0 Hoorspelregisseur Han König: „Het woord is muziek" tt We zijn er nog lang niet" Canada lokt Kappie, le Amateur-Gentleman i)lc(tte\ d& cauSiiitn EEN TECHNISCHE BESCHOUWING, WAARVAN ONZE TONEELSPELERS VEEL KUNNEN LEREN «WTEET U, ik tracht te komen tot het vinden van dié wetmatig- heden, waaraan het gesproken woord moet beantwoorden om „gewoon", „natuurlijk" te blinken." Dit ia een uitspraak van de hoorspelregisseur-acteur Han König; een van de radio-mensen, die veelal achter de schermen werken. Han König is de man van de woord-techniek. In Nederland bestaat er op dit gebied geen enkel volledig werk over deze zo belangrijke materieHan König is er mee bezig. Wat hij zijn „woord-tech niek" neemt, Is niets anclers dan een theorie voortgekomen uit analysen die in velerlei opzichten volkomen origineel is. „Ik ben nog niet helemaal klaar," vertelt hij, „er moet nog een systeem gemaakt worden. Heb ik dat eenmaal, dan ga ik er een boek over schrijven!" „Luistert U eens naar een En gels hoorspel" raadt Han Kö- piig ons aan. „En U zult merken, lat het geheel gaver klinkt, dan e meeste Nederlandse. De wijze •an zeggen is meer beheerst, het irhythme klopt, de klankkleuren jtijn tegen elkaar afgewogen. Enhoe komt dat? Omdat er vakmensen aan het werk zijn; omdat men deze factoren bewust mee laat werken. In Nederland iwerken onze vakmensen nog veel te veel „op gevoel", intuïtief. Dat „verklanken" van het woord is net zo goed een ambacht jdai men kennen moet, als elk an der. Aan talent alleen heeft men niets. „Het verklanken van het woord," gaat hij verder, „gehoor zaamt blijkbaar aan dezelfde wet- ften als waaraan de muziek onder hevig is. Men zou dus ook be treffende het woord wel degelijk kunnen spreken van een „harmo nie-leer". Waarbij zelfs de meest jgebruikte termen ontleend zouden eijn aan de muziek, want het woord" gehoorzaamt aan rhyth- me en melodie. Er is voorts evenzeer sprake van „maat" en „tempo". Het zou zelfs niet eens zo gek zijn om een Uit te spreken tekst te voorzien jvan dezelfde indicaties als welke een muziekpartituur begeleiden; 'zoals byr. largo, vivace, staccato, enz. Het woord ls muziek een hoorspel een „orkestwerk"." Over de adem „In de eerste plaats is het juiste !:ebruik van de adem van essen- ieel belang voor het natuurlijk rlinken van het woord. Wat de uiste strijkstok voering is voor de 'iolist, de goede vingertechniek roor de pian st, is de toepassing j van de adem voor de „woordver- klanker". Het gebruik van de adem be paalt het rhythme (of omgekeerd: het rhythme vereist een bepaald gebruik van de adem). Zoals bijv. een „verhalend" muziekje zich kenmerkt door een zekere, rusti ge, a.h.w. ononderbroken voort kabbelen van de melodie; zonder veel merkbare rhythme-„stoppen" of melodie-,.pieken", zo zal het verklanken van een verhaaltje een rustig, regelmatig voortstro men, voortglijden van de adem vereisen; eveneens zonder sterke „melodie-pieken". Het „gewone", niet bepaald ge ëmotioneerde gesprek of praatje zal dus dienen te beantwoorden aan de eisen: regelmatig rhythme (met haast onmerkbare tempo-wisselingen) en een rustige m c 1 o d i e." Voorbeelden Dan komt Han König met voor- ^Men. Reeds zes jaar worstelt hij met deze materie en bü al! s wat hij hoort en doet, zoekt hij naar de achtergrond van „het woord", naar het „waarom" en het „hoe". Een collega van Han König wat wat men noemt een vlot en aan genaam causeur. Op een goede dag wist Han König het voor el kaar te krijgen dat er een gesprek tussen die collega en enkele an-^ dere radiomensen werd „opge