek die openbaarheid zal worden gegeven, waar op het Nederlandse volk recht heeft. Gen ere als doel, waar hy zal trachten aecoraodatie te vinden voor vele van de United Nations diensten, die. evenals zo velen, reikhalzend naar een paar hui zen uitzien. „Misschien kuuncn we een gedeelte van het Yolkenbondspaleis krijgen, of anders moeten we maar een geheel nieuw huis uitzien." zegt Lie. En dan zal hij nog besprekingen voeren om te trachten tot samenwerking te komen met de Wereld gezondheidsorganisatie. Over diae zaken praat de secretaris go neraal graug, doch zodra er vragen los komen van politieke strekking schudden hij zowel ais de adjunct secretaris gene raai, de Nederlander A. Pelt, het hoofd De blik van Trygve Lie wordt iets strak ker: „Geen politieke vragen heren. Ik heb zo van mijn eigen ideeën, maar ziet u De heren zien het en laten Trygve Lie ailcen met zijn grote glas melk, die hg wel wat beter vindt, dan de melk, die hü het vorige jaar voorgezet kreeg, ..Er is vooruitgang". Om 12.30 uur zetten de heren Lie en Pelt per vliegtuig hun reis naar Geneve voort. WOENSDAG 9 MAART 1949 Hilversum I 301 m. 7.00 en 8.00 Nieuws; 7.30 en 8.15 Gram. muziek; 900 Vour «Je ;>-n; 9.30 S.vmphonisch concert; 10.45 Morgenvorgadering Herv Manncnvereniging; 11.59 Pionaquinfet; 12.00 Orkest André Kostelanetz; 12.33 Muzikaal progr.; 13.00 Nieuws; 13.15 Orgelconcert; 13.45 Ensemble voor ou de muziek; 14.15 Middagvergadering Herv. Mannenvereniging; 15.00 Omroep orkest; 10.15 Voor de jeugd; 17.30 Bosch strijkorkest 1S.00 Kamerkoor; 1S.30 Ned. strydkr.; 19.00 en 20.00 Nieuws; 20.15 „Somsoa et Delilah", van St. Saëns; 22.45 Avondoverdenking 23.00 Nieuws. Hilversum II 415 m. 7.00 en 8.00 Nieuws; 7.15 en 8.15 Gram. muziek; 850 Voor de vrouw; 0.00 Beethoven concert; 10.00 Morgenwijding; 10.20 Voor de vrouw; 11JHI Populair non stop; 12.00 Vincentino; 1258 Kilintn HnwaHnns; 13.00 Nieuws; 13.20 Orkest Louis Levy; 14 00 Gesprok n portret ten; 14.15 Jeugdcoucert; 15.00 Voor de kleuters; 15.30 De Regenboog; 16.00 Voor de jeugd; 17.15 The ltam Wers; 18.0® Nieuws; 1S.20 Kwartet Jan ('..rduwener; 18.45 Pianoduo; 19.30 Zo zingen wij onze jeugdÜederen; 20.00 Nieuws; 20.20 Promenade orkest; 21 00 Tribunaal der Gemeenschap, hoorspel; 21.50 Orkest Mnlando; 22.20 Kamermu ziek; 23.00 Nieuws. en het raadsel van de Rozenhouten kist 24, Het gezicht van de flonkerende stenen scheen Piet Taal en Pong reu zonkrachten te geven. Iu een oogwenk hadden ze zich uit de wriemelende mas sa losgewerkt, do overal verspreid lig geude edelsteuen büeengegraahl en ziel» zo hard hun benen het toelieten uit de voeten -gemaakt. Toen Kappïe en de Maat hijgend op de plek van het on heil verschenen, vonden ze daar nog slechts de drie bedelaars, die nog steeds op de grond kropen. Die zaten nu natuurlijk lelijk in de penarie en de man met do krukken wees met zijn ene kruk op de vluchtende koelies. Kappic begreep direct wat er aan de hand was. „We hebben mirakelse pech", zei hü tegen do Maat. „maar we moeten die klonten van kerels tori» te pakken zien te krijgen". Toen de waard in de herberg al zijn gasten zo plotseling had zien vcnlwy nen en alleen met de stukken en brok ken achterbleef, was hü plotseling ver scbrikkelgk boos geworden. Gelukkig was er net een vervaarlyk uitziende politieagent voorbij gekomen en de dik ke waard had hem hakkeleud en stotte rtnd van kwaadheid van zün ongeluk vertcM. Zo kwam het dat de vluchtende koe lies zich plotseling tussen twee vuren geplaatst zag. Van de ene kant kwam do dikke waard in gezelschap van de enorme agent, wiens gezicht niet veel goeds voorspelde en terng konden ze ook niet, want daar kwamen Kappie en de Maat aanstormen, de laatste nog steeds met zijn Zuidwester achterstevo ren. JEFFERY FARNOl Barnabas heeft in zijn hotel in Londen op geheimzinnige wijze een brief gekregen, die blijkbaar on derschept is. liet is een brief van Ronald Barrymaine, gericht aan zuster Cleone voor wie Barnabas door het vuur gaat). De jongeman schijnt in grote moeilijkheden te zitten en vraagt zijn zuster om een onderhoudZijn vriend Chichester (de schurk) neemt hij dan mee.... 28) De brief bleek gebracht door een man met imponerend air, ondanks zijn groe zelige kleding kennelijk iemand die goede dagen had gekend. Zyn naam was Digby Smivvly, algemeen be kend als Dik Hij werd binnengelaten en deed een beetje uitgelaten, hoewel