nomen". Toen de plaat werd terugge draaid, bleek dat die collega een. clause van zeker tien regels zon der een keer adem te halen had uitgezegd. Men tikte dat mono- loogje op een papiertje en met. dat papiertje g'ng Han König naar zijn collega. Hij vroeg hem dat stukje even „te zeggen" zijn bedoelingen daarbij angstval lig verborgen houdend. De collega snapte er niet veel van, maar voldeed tenslotte aan het verzoek. Reeds na de derde regel laste hij een adempauz« in. „Hieruit blijkt dus," gaat Han König triomphantelük verder., „dat de man in kwestie onbewust wel, maar bewust niet zijn adem-techniek beheerste. Waar ik nu op hamer, is het bewuste be heersen, het weten wat men doet. En.waarom men het doet!" Boeiend „Het geheim van het „boeien" bijvoorbeeld, ligt in wat ik d« „spannings-pauzes" noem, (dat ij de adem bij een pauze vasthou den, niet „laten schieten") èn in het rhythme (de verschillends tempi) waarin men zijn tekst uit- zegt. Het merkwaardige is, dat, hos meer men een zin, of een complex van zinnen (dus een zeker aantal bij elkaar horende begrippen) in één adem uitzegt met in acht neming van de regelmaat ho# gemakkelijker het de spreker zav vallen (na enige oefening althans^ om aan de gestelde eisen te vol doen en tevenshoe natuur- lijk er zijn woorden zullen klin ken. Dit voor wat het gewone ge sprek betreft. Naarmate de spreker meer ge ëmotioneerd is of moet schij nen zullen ook zijn tempo- en melodieverschillen sterker aange zet worden. Waar men zich voor wachte, li het „horten en stoten" of het „over-melodiëren". Tenzij men eenhysterische figuur moet voorstellen." Gisteren zijn met een speciaal Voor dit vervoer Ingericht emi- frantenvliegüulg een verzwaar de KLM Skymaster 52 Neder landse suikerbietenverbouwers, die uit alle delen van het land af komstig zijn naar Montreal ver trekken. De vlucht gaat via IJs- lad en Gander op New Found- land rechtstreeks naar Montreal waar de passagiers binnen 24 uur zullen aankomen. Uit de Cana dese hoofdstad zullen de emigran ten per trein naar alle uithoeken van het uitgestrekte Canada wor den vervoerd. In Juni begint in Canada de sul kerbiiencampagne. De Canadese regering juicht dit snelle vervoer van harte toe daar er in Canada een groot tekort bestaat aan ge schoolde suikerbieten ver bouwers Dit is de tweede emleranten- Tlucht per KI AI naar Montreal. Overwogen wordt in de naaste toe kornet iedere week een emVrr- tenvlucht Schiphol-Montreal te organiseren. EEN EMIGRANT VERTELT. Een half jaar geleden had lk nog nooit in een trein gezeten. Een vliegtuig kende ik alleen van uit de lucht en nu vandaag ga lk dan met m'n man en 13 kinderen voorgoed naar Canada, aldus mevr. Gertruda Berkers-Schrijnewerkers uit het. dorpje Liessel bij Deurne die meti deze Skymaster vol emi granten naar Montreal vertrok. Vader en moeder Berkers hebben in hun gevolg negen jongens en 4 meisjes. Moeder Berkers heeft oorspronkelijk 16 kinderen ter we reld gebracht, waarvan er tijdens de oorlog twee genseuveld zijn. Va der Berkers kon heel moeilijk over dit verlies heenkomen en daar hij in zijn geboorteplaats te veel her innerd werd aan zijn beide gestor ven kinderen werd defiitief tot de emigratie besloten De oudste dochter blijft voor lopig in Nederland omdat haar verlooide als soldaat in Indonesië dient. De familie Berkers zal bij eön boer in Uxbridge. Ontario. in i dienst treden en speciaal een taak krijgen bij de suikerbletenuampag I ne. Maatregelen ter beveiliging van boksers Bokswedstrijden met dodelijke afloop, waarvan er sinds de oorlog bijna een veertigtal hebben plaats gehad de meesten hiervan in de Verenigde Staten vormen een grote smet op het beroepsboksen. Verschillende maatregelen om de boksers ln de ring tegen ernstige verwondinge te beschermen zijn reeds door bokscommissies in Ame rika bepleit en in gevoerd en thans is in de Assemblee van de staat Californië een wetsontwerp ingediend, welke .moord bij boks wedstrijden" wil voorkomen. Deze wet schrijft verhoging van het ge wicht der handschoenen voor. Te vens zouden gespecialiseerde sportartsen de boksers vóór elke wedstrijd onderzoeken in het bij zonder hun hart. Eveneens zou de m'nlmum oooervlakte van de ring vergroot worden van 16 bij 18 voet. terwijl de dikte va de vloer bedekking tenslotte 5 cm zou moeten bedragen. Een andere bevellgingsmaatre- gel, die in de afgelopen maanden werd voorgesteld is het invoeren van een hoofdbedekking, bestaan de uit een dunne laag rubber over de wenkbrauwen en oren en een rubberband aan de achterkant v. het hoofd teneinde huid en oor verwondingen en hersenschuddin gen zoveel mogelijk te beperken. Het voorstel om ee nmat van twee duim dikte voor te schrijven is waarschijnlijk het gevolg van de ae -tragedie- ,die onlangs de 25- jarige lichtgewicht Billy Cornwell het leven kostte, toen hij k. o. werd geslagen en zo hard met z'n hoofd tegen het canvas sloeg, dat men de klap tot in de verste uit hoeken van de zaal duidelijk hoor de. Cornwell is niet meer tot be wustzijn gekomen. Ondanks de meest nauwgezette voorzorgsmaatregelen kunnen en zullen echter altijd ongelukken ge beuren Om zeker te zijn dat bok sers, die door dergelijke verwon dingen tijdelijk of bliivend inva lide zijn geworden, niet uit het oog worden verloren, werd een wet aangenomen waarbij op aan wijzing van de staats-athletiek- commissie kosten voor verzorging en onderhoud van invalide bok sers vr>n staatwg kunnen worden v-^oed. Pastoor - Bouwvakar beider Heel aan de Zuidgrens van G.roes beek ligt de buurtschap Brede- weg. Bij de bevrijdingssprong van de Amerikaanse parachutisten werden daar alle huizen in puin hopen veranderd. Ook de kerk van de parochie van Sint Antonlus. Eind vorig jaar is met de herbouw begonnen. Eigenlijk had het kerkgebouw iets kleiner moeten worden, van wege het bouwvolume, maar de fundamenent waren reeds tot boven de grond opgetrokken. Dit was gedaan door pastoor H. L. M. Hoek die op vrije uurtjes persoon lijk schop en troffel hanteerde. thans, nu de bouwlieden a. d. slag zijn en het gebouw ..in de steigers" is gezet ziet men de pa rochieherder op de steiger bezig niet kalkton en cemenfcbak naast zich. Hij hoopt dat daardoor het kerkgebouw nog dit jaar voltooid kan worden. Dordfse kapper in de knoop Een Dordtse kapper heeft zich aan bigamie schuldig gemaakt. Hij was namelijk ln Duitsland ge trouwd maar toen hij bij de komst van de Russen vergunning vroeg om met zijn vrouw naar Neder land terug te keren had een Rus sische officier hem medegedeeld, dat zijn huwelijk ongeldig was en dat hij alleen naar zijn vaderland moest gaan. Onze kapper had afscheid geno men van de vrouw, die, naar hij meende zijn vrouw nooit was ge weest en was naar Nederland ge gaan. Daar had hij kennis ge maakt met een meisje dat hem dermate bekoorde, dat hij er mee naar het stadhuis toog. De Duitse vrouw bleef echter brieven schrij ven en toen de Nederlandse me vrouw er een In handen kreeg, zat de kapper in moeilijkheden. Hij moest voor de rechtbank verschij nen, die advies had gevraagd aan het „internationaal rechtskundig instituut". Dit verklaarde dat 't