niet onsympathiek „Mynheer", zei hij tot Barnabas, „ik wist dat U hier was Slechte Stad Lon den, vol schelmen, schavuiten en mis dadigers. Maar zolang dit orgaan blyft functionneren en de bezoeker sloeg zich op de plaats, waar zyn hart zat, kimt u Digby Smiwle als een vriend geschouwen en zal hij er trots op zijn u zijn gastvrijheid te laten leren ken nen. Wat zoudt u er intussen van zeg gen, als we ons. daar we beiden vreem delingen in een vreemde plaats zyn, by elkaar aansloten en als u hier bent voor de race, stel ik voor „De race!" riep Barnabas uit, plotse ling opkijkend. „Ja, mijnheer, een drommels voorna me ren met heerrijders en een Konink lijke Hoogheid als toeschouwer de race der races! Londen is er vol van, alle clubs praten erover, de koffiehui zen weerklinken ervan, herbergen en logementen daveren ervan en wed denschappen overal! Het meest wordt Sir Mortimer Carnaby's „Clasher" ge speeld, maar jonkheer Devenham's „Moonmaker" is ook een grote favo riet. Verder heb je nog veel bekende rijders, maar, zoals ik u zeg „Clasher" en „Moonmaker" zijn de favorieten." „Ik herinner me, dat jonkheer Dick erover gesproken heeft." „Jonkheer Dick? bedoelt toch niet jonkheer Devenhem?" „Ja." Mr. Smiwle floot zachtjes, nam zijn breedgerande hoed af, keek ernaar en zette hem schuiner op dan ooit. .Heeft hy mijn naam niet genoemd, mynheer?" „Neen." „Opmerkelijk hum!" riep Mr. Smiwle uit, zijn hoofd schuddend, „maar ik ben bereid met u te wed den, dat hij over mijn vriend Barry gesproken heeft. Ik kan wel zeggen mijn boezemvriend Mr. Ronald Bar rymaine, sir." „Ronald Barrymaine?" herhaalde Barnabas, de scherpe blik van de an der voelend. „Neen, dat heeft hü niet." „Onbegrypelijk!" „Waarom?" „Omdat rnyn vriend Barrymaine heel intiem was met jonkheer Dick, voor hij in de handen van die woekeraar viel. Myn vriend Barry was een fat, een echte Dandy, een modegek en dat zou hij nog zyn zonder die geslepen af perser." „En is Barrymaine nog een vriend van u?" Bü die woorden nam Mr. Smiwle zün hoed weer af en boog. „Mijnheer," zei hy, „in voor- en tegenspoed, in zonneschyn of schaduw, de hand van een Smiwle, eenmaal gegeven, is voor eeuwig gegeven." Terwijl hij het zei, stak hü het lichaamsdeel in quaestie uit, dat, naar Barnabas zag, niet al te schoon was. „De hand van een Smiwle wordt nooit teruggetrokken. Een Barry maine is een heldhaftige jongeling, bloed, geboorte en beschaving tot in zijn vingertoppen. Maar hü is voor alles een broer van een zuster, mijnheer. O, wat een wezen! Mooi? Mooi als de on- sterfelyke Helena! Trots als een aarts hertogin! Knap? Knap als als heus, het woord ontbreekt mij, ze is gewoon een jeugdige schoonheid, „Wat is daarmede?" vroeg Barnabas vrij heftig. „Geheel toegewyd klopt slechts voor mün vriend „U bedoelt haar broer?" „Ik bedoel haar broer, ja, münheer. Ofschoon ik heb horen luiden, dat Sir Mortimer Carnaby „Poeah!" „Met genoegen, münheer! Maar het feit is en blyft, dat zü gedeeltelyk om hem en gedeeltelijk om een ander, uit Londen weggehaald is." „Welke andere?" „Nou, laten we zeggen Z.K.H." „Münheer," vroeg Barnabas, zün voor hoofd fronsend, „bedoelt u de prins?" „Mijnheer," zei Mr. Smiwle, glim lachend zün hoofd schuddend, „ik geef de voorkeur aan de lettere Z.K.H. In ieder geval liepen er indertyd veel 0e- ruchten en haar voogd een echte, vervelende zeerob neemt haar weg van de zyde van haar broer en be graaft haar buiten op het land Maar over de race gesproken, weet u er mis schien iets van?" „Ik weet, dat die 15 Juli gelopen wordt!" zei Barnabas afgetrokken. „O, heel goed!" riep Mr. Smiwle uit. „Ha, ha! Uitstekend! Weet, dat die de 15de gelopen wordt! Heel grappig! Maar gekheid op een stokje, mijnheer, weet u er iets van? Heeft jonkheer Dick tt misschien iets verteld, dat Maar op dat ogenblik werden zij ge stoord door een vreselijk lawaai op 1 et binnenplein; een geschreeuw van stem men, het kletteren van hoeven en daar na één stem, die een stortvloed van verwensingen en vloeken uitstortte. Barnabas sprong op, haastte zich het erf op en zeg een sterk zwart paard, dat steigerde en sloeg, terwijl twee stalknechts het met de grootste moeite .vashielden; in een hoek zat de voorma lige ruiter op een hoop stalvu'1 te vloe ken en te razen. (Wordt vervolgd)

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

De Vrije Alkmaarder | 1949 | | pagina 3