eerste huwelijk niet als ongeldig kon worden beschouwd. De offi cier van justitie was van mening dat verdachte alleen maar ge- stiraft kon worden als vast kwam te staan, dat hij opzettelijk een dubbel huwelijk had gesloten, maar uit getuigenverklaringen concludeerde hij dat dit niet het geval was geweest en eiste dan ook vrijspraak. De strijd om de Friese taal Voor de vijfde maal werd het jaarlijks examen gehouden voor de „Fryslanddlploma's" uitgaande van de AFUK. Aan het a-examen waarvoor gevraagd wordt, kennis van het Friese taaleigen en het beheersen van de spelling van de Friese taal, het schrijven van een Friese brief enz. waren plus minus 200 candidaten opgekomen. De deelneming aan het b-examen, dat ook mondeling wordt afgeno men en waarvoor ook enige kenis wordt gevraagd van de Fr. letterkunden. geschiedenis, enz. was eveneens groot. De belangstel ling voor de Frysland-diploma's is algemeen. Leerlingen van ULO- scholen zowel als studenten, een eenvoudige huismoeder, zowel als een gemeentesecretaris een froe- belonderwijzeres zowel als een le raar m.o. namen bv. aan de exa mens deel. Ter gelegenheid van het eerste lustrum van de instel ling van deze diploma's werden de oudste, jongste en verstwegkomen de candidaten door de voorzitter van de jubileum commissie, dhr. F. Krips, toegesproken en werd hen een boekwerk aangeboden. Het waren resp. de 82-jarige D J de Witte van Heeg de 12-jarige P Aukema van Pugjum en mej. J. Kuipers van Tilburg. De heer Tet man de Vries had voor deze ge legenheid 'n speciaal jubileumlied geschreven, dat na tfloop van het examen in een gezellig samenzijn werd ingestudeerd. SPOOR NAAR DJOCJA. Luitenant-generaal Spoor ls naar Djocja vertrokken voor een bezoek aan de troepen en voor be sorekingen. Nu weer 18 karaat? De raad van beroep voor <N perszuivering heeft de uitspraa* van de Commissie voor de perszul vering waarbij S. Konir.g, wonen de te Den Helder, werd ontzet uil het recht om in enige Journalis tieke functie in het perswezen werkzaam fce zijn voor de tijd va» 7 Jaar vernietigd en hem uit di» recht ontzet voor de tijd van j Jaar. eindigende 9 Augustus '4*1 Betrokkene was sedert 1 Ja» 1937. directeur van de NV ,Hoï lands Noorderkwartier ultgeefste, van J>e Heldersche Courant" en de Schager Courant en later van het Dagblad voor Hollands Noor derkwartier. In Mei 1942 kwam een fusie tot stand met enkele ander Noord- Hollandse bladen, waarna geza menlijk werd uitgegeven het „Dag blad voor Noordholland." Bij de NV Dagblad voor Noordholland heeft betrokkene aanvankelijk de functie vervuld van commissaris en sedert October 1943 van presi dent-commissaris. De raad van beroep heeft hem het certificaat van geen bezwaar verleend. Alweer zo'n geval waarbij men zichzelf afvraagt wat er in Ne derland aan de hand is. De Raad van Beroep maakt alle uitspraken van de Commissie voor de Perszuivering tot een aanfluiting. We hebben hier de keus tussen twee mogelijkheden: Of de Com missie voor de Perszuivering is te keer gegaan zonder gegronde redenen, of de Raad van beroep moet zelf eens gezuiverd worden. We houden het op het laatste. WOENSDAG 18 MEI na twaalf uur Hilversum I 301 m. 12 00 The Itiimblers; 12.38 Johan Jong, orjjel; 13.00 Nieuws, 13.20 Me'ropole orkest; 14 15 Jeugdeoncert; 15.00 Voor de kleuters; 15.30 Ziekenhalfuur; 16.00 Jetixdpro gramma; 17.15 Orkest Malantlo; 17.40 Pinuoduo; 18.00 Nieuws; 18.30 Ned. Strijdkrachten; 10.15 Fluitrecital; 19 30 Voor de jeugd; 20.00 Nieuws; 20.05 Ite portage NederlandEngeland B door Ir. v. Kmmenes; 21_00 FransItaliaans operaconcert; 21.50 Kwartet Jan C'or-'.tl wener; 22.25 Volksliederen; 22.45 In de tuin der poëzie; 23.00 Nieuws. Hilversum II 415 m 12.00 Gram. mmlfir; 12.33 Alma Musica; 13.00 Nieuws', 13.15 Vlij en Blij; 13.45 Opera muziek; 14.40 Voor de vrouw; 15.15 Kamerorkest; 16.00 Gram.muziek; 16.15 Jeugduitzending; 17.30 De Zakt para's; 1S.00 ITerv. Zangvereniging; 1S.30 RVU uitzending; 19.00 en 20.00 Nieuws; 20 15 Beroemde concerten; 21J0 Ensemble Selecta; 21.35 Vïoolreeital; 22.15 Geeste lijke liederen; 23.00 Nieuws. DONDERDAG 19 MEf voor twaalf uur Hilversum I 301 m. 7.00 en 8.00 Nieuws; 7.30 en 8.15 Gram muziek; 0 00 Spaans concert; 10.00 Morgenwijding; 10.15 Arbeidsvitaminen; 11.00 Orgeleon eert. Hilversum II 415 m —700 en 800 Nieuws; 7.15 en 8.15 Gram.pTaten; 0 05 Muziek houdt fit; 940 Schoolradio; 1015 Morgendfenst; 11.00 Radioziekenbezoek; 11.40 Schoolradio. en de uitvinding van Signor Rivaldi 37.. Zodra het mogelijk was. stapten Kappie, de Maat en de Meester over op de Kraak nadat ze de duikers en de kapitein van het bergingsschip hartelijk be dankt hadden voor hun hulp. De Meester dook onmiddellijk met zijn oliespuit in de machinekamer om daar alles in gereedheid te bren- gen en Kappie en de Maat togen direct aan het werk om het schip zijn gewone aanzien weer te ge geven. De doorzichtige kap werd verwijderd en mast en schoorste nen kwamen weer overeind. „En nou nooit meer onderwater varen" mopperde de Maat toen de Kraak weer zijn oude gedaante had gekregen. ,Daar komt niets dan narigheid en ellende van, dat heb je nou gezien." „Nou jong toch ook wel Iets meer" meende Kappie met een glunder gezicht toen matrozen van het bergingsschip even later een groot aantal kisten met goud be gonnen over te laden, zodat het achterschip van de Kraak er al gauw als een pakhuis uitzag. „Ik vind dat dit avontuur maar een best einde genomen heeft." EINDE. JEFFERY FARNOL: Bamabas, nagenoeg genezen besluit zijn vader en Natty Bell op te zoeken in hun oude herberg op het land. Naar Londen gaat hij niet meer terug. Onder dat hoofd stuk in znij leven heeft hij een streep gezet. 83) Het was reeds ver ln de namid dag. toen Barnabas, gelaarsd en gespoord in de zonneschijn stapte waar de oude paardenknecht Ga- bnel Martin met The Terror voor de deur heen en weer liep. „Heel blij u weer op en buiten le zien mijnheer" zei hij met een Itralend gezicht en een tikje tegen lijn grijzende slaap. „Dank je Martin!'' i En het paard ook kijk maar 1 lens!" En inderdaad had het grote zwarte paard zijn gewelfde borst uitgezet en stond het met één voorbeen vooruit en zijn gevoelige oren gespitst naar Barnabas te snuiven, toen deze langzaam het bordes afkwam. Hij schijnt helemaal niet ge leden te hebben van de laatste race zei Barnabas. Geleden, mijnheer? hele maal niet, nog nooit zo goed ge weest! Neen hij is in prachtcon ditie. Hij doet je alle eer aan. Mar tin!" Met die woorden wuifde Barna bas met zijn hand, liet zijn paard keren en reed de oprijlaan af. maar toen hij, na een eind gere den te hebben, omkeek zag hij dat Peterby en de oude knecht hem nog stonden na te staren en dat er op beider gelaat een glans lag, die niet van de zon afkom stig was. Verder reed Barnabas zijn longen vullend met grote teu gen van de balsamische lucht. Maar toen hij na een poosje te rugdacht aan Cleone's briefje hield hij zijn tempo wat in, haal de het papiertje uit zijn zak en begon het nog eens te lezen: 1 Trots gaat voor vernietiging en een hooghartige geest voor een val. 2 Egoisme zal zijn eigen loon vin den. 3. Reizen eindigen in liefdesont- ontmoetingen. En toen hij in een matige draf verder reed. peinsde hij over deze geheimzinnige woorden. De avond viel, toen Barnabas op de top van de heuvel kwam, zijn paard inhield en bleef staan om naar een zekere herberg te kijken. Het was een enigszins kleine en eenzame herberg met vele ramen en puntige gevels, welker kalk en dwarsspantennu zacht getint werden door de rose gloed van de zonsondergang. Ze ker. in geheel Engeland kon men geen tweede dergelijke herberg vinden. En nooit ln al zijn lange dagen had de „Jachthond' 'er rustiger comfortabeler en gezelli ger uitgezien dan juist op deze herfstavond. En denkend aan de twee grijsharige mannen, die bin nen wachtten en nu misschien wel over hem praatten, was het plot seling en valt dat te verwon deren? alsof Barnabas alles in een mist en een nevel zag; hij zuchtte diep, wat was er veel ge beurd, sinds hij de vertrouwde her berg van zijn vader verliet. Maar zie plotseling kwamen uit de verweerde deur twee flink ge bouwde. athletische gestalten 2 mannen, die veerkrachtig en vrij lopen met vierkante schouders en rechtop van rug, ofschoon hun ha ren vergrijsd zijn door de jaren. Verder kwamen zij, schouder aan schouder, de ene een grote man met een brede borstomvang de 2e kleiner, maar vlug en lenig als kat; en zo, nek aan nek holden zij de heuvel op en kwamen dan wel dra op de top en bleven zonder te hijgen, ieder aan een kant van Barnabas staan. Vader! riep hij. .Natty Bell; o. het is heerlijk weer thuis te zijn!" .Jack. het ls in orde" zei Natty Bell knikkende tegen John en de hand schuddend die Barnabas hem toegegstoken had, onze jon gen is weer bij ons terug, Ja. Bar nabas is thuis gekomen, John en het is onze Barnabas Lon den en de Grote Wereld hebben hem niet bedorven. Neen antwoordde John gewich tig,, neen Natty Bell Londen heeft hem niet bedorven en nou, Barnabas, ik ben blij je te zien, jongen, ja ik ben blij en ja, daar heb je Barnabas!" .Ziet een beetje bleekjes John! Maar dat is per slot van rekening niet meer dan natuurlijk, ja een beetje bleekjes misschien, maar kerel John dat is zo erg niet." „En een beetje mager Natty Bell; maar enfin over een paar dagen hebben we hem weer pre cies eender als vroeger als vroe ger ja zeker daar ga je, Natty Bell!" En dit ls zeker het paard, waar je over geschreven hebt hé. Barnabas jongen?" vroeg Natty Bell, teruggaande en The Terror met een kennersblik opnemend. ,Nu, je hebt geen woord te veel gezegd in je brief, karnabas. Jack kerel nou zie je een paard, dat een paard ls en ik wil er graag een» gaw» de knieën om alaan." Nou dat zal gene uren, Natty Bell," zei Bamabas en onmiddel lijk sprong hij uit het zadel maar daar hij het een beetje wild deed, verrekte hij zijn gewonde schou der en kromp hij even ineen van de pijn, wat niet ontging aan het scherpe oog van John. die bijna bedeesd Barnabas' arm door de zijne trok. Maar Natty Bell zat reeds in het zadel, waarop The Terror, de verandering merkend onmiddellijk begon te dansen en op zijde te springen te steigeren en uit te slaan, totdat hij merkte dat dit alles hem niet hielp, en er met Natty in gestrekte galop vandoor ging. „En nu Barnabas" zei de vader langzaam; „hoe ls het met de schouder?" Bijna beter, vader!" Prachtig! Ik was bang. dat je dood zou gaan. Barnabas. Jongen En dat dachten ze allemaal zelfs Cleone en de dokters. Bar nabas!" Zegt u Cleon.e vader? Hebt u haar dan ook gezien Wordt vervolgd.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

De Vrije Alkmaarder | 1949 | | pagina 3